Doodstraf
geëist tegen
Ocalan
Carrière ex-premier Martens geknakt
Partijen strijden verder na mislukte
vredesbesprekingen in Rambouillet
Garantiebewijs tegen willekeur van Russische overheid
Buitenland
Steeds meer twijfels over
eurocommissaris Cresson
Dag van de verdedigers
Ski-oorden blijven van
buitenwereld afgesloten
- /OENSDAG 24 FEBRUARI 1999
Irakezen schieten bij demonstratie
teheran Bewakers van de Iraakse ambassade in Teheran heb
ben gisteren geschoten toen Iraakse demonstranten over het
hek van de ambassade probeerden te klimmen. Tien demon
stranten slaagden erin het terrein te betreden, maar ze werden
al snel weer verwijderd. Volgens getuigen raakte niemand ge
wond, maar arresteerde de Iraanse oproerpolitie verscheidene
demonstranten buiten de ambassade. Ongeveer drieduizend
Irakezen protesteerden in Teheran tegen de moord op groot
ayatollah Mohammed Sadiq al-Sader. De sjiietische moslim
geestelijke en twee van zijn zonen werden vrijdag in Irak neer
geschoten. De demonstranten beschuldigen de Iraakse regering
van de moorden.
Amnestie voor Zuid-Afrikaanse politie
tap» De Zuid-Afrikaanse Waarheidscommissie heeft giste
ren vier voormalige politieagenten amnestie verleend voor de
ontvoering van en moord op de antiapartheidsactivist Sizwe
Kondile. De vier ontvoerden Kondile in 1981. Zij dienden hem
verdovende middelen toe en schoten hem dood, waarna zijn
resten werden verbrand en in een rivier gegooid. In 1996 ver
klaarde het voormalige hoofd van het doodseskader van de po
litie dat Kondile tijdens zijn ondervraging hersenletsel had op
gelopen en dat hij was vermoord en opgeruimd om een tweede
'Steve Biko-affaire' te vermijden. De moordenaars van Biko
hebben vorige maand geen amnestie gekregen omdat zij tegen
over de commissie volhielden dat hij door een ongeluk was
overleden.
Texaan schuldig aan racistische moord
iasper Een jury in het Amerikaanse Jasper heeft gisteren de 23-
jarige Texaan John William King schuldig bevonden aan de
moord op zijn zwarte medeburger James Byrd Jr. De moord op
Byrd afgelopen juni baarde veel opzien. De 49-jarige man werd
na zijn ontvoering vastgebonden aan een vrachtauto en kilome
iers meegesleept. Zijn lijk werd onthoofd teruggevonden. Het
openbaar ministerie beschreef King in zijn requisitoir als brute
racist die zwarten haat vanuit het diepst van zijn ziel. King
jt de doodstraf boven het hoofd. Twee medeverdachten van
King, Shawn Berry (24) en Lawrence Brewer (31), krijgen een
apart proces. King had verklaard onschuldig te zijn.
Opnieuw doden bij rellen op Ambon
iakarta Gevechten tussen moslims en christenen op het Indo
nesische eiland Ambon hebben vandaag aan ten minste acht
mensen het leven gekost. Honderden huizen staan in brand. De
rellen hadden plaats net buiten de stad Ambon. Drie personen
werden volgens een journalist ter plaatse gedood, toen militai
ren een menigte probeerden te verspreiden. Het was vandaag
de derde achtereenvolgende dag van rellen tussen christenen
en moslims op Ambon. Gisteren vielen er vijf doden en twaalf
gewonden, toen de politie in de moslimwijk Batu Merah in het
centrum van Ambon het vuur opende op relschoppers. In janu
ari kostte het religieuze geweld op het eiland in de Molukken
aan zeker 160 mensen het leven. Drieduizend huizen brandden
af en duizenden mensen zagen zich gedwongen te vluchten.
Drie doden bij bomaanslag in Algerije
algiers Een bomaanslag op een restaurant in Khemis-Miliana,
in het westen van Algerije, heeft gisteren zeker drie mensen het
leven gekost. Achttien anderen raakten gewond. Algerijnse rege
ringsfunctionarissen hebben dit bekendgemaakt. De bom ont
plofte rond het middaguur in de plaats, die op ongeveer 120 ki
lometer ten westen van de hoofdstad Algiers ligt. Niemand eiste
de verantwoordelijkheid op voor de aanslag. De stad ligt in een
streek waar sinds het uitbreken van de islamitische opstand in
1992 sprake is van veel guerrilla-activiteit. In december vonden
bij een aanslag in dezelfde stad 15 mensen de dood en raakten
40 gewond.
Libanon boos over bezetten bufferzone
ieiroet De Libanese regering heeft gisteren aangekondigd dat
zij een formeel protest bij de Veiligheidsraad van de Verenigde
Naties zal indienen over de bezetting door Israël van het dorp
Arnoun in zuidelijk Libanon. Israëlische militairen bezetten het
dorp op 17 februari en voegden het bij de zogeheten 'veilig
heidszone' in Libanon. Als argument werd gegeven dat de mili
tairen het dorp op die manier konden beschermen tegen Liba
nese guerrillastrijders. Israël klaagde eerder dat guerrillastrijders
het dorp gebruikten als'uitvalsbasis voor aanslagen op posten
van het Israëlische leger.
Groot offensief Ethiopië
asmara* Het Ethiopische leger is gisteren een grootschalig
lucht- en landoffensief begonnen langs de grens met Eritrea.
Dat heeft het Eritrese ministerie van buitenlandse zaken be
kendgemaakt. Bij een tegenaanval vernietigden Eritrese militai
ren negen Ethiopische T-55 tanks en maakten ze twee andere
buit. De aanvallen begonnen volgens Eritrea om half vijf 's
nachts plaatselijke tijd bij het Merib-Setit-front, dat door de
Ethiopiërs het Badme-front wordt genoemd. Sinds het uitbre
ken van de gevechten ruim twee weken geleden was het daar
relatief rustig geweest. In de Ethiopische hoofdstad Addis Abe
ba bevestigde regeringswoórdvoerster Selome Tadesse dat er
werd gevochten aan het Badme-front.
Oost-Timorese leider bij overleg
Jakarta De Oost-Timorese onafhankelijkheidsstrijder Xanan
Gusmao mag deelnemen aan het overleg over de toekomst van
Oost-Timor. Zijn huisarrest wordt dan tijdelijk opgeheven. De
Indonesische ambassadeur voor Oost-Timor, Lopez Da Cruz,
zei dat het overleg zo spoedig mogelijk in Jakarta wordt gehou
den. Da Cruz noemde geen datum voor de besprekingen. Gus
mao, die in 1996 de Nobelprijs voor de vrede kreeg, werd zes
jaar geleden veroordeeld tot een gevangenisstraf van twintig
jaar wegens zijn aandeel in Oost-Timorese onafhankelijkheids
strijd. Afgelopen maand werd hij van de gevangenis overge
bracht naar een huis in Jakarta, waar hij onder huisarrest ver
blijft.
kussel anp-ap
moskou Een gepensioneerde Russische marineman marcheert met een portret van Stalin door het centrum van Moskou. Gisteren was het in
Rusland 'Dag van de verdedigers van het moederland'. Voorheen heette deze dag de 'Dag van het Rode Leger". Na het uiteenvallen van de
Sovjetunie hebben de Russen deze naam veranderd. foto »ap» mikhail metzel
brussel paul koopman
correspondent
De politieke carrière van oud
premier Wilfried Martens (62)
van België lijkt definitief ge
knakt. Na een verhitte aanva
ring met het bestuur van de
Vlaamse christen-democraten
(CVP) werd gisteravond beslo
ten dat niet Martens, maar de
Vlaamse minister van tewerk
stelling Miet Smet lijsttrekker
wordt bij de komende Europese
verkiezingen. Martens heeft
aangekondigd dat hij in dat ge
val zijn politieke functies neer
legt. Ook dreigt hij een boekje
open te doen over de keuken
geheimen bij de CVP.
In Belgische politieke com
mentaren wordt de ondergang
van Martens, premier van 1979
tot 1992 en huidig voorzitter
van de christen-democraten in
het Europees parlement (de Eu
ropese Volks Partij), al vergele
ken met een koningsdrama van
Shakespeare. Niet alleen kreeg
Martens een dolk in de rug van
huidig CVP-voorzitter Marc van
Peel, met wie het al langere tijd
niet botert, ook spelen op de
achtergrond relaties met meer
dere vrouwen een rol.
De radiozender VRT
schroomde gisteren niet Miet
Smet te bestempelen tot Mar
tens' ex-vriendin. Met Smet,
ongehuwd, zou de premier
ruim tien jaar geleden een bui
tenechtelijke relatie hebben ge
had. Zijn echtgenote was des
tijds wegens psychische proble
men langdurig in een kliniek
opgenomen. Begin dit jaar
trouwde Martens met zijn voor
malige woordvoerster Ilse
Schouteden, die hem 2,5 jaar
geleden twee kinderen schonk.
De conservatieve vleugel bin
nen de CVP kon, naar verluidt,
weinig waardering opbrengen
voor het ongehuwde vader
schap van Martens en de schei
ding van zijn eerste vrouw.
Martens' dreiging de vuile
was van de CVP buiten te han
gen, lijkt inmiddels als een boe
merang op de vooraanstaande
politicus terug te slaan. „Als het
om keukengeheimen gaat, we
ten wij er ook nog wel een
paar", zei een Vlaamse chris
ten-democraat gisteren.
Waarom Martens met zoveel
gekrenkte trots heeft gerea
geerd op de voordracht van
Smet tot lijsttrekker, is voorals
nog een raadsel. Hoewel de
tweede plaats die hem op de
kieslijst was aangeboden een
EP-zetel garandeert en Martens
onlangs werd herkozen tot
voorzitter van de Europese
Volks Partij, kondigde hij aan
met niets minder dan de eerste
plaats op de kieslijst genoegen
te willen nemen.
vervolg van voorpagina
De strijdende partijen in Kosovo rea
geerden gisteren met oplaaiende ge
vechten op het mislukken van de be
sprekingen in Rambouillet. Nabij de stad
Vucitm, in het noorden, raakten vijf Ser
vische politieagenten gewond na een ac
tie van het Kosovo Bevrijdings Leger,
U£K. Daarop braken er in de regio ge
vechten uit, die bijna de hele dag duur
den. Een groep internationale journalis
ten kwam onder vuur van Albanese re
bellen te liggen. Met grote regelmaat
klonken er explosies van ontploffende
granaten en het geratel van mitrailleur-
vuur.
De burgerbevolking in Kosovo rea
geerde gelaten en verdeeld op het deba
cle van Rambouillet. „We hadden niet
anders verwacht", was de teneur. De et
nische Albanezen toonden zich teleur
gesteld dat de Serviërs nu niet gebom
bardeerd worden.
De Serviërs in Kosovo waren juist blij
dat de Navo geen luchtaanvallen uit
voert. „Als ze dat wel hadden gedaan,
hadden wij bij het vallen van de eerste
Navo-raket alle Albanezen hier ver
moord", zei een politieman bij een van
de wegblokkades in de buurt van Vuci
tm.
Nu de internationale gemeenschap
voorlopig aan de zijlijn blijft staan, ver
wacht een ieder dat de oorlog in alle he
vigheid zal oplaaien. Albanese rebellen
en Servische ordetroepen zijn er van
overtuigd dat zij de strijd met militaire
middelen kunnen winnen. Volgens de
tweede man binnen de Internationale
Waamemersmisie in Kosovo, de Ameri
kaanse generaal Karol Dreweinkiewicz,
hebben de Serviërs verteld dat als er
geen akkoord wordt gesloten in Ram
bouillet, er 50.000 extra troepen naar
Kosovo worden gestuurd. „Zo'n Servi
sche troepenmacht zou binnen zeven
dagen het hele UQK van de kaart kun
nen vegen", aldus Dreweinkiewicz, die
zich zeer pessimistisch toonde over het
spoedig bereiken van vrede in Kosovo.
De UQK-rebellen daarentegen zijn er
van overtuigd dat zij de Servische politie
kunnen verslaan door Kosovo voor de
Serviërs in een "Vietnam' te veranderen.
„Uiteindelijk gaan we winnen; het is
slechts een kwestie van tijd voordat de
Serviërs worden verslagen", aldus een
U^K-commandant. Alhoewel het U£K
over beduidend minder geavanceerde
wapens beschikt dan de Serviërs, staan
er volgens goed ingelichte bronnen in
Noord-Albanië, aan de grens met Koso
vo, rond 12.000 rebellen klaar om een
massale aanval in te zetten. „Deze troe
pen beschikken over goede wapens en
hebben een half jaar militaire training
achter de mg", aldus dezelfde bron.
De Turkse openbaar aanklager heeft gisteren de dood
straf geëist tegen PKK-leider Abdullah Öcalan. Deze
moest voor het eerst sinds zijn arrestatie vorige week
voor een rechter verschijnen. Öcalans advocaten waren
bij de zitting achter gesloten deuren niet toegelaten,
öcalan is officieel aangeklaagd voor 'verraad', wegens
veertien jaar Koerdische onafhankelijkheidsstrijd. In
Turkije is de doodstraf sinds 1984 niet meer uitgevoerd.
istanbul-ankara-diyarbakir
Volgens de akte van beschuldi
ging is Öcalan 'de aanstichter
tot moorden, bloedbaden en
afpersing van geldmiddelen,
met het doel Turks grondge
bied te verdelen'. Turkije houdt
öcalan verantwoordelijk voor
de zeker 30.000 doden die vie
len in de onafhankelijkheids
strijd.
Volgens de Turkse krant Hiir-
riyet heeft öcalan eerder tijdens
verhoren gesmeekt om zijn le
ven. „Ik toon berouw, hang me
niet op. Ik zal verklaringen af
leggen", zou de rebellenleider
hebben gezegd. Het Koerdistan
Informatie Centrum in Neder
land zegt dat 'alleen al de ver
melding hiervan erop duidt dat
öcalan onder druk wordt gezet
en wordt gemarteld'.
Vier Turkse advocaten, die
hebben aangeboden Öcalan te
verdedigen, zijn gisteren aange
komen in Mudanya, vanwaar ze
de overtocht naar het gevange
niseiland Imrali wilden maken.
De vier advocaten, onder wie
vice-voorzitter Osman Bayde-
mir van de Turkse mensen-
rechtorganisatie IHD, werden
bij aankomst in Mudanya uit
gejouwd door een mensenme
nigte.
Het Europese Hof voor de
Rechten van de Mens heeft gis
teren besloten nog geen voorlo
pige maatregelen te nemen in
de zaak-öcalan. De Turkse re
gering wordt verzocht eerst na
dere informatie te verstrekken.
öcalans Nederlandse advoca
ten B. Böhler en T. Prakken
hadden het hof gevraagd om
een aantal voorlopige maatre
gelen, zoals de toegang van art
sen en advocaten naar Öcalans
keuze, en internationale waar
nemers tot de verdachte.
De rechters van het hof van
de Raad van Europa achten het
niet gepast hierover nu al een
besluit te nemen. In plaats
daarvan vragen zij Ankara een
aantal vragen te beantwoorden.
Onder meer over de toegang
van advocaten tot öcalan; over
de omstandigheden van en de
wettelijke basis voor diens ar
restatie en overbrenging naar
Turkije; over de omstandighe
den en wettelijke basis van zijn
hechtenis, zoals isolering; me
dische bijstand en de frequen
tie van de verhoren.
De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken
Albright bespreekt in de kasteeltuin van Rambouil
let met EU-commissaris Van den Broek, OVSE-chef
Vollebaek en de Duitse minister van buitenlandse
zaken Fischer de mislukte onderhandelingen over
kosovo. foto epa manoocher deghati
vervolg van voorpagina
In een aantal berghotels in
Tirol en Vorarlberg zitten
honderden mensen al da
genlang opgesloten zonder
uitzicht op bevrijding. Hei-
no Türin, de waard van de
Ulmer Hütte in Voralberg,
liet gisteravond per telefoon
weten dat de psychische be
lasting van de zeventig
mensen die bij hem zitten
opgesloten steeds ernstiger
vormen aanneemt. „Ik heb
de afgelopen dagen al veel
mensen moeten tegenhou
den om te voorkomen dat
ze op eigen houtje vertrok
ken. Mensen draaien door.
Er is eten genoeg, maar de
psychische toestand van de
mensen wordt het grootste
probleem. Ik heb de zware
opgave er voor te zorgen dat
er geen paniek uitbreekt."
In Wallis in Zwitserland
begonnen reddingswerkers
's ochtends koortsachtig
met de ontruiming van twee
dalen, waar lawines dreigen
en voor 's middags sneeuw
stormen worden voorspeld.
Met helikopters brachten
reddingswerkers in de vroe
ge ochtend in koortsachtige
haast al honderden inwo
ners van het Lötschdal en
de regio Obergom in veilig
heid.
Het dodental als gevolg
van de lawine van het week
einde bij Evolene in hetzelf
de gebied steeg tot zeven. Er
worden nog drie mensen
vermist. Een helikopter
maakte 's nachts twee ver
geefse vluchten.
In de Franse Pyreneeën
werden vanochtend twee
vermiste wandelaars terug
gevonden. Een van hen, een
man, overleed kort daarna
tengevolge van zware on
derkoeling. Zij waren maan
dag gevallen toen zij poog
den af te dalen naar de val
lei. Hun compagnon zette
de afdaling door om hulp te
halen en is dezelfde dag nog
gevonden. Van drie vermis
ten in de Franse Alpen is
nog geen spoor gevonden.
De drie mannen waren bij
een tocht over de Döme de
la Vanoise, die op 16 februa
ri begon, verrast door slecht
weer.
De skigebieden Adelbo-
den, Grindelwald, Zermatt,
Davos en Klosters blijven
van de buitenwereld afge
sneden. Alleen al in de twee
laatste gebieden zitten op
dit moment 40.000 mensen
vast. De wegen naar Adel-
boden en Grindelwald blij
ven volgens de veiligheids
diensten zeker tot en met
het komende weekeinde
onbruikbaar.
De Zwitserse telefoon
maatschappij Swisscom
meldt dat de telefoonnetten
in Wallis en Graubünden
overbelast zijn. Dat komt
doordat de ingesloten toe
risten massaal naar huis
bellen.
Inmiddels hebben politie
ke partijen in Tirol opgeroe
pen om de regionale verkie
zingen van 7 maart voorlo
pig uit te stellen. Er zullen in
ieder geval geen campagnes
worden gevoerd. „Er zijn nu
belangrijker zaken te doen",
verklaarden vertegenwoor
digers van politiek partijen.
binnen het commissieapparaat.
Dankert vermoedt dat deze
speciale commissie ook andere
commissarissen in opspraak
kan brengen. Daarbij denkt hij
onder meer aan Cressons
Spaanse collega Marin.
Cresson moest zich in het EP
verantwoorden voor beschuldi
gingen over fraude en vriend
jespolitiek bij het toespelen van
commissiecontracten. Zoals
eerder schoof zij alle beschuldi
gingen terzijde. Ook ontkende
zij dat zij opdracht had gegeven
om de Franse tandarts Berthel-
ot toch door de Europese Com
missie te laten betalen.
Berthelot, met wie Cresson
persoonlijk bevriend zou zijn,
werd ingehuurd voor aids-on-
derzoek. Na een maand werd
hij echter ziek en kon hij zijn
opdracht niet uitvoeren. Toch
kreeg hij doorbetaald. Volgens
nieuwe onthullingen zouden
ambtenaren zijn salaris hebben
willen stopzetten, maar greep
Cresson persoonlijk in. Zij ont
kende gisteren dat er ooit plan
nen waren om de loonbetaling
te stoppen.
Bizar plan van parlement en Kremlin
moskou hans hoogenduk
correspondent
Acht jaar na de overwinning van de
democratie op de totalitaire staat is het
nog bar slecht gesteld met de grond
wettelijk vastgelegde rechten van de
Russische burgers. Zo slecht dat er van
overheidswege een 'Internationaal
Fonds voor de Bescherming tegen Dis
criminatie en de Verdediging van de
Constitutionele Rechten en Vrijheden
van de Mens' is opgericht. Het is een
hele mond vol, maar in het kort komt
het erop neer dat Russische staatsbur
gers en buitenlanders die in dit land
wonen, een speciale kaart kunnen ko
pen die hen beschermd tegen de wille
keur van de Russische machtsorganen.
Het is een initiatief van het Russiche
parlement, de Doema, van harte on
dersteund door de regering van oud-
spionnenchef Primakov.
In het bermur van het Fonds zitten il
lustere figuren als minister van bin
nenlandse zaken, generaal Stepasjin,
de directeur van de FSB (ex-KGB) Poe-
tin, de secretaris van de Nationale Vei
ligheidsraad generaal Bordoezja, ook
een oud-KGB-man en het parlements
lid generaal Gromov, de man die de
Russische troepen uit Afghanistan
leidde.'Voorzitter is ook al een gene
raal: Michael Soerkov, parlementslid
en vice-voorzitter van de defensiecom
missie.
De bedoeling is dat iedereen die het
geld heeft om een kaart te kopen, een
speciale behandeling zal genieten van
de politie, de geheime dienst en van
justitie. Nu is het zo dat iemand zo
maar kan worden opgepakt en zonder
enige uitleg voor verhoor kan worden
opgesloten. Verzoeken om een advo
caat worden meestal weggehoond.
Wie over geld beschikt, kan zich
meestal wel vrijkopen en dat geldt
evengoed voor kleine overtredingen
als voor zeer zware misdrijven. Wie,
zoals de meeste Russen, een lege beurs
heeft, is de klos.
Natuurlijk zijn deze praktijken op geen
enkele wijze te rijmen met de grond
wettelijk vastgelegde burgerrechten,
maar wetten - zo is in Rusland de alge
mene opvatting - zijn er om genegeerd
te worden. En de zwaar onderbetaalde
dienaren van de wet is niets te dol om
aan geld te komen. Met de anti-discri-
minatiekaart moet dat allemaal veran
deren. Het gezag is verplicht het Fonds
direct op de hoogte te stellen als een
kaarthouder in aanraking komt met
welke justitiële instelling dan ook.
Fondsvoorzitter Soerkov vindt het he
lemaal niet gek dat zijn instelling de
staatsorganen gaat controleren. „De
meeste Russische ministeries staan
volstrekt onverschillig tegenover alle
vraagstukken die de rechten van de
mens aangaan. Er zijn twee algemene
karakteristieken te geven voor onze
ambtenaren: totale incompetentie en
harteloosheid", vertelde hij. Volgens
Soerkov worden alle fundamentele,
grondwettelijk vastgelegde rechten ge
schonden en biedt het nieuwe Fonds
zijn leden bescherming tegen deze
willekeur. Op de opmerking dat juist
door het te koop aanbieden van deze
kaart er bewust wordt gediscrimi
neerd, wenste de regering noch Soer
kov commentaar te geven. De vraag
aan welke criteria de aanvrager moet
voldoen, bleef eveneens onbeant
woord. Hoeveel dit 'garantiebewijs'
gaat kosten, weten de oprichters nog
niet. En op de vraag of gegarandeerd is
dat het geld niet in ambtenarenzakken
verdwijnt, bleef de voorzitter ook vaag:
„De enige garantie die we hebben, is
dat onze organisatie doorzichtig is en
er openbare controle zal zijn. In het
bestuur zitten allemaal mensen met
een uitstekende reputatie.
Maar wat dit Fonds met de lange
naam nu werkelijk wil, blijft ook al
vaag. Soerkov heeft het over rechtsbij
stand voor gevangenen, hulp voor de
vele honderdduizenden die illegaal in
Rusland verblijven, en de miljoenen
etnische Russen die verdreven zijn uit
ex-Sovjetrepublieken. Vergunningen,
huizen en werk moeten ze krijgen.
Maar het is een compleet raadsel hoe
dit moet worden gerealiseerd in een
land waar de werkloosheid dramatisch
stijgt, de woningnood nog altijd gigan
tisch is, miljoenen zonder papieren
rondzwerven en de politie in ruil voor
en paar roebel alle ogen dichtknijpt.
Generaal Soerkov wil van al die kritiek
niets weten: „We zullen de staatsorga
nen niet vervangen, maar een nieuw
controle-instituut op het gebied van
de Russische Federatie scheppen. Ons
doel is de terugkeer van het geloof van
onze maatschappij in de macht."
