In gesprek met de koe TV WEER Ereplaats voor Dakota in museum WOENSDAG 24 FEBRUARI 1999 COMMENTAAR De dode letter van Kosovo Na zeventien dagen van frustrerend traag en vruchteloos overleg in Rambouillet ligt er dan eindelijk een akkoord voor Kosovo. Al thans, een soort van akkoord. De hele wereld zal zich vandaag im mers afvragen wat de waarde is van een overeenkomst die door geen van beide strijdende partijen is ondertekend, en die daardoor geen enkele kracht heeft. .Alleen de NAVO zal waarschijnlijk opge lucht ademhalen, want de uitkomst van Rambouillet betekent dat de aangekondigde bombardementen in elk geval tot de hervatting van het overleg op 15 maart kunnen worden opgeschort. Ook de 'sponsors' van de vredesconferentie, de Europese Unie en de Verenigde Staten kunnen er onmogelijk gerust op zijn dat zich in de komende drie weken een miraculeuze doorbraak aandient. Het was goed te zien aan de krampachtige manier waarop de Brit se minister van buitenlandse zaken Cook en zijn Amerikaanse col lega Albright het 'akkoord' gisteren tegen beter weten in poogden uit te leggen als 'een belangrijke stap op weg naar vrede'. Deze er varen politici moeten in hun hart weten dat ze alleen maar wat uit stel hebben gekocht, en dat de vrede in Kosovo echt niet vóór 15 maart zal uitbreken. De betrekkelijkheid van het akkoord werd vooral volstrekt duide lijk uit de manier waarop de thuisfronten van beide strijdende par tijen Rambouillet gisteren probeerden uit te leggen. Alle voorbe houden en onzekerheden ten spijt, spraken de etnische Albanezen over 'een volledige overwinning' en 'de eerste stap op weg naar een eigen staat'. Aan de andere kant beweerde de Servische vice- premier Draskovic dat Europa en de VS in Rambouillet 'zich aan de kant van de mannen van de islamitische terrorist Osama bin Laden tegen de christelijke Serviërs hebben gekeerd'. Zeventien dagen van overleg hebben blijkbaar niets kunnen veran deren aan de standpunten. De algemene verwachting is daarom dat Servië, nog steeds niet gehinderd door de al maanden aange kondigde NAVO-aanvallen, de komende drie weken zo veel als mogelijk zal proberen af te rekenen met het Kosovo Bevrijdingsle ger (UgK). De volstrekt compromisloze houding van de Albanese rebellen be looft in dat geval weinig goeds. Zij hebben in Rambouillet zeven tien dagen lang vastgehouden aan hun eis voor volledige zelfstan digheid van Kosovo, of op z'n minst een referendum over de vraag of de provincie deel van Servië moet blijven. Zou Belgrado militair gezien de vlucht vooruit kiezen, dan is het volstrekt onwaarschijn lijk dat het U£K met de armen over elkaar op het vervolgoverleg gaat zitten wachten. De komende weken zal op de slagvelden van Kosovo daarom blij ken of het 'akkoord' van Rambouillet ook letterlijk een dode letter Lekkere tv zonder pretenties Het gaat over een windhoos die in het landelijke Heersel in een paar minuten nagenoeg alle daken van de huizen rukte. Over twee Ame rikaanse mormonen die, al prekend en bekerend, gehelmd en op ra cefietsen door België rijden en in Mechelen een autodief in zijn kraag grijpen. Overeen 82-jarige vrouw die na 62 jaar in hetzelfde huis de gang naar het bejaardenhuis maakt. Er zijn mensen die antivoord geven op de vraag: hoe verjaagt u een sombere bui? Het gaat, kortom, over alles en niets. Over van alles en nog wat. En het heet 'Man bijt hond'. Een programma op VRT1 zonder diepe gedachten of grote pretenties. Gewoon wat plaatjes van gewone mensen. Bij tijd en wijle gelardeerd met onvoorstelbaar flauwe grappen. Maar wat een heerlijk halfuurtje televisie. Man bijt hond' laat mensen zien. Bijna zonder commentaar. Een dakdekker op een ladder in Heersel bijvoorbeeld, die in weer en wind zijn werk staat te doen. Het halve dorp is dakloos. „Ja, ge moet nu zeer begaan zijn met uw klant om nu die mensen uit de nood te helpen hè", zegt de man, als was hij de charitas zelve. Maar u doet hier toch goeie zaken", vraagt de verslaggever. ,Ach, wij blijven altijd wel bezig", mompelt de dakdekker. Een dakloze vrouw wordt gevraagd, of zij bang is vooreen nieuwe windhoos. „Bang? Ja. dat helpt niet hè", antivoordt de vrouw. De mormonen zijn verleid om de achtervolging van de autodief na te spelen. Zo te zien deden ze dat graag. Mickael Kent. 'getuige van God en dief, probeert in een soort steenkolen-Vlaams uit te leggen waarom hij zonder al te veel nadenken de achtervolging inzette. „Ja, wij hebben hem gewoon achter gevolgd op de fiets. Wij kijken in Amerika veel televisie. Misschien denken wij daardoor wel alle maal dat wij Superman zijn. Straatinterviews dan. Hoe verjaagt u een sombere bui, luidt de vraag. Dan gaan ik op munne boot zitten en dan zijn ik d rek te rug goed gezind antivoordt een man stralend. Je ziet dat hij het meent. Een ander mag zich eerst voorstellen: „Goeiedag, ik ben Sjors van Mooi, en ik 'em nooit geen sombere bui, want ik 'em geen televisie. Er is een verslaggever die van Ophoven naar Mariakerke wandelt en zo hier en daar een huis binnenstapt voor een gesprekje. In Zelzate boomt hij met tivee vriendinnen een tijdje over een quasi diepzinni ge tekst op een wandtegeltje. Zonder een spoortje ironie praat het drietal over vriendschap. En dan gaat het weer verder. U ziet, er zit geen enkel verband in. Man bijt hond is zomaar een verzameling kleine verhaaltjes. Maar zo heerlijk simpel. Een 82-ja- rige vrouw in rolstoel zit achter het raam van het huisje waar zij al zowat haar hele leven woont. Vandaag gaat ze naar het bejaarden tehuis. Ze wijst naar buiten. Toen ik hier 62 jaar geleden kwam wonen stonden die bomen daar", zegt ze. „En ze staan er nu nog. En dan denk ik: kijk, dat zul je in Nederland niet snel meemaken. Hier zou zo'n groepje bomen allang verdwenen zijn onder een rijtje eengezinswoningen. WIL BUYS Opnieuw regenachtig Een ware optocht van buien heeft gisteren in het Limburgse tot een onvervalst pak sneeuw geleid. Op de Vaalserberg lag zowaar 40 centi meter. Opnieuw wintersportcondities in eigen land dus. Hoewel het de komende nacht enkele graden gaat vriezen (vanochtend vroeg noteerde Valkenburg bij Leiden al -1,8 graad) lijkt het tij nu te keren. Onder regie van een IJslandse stormdepressie gaat de wind de komende tijd uit het westen tot zuidwesten waaien. Daardoor komt de aanvoer van zachte luchtmassa's op gang. Van vrijdag af stijgt de tem peratuur tot omstreeks 9-10 graden. Het binnendringen van de zach te lucht gaat op vrijdag gepaard met regen en motregen. Op zaterdag nemen de regenkansen tijdelijk af maar op zondag en maandag, tijdens de maandwisseling dus, gaat het opnieuw rege nen. Bovendien gaat het flink waaien. Ook het Alpengebied krijgt te maken met oplopende temperaturen en regen. Dat heeft tot gevolg dat er veel sneeuw zal smelten waardoor de rivieren we derom een hoogwatergolf krijgen te verwerken. Dat er momenteel uitzonderlijk veel sneeuw ligt in het midden van Europa blijkt uit de sneeuwhoogte op Duitslands hoogste berg de Zugspitze. Op het meetstation op 2960 meter hoogte lag vanochtend 5,40 meter. Morgen wordt het weerbeeld gedurende het grootste deel van de dag bepaald door een uitloper van hogedruk. Na een koude nacht met minima tot -3 graden en enke le mistbanken komt de zon tevoorschijn en stijgt de temperatuur tot 6 graden. Later op de dag komt er meer bewolking maar het blijft tot de avond droog. De wind gaat uit het zuidwesten waaien en neemt 's avonds aan de kust toe tot vrij krachtig of krachtig. Gisteren zat het venijn in de staart van de depres sie, maar 's middags kregen opklaringen de over hand, nam de wind sterk af en stegen de tempera turen tot 6-7 graden. Op Schiphol werd een maxi mumtemperatuur van 6,9 graad gemeten. JAN VISSER Wetenschapper ontdekt voor elke situatie specifieke loei Ieder vogeltje zingt zoals het gebekt is. Iedere koe ook. Koeien praten met elkaar en zenden signalen uit naar de mens. Een koe die honger heeft, pijn in haar pens of tochtig is (gedekt moet worden) heeft haar eigen specifieke 'loei'. De wiskundige Wojtek Kowalczyk van de Vrije Universiteit in Amsterdam heeft een computer programma ontwikkeld waarmee hij de spraak van koeien kan herkennen. Al drie jaar analy seert hij de 'loei van de koe' en over een half jaar verwacht hij de eerste twintig 'woorden' van de koe te weten. Antje 31 loeit dat het een lieve lust is. Zo'n langgerekte Mooe- eeuuuhh. En nog een keer: Mooeeeuuuhh, Mooeeeuuuhh. Boer Dirk krabt zich onder de pet. Hand in de zij, blik op 'wat mot ik hier mee'. De knecht houdt wijselijk z'n mond dicht. 'Dan moeder er maar bijhalen', denkt Dirk. Vrouw Ina droogt haar handen af aan het schort en loopt mee de stal in. Ze had het geloei al gehoord terwijl ze de afwas deed. En aan de klaagloei hoon ze dat het Antje 31 is, een van haar lievelings koeien. Maar wat er nou aan de hand is met Antje? Kon ze maar met haar praten Nog even en het kan: praten met koeien. En je hóeft er niet eens prinses Irene voor te he ten. Iedere boer, boerin of vee handelaar kan het straks. De van oorsprong Poolse wiskun dige dr. Wojtek Kowalczyk legt op de Vrije Universiteit de laat ste hand aan een spraakherken ningssysteem voor koeien. Ge avanceerde apparatuur is daar niet voor nodig. Gewoon de personal computer die de boer gebruikt voor de administratie, een microfoontje in de stal en klaar is Kees. Of Dirk in dit ge val. Antje 31 'zegt' dat ze zin heeft in 'n lekkere stier. Ze is gewoon 'tochtig' oftewel bronstig. Antje is rijp om gedekt te worden. Ze wil zo'n 'Sunny boy" van een stier, al zal het wel weer de ge- handschoende hand van de boer met een rietje diepvriess perma worden. Boer Dirk en wouw Ina komen daar uitein delijk wel achter, maar één loei in de microfoon van Kowalczyk had ook zekerheid gegeven. En dat gaat ook op als Antje iets onder de leden heeft, graag ge molken wil worden omdat haar uier op knappen staat of ge woon honger heeft. In een onderzoekscentrum in het Duitse Braunschweig wordt de loei bestudeerd. Maar ook de knor van het varken en de tok van de kip gaan de compu ter in. Het begon in 1996 een beetje als grap door ter gelegen heid van de Europese informa- tica-conferentie EUFIT in Aken een aantal informatici uit te da gen de loei van verschillende koeien met kunstmatige intelli gentie te herkennen. Wiskundi ge Wojtek Kowalczyk, die sinds tien jaar in Nederland woont, pakte de handschoen op. Hij kreeg het geluid van vier koeien en nog 30 andere loeien die niet waren 'gemerkt'. Opdracht was uit te vinden welke loei van welke koe afkomstig was. Kowalczyk stopte de hele die rentuin in zijn computer, ana lyseerde de boel en had alle dertig goed. „Ik had me nog nooit met geluid beziggehou den. Gewoonlijk analyseer ik gegevens van banken en verze keringsmaatschappijen. Ik ver taalde het geluid naar compu tergegevens en ben daar mee gaan spelen. Uiteindelijk vond ik bij elke loei de juiste koe." De Duitse onderzoeker Gerhard Jans gaf Kowalczyk daarop nóg een set cd-roms met koegelui den. Dit keer ging het om een zwartbonte, maar dan in ver schillende staten: pijnlijk, hon gerig, tochtig of er nodig aan toe om de uiers te ledigen. Weer vond de onderzoeker de Praten met de koe. Met het geloei geeft de koe, volgens Wojtek Kowalczyk, een aantal specifieke situaties aan. geluiden die horen bij de juiste gemoedstoestand. Nu werd het interessant. De methode van Kowalczyk was een doorbraak voor het al lopende onderzoek in het Braunschweig. Kowalc zyk: „Als je de herkenning van het geloei kunt gebruiken bij koe-management, zoals het op het juiste tijdstip insemineren van koeien die tochtig zijn, dan is dat een handig instrument in de veehouderij." Op dit moment werkt de we tenschapper aan een algemene herkenning van koegeluiden. Hij gelooft dat elke koe die hon gerig is of pijn heeft een speci fiek geluid maakt dat bij die ge moedstoestand hoort, of het nou Antje 31 is of Berthax21. Als ze tochtig zijn. zeggen ze allebei hetzelfde. Van die 'algemene koetaal' hoopt de wiskundige binnen een halfjaar twintig 'woorden' te beheersen. Anders gezegd: geluiden die bij een be paalde situatie thuishoren. „Het is inmiddels een hobby geworden, een soort obsessie", zegt Kowalczyk. „In het begin was ik zo enthousiast dat mijn kinderen zeiden dat ik de gek- kekoeienziekte had. Je moet ook een beetje gek zijn, want het is niet altijd even makkelijk. Er zijn bijvoorbeeld koeien die nauwelijks loeien, zelf niet als ze een kalf krijgen. In Braun schweig willen ze nu ook de spraak van paarden gaan on derzoeken. Die praten namelijk veel meer dan koeien en als je de taal van de paarden kent, kun je waarschijnlijk veel meer geld verdienen omdat het dure beesten zijn." De wiskundige luistert overi gens niet naar de geluiden op zich. Hij splitst de geluidsfre quenties op in milliseconden en maakt daar 'tweedimensio nale plaatjes' van, die hij ver volgens vergelijkt. „De hypo these is dat alle koeien, als ze tochtig of hongerig zijn, hetzelf de geluid maken. Maar dat ge luid kan verstopt zitten in een loei van een halve seconde, maar ook in een loei van twee seconden. Ik zoek de verban den en ik ben ervan overtuigd dat ik het vind." Kowalczyk schat dat spraakher kenning bij koeien ongeveer voor de helft van de veestapel zin heeft omdat'de rest van de koeien domweg amper loeit. Maar ook zonder loeiende koei en kan een boer vaak door ob servaties of aan de hand van de kalender, de melktemperatuur, de melkgift, een stappenteller die om de koeienpoot zit of de hoeveelheid eten die de koe naar binnen werkt concluderen wat er aan schort. „Maar dat vraagt veel tijd. Dit systeem is veel directer. De koe 'zegt' wat er mis is. Al wordt het natuur lijk wel wat moeilijk als er 100 koeien door elkaar praten." Spraakherkenning staat volgens Kowalczyk nog in de kinder schoenen, maar met het n en van computergeheugj p snelheid wordt het steedi c reikbaarder voor de geut e mens en dus ook voor de c „Je hebt nu namelijk nog veel computerruimte noi hiermee te werken. Ik hel een systeem dat zelf gaat r als ik tegen de computer l praat." Misschien behoort een ki j vertaalcomputer in de ta n komst tot de mogelijkhed Kunnen we eindelijk een ren waar de dames in de over roddelen. En missch zijn er wel koeiendialecte pert de wiskundige. „Inl: bijvoorbeeld lopen ookN landse koeien. Maar kujii die koeien praten met Ja| koeien? Of wordt er in he pans heel anders geloeid RIEN FLORIS De Dakota begint aan een tocht van drie dagen van Soesterberg naar Best. FOTO CPD MARCO HOFSTE Anekdotes zijn er genoeg over de kwaliteiten van de Douglas DC-3 Dakota. Zoals over het toestel dat in de jaren vijftig tijdens de Berlijnse lucht brug geladen met aluminium platen ternauwer nood los kwam van de startbaan. Bij aankomst bleek de lading te bestaan uit het vijf keer zwaar dere staal. In kringen van Dakota-liefhebbers worden zulke verhalen sinds 25 september 1996 met de nodige terughoudendheid opgedist. Op die dag veronge lukte een toestel van de Dutch Dakota Associati on (DDA) boven de Waddenzee, waarbij alle 32 inzittenden om het leven kwamen. Toch staat het succes van het ontwerp voor kenners buiten kijf. Nederland is binnenkort weer een compleet exemplaar rijker. De afgelopen nacht begon de romp van Dakota 'Darlin Doreen' aan haar drie daagse tocht over de weg en het water van Soes terberg naar Best. Daar wordt ze herenigd met de vleugels in het museum Bevrijdende Vleugels. In maart is de Dakota voor het publiek te zien. Het toestel wordt aangepast aan de Nederlandse ei sen en moet dan weer gaan vliegen. Het aantal luchtwaardige Dakota's komt in Ne derland daarmee dan op drie. De andere twee toestellen worden beheerd door de DDA op Schiphol. Daarmee is het toestel met het mar kante staartwiel en het diep grommende motor geluid in Nederland een tamelijk zeldzame ver schijning. Wereldwijd is dat veel minder het ge val. Exacte aantallen zijn niet bekend omdat er Magnetron Een sprookje van deze tijd: in Tokio bevalt een televisiekok van zijn recept en draagt de kijkers op om een ei uit het rek te pakken en in de magnetron te stoppen. Zet de temperatuur maar op honderd graden, beste kijkers. Een seconde later exploderen in een miljoen Ja panse keukens evenzoveel eieren. Eigeel en eiwit druipen omlaag langs het ruitje van de magnetron. De smurrie zoekt zijn weg. Het televisiestation wordt over stroomd met telefoontjes van veront- waardigde kijkers. Paniek slaat toe f'um 'n 5tlu^°- Onder de hete lampen barst de televisiekok in de beste Ja panse traditie in snikken uit en wordt door de geisha van de EHBO afgevoerd. Een omroeper verschijnt in beeld en bezweert, volgens kran tenberichten een hele minuut lang: „Beste kijkers, wilt u nooit meer eie ren koken in de magnetron. Herha ling, wilt u nooit meer eieren koken in de magnetron. Je kunt er een sushi op innemen dat de volgende druk van de Japanse Van Dale de zegswijze bevat: „Een ei gaat HAN MULDER net zolang in de magnetron tot het breekt.Een goed sprookje bevat een gezonde dosis gruwel Dat levert dit verhaal in ruime mate. Een mag netron vervult de rol van wrede couveuse die de eitjes niet laat opgroeien tot hard, zacht of daartussenin, maar ze meteen laat ontploffen. Als de EHBO-geisha even niet oplet en de Ja panse televisiekok zich realiseert wat hij heeft aangericht, grijpt hij naar zijn scherpe keu kenmes en trekt vervolgens de consequenties. Wat leren wij nu van zo'n modem en waar ge beurd sprookje? Minstens twee dingen. Eén: laat nooit meer iemand beweren dat de televi sie alleen maar onschuldig beeldbehang is dat geen kwaad kan. Kom nou. Een televisie-pollepel geeft 'n kik en we zetten ge dwee ons allerlaatste ei in de magnetron. Een seconde later staan wij, te weten de gezamen lijke kijkdichtheid de eierstruif uit onze haren te vegen. Ding tiuee: wat een zegen dat de mo derne mem zoveel overbodige rotzooi in zijn omgeving heeft. Neem de magnetron. We koesteren de illusie dat we onze stress van alle dag inruilen voor meer comfort en tijd inhalen die we toch al langen voor altijd kwijt zijn. Zonder magne tron, afiuasmachine, oorthermometer en gsm zou de wereld maar hopeloos leeg en zonder sprookjes zijn. Deze weken gaat bij ons thuis het mes er rigou reus in. Verbouwen. Een symfonie van beton en parket. Daaraan voorafgaat het gedwongen opruimen. Twintig jaar aan illusies, overbo digheid en gedane zaken gaan door je handen. Sclieiden doet lijden. In de buurt is een cen trum voor het grove vuil. Je mag van de reini gingsmannen zelf een trap beklimmen naar waar een trechter is met daaronder een lopen de band vol afgedankte en afgelegde spullen. Vanaf het schavot werp ik twintig jaar stof tot spreken bij dat van anderen. Een sjoelbak komt langs, een ingelijste prent met zonnebloemen achter gebroken glas, het duo Booij Van Bruggen, prehistorische lang speelplaten met Bolke de Beer en Kinderen voor Kinderen. En warempel een afgedankt magnetron. Dat kan dus helemaal niet", zegt een alerte reinigingsman, „een magnetron hoort binnen in de loods bij het witte, bruine en grijze goed.Hij straalt zekerheid uit. Waar schijnlijk kookt zijn vrouwzijn ei nog in de steelpan. Gewoon vijf minuten en met wat keukenzout in het hete water tegen het voortij dig breken. nog altijd een flink aantal dienst doet bij lui machten in Afrika en Zuid- Amerika. Dakol hebber C. Munk schat het totale aantal vlie toestellen tussen de 1000 en 1500. Behalve bij luchtmachten zijn er nog tienta dienst voor dagelijks transport van mensen goederen. Daarnaast zijn er nog vele in hai van liefhebbers zoals de DDA. Behalve dev gende zijn er nog talrijke toestellen die aan grond staan. De exemplaren in het Militaire Luchtvaartmuseum in Soesterberg en heth dome bij Schiphol zijn daar voorbeelden va Hun aantal is waarschijnlijk nog eens zo g van de vliegende exemplaren. De Dakota die nu op transport is, verkeerti de originele militaire uitvoering en heeft aa invasie in Normandië deelgenomen. Het to krijgt een ereplaats in het museum Bevrijde Vleugels van Jan Driessen (75). Hij kreeg hel rig jaar bij zijn verjaardag van veteranenvrif uit de Verenigde Staten. Het museum is voj hem een uit de hand gelopen hobby. „Ik be gonnen met het verzamelen van foto-expos over de oorlog en bevrijding van mijn toeni woonplaats Veghel. Later raakte ik betrokkt de exposities bij de herdenking van veertigj Market Garden in 1984. Daarvan bleef veel i riaal over. Dat is het begin geweest." ROELAND FRANCK MENSELIJK De Arnhemse eredivisieclub Vitesse heeftg ren waarschijnlijk de allerjongste voetbalsul ter ooit ingeschreven. Het gaat om de tieni oude LARS DERCKS uit Arnhem, die doorz ouders is opgegeven voor de Vitesse Kidsü De club is de eigen supportersverenigingvo kinderen tot veertien jaar. Het eerste ingesi ven lid van de Kids Club is overigens ookrx jong. Dat is de vier maanden oude DIRK Rl NIER HURULEAN, eveneens uit Arnhem. Filmacteur JEAN CLAUDE VAN DAMMEwi van de alimentatie van ruim 3 miljoen guld hij zijn ex-vrouw DARCY LA PIER en hun zo cholas moet betalen. Hij vindt dat zijn vrotf geld niet meer nodig heeft, nu zij kort na de mentatie-overeenkomst met de miljardairl Hughes uit Beverly Hills is getrouwd, zo me het Britse showbizzpersbureau WENN. VanI me, vooral bekend uit vechtfilms, zou v overeenkomst zijn ex-vrouw per jaar ongevs miljoen gulden betalen. Zijn zoon zou elk ja ruim 50.000 gulden kunnen rekenen. Volg» een vriend van de filmster is Van Damme J dat hij van haar af is, maar wil hij er zekervi zijn dat haar nieuwe superrijke echtgenoot! ondersteunt". La Pier gaf op Valentijnsdag! weelderig huwelijksfeest. Alleen al de bloed kostten ruim 1,2 miljoen gulden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1999 | | pagina 2