'Rinus moet nu
eerherstel krijgen'
Anna Karenina: prachtig maar pijnloos
'Dansen? Dat doen we
hier al de hele middag!
Cultuur Kunst
Het ultieme middel om nader tot Gerard Reve te komen
Tongen Los irriteert snel
Spitsvondig
^vermaak in
'Bermuda
5 driehoek'
—BANDAG 1 MAART 1999
ij rijsdam. 071 -5356444, plv. chef annet van aarsen 071 -5356443
,eidse voorwerpen in Pulchri
den/ den haag Voorwerpen uit de collecties van de Leidse
liversiteit zijn van 6 tot en met 28 maart te zien in de Haagse
ilchri Studio. De tentoonstelling wordt aan de Lange Voor-
>ut 15 in de residentie gehouden omdat de universiteit aan
itzelfde Voorhout een dependance opent. Verschillende Leid-
onderzoeksinstellingen zullen zich de komende maanden in
!ze Haagse vestiging van de universiteit presenteren. In Pul-
iri Studio is de komende weken van alles uit de zichtbare uni-
rsitaire nalatenschap te zien.
iaker brengt succesnummers weer uit
)uda» Zanger George Baker wil oude succesnummers als Una
iloma Blanca en Little Green Bag opnieuw uitbrengen. Directe
jileiding is het succes van de Amerikaanse film Reservoir
Dgs, waar Little Green Bag in de openingsscène is te horen.
3or de film staat het nummer, dat dertig jaar geleden een top-
i-notering behaalde in Amerika, internationaal opnieuw in de
[langstelling. Met name in Japan, waar het nummer wordt ge-
uikt voor een reclamecampagne van een whiskymerk. Little
:een Bag, Bakers eerste grote hit, komt waarschijnlijk in maart
de Nederlandse markt.
Reve-krant nummer 1 is uit
leiden pablo cabenda
Niet alleen de bibliofiele edities van zijn boeken,
ook brieven, gedichten, memo's, grammofoon
platen, diploma's en tegeltjes staan erin vermeld.
Een weldaad aan Reve-curiosa en alledaage bij
zonderheden. Zo'n beetje alles, dat door de
volksschrijver is beademd en op papier staat,
heeft zijn plekje gevonden in de eerste editie van
wat het lijfblad van de Reve-verzamelaar moet
worden. Het ultieme middel om 'Nader tot hem'
te komen. En dat is tegelijk de titel van het blaad
je dat niet mag ontbreken op de koffietafel van
elke zichzelf respecterende Reviaan.
De Reve-krant in stemmig zalmroze, oogt als
een simpele maar met veel liefde, vlijt en accura
tesse vormgegeven blad. Zoals de meester het
zou willen zien. Het ademt de onbereikbare lief
de voor volledigheid die fanatische bewonde
raars eigen is. Zaterdag presenteerde Piet van
Winden, Reve-liefhebber en eigenaar van het
Leidse antiquaraat Aioloz het eerste exemplaar.
De eerste editie van 'Nader tot hem' is voorlopig
de meest complete catalogus van Reve parafer
nalia die Aioloz in bezit heeft, voor fans een ver
langlijst met maar liefst 357 collectors items. Het
is niet eens de totale inventaris. „We hebben ons
nog behoorlijk moeten inhouden en ons moeten
concentreren op alleen de geschriften van Reve",
zegt Van Winden. De volgende edities van de Re
ve-krant zullen meer secundair werk bevatten.
Interviews en publicaties die hij heeft gehad in
bijvoorbeeld 'Ruim Baan' en de 'Vrije Katheder"
aldus Van Winden. En daarbij sluit hij ook niet
uit dat andere schrijvers bijdragen zullen leveren
aan latere edities.
De Reve-krant is min of meer het logische ge
volg is van de oprichting van het Gerard Reve Ge
nootschap dat sinds '97 zo'n 500 leden telt. Het
genootschap werd in '97 geboren in de Amster
damse Vondelkerk tijdens de viering van de vijf
tigste verjaardag van de Avonden. De familie Van
Winden (Piet en zijn vrouw Monique) besloten
om in december '98 een tiental geestdriftige Re
vianen te vragen een nieuw bestuur samen te
stellen voor een Reve Genootschap. Van Winden
zelf is bewust niet in het bestuur is gaan zitten.
„Ik heb toch gemerkt dat sommige mensen den
ken dat het genootschap een soort vehikel is om
mijn bedrijf te runnen. Het is blijkbaar moeilijk
te begrijpen dat een eigenaar van een antiquari
aat om andere dan commerciële redenen gepas
sioneerd kan zijn over boeken." Iets dat door een
uitspraak van zijn collega's wel eens wordt gelo
genstraft. "Van Winden maakt zijn boeken zo
duur, omdat hij ze zelf wil houden.'
theater
'.ecensie sabine van den berg
•stelling: 'Wrakhout' van Steven Ber
door Toneelgroep Tongen Los. Re-
Piet Spee. Gezien 28/2, Imperium
Theater, Leiden.
i dagje naar het strand met
e asociale stelletjes. In
akhout' ligt het toneel be
id met zand, lege batterijen,
;jes en ander afval. Het vier-
is immers uit en denkt dat
wereld van hen is. Hoewel:
den, de vlotte van het stel,
beert de ongenuanceerde
roordelen van haar vrien-
i regelmatig te ontkrachten,
let stuk van Steven Berkoff
stampvol schuttingtaai om
platvloerse karakter van de
sonages te onderstrepen, en
begint vrijwel direct te irri-
in. Vooral omdat de acteurs
r ook nog een accent bij zoe-
en het extreme doordrijven,
eten fastfood en zoeken ru-
met elkaar, maar ook met
tenstaanders. Ze maken dis-
ninerende opmerkingen
Hyuir homoseksuelen en zwar-
uit baldadigheid, uit verve-
laatj, omdat ze dom zijn en om-
ze niets anders te doen heb-
i op zo'n lui dagje behalve in
schriften bladeren en roken,
nen zijn zij één groot cliché.
ke Dinie, gespeeld door Trui
Lil »ergen, overstemd haar on-
erheid met een grote mond
ARA^r geeft tussen neus en lip-
i door toe dat zij een pro-
;m maakt van haar gewicht.
recensie wunand zeilstra
ïSstelling: Bermuda driehoek, produc-
^Nan en door Han Römer, Titus Tiel
\>nestege en Maike Meijer Gezien
rig ruzie maken over gries-
elpudding met bessensap.
enlijk te gênant voor woor-
i. Maar als Han Römer en
is Tiel Groenestege dat doen
toneel, wordt het vanzelf
k. Samen hebben ze al vaker
t dit soort dialoogspelletjes
toneel gestaan. In het suc-
volle 'Ockhams Scheermes'
_zoen 91/92) gingen ze voor
op de filosoferende toer en in
Vfl kwalitatief mindere 'Oli-
S tsdracht' (seizoen 93/94)
aiden hun gesprekjes dol in
i merkwaardige verhaallijn,
nneer in hun toenmalig ver-
d een vrouw voorkwam,
elde meestal Titus deze rol
ravestie.
lat is nu niet nodig, want ac-
e Maike Meijer heeft de ge-
eren versterkt. Ze spelen in
i heuse driehoeksverhou-
g. Zo'n relatie, waarbinnen
J mannetjes tegen elkaar
eten opboksen, levert vol-
inde stof voor rake dialogen
I Dat Römer en Groenestege
I lar op dat terrein perfect
p tvoelen, wisten we inmid-
5. Nu blijkt ook Maike Meijer
beide heren uitstekend van
liek te kunnen dienen.
I^le motor van het geheel is
p eens een sterke verhaallijn.
zijn losse dialoogjes met
i paar spitsvondigheden die'
verrassende wijze aan elkaar
tden gekoppeld. Daarbij
uwen ze woordspelerige
jjpen niet.
)e drie acteurs vertellen een
haal, spelen delen uit dat
haal en geven elkaar en zich-
j af en toe hardop regie-aan-
ringen. Deze grappige com-
atie is de motor die het ge
il voortstuwt en je voortdu-
er jp alert houdt. 'Wat is er mis
t een mooi verhaal?', vraagt
ner op een gegeven moment
°R Groenestege, en die vraag
len al geeft eigenlijk de es-
el gtie van deze produktie aan.
het nu gaat om de eerste
moeting, waarin Römer be-
Ert de vrouw in haar bil ge-
I dii£n te hebben, tot en met de
ismeelpuddingruzie en het
prek over de symmetrie van
jaartal 1961 dat je ook op
i kop kunt lezen.
En zo kabbelen de loze dialo
gen voort. Meer diepte krijgen
de eenzijdige rollen niet.
Als Arie en Eddie, losers die
denken dat ze 'megacool' zijn,
het homopaar tegenkomen dat
volgens Arie naar Dinie zat te
loeren omdat ze zo baggervet
is, worden deze agressief en
slaan de helft van het koppel,
dat juist meende dat Dinie hen
aanstaarde, in elkaar. Dorien
roept later dat ze hem best
mochten kreukelen of verma
nen, maar dat ze nu te ver zijn
gegaan. Deze Dorien discrimi
neert zelf ook, maar in mindere
mate. Saskia van Wezel typeert
haar vooral goed in houding en
gebaar.
Het ligt er allemaal zo vet bo
venop, en toch blijft de exacte
bedoeling van het stuk scheme
rig: vooroordelen en gebrek aan
communicatie leiden tot ge
weld, die boodschap is overdui
delijk maar de verpakking van
deze boodschap roept vragen
op.
Vier strandstoelen op een rij
waarin de acteurs recht de zaal
inkijken is een gewaagde op
stelling, als je bedenkt dat hier
amateurs aan het werk zijn. Het
blijkt geen belofte. Toneelgroep
Tongen Los probeert in een
uurtje 'Wrakhout' verwoed van
alles te zeggen, maar slaagt er
niet in een blik onder de opper
vlakte te gunnen. En dat ligt
niet alleen aan hen. Misschien
hadden ze gewoon een ander
stuk moeten kiezen.
Gedenksteen Marinus van der Lubbe nabij Morspoort onthuld
„Het is allemaal wel mooi, hoor, die stenen in Leipzig,
Leiden en Berlijn, maar ze moeten Rinus nu eens einde
lijk eerherstel geven. Zowel de Duitse als de Nederlandse
regering. En ook Leiden zou dat officieel moeten be
krachtigen. Ik vind het laf dat dat niet gebeurt. Als hij
een van de eersten is geweest die heeft gewaarschuwd
tegen de nazi's, is hij niet alleen maar een willoos slacht
offer maar een verzetsman van het eerste uur. Waarom
heeft hij voor de daad die hij heeft gesteld in een her
opend proces in Duitsland in de jaren zeventig dan toch
nog acht jaar gekregen? Die straf moet hem officieel
worden kwijtgescholden."
leiden cees van hoore
vervolg van voorpagina
P.H.J. Vollebregt is niet alleen
een keurige, Haagse heer die
naar de onthulling van de Leid
se gedenksteen voor Marinus
van der Lubbe is gekomen, hij
is ook nog eens een achterneef
van Rinus. Met tal van familie
leden is hij naar de plechtigheid
nabij de Leidse Morspoort ge
togen. Alle lof voor de steen,
vindt hij, maar er is ook nog dat
eerherstel. En dat is noch door
Leidens burgemeester Postma,
noch door wethouder Laurier,
naar voren gebracht.
De onthulling van de tweede
gedenksteen voor Marinus van
der Lubbe trok zaterdagmiddag
ondanks de stortregen een
groot aantal belangstellenden.
Voordat de tocht naar het mo
nument werd ingezet, gaven de
organisatoren van de stichting
'Een graf voor Marinus' een
persconferentie in het Leidse
Stedelijk Museum De Lakenhal.
Wethouder Laurier karakteri
seerde Marinus als een figuur
die „als eerste een waarschu
wingssignaal heeft afgegeven
aan de wereld." "Met deze ge
denksteen doen wij recht aan
de positie van Van der Lubbe,"
zei Laurier. Hij noemde hem
een moedig man en verwees
het praatje dat Marinus niet he
lemaal bij zinnen zou zijn ge
weest naar het rijk der fabelen.
Toen er in de zaal een discus
sie ontstond over de vraag
waarom burgemeester en wet
houders zonder de familie te
raadplegen hadden besloten af
te zien van een herbegrafenis
van Van der Lubbe in Leiden,
smoorde Laurier de discussie
met een beroep op het respect
van de aanwezigen. „Ik vind dit
niet de plaats om over een her
begrafenis te praten."
Behoed door paraplu's trok
de stoet vervolgens langs het
woonhuis van Marinus in de
Leidse Morsstraat naar de Mor
spoort. Daar wachtte een kin
derkoor om met het ontroeren
de lied 'De brand van Berlijn'
Marinus' lijdensweg in herinne
ring te roepen. Mevrouw Derix-
Sjardijn, de Duitse nicht van
Van der Lubbe, trok het laken
Fijnzinnige, meesterlijke Russische ironie verpakt in wonderschoon licht en geluid en met breedtespel als oprukkende linies. foto gpd
Tolstoi door het RO Theater. Gezien
27/2, RO Theater, Rotterdam Nog te
zien aldaar: 3 t/m 7 maart en 1 t/m 15
Anna Karenina met twee voet
jes op de bank getrokken grijpt
de leuning die het verst van
haar echtgenoot vandaan is en
kromt zich als een slakkenhuis.
Met diepe minachting in haar
ogen gooit ze het eruit. 'Ik heb
hem lief, ik haat je'. Hij zwijgt
en antwoordt zeer, zeer be
heerst: 'Zelden richtte een
vrouw zo openhartig het woord
tot haar man...' Ziedaar de klas
sieke tragedie tussen man en
vrouw, oneindig ver uit elkaar
op dezelfde bank.
In 'Anna Karenina' lopen vele
anekdotes lopen door elkaar en
zijn aaneengeweven tot een su
persoap, waarin alle grote en
kleine problemen van de men
sen zijn samengebald. Verstand
tegenover gevoel, fatsoen te
genover integriteit, communis
me tegenover katholicisme.
Tolstoj begint al op de eerste
pagina met superieure ironie
en zodra het RO Theater een
paar regels voorleest, zit je er
meteen in. Je hoort: de heer des
huizes is vreemd gegaan en de
hele familie is ontredderd, in
clusief het personeel. Vooral
dat personeel, dat kietelt. Maar
daarna gaat het boek dicht en
duurt het vrij lang eer je er weer
net zo diep in zit. Want die fijn
zinnige, meesterlijke Russische
ironie is heel moeilijk op toneel
te krijgen.
Regisseur Guy Cassiers ver
pakt het drama in wonder
schoon licht en geluid en met
breedtespel als oprukkende li
nies. Zelden stonden zo vaak zo
veel mensen schitterend naast
elkaar. Links op het podium
trouwt een dolverliefd jong stel,
rechts ligt Anna Karenina afge
takeld in een bank en in het
midden zit haar ontredderde
minnaar Wronski. In e'e'n ma
gistraal beeld brengt het RO
vlak voor de pauze alle stadia
van de liefde bij elkaar: de ver
wachtingen, de mislukkingen,
de wanhoop.
Het werkt omdat er heel zui
ver wordt geacteerd. Catherine
ten Bruggencate legt aan de lo
pende band verbluffend geme
ne accenten waarmee ze haar
man volledig de grond inboort.
Joop Keesmaat zet de echtge
noot van de trouweloze dame
superieur neer. Een klassieke
gedistingeerde stijfkop die zich
houdt aan de fatsoensnonnen,
maar uiteindelijk altijd redelijk
blijft. Zijn lijden is echt. Je voelt
met hem mee, juist omdat hij
zich niet laat gaan en toch
steeds bereid is toe te geven.
Maar waar is de ware liefde?
Tussen minnaar Cees Geel en
Catherine ten Bruggencate voel
je het niet. Geel blijft een beetje
uit de buurt terwijl Ten Brug
gencate problemen met hoofd
letters acteert. Er is zelfs meer
chemie tussen haar en haar ex.
Wel ontroerend is hoe de we
reldverbeteraar Lewin zijn
meisje ten huwelijk vraagt. Op
een bankje, het niet durven te
zeggen, daarom de letters van
de woorden met een vinger te
kenen.
Frappant genoeg komen de
mannen er het beste uit. De da
mes roddelen, konkelen en
zeuren maar zullen nooit een
millimeter veranderen of leren
van hun fouten. De heren zijn
bereid, met moeite maar toch,
om nu en dan een concessie te
doen. Minnaar Wronski op den
duur nog het minst, maar daar
door pleegt Anna Karenina dan
ook zelfmoord. Een van de
minst indrukwekkende mo
menten trouwens.
Tussen de prachtige beelden
blijft de vraag wat het RO met
dat boek wil hangen. Er kan
nog het nodige uit en de scenes
zijn vaak erg fragmentarisch. Je
krijgt nauwelijks de kans om
met zo'n personage mee te
denken over wat je zelf zou
hebben gedaan. Op het einde
zien we hoe het konkelen voor
de betere baantjes doorgaat ter
wijl op de Balkan oorlog uit
breekt, zoals altijd. De muziek
neemt in volume toe. Je kunt
ook fluisterend besluiten en
ook dan is het obligaat om de
zaak ineens die maatschappe
lijke kant op te trekken. Wat
ontbreekt is de pijn van het
zoeken naar dat ene, dat wat
het leven niet biedt. En daar
gaat het toch om bij zo'n le
venssoap.
van de steen weg en legde de gedicht 'Schoonheid' van Mari-
bloemen. Burgemeester Postma nus van der Lubbe, waarvan de
ging in zijn toespraak in op het tweede strofe op de steen in
Leiden staat gebeiteld.
„Schoonheid", zo zei Postma,
„ligt dicht naast waarheid. Ma
rinus was een zoeker. En zoals
wij allen weten, heeft hij de
waarheid over de nazi's al in
een vroeg stadium gevonden."
Tijdens de plechtigheid sprong
de acteur Fedja van Huet, com-
pleet met grintkleurige jas en
pet, op de steen om vanaf deze
'zeepkist' een redevoering a la
Van der Lubbe af te steken.
De 904 kilo wegende gedenk
steen nabij de Morspoort is ge-
maakt van Oberkirchner zand
steen, dezelfde soort steen als
waaruit het gebouw van de
Duitse Rijksdag is opgetrokken.
Het ontwerp van het kunste
naarsduo Sluik/Kurpershoek is
stevig op een sokkel gezet door
Frans Smit en Peter Kapel,
werkzaam bij de Dienst Milieu
en Beheer van de gemeente
Leiden. Het cement in de voe
gen is door Frans Smit, zo grap-
te hij zaterdagmiddag, ver-
mengd met as van de Rijksdag
brand. En in de sokkel zelf heeft
hij een lucifersdoosje verbor
gen. De tekst in de steen is aan
gebracht door de steenhouwers
Peter van Laar en Britt Nele
mans. In het Spaanse restau-
rant La Plancha signeerde jour-
nalist Martin Schouten na af
loop van de plechtigheid zijn
uitputtende biografie over Van
der Lubbe. Bij café-restaurant
Het Huis De Bijlen speelde de
groep 'Rinus'enkele nummers
die in het teken stonden van de
Leidse held. De zanger van de
groep gaf de belangstellenden
de raad mee: 'Vrij niet met ido- I
len, vrij liever met mij.'
Cowboys op Indorockfestival in Groenoordhallen
leiden caroline van overbeeke
Kleren maken de man (m/v) en
dat geldt zeker voor cowboys
&girls). In je dagelijks kloffie
binnenstappen in de Groen
oordhallen die voor deze gele
genheid zijn omgetoverd tot
een enorme saloon, is er zater
dag dan ook niet bij. Cowboy
laarzen, hangers, hoeden, zil
ver/goudbeslag en leren hesjes
met franjes maken de dienst uit
op het tweede Indorock/coun-
tiy&western-festival dat in Lei
den wordt gehouden.
Een vrouw met een uitbundi
ge rode haardos slentert met
haar partner - dito haardos
maar dan in blonde versie -
langs de stalletjes met spek
koek, cd's, gado-gado en patat
frites. Ze zijn gekleed in zwarte
broek en blouse met glimmen
de puntjes aan de boord, cow
boylaarzen, brede riem met
glimmende gesp en leren jack.
Een cowboyhoed, in alle soor
ten en maten, mét en zonder
berenstaart te koop in de vele
kledingstalletjes, zou hun outfit
completeren, maar de haardos
sen van dit stel zijn te omvang
rijk voor dit hoofddeksel. Even
later duiken ze op voor de grote
houten dansvloer. Het tweetal
staart naar de vele tientallen
mensen die in rijen hun inge
wikkelde line-dance pasjes
doen. Chris Watson, alias Jerry
Lee Lewis, inspireert veel cow
boys girls in de leeftijd van 3
tot zo'n 75 jaar - inclusief rol
stoelers - hun kunnen op de
dansvloer te showen.
Luc Leihitu is de grote man
achter het Indorock Country
Westernfestival. De Leidse Mo-
lukker combineerde de uitster
vende Indorock - muziek van
Chubby Checker, Elvis Presley,
Fats Domino en Jerry Lee Lewis
met Indonesische invloeden -
heel slim met Country Wes
tern die zich mag verheugen in
een schare trouwe fans. Deze
combinatie trok vorig jaar al
veel bezoekers en ook dit jaar
verwacht organisatie Tamalin-
da Productions ongeveer 4500
mensen naar de Groenoordhal
len te halen.
Uit Brabant zijn twee Indi
sche vrouwen gekomen om het
Leidse festival ,,'s mee te ma
ken". „We zijn vorig jaar naar
het countryfestival in Roosen
daal geweest. We zijn echte
fans. Country is onze muziek,
de muziek van de Aziaten. Wij
Chris Watson, alias Jerry Lee Lewis, inspireert veel cowboys girls in
de leeftijd van 3 tot zo'n 75 jaar hun kunnen op de dansvloer te
showen. foto hielco kuipers
zijn opgevoed met Indo-rock-
avonden, weet u." De vrouwen
dragen een leren hes met de
onafscheidelijke franje en een
cowboyhoed. „Dansen? Dat
doen we al de hele middag!"
Op het podium maakt de
swingende Chris Watson plaats
voor Savannah. Als deze band
een langzaam nummer speelt
van de Dire Straits. Ticket to
heaven, weten de line-dancers
even niet wat ze moeten doen.
Als de voeten het ritme weer
hebben opgepakt, verschijnen
twee cowboys die regelrecht
zijn weggelopen uit de firn On
ce upon a time in the west... Ze
begeven zich op de dansvloer,
de rand van hun hoed diep over
de ogen getrokken. Twee grote
mannen met baarden in donke
re regenjassen. Daaronder zijn
puntige laarsen en een paar
centimeter van leren zadelbe
schermers nog net zichtbaar.
Het tweetal heeft het dansen
aardig te pakken. Ze schuiven
door het publiek, hun voeten
keurig op de maat bewegend.
Als Savannah het voor gezien
houdt en er even een cd'tje
wordt gedaaid, gaan ze rustig
door. Oefening baart kunst.
Even later krijgen ze gezel
schap van een dame in een wit j
Elvis Presleypak waarover ze i
een leren cowbovpak draagt,
zodanig dat haar achterste goed
zichtbaar blijft. Ze gooit de be- i
nen los en showt een paar
puntige veterlaarsjes. Moe ge
worden van het dansen verpo
zen de cowboys zich met bier I
aan de tafels voor het podium.
Verderop zitten hele families.
de thermos koffie bij de hand. i
en een weekendtas vol voedsel 1
naast zich. Dit festival mag je
als country-muziekliefhebber
niet missen, zo staat op him ge-
zichten te lezen. Maar de hele
dag saté en nassi rames eten,
gaat wat in de papieren lopen. 1
Bij de kraampjes achterin de
hal laat een echtpaar zich ver
eeuwigen in een miniatuur-sa- i
loon met een echt paardenza-
del en een houten reling, waar
een echte cowboy ontspannen
zijn ellebogen op kan steunen,
een biertje in de hand. „We
moeten nog een lot kopen,
Henk", zegt de vrouw tegen
haar man. „We kunnen een tic
ket naar Bali winnen."
Acteur Fedja van Huet stak een redevoering a la Van der Lubbe af
foto hielco kuipers
