Een oceaanstomer in de lucht
De opkomst van het toerisme
134
Discussie over de zin van nieuw supervliegtuig
Twee dekken met volop ruimte voor
480 tot 650 passagiers, een riante
entree met majestueuze trap, werk
ruimtes, restaurantachtige eetopstel-
lingen en in de buik van het vliegtuig
zelfs slaaphutten voor wie daar maar
voor wil betalen. De documentatie
van de Europese vliegtuigbouwer Air
bus windt er geen doekjes om. Het
toekomstige reuzenvliegtuig A3XX,
waarmee de 747 'Jumbo' van concur
rent Boeing naar de kroon moet wor
den gestoken, is de oceaanstomer
van het nieuwe millennium. En Air
bus is klaar om het supervliegtuig te
bouwen. ,,Als de klanten 'ja' zeggen
kan de A3XX in 2004 vliegen", zegt
Paul Mason, vice-president commer
ciële zaken bij Airbus.
Maar dat is nu juist het punt waar
de schoen wringt. Airbus praat welis
waar met tien luchtvaartmaatschap
pijen over hun wensen voor het nieu
we grote vliegtuig, maar tot nu toe
heeft niemand toegehapt. Het besluit
om het grote vliegtuig daadwerkelijk
te bouwen is dan ook weer opgescho
ven. Mason is er niettemin van over
tuigd dat in de loop van 1999 alsnog
het groene licht wordt gegeven voor
het project waarvan hij zegt dat er
zo'n 20 miljard gulden aan ontwikke
lingskosten mee zijn gemoeid.
Bij concurrent Boeing, de enige an
dere overgebleven bouwer van grote
commerciële vliegtuigen, hoort men
de uiüatingen van .Airbus minzaam
aan: Op de kop af twee jaar geleden
bliezen de Amerikanen het plan voor
een eigen nieuw groot vliegtuig defi
nitief af. Het ging toen om het voor
nemen de klassieke Jumbo nog eens
te vergroten tot de 747-500/600X.
Eerder was al afgezien van het ont
wikkelen van een totaal nieuw groot
vliegtuig. Boeing had daarvoor sa
menwerking gezocht met vier Euro
pese vliegtuigfabrikanten, nota bene
ook partners binnen Airbus. Omdat
volgens vice-president John Hayhurst
de markt van hooguit 500 vliegtuigen
tot het jaar 2010 niet groot genoeg
zou zijn om twee concurrerende
vliegtuigen rendabel te vekopen. Bo
vendien zouden de ontwikkelingskos
ten, volgens Hayhurst 30 miljard gul
den, niet door een enkele onderne
ming zijn te dragen. Die kosten zou
den onder andere hoog worden op
gejaagd door milieu-eisen. „Een zo
groot vliegtuig fluistert niet. Het
wordt een grote uitdaging de moto
ren stiller te krijgen dan die van de
747. Die motoren moeten bovendien
ook nog eens zuiniger zijn." De eis
dat het toestel ook economischer
moet vliegen dan de 747 is een ander
struikelblok. „De 747 heeft de laagste
stoelkilometerprijs van alle vliegtui
gen die ooit zijn gebouwd."
Maar technische problemen zijn er
om op te lossen. Als techniek een
struikelblok was, zou in 1969 ook
nooit een man op de maan zijn ge
land. En zou in dat jaar al evenmin de
eerste generatie 747's zijn.gaan vlie
gen. Maar Boeing ging toen al bijna
failliet aan de torenhoge ontwikkei-
kosten. Het duurde nog jaren voordat
de Jumbo een commercieel succes
werd. Het zijn nu dan ook geen tech
nische argumenten waarom Boeing
zijn grote vliegtuigproject voorlopig
in de ijskast heeft gezet. Het besluit is
door de markt gedicteerd, zegt de fa
brikant. In de eigen marktverkenning
schat Boeing dat er in 2017 ongeveer
26.000 verkeersvliegtuigen zullen zijn,
tegen ruim 12.000 nu. En terwijl de
luchtvaart jaarlijks met vijf procent
zal groeien, verwacht Boeing de ko
mende jaren heel veel middelgrote
vliegtuigen af te zullen leveren. Niet
alleen door de groeiende markt, maar
ook omdat de huidige vloot verou
derd en zo lawaaiig is dat de toestel
len binnen luttele jaren niet meer in
Europa en de Verenigde Staten mo
gen landen. Boeing verwacht boven
dien dat het aandeel van grote vlieg
tuigen in de hele markt de komende
twintig jaar niet meer dan zeven pro
cent - ruim duizend stuks - zal bedra
gen. Ook de grotere drukte op vlieg
velden zal daar de eerste jaren geen
verandering in brengen. Verbeterde
coördinatie, maakt het mogelijk dat
vliegvelden binnen de bestaande
structuur steeds meer vluchten kun
nen verwerken. De groei van de
luchtvaart ziet Boeing vooral tot
stand komen door een uitbreiding
van het aantal vluchten, die met nau
welijks grotere vliegtuigen worden
uitgevoerd, vaak direct naar uiteenlo
pende bestemmingen. Pas na 2010
zou de vraag naar de grootste vlieg
tuigen weer toenemen en dan alleen
nog voor een beperkt aantal zeer
drukke routes. Als tegen die tijd de
roep van maatschappijen om nieuwe
grote vliegtuigtypen luider wordt,
zegt Boeing daaraan tegerhoet te wil
len komen.
Airbus schat de groei van de lucht
vaart nauwelijks anders in, maar toch
is het ervan overtuigd dat de klanten
voor een nieuw zeer groot passagiers
vliegtuig nu al aan de deur zullen ko
men. Maar voor Airbus spelen daarbij
meer argumenten een rol. De Euro
pese vliegtuigbouwer, in feite een
consortium van vier fabrikanten uit
Duitsland, Frankrijk en Engeland, is
al jaren in verbeten strijd verwikkeld
met Boeing om een gelijkwaardig
marktaandeel. Daar slaagt Airbus ge
leidelijk steeds beter in, maar juist in
het segment van de grootste toestel
len moet het Boeing nog steeds voor
laten gaan. Eenvoudigweg omdat het
geen enkele serieuze concurrent voor
de aloude Jumbo in huis heeft. Paul
Mason steekt dan ook niet onder
stoelen of banken dat Airbus vastbe
sloten is om het monopolie dat
Boeing nog heeft met grote vliegtui
gen te doorbreken. Dat streven is Air
bus veel waard. Mason onderstreept
daarbij ook dat het mogelijk moet
zijn een modern vliegtuig te bouwen
dat goedkoper in aanschaf en exploi
tatie is en dat ook nog eens milieu
vriendelijker is dan het inmiddels
dertig jaar oude ontwerp van de 747.
Boeing wordt niet moe er op te wij
zen dat de huidige Boeing 747-400
niet te vergelijken valt met de oerver
sie. „Hij ziet er uiterlijk wel hetzelfde
uit, maar het is technisch een com
pleet ander vliegtuig. Het zou anders
niet eens meer mogen landen", zegt
een woordvoerder.
Maar net als Boeing houdt Airbus
stug vol dat het uiteindelijk de klan
ten (de luchtvaartmaatschappijen)
zijn die beslissen of er snel een nieuw
supervliegtuig komt. Als de vraag te
genvalt, gaat ook de A3XX onverbid
delijk de ijskast in. Nog voor de eeuw
wisseling kunnen de kemphanen Air
bus en Boeing daarmee het prestige
gevecht waarin wordt bepaald wie
van hen de markt het beste kent, be
slechten.
RUDOLF KLEUN
- 'Lieije is mijn bed goed opgemaakt? Is het
goed, schoon en warm?'
- 'Ja meneer, het is een goed verenbed. De
lakens zijn heel schoon'.
- 'Waar is m'n po? Waar is het watercloset?'
- 'U gaat naar boven en dan rechtsaf: als u
het niet ziet, ruikt u het wel. Wenst meneer
nog iets?'
- 'Ja lief kind, blaas de kaars uit en kom
dichterbij.'
John Bake (1787-1864) had andere interes
ses. De Leidse hoogleraar klassieke talen
ontvluchtte in de zomer van 1830 het uni
versitaire milieu en zwierf met twee vrien
den ruim twee maanden lang per koets en
te voet door Duitsland, Zwitserland en
Noord-Italië. Onderweg hield de professor
een fascinerend reisjournaal bij, bedoeld
voor zijn vrouw die om gezondheidsrede
nen in Holland achterbleef. Bake in Zwit
serland, dèt was nog eens reizen.
Bake:Van onze tour van Chur naar het
dorp Splügen kan ik moeilijk enige be
schrijving geven. Zo overtreft dit bijna alles.
Niet ver op de weg verenigen zich de drie
takken van de Rijn door gedurige slingerin
gen. Van de weg heeft men alle 5 minuten
geheel andere gezichten. Van daar
komt men op de beroemde Via Mala. Stel u
een zeer nauwe passage voor tussen he
melhoge rotsen. 500 Voet diep stroomt
de smalle Rijn. Hier davert het zo, dat men
elkander bijna niet verstaat Meermalen
rijdt men door een galerij geheel in de rot
sen uitgehouwen, waarin de zweep van de
koetsier, door de echo een wonder sterk ge
luid maakt...'
Kom daar nu eens om... 'Fasten your seat
belts'. De romantiek is verdwenen.
Je moest vroeger wel. Mobiliteit was een le
vensvoorwaarde. Om te jagen, om vee te
houden en om - ginds op de markt - waren
te kopen en te verkopen. De mensheid ging
zich pas uitsluitend en alleen voor z'n ple
zier van het ene naar het andere punt be
wegen toen de 19e eeuw al een heel stuk
onderweg was. Met uitzondering natuurlijk
van de adel en de rijken. Die ontdekten -
omdat ze er het geld voor hadden - al veel
eerder de geneugten van het reizen.
En de educatieve waarde, niet te verge
ten. Jonge aristocraten werden - het hoorde
bij de opvoeding - door hun ouders al in de
16e eeuw op een Grand Tour gestuurd. Op
de voet gevolgd door de zoons van rijke
kooplieden. In het boek De Gouden Tijd
van het Reizen van Alexis Gregory wordt
het begin van zo'n leerzame trip over het
oude continent beschreven. Eerst van Lon
den naar Dover (één hele dag), dan - als het
weer tenminste meezat - met de boot naar
Calais (drie tot zes uur varen, afhankelijk
van de wind), vervolgens een 'onaangena
me douane-inspectie' en tenslotte in een
koets naar Parijs (een hele week). De tijd
werd gedood met het lezen van reisgidsen.
Heel populair schijnt te zijn geweest The
Gentleman's Pocket Companion for Travel
ling into Foreign Ports. Een soort "Wat
Hoe in het buitenland' waarin de volgende
voorbeeld-dialoog tussen een Engelse toe
rist en een Frans kamermeisje staat opgete
kend:
- 'Kunnen wij bij u overnachten?'
- 'Ja natuurlijk meneer'.
- 'Hebt u een goede stal, goed hooi, goede
haver, goed stro, goede wijn?'
- 'Het beste van het beste'.
Voorspelling van de Amerikaanse zakenman Neil McElroy (uit
'Handleiding voor de 21e eeuw): 'In de toekomst zullen we in
staat zijn om in twee uur rond de wereld te vliegen. Eén uur om
te vliegen en het andere uur om op de luchthaven te komen'.
Per koets op reis. Romantiek die is verdwenen, maar waar toch nog even te genieten valt in de
zomermaanden wanneer deze diligence wordt ingezet om met toeristen de Gotthardpas te ne
men. foto pr
md zou
tesische
mij te-
bat is de
kistzijn:
jde
.hik
lo kan
ktoch
per
jntercon-
Qen
[zoveel
Ska, wat
jet ant-
pom bij
Seen
huis-
John Jansen van Galen is
journalist, werkzaam voor
o.a. Het Parool en het blad
Natuurbehoud, presentator
van het radioprogramma Met
het Oog op Morgen en auteur
van een aantal reisboeken.
moet worden ge
drukt... Van de Cool-
wijk vol overtuiging:
„Daarvoor hoeven we niet
tot 2050 te wachten. Dat is er al-
itig lemaal al min of meer. Maar het gaat daarna
[en nog veel verder. Die auto van Steenstra is
echt geen utopie."
die Dus rijden we in 2050 (volstrekt geschei-
ler den van over andere trajecten geleid goede-
de renvervoer) rond in een keurige, door elek-
ror tromotoren aangedreven vierzitter. De top-
En snelheid op lokale wegen bedraagt 100 kilo-
10e meter per uur; de actieradius is 350 kilome-
aal ter. Maakt de Steensmacar eenmaal gebruik
van de pijlsnelle MagLev-snelweg,
dan wordt de accu weer opgeladen en kan
er bij het verlaten van het computergestuur
de systeem, opnieuw een heel stuk indivi
dueel worden afgelegd. Voor eventueel en-
tertairfment (films, spelletjes) onderweg
zorgt een holografische computer met cen
trale projectiebalk.
Van de Coolwijk: „Maar - en dat blijft
waarschijnlijk toch de favoriete bezigheid
van elke automobilist - je kunt natuurlijk
ook domweg in je neus gaan zitten peute
ren".
ROB VAN DEN DOBBELSTEEN
breekt en het landschap in een
gouden glans zet, is de sensatie
des te groter en door geen fo
toboek over de Achterhoek te
overtreffen. Iedere overwon
nen tegenslag brengt je dichter
bij het land. Reizen is het ver
kennen van de grenzen, je ei
gen grenzen inbegrepen.
1927: Charles Lindbergh maakt de eerste
non-stop vlucht tussen New York en Parijs.
1928: De Graf Zepplin, het eerste commercië
le luchtschip, krijgt zijn luchtdoop.
1933: De eerste, geheel van metaal gemaakte
vliegtuigen (Boeing 247 en Douglas DC-2)
maken hun intrede.
1937: Het Duitse luchtschip Hindenburg ont
ploft tijdens de landing bij Lakehurst (New
Yersey). Het betekende het einde van de 'zep
pelins'.
1939: Het eerste verkeersknooppunt in Ne
derland wordt geopend: Oudenrijn.
1957: Lancering van de Russische kunstmaan
die het begin van het ruimtevaarttijdperk in
luidt.
1958: De Amerikaanse atoomonderzeeër
Nautilus vaart onder de noordpool door.
1961: De Russische ruimtevaarder Joeri Ga
garin legt als eerste mens een baan af om de
aarde.
1965: De Rus Leonow maakt een wandelin
getje door de ruimte. Dat deed nog niemand
voor hem.
1968: De Amerikanen slagen erin als eersten
een bemande vlucht rond de maan te maken.
1969: De Amerikaan Neil Armstrong zet als
eerste mens voet op de maan.
1970: Jumbo-jets leiden het tijdperk van het
massavervoer door de lucht in.
1981: De Franse spoorwegen nemen de TGV
(HSL) tussen Parijs en Lyon in gebruik, de eer
ste in Europa.
1985: Wubbo Ockels stapt aan boord van het
ruimteveer Challenger en is de eerste Neder
lander die de ruimte wordt ingeschoten.
1994: Opening van de Kanaaltunnel (Chun-
nel). Eerst alleen voor vrachtauto's; later ook
voor personenwagens.
2006: De Hoge Snelheidslijn Amsterdam - Pa
rijs wordt in gebruik genomen
2008: Amerikanen vestigen een permanente
basis op de maan.
2017: Amerikaanse touroperators beginnen
met de verkoop van meerdaagse reizen naar
de maan.
2018: Eerste ruimtevaart naar de planeet
Mars.
2023: Club Med openteen hotel op de maan.
2032: Bij Den Haag wordt het laatst overge
bleven benzinestation van Nederland gesloopt
en - als museumstuk - weer opgebouwd in
het Autotron bij Rosmalen. Alle auto's rijden
nu op zonne-energie of maken - voor grote
afstanden - gebruik van een geleidingsrail.
2040: Door thuiswerken, vergaderingen via
gesloten videosystemen, aanleg van een light-
railnet enzovoort, is er zo weinig verkeersaan
bod dat wordt besloten de A4 van 10 banen
terug te brengen naar 6. De vrijgekomen rij
stroken worden nu gebruikt door fietsers en
skaters.
u I
Een computer-animatie van de A3XX, het vliegtuig waarmee Airbus de Jumbo naar de kroon wil steken.
2045: Alle landingsbanen op luchthavens
worden overbodig nu niet alleen kleine militai
re vliegtuigen, maar ook grote machines verti
caal kunnen landen en opstijgen.
2051: Openstelling van de Beringstraattunnel
tussen Nome (Alaska) en Provedeniya (Rus
land). Het is nu mogelijk met de auto via een
ITS (Intelligent Transport System) in korte tijd
van Washington naar Moskou te rijden.
2099: Niet ver van het eilandje Sao Pedro, in
het zuidelijk gedeelte van de Atlantische Oce
aan, worden de twee laatste delen van de
Afro-American-tunnel aaneen gesloten. Daar
mee is het GCS, het Global Connection Sys
tem - een stelsel van tunnels, bruggen en we
gen - een feit. Via aansluitingen op de Noord-
Zuid 1 (Alaska - Vuudand), de Noord-Zuid 2
(Moermansk - Kaapstad) en Noord-Zuid 3 (Si
berië - Nieuw Zeeland) liggen nu alle uithoe
ken van de wereld op enkele uren afstand van
elkaar.
1920: De in 1919 opgerichte KLM begint van
af Schiphol zijn eerste lijndienst naar Londen.
In verband met de open kajuit en het traject
over het Kanaal stelt de maatschappij aan de
passagiers leren jassen, vliegkappen, windbril-
len, handschoenen, zwemvesten, parachutes
en warmwaterstoven ter beschikking.
