Ocalan is geen terrorist'
f
TV
Asielzoekers spelen zichzelf in toneelstuk
WEER
I
Het Gesprek van de Dag
Nederland en de mobiliteit
Verschrikkelijke sneeuwma
ZATERDAG 20 FEBRUARI 1999
C 0
T A A R
De donderdag uitgebrachte Perspectievennota van minister Nete
lenbos ademt een sfeer van realisme. Dit discussiestuk over de toe
komst van het verkeer en vervoer heeft als uitgangspunt dat mobi
liteit in ons land een onmisbare factor is. Dat klinkt als een open
deur. maar het is voor het eerst dat dit principe klip en klaar in een
overheidsnota is geformuleerd.
Wie dat principe omarmt, wordt in een klein land als Nederland
meteen geconfronteerd met het fenomeen schaarste. Ook op dat
punt geeft de nota blijk van realisme: eindeloos wegen aanleggen
is ongewenst, spoor- en waterwegen schieten te kort om de ver
wachte mobiliteitsgroei op te vangen. De schaarste moet verdeeld
worden om te voorkomen dat het land letterlijk dichtslibt.
Mevrouw Netelenbos hanteert daarbij het uitgangspunt dat wie
veel autorijdt, meer betaalt dan wie weinig op de weg is en dat de
eigenaar van een (vracht)auto die schoner, stiller en zuiniger is,
daarvoor wordt beloond. Populair gezegd: de (vervuilende) gebrui
ker betaalt. Dit prijsbeleid is niet populair, maar onvermijdelijk.
Het is in een westerse economie aan de orde van de dag, maar
roept als het om de auto gaat veel emoties op.
De afgelopen weken was er een storm van kritiek op de plannen
om rekeningrijden in te voeren. De ANWB houdt ook in de deze
week verschenen Autokampioen vol dat het systeem niet deugt. Er
is na alles wat er over is gezegd maar één manier om uit de impas
se te komen. De rivaliserende partijen moeten elkaar weten te vin
den in een besluit om op bescheiden schaal te experimenteren en
heldere afspraken te maken over de evaluatie.
Tegen de suggestie om het autorijden per kilometer te gaan belas
ten. valt weinig in te brengen, zoveel te meer echter tegen de me
thode die het ministerie wil hanteren. Controle op de jaarlijkse af
gelegde kilometers roept een bureaucratie in het leven van Oost
europees formaat. Veel eenvoudiger lijkt het om de zaak aan de
benzinepomp te regelen. Het probleem dat consumenten in het
buitenland gaan tanken en dat de pomphouders in het grensge
bied inkomsten derven is overzichtelijker en daardoor ook beter
op te lossen.
De Perspectievennota is een discussiestuk over het verkeer en ver
voer in de toekomst. Het zou goed zijn als de minister met betrok
ken vertegenwoordigers als de ANWB en werkgevers en werkne
mers een nationaal akoord weet te sluiten over uitgangspunten,
methoden en technieken. Dat is in ons veelgeprezen poldermodel
een gebruikelijke aanpak als het om arbeidsvoorwaarden gaat. Ook
op milieugebied is er op die manier veel consensus bereikt. Als de
emotie van de dag ons iets leert, dan is het wel dat we rond mobili
teit en schaarste toe zijn aan maatregelen waarvoor een breed
draagvlak in de samenleving gewenst is. In een redelijk overleg, los
van de waan van de dag. moeten die maatregelen te formuleren
zijn.
Verslingerd aan de enquête
De parlementaire enquête Bijlmerramp brengt elke week nieuwe
smaakmakers voort. Daarom ben ik er ook zo aan verslingerd ge
raakt. Voorde mensen die de ramp van nabij hebben meegemaakt
is het natuurlijk vreselijk óm sommige dingen te horen, maar voor
onbelasten zoals ik is het soap van eminente kwaliteit.
Dat fantastische loketdenken van het gros van die lui bij voorbeeld.
Nee meneerde voorzitter, dat was mijn competentie/mijn veran-
toordelijkheid/mijn werk/mijn afdeling niet; meneer de voorzitter,
dat was mijn traject niet: meneerde voorzitter, dat gold toen niet, u
moet dat zien als voortschrijdend inzicht. Prachtig, al die formule
ringen om te verhullen dat je liever niet je je eigen hersens gebruikt.
Vooral die apparatsjiks van de Rijks Luchtvaartdienst zijn er ware
matadoren in.
De smaakmakers van deze week waren: meneer Aaij van El Al en
meneer Nix van de luchtvaartpolitie. Aaij brengt zijn dagen door
met vrachtbrieven en juist op die rampzalige oktoberdag leest hij
het verkeerde document voor. Het staat op een bandje en dat wordt
voor hem afgedraaid. Er valt niets meer te ontkennen. Maar dan
zegt die man: Als dit mijn stem is. meneerde voorzitter, dan zal ik
dat wel gezegd hebben, maar ik herinner mij er niets van'. Dit is
van een dusdanig imposante onnozelheid dat hiervoor de L. Roze-
waterprijs moet worden toegekend.
Dan meneer Nix van de luchtvaartpolitie. Hij moest de vrachtbrie
ven op die rampavond ophalen bij El Al en ze bij het bureau op
Schiphol afleveren. Maar daar deed hij zo gruwelijk lang over dat
iedereen zich afvroeg wat hij in die rijd toch had uitgevreten. Nix
herinnert zich daarvan niks meer. Vreemd hoor, op zo'n sensatione
le avond. De suggestie dat hij met die papieren en met iemand van
de Israëlische geheime dienst naar de plek van het onheil was gere
den, werd pertinent ontkend. Ik geloof ook niet in dit soort com
plotten, daar zijn we te klunzig voor. Het zal wel iets heel triviaals
zijn geweest. Misschien deed hij intussen zijn minnares wel aan.
Maar ja, zeg dat nou maar eens voor heel het volk.
Overigens heb ik nu wel genoeg van al die mannen die daar verkla
ringen komen afleggen óf wat daar voor doorgaat. Vrouwen zullen
toch asjeblieft ook wel een rol hebben gespeeld in deze tragedie? In
een heerlijk visioen zie ik al voor me dat er straks een bloedmooie
ex-spionne van de Israëlische geheime dienst verschijnt, type Mata
Hari, die alles wat dusver door die kerels is beweerd genadeloos om
ver kegelt.
wil buys
Zo'n zestien bewoners van asielzoe
kerscentrum Crailo bij Laren zijn mo
menteel keihard aan het repeteren
voor een toneelstuk over het leven van
vluchtelingen. Het stuk heeft vanwege
het 'van-kastje-naar-muur-geschuif
dat veel asielzoekers ervaren de beel
dende naam Ping Pong gekregen. De
repetities worden gehouden in het
Amsterdamse Frascati, waar het stuk
komende dinsdag in première gaat.
Sinds november wordt er al geoefend.
Eerst twee. later drie avonden per
week. Een kijkje voor en achter de
schermen.
„Leiden. Dokkum. Westerbork, Zee-
wolde en Crailo." Een beetje zenuw
achtig somt een jonge asieizoekster
een rijtje plaatsnamen op. Ze vervolgt:
„In Dokkum was het 't beste: we had
den een keuken, een wasmachine en
er waren leuke activiteiten. In Zeewol-
de woonden we in een grote caravan.
Ik ging er naar school en had vrienden.
Nu zitten we in Crailo en wachten we
op een definitieve uitspraak. Ik ben al
acht jaar in Nederland."
De jonge vrouw staat alleen op het to
neel. Ze repeteert één van de scènes
van het toneelstuk Ping Pong. In een
notendop vertelt ze het verhaal over
haar leven van de afgelopen acht jaar.
Waar ze woonde als vluchtelinge en
onder welke omstandigheden. Na haar
relaas gaat ze zitten. Direct springen
twee jongetjes achter de pingpongtafel
en zetten een partijtje in. De stilte
wordt doorbroken door monotoon ge
klik.
De repetities beginnen met een war-
ming-up. De acteurs staan in een grote
kring en doen de oefeningen na die
John Malpede voordoet. Malpede re
gisseert het stuk samen met Annick
Nevejan. De asielzoekers rollen met
hun hoofd, buigen de benen en strek
ken de armen. „Goeiemorgen", grapt
een van hen, bij wie de oefening doet
denken aan het uitrekken na een diepe
slaap. De rest lacht en laat daarna de
'energie weer het lichaam uitstromen.'
Ping Pong wil de toeschouwer laten
zien hoe het leven van een asielzoeker
er écht uitziet. Wat maken zij mee, hoe
ervaren zij het leven als vluchteling?
De aanvraag van asiel, het ellenlange
wachten, de misverstanden waar ze te
genaan lopen, het onbegrip, de on
macht, de pijn, de reden van hun
vlucht en de vriendschappen tussen
de bewoners onderling. Alles wordt
getoond. Tussen de scènes door zijn er
steeds weer die knulletjes die op de
automatische piloot hun potje ping
pong spelen. De tafeltennistafel is een
rotsvast baken in hun leven: even het
verstand op nul en de tijd verdrijven.
Het leven van een asielzoeker bestaat
uit wachten, veel wachten. Dit wordt
duidelijk in de scène waarin een stuk
of vijf bewoners door de zaal ijsberen.
Met gespannen blikken blijven ze
maar lopen, nergens heen.
En zo is er de scène over de asielaan
vraag. Een van de asielzoekers zit ach
ter een tafeltje. Hij speelt een ambte
naar van de Immigratie- en Naturali
satie Dienst (IND). Een vluchteling
komt asiel vragen. Maar de ambtenaar
doet moeilijk. „Waarom kwam je naar
Nederland, waarom verliet je je fami
lie?", vraagt hij bars. De vluchteling
reageert als door een wesp gestoken:
„Ik koos Nederland niet, dat deed de
gene die mijn vlucht regelde."
De 'IND-man' wil bewijzen zien: pas
poorten en papieren graag, sommeert
hij. Een vrouw bestormt het toneel: „Ik
heb geen papieren meer. Maar je wéét
dat er mensen lijden in mijn land. Wat
voor bewijzen wil je, een lijk?" „Mijn
leven staat stil", vult een ander haar
op moedeloze toon aan.
De scène wordt door bijna de voltalli
ge cast gespeeld. Steeds springt er
weer een speler bij, met een argument
of opmerking. In het Engels, Frans,
Nederlands en zelfs in het Farsi
(Iraans) en Afghaans. Feilloos zijn de
acteurs op elkaar ingespeeld. Ze be
grijpen elkaar, ondanks de wirwar van
talen.
Officieel wordt Ping Pong een theater
voorstelling genoemd. Al snel blijkt tij
dens de repetities dat wat je ziet
is. Dit is niet gespeeld, hier wore
vensechte ervaringen met de kij
deeld. Acteren is meestal in deh ft
van iemand anders kruipen. Inl
Pong is daar geen sprake van: dtlfI
teurs geven zichzelf bloot. Conti
worden ze geconfronteerd met! I;
verleden.
Ook krijgen de asielzoekers dek ht
iets van hun cultuur te laten zia a
zingt een Iraanse vrouw, gekleet rI'
een lang gewaad, een lied in het
Vijf jongens spelen een scène gi
deze taal. Niet verstaanbaar, tod
grijpelijk.
Wout Vermeulen, medewerkero
Crailo, vindt het stuk een perfect 0
voor de asielzoekers om iets van jf
onmacht naar buiten te brengen
media laten het altijd vanaf een
stand zien. Dit is tenminste van
mensen zelf."
charlotte latten
Voormalig Kamerlid Van Vlijmen geraakt door het lot van de Koerden
Triest. Heel triest. Maar begrij
pelijk. Natuurlijk heeft hij ze ge
zien. De woedende Koerdische
menigten die brandschattend
door de Europese hoofdsteden
trokken. Laaiend over de arres
tatie en ontvoering van PKK-lei-
der öcalan door de Turken. De
man die volgens Van Vlijmen
ten onrechte wordt aangeduid
als terrorist, „öcalan is niet vrij
van zonden. Maar zijn metho
den moeten worden gezien te
gen de achtergrond van het
perfide optreden van de Turken
in Koerdistan. Ik ben ervan van
overtuigd dat die laatste rol niet
aan de orde komt tijdens het
proces tegen hem. En dus zal er
geen sprake zijn van een eerlijk
proces, ook al zal Turkije die
schijn waarschijnlijk met suc
ces ophouden."
De Turken leven in een verte
kende wereld, is zijn stellige
overtuiging. „Individueel zijn
het net als de Koerden zeer aar
dige mensen. Het is zeker geen
achterlijk volk. Ze leven echter
nog steeds in de veronderstel
ling dat het Ottomaanse Rijk,
dat ze ruim zeshonderd jaar ge
leden stichtten, geweldig was.
In al die eeuwen, van ruitervolk
tot modern leger, is de sterk hi
ërarchische militaire machts
structuur overeind gebleven.
Steeds meer is daarbij gegrepen
naar bijna fascistisch gekleurde
ideologische middelen om een
zogenaamde eigen identiteit te
componeren."
Zwarte bladzijden uit de ge
schiedenis worden daarbij kei
hard ontkend, zo bleek Van
Vlijmen in contacten met de
Turken. „Turken kennen hun
werkelijke geschiedenis niet. De
moord in de eerste wereldoor
log op anderhalf miljoen Arme
niërs wordt niet als vaststaand
feit aanvaard. Ze kunnen niet
kritisch naar het eigen verleden
kijken. Ik heb wel eens met Tur
ken gesproken over de 15.000
christelijke barbaren uit Europa
die tijdens de kruistochten
moordend door hun gebied
trokken. Daar reageerden ze
zeer verbaasd op. Ze konden
niet vatten dat men zo over de
voorvaderen kon spreken. Na
tuurlijk verheerlijken ook wij
nog steeds ten onrechte onder
delen uit de vaderlandse ge
schiedenis. Maar we beroepen
ons niet meer op het Wilhelmus
om iemand anders de keel af te
snijden."
Het Ottomaanse ruitervolk
bracht slechts rampspoed over
Zijn vele bezoeken aan zowel de Turkse als Irakeze delen van Koerdistan riepen herinnerin
gen op aan de eigen ervaringen in de tweede wereldoorlog. Deportaties, desolate dorpen en
vernietigde levens. Bij de aanblik van een hongerend kind met een emmertje zag hij zichzelf
weer in de hongerwinter bij de gaarkeuken staan. Thijs van Vlijmen (68), voormalig lid van
de Tweede Kamer voor het CDA uit Heemstede, is geraakt door het lot van de 25 miljoen
Koerden. Het zijn de slachtoffers van de militaire machtsstructuur die Turkije al eeuwen in
zijn greep houdt, zo vindt de voormalige defensiespecialist.
rriOMi'Ji genoeg
Oud CDA-Kamerlid Van Vlijmen: „Öcalan is niet vrij van zonden. Maar zijn methoden moeten worden gezien tegen de achtergrond van het perfi
de optreden van de Turken in Koerdistan." foto united photos de boer jur engelchor
een regio waar volgens christe
lijke overlevering ooit het para
dijs moet hebben gelegen en de
profeet Elia zijn laatste rust
plaats vond. Sindsdien wordt
de Koerdische bevolking onder
drukt, vertelt Van Vlijmen. „Het
gebied was eigenlijk heel welva
rend. Enorm rijk aan oude
christelijke en islamatische cul
turen. De Turken hebben ech
ter hetzelfde gedaan als Sad
dam Hussein in Noord-Irak. De
dorpen werden vernietigd en
de mannen en vrouwen ge
scheiden. Het vruchtbare land
is niet meer te bewerken omdat
het vol ligt met mijnen. De
\TOuwen en kinderen hokken in
ellendige omstandigheden in
de steden. De mannen zijn de
bergen in gevlucht om hun ge
bied te bevechten. De Turken
en de Irakezen hebben er
enorm huisgehouden. De men
sen zijn gedeporteerd en hun is
moedwillig de bestaansvoor
waarden ontnomen. Dat valt
zwaar, vooral omdat je weet
hoe mooi en rijk het gebied in
het verleden is geweest."
In de jaren tachtig bezocht Van
Vlijmen als een van de verte
genwoordigers van de Noordat -
lantische alliantie diverse ma
len Turkije. Hij voerde gesprek
ken met de toenmalige presi
dent ösal en de, Koerdische,
minister van buitenlandse za
ken öetin. Die periode had een
keerpunt in Turkijke kunnen
betekenen, „ösal introduceerde
de term glass walls. Hij wilde
letterlijk de Turkse gevangenis
sen en politiebureaus van glas
bouwen, zodat er niets te ver
bergen viel. Ik heb toen con
gressen over mensenrechten in
Turkije kunnen bezoeken. Men
was destijds bereid om het de
mocratische proces op gang te
brengen, ösal was de enige lei
der in de laatste decennia, die
tegen het leger opgewassen
was. Hij wilde de Koerden wel
de ruimte geven. De Turken
waren toen positief op weg om
ze een eigen identiteit, taal en
economie te geven."
Zestig jaar na dato zou daarmee
een oud verdrag uitgevoerd
worden. Het verslagen Otto
maanse rijk, dat in de eerste
wereldoorlog meevocht met
Duitsers en Oostenrijkers,
moest meewerken aan een zelf
standig Koerdistan. Op 20 au
gustus 1920 hadden de wester
se mogendheden dat
dwongen. Het is er nooit
gekomen. Ook onder dei K
cratisch gezinde ösal niet
is juist weer de andere ka
geslagen. Ik denk dat diti J
wijten is aan de PKK, diet
verkeerd moment met ge
is begonnen. Ze haddeni
geduld met de democrati
moeten hebben."
In het geweld tussen de P
de Turkse machthebbers
de afgelopen jaren naarst
ting 30.000 slachtoffers gi
len. Van Vlijmen: „Turki
öcalan daarvoor verantii
lijk. Dat is onterecht. Het
mij weer voor als een von
nazi-propaganda. 25.000
sen van het totaal aantalt
offers hebben ze zelf oml
ven gebracht."
Het proces van de etnisd
vering is in Turkije inmid
weer in volle gang, aldusl
Vlijmen. „Koerden worde
weer Bergturken genoem
mogen hun taal niet spre
moeten een andere naan
nemen. In een land waar
het niet breed heeft, is \v<
enorme lettel
de bergen te plaatsen die
tekst vormen 'Ik ben er tri
Turk te zijn'. Over glass u
wordt niet meer gesprokt
öcalans advocaten moge
niet eens bezoeken."
De uitbarsting van Koerd
geweld in Europa verbaas
tegen de geschiedkundige
tergrond niet. „Ik kan beg
opbrengen voor iemand
goede redenen kwaad wo
Dat de Koerden zo tot v
gebracht zijn, maakt mee
ook triest. Ik hoop dat hei
leidt tot een verdere terug
het oplossen van hun prol
men. Vernielingen en gijz
gen werken averechts. De
den moeten hun booshei
naliseren en politieke aan
voor de zaak blijven vrage
Europa moet tegen Turkf
gen: 'Jullie zijn van harten
kom in de Europese Unie,
niet in jullie huidige macl
structuur'. Europa haalt a
een land binnen waarin a
een Noordiers als een Bas
probleem geïncorpeerd zii
mocratie betekent dat je ie
mand anders ook wel eeiï
lijk moet geven. Alleen wa
de authentieke rechtend
Koerden worden erkend.!
menwerking mogelijk."
jacob van der meulen
Opnieuw winterse buien
Gisteren kwamen zachte luchtmassa's even op de koffie. De tempera
turen stegen op sommige plaatsen tot ruim 10 graden. In Zeeuws
Vlaanderen werd het plaatselijk bijna 11 graden. In onze regio kwam
Schiphol uit op 9,7 graad, maar aan zee was het minder zacht.
Over het algemeen draaide het de afgelopen twee weken echter om
aanvoer van koude, uit de poolstreken afkomstige luchtmassa's waarin
zich winterse buien ontwikkelden. Grote delen van Europa zijn daar
door in een winters jasje gestoken. Het Alpengebied is vrijwel onderge
sneeuwd, in het noordoosten van Duitsland heeft in acht jaar niet
meer zoveel sneeuw gelegen, in Polen ligt plaatselijk drie decimeter en
in Helsinki en Moskou zelfs een halve meter.
Het sneeuwdek zal voorlopig wel blijven liggen want na het weekeinde
gaan noordwesten winden opnieuw koude, uit de poolstreken afkom
stige luchtmassa's aanvoeren. Ook bij ons vallen er, waarschijnlijk
vanaf morgenavond, weer enkele winterse buien.
Vandaag blijft het op de meeste plaatsen droog. Een regengebied van
een frontale storing plaagt vanochtend voornamelijk het gebied ten
zuiden van de rivieren. De wind waait uit het westen en neemt lang
zaam toe tot matig, aan de kust vrij krachtig. De temperatuur stijgt tot
7 a 8 graden.
Morgen wordt hoogstwaarschijnlijk een slechte dag. Een randstoring
van een ten-noorden van Schotland gelegen depressie bereikt de
Noordzee en veroorzaakt veel regen. Bovendien gaat het aan de kust
hard, mogelijk stormachtig waaien uit het zuidwesten, later uit het
westen tot noordwesten. Na de regen komen er in de loop van de mid
dag en avond buien met een geleidelijk winters karakter, dat wil zeg
gen sneeuw of hagel. Ook onweer behoort 's avonds tot de mogelijkhe
den. De kans op winterse buien blijft ook maandag volop aanwezig.
jan visser
Onfatsoenlijk
IA: wil uitkomen bij onze minister-president. Dus begin
ik zoals alle schrijvers van doorwrochte artikelen bij de
oudheid. De pers heette in die tijd bode of bood
schapper. Een gevaarlijk baantje want machtheb
bers hielden niet van slecht nieuws. Een slecht be
richt en je was je leven als boodschapper niet
zeker. De klassieke literatuur staat vol ver
makelijke voorbeelden van bodes die zich
uitputten in excuses voor zij de ramp
melden. Ze zijn ook maar gestuurd, ze
zijn er zelf niet bij geweest, ze waren toe
vallig de beste hardloper maar onze
club heeft wel verloren.
Ook Shakespeare heeft het thema van de
man met het slechte nieuws prachtig uit
gewerkt. In een van zijn stukken, sorry ik
weet niet meer welk, moet een bode aan
het hof de nederlaag bij een zeeslag mel
den. De ongelukkige schildert uitgebreid
hoe fantastisch 'onze jongens' het gedaan
hebben. Wat wapperden de vlaggen fier
toen de vloot uitvoer, hoe mooi was het uni
form van de kapitein. Goed, tijdens de slag
is er hier en daar misschien een foutje ge
maakt, maar wat waren de manschappen
dapper en hoe keurig geschrobd was het dek.
Aan het eind van zijn verhaal laat hij zijn ge
hoor verbijsterd achter met de vraag wie er nu
eigenlijk gewonnen heeft.
Einde geschiedenisles, over naar het heden. Vorige week
maakte de Volkskrant melding van nieuws uit het ko
ninklijk paleis. Verschil met vroeger, het nieuws was
niet naar het hof toe gegaan, het kwam er vandaan. On
ze koningin had tegenover Kamerleden geklaagd over
het onveilige Amsterdam, lege cellen en nog wat zaken
van de borreltafel. Die politici waren op theevisite bij
Beatrix dus meer dan boirelpraat mag je niet eisen. La
ter hadden die Kamerleden gekletst over dat bezoek, een
journalist had dat gehoord en allemaal netjes opge
schreven.
Onze premier was kwaad. Je kunt je dat wel voorstellen.
Alles wat het staatshoofd in het openbaar zegt valt on
der verantwoordelijkheid van de regering dus die Ka
merleden hadden beter hun mond kunnen houden.
Maar de minister-president gaf ook de journalist een
veeg uit de pan. Hij had niet mogen publiceren, dat was
onfatsoenlijk. Waarom eigenlijk? Journalisten worden
toch betaald om nieuws te publiceren. Ab er eindelijk
eens een meninkje van onze vorstin naar buiten komt
dan verzaak je ab krant wel erg je plicht ab je daar geen
melding van maakt.
Raar eigenlijk: of de machthebbers nu Oedipus, Richard
III ofWim Kok heten, als het nieuws hen niet bevalt kan
de bode op zijn donder krijgen. Ik vind dat onfatsoen
lijk.
JOOST PRINSEN
m
Dertien dagen lang werd er tien uur per dag aan gewerkt, maar»
staat hij er dan ook: 's werelds grootste sneeuwman. Een groot»
tal vrijwilligers bouwde 'm in Bethel in de Amerikaanse staat M»
De 'verschrikkelijk' grote sneeuwman is ruim 34 meter hoog. E01
wortel van tweeënhalve meter fungeert als neus.
