'Als een systeem slecht is rukt de commercie op'
LATER WORDT
Cultuur Kunst
Indiaanse verteltraditie bron van inspiratie
Fun Party
Holiday Inn
n rijsdam, 071-5356444, plv chef annet van aarsen 071-f
Over de passie van een ziekenhuisdirecteur
Kees Leijte had zeven jaar terug een droom. Hij
wilde eens iets anders en Spanje was het land
waarmee hij zich verbonden voelde. En de functie,
directeur van een privé-ziekenhuis in Marbella,
leek hem wel wat. „Ik zag het ook helemaal voor
me, zo'n mooi wit zonovergoten gebouwencom
plex waar alles gestroomlijnd zou verlopen."
De plannen namen al vaste vormen aan. Totdat
één van de financiers onverwachts overleed en het
plan als een kaartenhuis ineenstortte. „Misschien
was het maar goed dat het bij een droom is geble
ven, want we hadden dan moeten verhuizen en
m'n vrouw voelde er weinig voor in Spanje te gaan
wonen. Misschien had ik, als de plannen concreter
waren geworden, ook problemen gekregen met
m'n geweten, omdat ik diep in mijn hart vind dat
gezondheidszorg voor iedereen toegankelijk moet
zijn. Maar eerlijk is eerlijk', het was een mooie
droom. Zoals je ook wel eens droomt over een hele
mooie auto." Aanbiedingen via headhunters om
elders te gaan werken sloeg hij af, omdat zijn ver
bondenheid met het Diaconessenhuis groot was
en nog steeds is. Het ziet er nu naar uit dat Leijte,
54 jaar, tot zijn pensionering in dit ziekenhuis blijft.
Leijte is een man die je niet snel betrapt op wulps
gedrag of ondoordachte uitspraken. Hij is het pro
totype van de geslaagde ziekenhuisdirecteur. Als de
verantwoordelijke voor de bedrijfsvoering van het
Diaconessenhuis zet hij zich in voor een algemene
gezondheidszorg. Het solidariteitsprincipe, een
goede zorg voor iedereen, vindt hij 'zo gek nog
niet'. Maar. realist als hij is, ervaart hij steeds vaker
dat het zo 'simpel' niet is. De grens van wat accep
tabel is, is voor hem bereikt.
„Tien jaar terug waren er geen wachtlijsten en
hoefden we geen verpleeghuispatiënten hier te
houden, omdat er elders geen plaats voor hen was.
We zijn het laatste decennium op bepaalde punten
dus achteruit geboerd. Geheel in tegenstelling tot
wat had gekund, want de economische boom was
vooral de afgelopen zeven jaar enorm. Hij maakt
zich over die ontwikkeling 'echt kwaad' en legt de
volledige schuld daarvan bij de overheid. Een over
heid die de afgelopen tien jaar alleen maar op de
gezondheidszorg heeft bezuinigd en maar roept
dat het geld op is, is voor hem niet meer geloof
waardig.
„Er wordt voortdurend gesuggereerd dat die bezui
nigingen van invloed zijn op het betalingstekort
van de overheid, maar bestedingen in de gezond
heidszorg hebben geen enkele invloed op de over
heidsgelden. Met uitzondering van de AWBZ-zorg
komen de kosten van de zorg volledig op het conto
van de gebruikers. Wordt dus betaald door de zie
kenfondsen en de particuliere verzekeraars. Het is
een schandaal, dat de overheid ons maar blijft
voorhouden dat er een direct verband bestaat tus
sen bezuinigen op het overheidbudget en de uitga
ven aan bijvoorbeeld het personeel van de zieken
huizen. De overheid betaalt de onderwijzers, de
politiemensen, niet de verpleegkundigen."
Het idee om regionale budgetten in te stellen, is
volgens de directeur geen oplossing voor de finan
ciële problemen. Met dit systeem, waarbij vooral
de bureaucratie toeslaat, krijgt elke regio een be
paald budget toegewezen en moeten de instellin
gen zien daar van rond te komen.Als dat plan
wordt ingevoerd, gaan we terug naar Engeland in
1970. Dan weten we zeker dat de privé-klinieken
als paddestoelen uit de grond gaan schieten, want
hoe slechter een systeem, hoe eerder de commer
cie om de hoek komt kijken."
De Nederlander is volgens Leijte bereid meer te be
talen voor goede gezondheidszorg en ziet langza
merhand in dat de reguliere gezondheidszorg niet
altijd en overal optimale zorg biedt. En zoekt daar
om steeds vaker, als hij daarvoor tenminste geld
heeft, zijn heil in het commerciële circuit.
Zijn eigen Diaconessenhuis heeft, om de financiën
Toen zijn moeder op sterven lag, schakelde hij particuliere verpleging in. Voor een ziekenhuisdirecteur die - in
principe - een warm voorstander is van een algemene gezondheidszorg, lijkt dat opmerkelijk. Maar dat ligt
genuanceerder, vertelt hij in een openhartig gesprek, waarin zijn dromen, daden en passies aan de orde
komen. Drs. C.P. Leijte is directeur bedrijfsvoering van het Diaconessenhuis in Leiden. Hoewel we geen recht
op gezondheid hebben, zo is zijn visie, hebben we wel recht op optimale zorg. Desondanks loopt hij geregeld
tegen de grenzen van de zorg op. Want enerzijds moet hij in zijn eigen ziekenhuis verpleeghuispatiënten
vasthouden omdat er voor hen elders geen plaats is en anderzijds nieuwe patiënten vanwege ruimtegebrek op
de stoep laten staan. Aan het ziekenhuis mag hij dan z'n hart hebben verpand, echte passie voelt hij voor
Spanje. Niet alleen voor het klimaat, de flamenco en de taal, het hele leven bevalt hem daar zeer. „Je bent er
anders. Hier wacht ik bescheiden op m'n beurt, maar als ik in Spanje in een kroeg sta, schreeuw ik ook
luidkeels om een drankje."
FOTO MARK LAMERS
niet verder te laten stijgen, het zogeheten Leidse
Verwijsproject in het leven geroepen. Dit houdt in
dat de huisarts en de specialist van de patiënt
nauw overleg hebben, zodat er efficiënter en pati
ëntvriendelijker met onderzoeken wordt omge
gaan. Er hebben, weet hij zeker, vandaag de dag in
zijn ziekenhuis geen onnodige onderzoeken meer
plaats. Dit houdt in dat er met de bestaande capa
citeit meer zorg kan worden gegeven.
Leijte is opgegroeid in Maarssen. Zijn vader was in
specteur bij de spoorwegen. Het was een protes
tants-christelijk milieu. Toen hij in het begin van
de jaren zeventig in de Leidse Merenwijk kwam
wonen, ging hij zich ook daar voor de kerk inzet
ten. Dit was de Regenboogkerk, een oecumenische
geloofsgemeenschap. „Ik peuterde geld los bij de
verschillende groeperingen, onder meer bij kardi
naal Simonis. Enerzijds wilde hij niks weten van de
oecumene, anderzijds moest hij het wel gedogen
en steunen." Hij weet eigenlijk niet hoe het nu pre
cies met zijn geloofsbeleving zit. „Ik ga af en toe,
hier in het ziekenhuis, naar de kerk. Ik voel me ver
bonden, maar het hele intensieve gevoel is weg
geëbd."
Zijn vader overleed toen hij 29 jaar was. „Tijdens
zijn ziekbed heb ik nooit durven beginnen over de
naderende dood. We hebben geen afscheid van el
kaar genomen, terwijl daar wel alle gelegenheid
voor was, want hij heeft vele maanden op bed gele
gen. Ik heb daar achteraf diepe spijt van en heb er
jaren mee geworsteld. Elke dag, zeker twintig jaar
lang, dacht ik aan hem. Toen het er naar uitzag daf
mijn moeder zou overlijden, hetgeen in oktober
van het afgelopen jaar is gebeurd, wilde ik per se
van haar wel afscheid nemen. Ik had altijd het ge- k
voel dat ik als oudste zoon, geboren aan het eind
van de oorlog, anders was dan mijn drie broers. Ik
voelde me altijd een beetje buiten gezet. Ik vroeg
me af of ik eigenlijk wel een goed contact met haar;
had gehad. Ik probeerde over al die zaken te pra
ten, maar dat is helaas niet gelukt... Zo gaat dat
blijkbaar...i'
Het lukte hem wel de verzorging rond het ziekte
en sterfbed van zijn moeder goed te regelen. „Ze
wilde - volkomen terecht - niet naar een verpleeg
huis. Thuiszorg was niet a la minute te regelen. Als
familie hebben we toen een particulier bureau in
geschakeld. Medewerkers daarvan hebben moedei
thuis tot het laatst toe kunnen verzorgen."
De ziekenhuisdirecteur weet dus, ook uit zijn pri-
véleven, dat de commercialisering in de gezond-
heidszorg niet meer is tegen te gaan. „Want het zaJ
je moeder maar wezen die op een bepaald mo
ment geen adequate hulp kan krijgen! Natuurlijk
ben ik tegen die tweedeling, maar ik maak er dus u
wel gebruik van als het nodig is. Naarmate de
structuur binnen de zorg minder goed werkt, rukt
de commercie op. Misschien geen oplossing die w
graag willen, maar wel een tendens die niet meer tl
ontkennen is. Het bloed kruipt waar het niet gaan '5
kan."
Zijn fascinatie met Spanje is totaal. Ooit begonnen
als een jeugdliefde, ebde die eerste fixatie enkele
jaren weg, Maar sinds tien jaar heeft Spanje hem
weer totaal in de greep. Het klimaat, de taal. de
muziek, de dans, de literatuur, al die facetten heb
ben zijn volle aandacht. „Ik heb daar meer energie
Hier ben ik nogal stresserig en denk wel eens 'hoe
kom ik de dag door' met al die afspraken. Ik mop- ,0
per nogal veel, hoewel ik van m'n werk hou. Maar
als ik in Spanje ben, voel ik me iemand anders, ik
ben daar natuurlijk altijd op vakantie, dus hele
maal vergelijken kun je het niet. Ik ben er soms '0
met m'n vrouw, soms met één van mijn kinderen -
een dochter werkt in Madrid - soms alleen. Ook da
voelt goed."
„Er wordt daar intenser geleefd, meer ge
schreeuwd. Hier wacht ik altijd bescheiden op m'n
beurt, daar schreeuw ik ook om een drankje. Je
leert daar meer van je af te bijten. Dat zwart/witte,
dat extreme trekt me blijkbaar aan. Passie boeit I
me."
Geen wonder dus dat hij een dichter als SlauerhoffJ*
en schrijvers als Dostojewski en Marquez waar
deert. „Prachtig, zij beschrijven hoe mensen volle--*
dig ten onder kunnen gaan aan hun passies. Ik ben*
altijd gefascineerd door mensen die door emoties
worden meegezogen."
Het ligt voor de hand dat Leijte, eenmaal gepensio^
neerd, zich in Spanje vestigt. „Ik weet niet of het i
daar wel van komt. Misschien is het beter om
bii
Spanje te beschouwen als het land waar ik een deegt
van mezelf kan ontplooien. Extreem gezegd, Span-»t
je is het land van mijn emoties en Nederland het ev
land van mijn verstand. In Nederland verlang ik 3o
naar Spanje, in Spanje niet zo naar Nederland..." sp
fell
muziek* recensie
ken vos
Concert. Ab Baars Trio. Gezien 28/2,
Rijksmuseum voor Volkenkunde, Leiden
Het is puur toeval dat het trio
van rietblazer Ab Baars nu een
toernee maakt met een op
Noord-Amerikaanse Indiaanse
thema's gebaseerd programma
en tegelijkertijd in het volken
kundig museum de tentoon
stelling Indianenverhalen te
zien is. Door dit toeval kan een
publiek dat niet zo gauw naar
geïmproviseerde muziek luis
tert, eens kennismaken met een
kunstvorm waarin uitheemse
culturele verschijnselen op een
indirecte wijze worden ver
werkt. Ab Baars, al sinds zijn
jeugd gefascineerd door de In
dianen, verwerkte muzikale
bronnen van verschillende In
dianenvolken in een gevarieerd
programma. Ook de vaak hu
moristische verhalen uit de In
diaanse verteltraditie waren
voor hem een bron van inspira
tie. Daarnaast vormt het beken
de keelzangspel van Inuit-vrou-
wen (vroeger werden ze door
buitenstaanders Eskimo's ge
noemd) de basis van één stuk.
De kale zaal waar later dit
jaar de Indonesië-opstelling
moet staan, vormde een onver
wacht goede akoestische omge
ving voor het al jaren op elkaar
ingespeelde trio. Er werd zon
der versterking gespeeld, maar
doordat het geluid niet alle kan
ten opvloog, konden de musici
elkaar goed horen. Zoals op een
zondag in het museum onver
mijdelijk is, werd een deel van
de grote ruimte door ouders
met hun kinderen gevuld. Ab
Baars heeft door een wisselen
de instrumentatie - hijzelf was
op tenorsax, klarinet, es-klari
net en diverse percussie-instru
menten te horen - en een tel
kens andere opbouw voor veel
variatie gezorgd. Bewust kiest
Baars daarnaast ook voor ver
schillende embouchures op de
tenorsax. Voor de meeste kin
deren echter was deze veelvor
migheid al gauw te moeilijk, zo
dat velen de zaal gedurende de
beide sets vroegtijdig verlieten.
Zijn de meeste stukken geba
seerd op authentiek materiaal
van de Kwakiutl, Winnebago,
Cheyenne, Hopi, Navajo, Dako
ta, Penobscot en Abenaki, een
vreemde eend in de bijt is de
compositie 'Indiaan' van Guus
Janssen waarin filmmuziekcli-
chés afgebroken en gerecon
strueerd worden. Ook werd de
jazz-standard 'Cherokee' op
bijna onherkenbare, maar des
te spannender wijze omge
bouwd door het trio, waarvan
de leden telkens van rol verwis
selden. Opvallend strak en ge
concentreerd klonken slagwer
ker Martin van Duynhoven en
contrabassist Wilbert de Joode
het ene moment, om vervol
gens met een korte solo alle
aandacht naar zich toe trekken.
Eén van de hoogtepunten was
het door De Joode geheel in fla
geoletten gestreken 'Wolf Song'.
Ook dramatisch geslaagd was
de verbeelding van de stormgo-
den rond Mount Washington
waarmee elke set werd afgeslo
ten. Het trio overtuigde ook dit
maal door gedegen muzikale
kwaliteit en gevoel voor op
bouw, maar of we nu meer we
ten van het belang van de Indi
aanse muziekcultuur is nog
maar zeer de vraag.
MË
leiden - In het Leidse Holliday Inn
werd zaterdag een Fun Party ge
houden. De top-act van de avond
was Cherwin, de winnaar van de
Soundmix-show, ook wel bekend
als de Nederlandse 'Seal'. De or
ganisatoren hadden hun best ge
daan om er een swingend feest
van te maken. Voor eerder op de
avond waren onder anderen de
Soca Boys gecontracteerd.
FOTO MARK LAMERS
Nieuw. 10% korting op gesprekken
met vrienden en familie binnen Nederland.
Of u nu uw beste vriendin, een familielid of mischien wel uw Internet-provider kiest,
vanaf nu belt u met 10% korting naar uw drie favoriete telefoonnummers op het
vaste telefoonnet. En daarvoor betaalt u eenmalig slechts f 10,-. Meer weten? Bel gratis
0800-1717, of kijk op Internet: www.tarieven.kpn-telecom.nl ^"53
altijd dichtbij.
AD
AD
AD
AD
mgii
02 tc
06.0
Iding
