Computers en
accu's in lading
'Voor de waarheid is het nooit te laat'
'Luchtvaartpolitie was
destijds een rommeltje'
op van PvdA wil
itale voorzitter(s)
Binnenland
Schiphol: niet groeien,
laar juist krimpen'
BIJLMER
ENQUÊTE
OAG 19 FEBRUARI 1999
CPD Geassocie<
In navolging van andere poli
tici van Binnenhofse allure trok
ook Marijnissen de laatste da
gen de provincies in om zijn
achterban nog eens flink op te
warmen voor het verheffen van
een luide tegenstem tegen de
tweedeling van de samenleving.
„Na vijf jaar Paars is in dit land
een 'Ieder voor zich, God voor
ons allen-gedachte' ontstaan.
Dat kan alleen maar tot een
jungle leiden", hield hij de
Haarlemse SP'ers voor.
Ferme jongens- stoere mei
dentaal te kust en te keur, in het
Haarlemse Concertgebouw. En
het moet gezegd dat die ook
door lokale politici werd gebe
zigd. Zo betitelde de Noord-
Hollandse lijsttrekker van de
SP, buschauffeur Mienk Graats-
ma, de Zuid-tangent als een
„bodemloqs putproject dat geld
wegzuigt van andere openbare
vervoervoorzieningen.
De Leidse student politicolo
gie Driek van Vugt draafde ook
nog op om de SP-aanhang zijn
geloofsbrieven als aanstaand
senator te overhandigen. Als
zijn partij op 3 maart goed uit
de stembus komt, zal hij met
zijn 19 jaar als het jongste lid
ooit tot de Eerste Kamer toetre
den. Zijn voornaamste doelstel
lingen: „Die ouwe lui wakker
schudden door ze te confronte
ren met de problematiek van 'de
straat en met Wiegel in debat te
gaan. Honderd procent zeker
dat ik die confrontatie ga win
nen, omdat de maatschappij-
analyse van de SP nu eenmaal
de juiste is."
PvdA kiest morgen een
iwe voorzitter. Fractievoor-
!r Melkert past ervoor een
irkeur uit te spreken voor
van de kandidaten, het duo
oyen Van Bruggen en Marij-
van Hees. Het enige dat telt
lat de nieuwe leiding de par-
ieuw leven inblaast. Na enig
dringen wil Melkert best
[even dat het de afgelopen
té rustig is geweest in de
ïmalige 'rebellenclub'. Er
té braaf achter Kok en de
ten aangelopen. Toch waakt
fractieleider ervoor om Karin
dmund de schuld in de
mia is bezoekers spuugzat
iNLO De lama in het dierenparkje in het centrum van
jenlo en de bezoekers zijn elkaar spuugzat. Het zes jaar oude
rdat als veulen in het parkje De Halve Maan opgroeide, is
jseen jaar steeds vaker opstandig. „Het beest wordt getrei-
Idoor opgeschoten jongeren. Dat leidt er toe dat de lama
Ibedreigd voelt en veelvuldig naar bezoekers spuugt", ver-
B. Klein Tank van de Groenlose Pluimvee- en Kleindieren-
feers Vereniging. Volgens de vereniging moet de lama verhui-
jDe vereniging is op zoek naar een goed adres. Tientallen
iliep er in het dierenparkje tussen de konijnen, kippen,
luiven en ezels een lama rond. Aan die traditie lijkt nu defi-
een einde te komen.
J obieltje vaak alarmtelefoon
haag De helft van alle telefoontjes naar het landelijk
8 ^nummer 112 worden gepleegd met een mobiele telefoon.
gegevens van het ministerie van binnenlandse zaken blijkt
'51 |fn '98 in totaal circa 3,5 miljoen keer is gebeld naar 112.
e Eivan werd het nummer 1,7 miljoen keer gedraaid met een
ibiele telefoon. Alle telefoontjes die met een GSM-toestel
8 jrhet alarmnummer worden gepleegd, komen automatisch
het Korps Landelijke Politie Diensten in Driebergen binnen,
(bij andere diensten nemen de meldingen via een GSM-toe-
toe. Dit merkt bijvoorbeeld ook de ANWB. Praatpalen wor-
isteeds minder gebruikt bij pechgevallen. Volgens een
jrdvoerder zullen deze echter nooit hun functie verliezen.
3
s lentiteit hooiberglijk bekend
l mdrecht De identiteit van het stoffelijk overschot dat afge-
n dinsdag door een passant werd aangetroffen in een hooi-
jin Moordrecht is na sectie definitief vastgesteld. Het gaat
leen man uit Zevenhuizen die sinds 1993 werd vermist. De
overliet destijds in verwarde toestand zijn woning. De sectie
ft geen exacte tijd van overlijden kunnen uitwijzen, maar
jens de onderzoekers is het best mogelijk dat de man al kort
tijn vermissing is komen te overlijden. Ook de doodsoorzaak
liet vast komen te staan. Maar mede vanwege de psychische
stand waarin de man het huis verliet, gaat de politie niet uit
leen misdrijf.
1
1rijnissen warmt SP-aanhang op
lem gerard van puttensamenwerking. Vluchten kun
nen zodoende inelkaar worden
iét gezicht van de veelvul- geschoven, waardoor het aantal
Is linkse tegenpartij geaffi- vliegbewegingen rond Schiphol
rde SP moet het Jan Marij-
tn in elk geval worden na
ven. dat hij zich duidelijk
ireekt. Op het campagne-
gisteravond met het oog
Ie Statenverkiezingen op 3
gehouden in het Haar-
Concertgebouw, laakte
ar weer eens de main-
•ambities van Schiphol. „In
ngeveer het kleinste landje
Europa past geen luchtha-
van een dergelijke omvang,
nport betekent een verdub-
ng van het aantal vliegbe-
ingen en een verdubbeling
de lawaaioverlast. Wij van
SP pleiten daarom voor
ipen, in plaats van groei-
igste tijd volgens Marijnis-
dat de overheid de NV
ïthaven Schiphol en de
tvaartmaatschappijen de
le behandeling geeft als alle
ere ondernemingen. Het
in de visie van Marijnis-
ook maar eens afgelopen
met het inefficiënte gebruik
het luchtruim, waaraan
itvaartmaatschappijen zich
ens hem bezondigen. In
bedroeg de gemiddelde
[tuigbezetting op Schiphol
procent. De conclusie van
ijnissen: van elke tien stoe-
blijven er drie structureel
lezet. Gedekt door verkapte
sidies als onbelaste kerosine
niet aan BTW onderworpen
ets kunnen de vervoerders
zich permitteren mager be-
lijnvluchten volgens sche-
te laten doorgaan. „De in-
luctie van een tax op lege
len zou luchtvaartmaat-
ippijen kunnen dwingen tot
schoenen te schuiven.
„Je kunt niet zeggen dat de
vitaliteit van de PvdA geleden
heeft onder het dubbelmandaat
(Kamerlid én voorzitter-red)
van Adelmund. Daar lagen an
dere oorzaken aan ten grond
slag. De belangrijkste is dat we
vorig jaar per se wilden oog
sten. Daar moest alles voor wij
ken. Ik vond en vind dat heel le
gitiem."
Bang dat er een competentie
strijd zal gaan ontstaan tussen
een zich sterk profilerende
voorzitter en de fractie is Mel
kert allerminst. „Op den duur is
een niet-zichtbare voorzitter
juist funest voor de partij."
Overzicht lading en brandstof El Al-Boeing
72.000 kg brandstof
114.700 kg bruto lading (incl. pallets)
Harde kritiek van onderzoekscommissie
anp bron Parlementaire Enquêtecommissie Vliegramp Bijlmermeer
El Al werd wel degelijk gecontroleerd
den haag* gpd-anp
De twintig ton lading die tot nu toe onbekend was, be
stond uit ongevaarlijke goederen. Dat zegt El Al. De
vracht bestond volgens de woordvoeder van El Al uit
computers, computerchips, toetsenborden en accu's.
Woensdag heeft El Al de teruggevonden vrachtbrieven
over dit deel van lading overhandigd aan de enquête
commissie. Het zeventien pagina's tellende document
werd gevonden in een doos bij de verlader van de goe
deren in New York.
woners en hulpverleners legden
een verband tussen de twintig
ton en hun gezondheidsproble
men. Toch blijft ondanks het
terugvinden van de papieren
nog onduidelijk hoe groot de
gezondheidsrisico's van de
ramp werkelijk waren. Tijdens
het verhoor van J. van der Maat,
expert op het gebied van ver
voer van gevaarlijke stoffen,
bleek dat nooit is onderzocht
hoe ongezond het verbranden
van de totale lading, dus inclu
sief de ongevaarlijke vracht, kan
zijn geweest. Van der Maat kon
op grond van zijn kennis daar
over ook geen uitsluitel geven.
De Israëlische luchtvaart
maatschappij El Al wordt net
als elke andere maatschappij
gecontroleerd. Dat zei D. Raad-
gers, hoofd van de dienst lucht
havens van de Rijksverkeersin-
Het bedrijf heeft op verzoek van
El Al het kantoor de afgelopen
dagen van onder tot boven
overhoop gehaald. Het afgelo
pen jaar had de onderneming
volgens El Al steeds gezegd dat
de papieren onvindbaar waren.
De commissie is onmiddellijk
begonnen de vrachtbrieven - de
zogenoemde 'house airway
bills' die de lading gedetailleerd
beschrijven - te controleren.
Dat gebeurt onder meer in de
VS, waartoe de hulp van de Ne
derlandse ambassade in Was
hington is ingeroepen. Vandaag
zal commissie-voorzitter Theo
Meijer medelingen doen over
de uitkomst daarvan.
De onbekende lading was de
afgelopen jaren onderwerp van
veel speculaties. Ongeruste be-
spectie, gisteren tegen de en
quêtecommissie. De Rijksver
keersinspectie controleert of de
regels voor het vervoer van ge
vaarlijke stoffen worden nage
leefd. Volgens Raadgers voldoet
gemiddeld 5,5 procent van de
transporten niet aan de regels.
„Wat betreft de controle op
gevaarlijke stoffen is er geen en
kel verschil tussen El Al en an
dere maatschappijen. Ook in de
jaren vóór de ramp werd El Al
gecontroleerd, zoals blijkt uit
de processen-verbaal." Raad
gers zei dat het vrijwel ondoen
lijk is om spullen in transit te
controleren, maar de inspectie
is er wel toe bevoegd.
De laatste getuige die gisteren
werd verhoord, J. Houtman van
de Dienst Luchtvaart Rijkspoli
tie, kwam nog met een verras
sende mededeling. Volgens
hem hebben zich vijf of zes Is
raëliërs op de rampplek ge
meld, met de vraag of ze moch
ten rondkijken. De mannen wa
ren gekleed in driedelig grijs en
hadden een paspoort met een
diplomatiek stempel er in.
Houtman liet hen toe op het
rampterrein. Hij ging ervan uit
„dat zij informatie wilden op
doen om dit door te geven aan
de Israëlische overheid".
den haag gpd
„De Dienst Luchtvaart van de
Rijkspolitie heeft op de avond
van de Bijlmerramp goed ge
functioneerd," zei voormalig
luitenant J. Bloemen van de
Rijkspolitie op Schiphol giste
ren zonder enige twijfel in zijn
stem. Maar als de verhoren
door de enquêtecommissie de
laatste dagen iets hebben dui
delijk gemaakt, dan is het dat
de dienst destijds een rom
meltje was. Vandaag consta
teerde de commissie dat ieder
een kennelijk meer bezig was
met zijn positie dan met zijn
eigenlijke werk.
Commissievoorzitter Meijer
vatte het zo samen: H. Dam-
veld, op 4 oktober 1992 hoofd
van de Rijkspolitie op Schiphol,
weet zich de gebeurtenissen
van die dagen alleen te herin
neren aan de hand van logboe
ken en rapporten. Brigadier D.
Nix was die avond anderhalf
uur 'zoek'. Hij weet zelf niet wat
hij in die tijd heeft gedaan. De
logboeken van de dienst zijn
onnauwkeurig bijgehouden.
Een telefonist van de Rijkspoli
tie meldt ten onrechte dat de El
Al gevaarlijke lading aan boord
had.
Of dit alles van invloed is ge
weest op het onderzoek naar de
ramp is niet duidelijk, maar vol
gens toenmalig opperwacht
meester J. Houtman had het
„het allemaal beter gekund," zo
zei hij de enquêtecommissie
gisteren. Hij vertelde dat het
optreden van de dienst rond de
ramp nooit is geëvalueerd. „We
gingen na vier, vijf weken weer
gewoon over tot de orde van de
dag." Alle betrokkenen wijten
de slordige gang van zaken aan
de reorganisatie waar de Dienst
Luchtvaart destijds voor stond.
De Rijkspolitie moest verdwij
nen en een deel van de taken
op Schiphol zou worden over
genomen door de Koninklijke
Marechaussee. Daarnaast zou
in 1993 een 'Luchtvaartpolitie'
worden opgericht, een afdeling
van het even nieuwe Korps
Landelijke Politie Diensten
(KLPD). De Rijkspolitie zat mid
den in die reorganisatie toen de
Bijlmerramp zich voordeed. De
toenmalige commandant, kolo
nel Maurer, bemoeide zich vol
gens alle getuigen nauwelijks
meer met de dagelijkse dienst.
Op de avond van de ramp was
hij even aanwezig, maar hij trad
niet op. Dat liet hij over aan zijn
plaatsvervanger J. Pinckaars. 1
Maar die moet weinig indruk
hebben gemaakt. „Ik zou niet
eens weten hoe hij eruit ziet",
zei opper Houtman gisteren. ,Ik
weet niet wie die avond de lei
ding had, formeel noch feite-
lijk", aldus Houtman.
Vandaag bevestigde Maurer J
voor de commissie dat de
luchtvaartpolitie ten tijde van
de ramp geen duidelijke leiding
had. Hij wilde ook wel toegeven
dat gezien de spanningen die
de reorganistie opriep de dienst
niet geheel was berekend op
zijn taak. Maar hij pleitte zich
zelf vrij: hij gaf immers die
avond geen leiding, omdat hij
tijdelijk formeel opzij was gezet.
Of hij de avond van de ramp op
Schiphol was geweest kon hij
zich niet goed herinneren.
to'v 20 TCMMH tVZOhl-
t&tpe mmw*
Illustratie Tom Janssen
Ad Melkert relativeert kritiek op onmacht politiek
leo roggeveen koos van wees
Twee weken voor de Provincia-
le-Statenverkiezingen wordt het
politieke debat bepaald door de
Bijlmerramp en de onmacht
van de politiek. Ad Melkert,
sinds een half jaar voorzitter
van de Tweede-Kamerfractie
van de PvdA, wil de accenten
elders leggen. Aan de voor
avond van het PvdA-partijcon-
gres morgen een gesprek over
vertrouwen in de politiek, de
beperkte werking van het re
geerakkoord en de ontrouw van
de WD.
Minister Jorritsma heeft gezegd
dat ze opstapt als haar grove
nalatigheid kan worden verwe
ten. Voelt u zich, als toenmalig
collega -min ister, medever a n r-
woordelijk voor wat allemaal is
fout gegaan bij de afhandeling
van deBijmerramp?
„Dat is wat je noemt met de
deur in huis vallen. Ik heb me
zelf voorgenomen een radiostil
te in acht te nemen tot alle fei
ten boven tafel zijn. De Kamer
moet zich een eigen oordeel
kunnen vormen."
Was het niet netter geweest als
ook premier Kok en minister
ren heeft gesproken. Moeten
we nog maanden wachten
voordat we als kabinet tot actie
overgaan of doen we iets voor
de werkverhoudingen van nu?
Het kabinet heeft voor het laat
ste gekozen. Ik geloof niet in de
lezing dat de andere ministers
zich overvallen voelden."
Komt die parlementaire enquête
naar de Bijlmerramp niet veel te
laat?
„Laat? Ik weet niet of je dat zo
kunt zeggen. In de loop der ja
ren is de informatie over de
vliegramp stukje bij beetje naar
de Kamer gekomen. Kort gele
den heeft de Kamer gezegd dat
nu echt het totaalbeeld nodig
Dat uw partijgenoot Van Gijzel
zo moest trekken voordat er een
enquête naar de Bijlmerramp
kwam, was dat omdat het kabi
netergeen behoefte aan had?
„Een enquête is primair een
zaak van de Kamer. Het is aan
de Kamer het kabinet ter ver
antwoording te roepen, niet het
kabinet dat daarover beslist."
Is een parlementaire enquête
naar het drama dat zich in 1995
rond Srebrenica afspeelde door
Jorritsma dat hadden gedaan? de huidige ontwikkelingen on-
Kok zette meteen wat ambtena- ontkoombaar geworden?
ren op non-actief.
„Ieder weegt voor zichzelf af
wat wijsheid is. Ik weet dat het
kabinet lang over de lading en
het verzwijgen van de ambtena-
Deze maand 1001 extra prijzen:
2 kaarten voor 'Quidam' van Cirque du Soleil.
eer kans, meer geld, in de Staatsloterij.
„Nee, dit is geen opstap voor
zo'n enquête nu. Ik heb overi
gens in het najaar al gezegd dat
er een behoorlijke kans bestaat
dat het RIOD-onderzoek naar
de gebeurtenissen in de mos
limenclave zal worden afgerond
met een enquête. Maar ik zie
niets in een gelijktijdige actie
van RIOD en Kamer. Ik vind het
niet goed denkbaar dat de Ka
mer de zaak beter zou kunnen
onderzoeken dan het RIOD.
Het RIOD kan internationaal
veel verder gaan."
Het RIOD is pos in 20Q1 klaar.
Wederom veel te laat.
„Voor het vinden van de waar
heid is het nooit te laat."
Gaat het er ook niet om dat de
WD geen behoefte heeft aan een
enquête, vanwege de positie van
oud-defensieminister Voorhoe
ve?
„Ik ga alleen af op wat wij als
PvdA vinden. Wij zijn ervan
overtuigd dat het RIOD de aan
gewezen instantie is om het on
derzoek te verrichten. Daarna
heeft de Kamer recht op haar
eigen methode en dat kan nog
steeds een enquête zijn."
Moet een Kamerminderheid en
quêtes kunnen afdwingen om
politiek handjeklap tussen de
grote partijen te voorkomen?
„Het verband tussen een Ka
mermeerderheid en politieke
spelletjes wijs ik van de hand.
Maar het parlement heeft nog
wel wat andere mogelijkheden
om de waarheid te achterhalen,
variërend van interpellaties tot
en met hoorzittingen, maar die
FOTO GPD CEES ZORN
laatste moeten dan wel beter
worden voorbereid. Zoals de
Kamer dat nu doet, is het zou
teloos: iedereen moet een paar
vragen kwijt en dat is het dan."
Dar gekit wellicht voor uw vori
ge departement Sociale Zaken.
Maar hoe zit dat met de omstre
den ministeries van justitie,
volksgezondheid en verkeer en
waterstaat?
„De kruik gaat zolang te water
tot-ie barst. Dit mechanisme
wordt nogal eens onderschat.
Een andere zaak is dat je niet
elke week om het aftreden van
bewindslieden kunt vragen, los
van het feit dat je na minister X
gewoon minister Y krijgt. Heb je
daarmee het probleem opge
lost? Veel wezenlijker is of een
departement zich iets gelegen
laat liggen aan de permanente
druk van het parlement. Waar
het uiteindelijk op aankomt is
de vitaliteit van de democratie.
Die functioneert goed, maar
moet altijd worden onderhou
den."
Op straat beluisteren we heel
andere geluiden. De overheid
doet zijfi werk helemaal niet
goed. De democratie faalt.
„Dat hoor je inderdaad. Daar
om is het goed dat het parle
ment nu die enquête heeft en
dat je daarna kunt concluderen
of die mensen op straat gelijk
hebben. Als dat zo is, kan de
Kamer dat natuurlijk niet over
z'n kant laten gaan."
Leidt Kok Paars-2 anders dan
Paars-1? Hij werd jarenlang be
jubeld, maar nu wordt gezegd
dat hij de regie geheel kwijt is.
„Het was toen wel eens over
dreven en nu ook. De omstan
digheden zijn gewoon anders.
Er zijn natuurlijk heel lastige
dingen doorheen gekomen:
Schiphol, de asielzoekers, de
Bijlmer-enquête. Die vragen
veel aandacht, maar doen niks
af aan de soliditeit van dit-kabi-
net. In 1994 hebben we veel
nieuw beleid gepresenteerd.
Dat werkte verfrissend en in het
voordeel van Kok. Een deel van
wat we in 1998 hebben afge
sproken was niet meer dan het
doortrekken van het vorige be
leid."
Bent u een beetje tevreden over
dat regeerakkoord? Uw voor
ganger Wallage zei laatst nog
dat het ambitieniveau wel wat
hoger had gekund. Het zou soci-
aal-democratischer moeten
worden.
Melkert zwijgt voor het eerst
een paar seconden. Op zijn ge
zicht verschijnt een brede glim
lach. „Zo slecht is het regeerak
koord niet. De klassen worden
kleiner, de service van de thuis
zorg wordt beter, de kinderop
vang groter."
Oké. laten we het anders formu
leren. De recente uithaal naar
de WD, volgens u de sociale
bleekneusjes van Paars, was dat
op inhoudelijke gronden? Of ge
woon verkiezingsretoriek?
„Het is meer dan het laatste. U
moet niet vergeten dat straks bij
de Voorjaarsnota in april het
eerste moment na het regeerak
koord is om nieuwe afspraken
te maken. Het regeerakkoord is
geen spoorboekje, waarin pre
cies vastligt hoe je precies moet
handelen onder steeds wisse
lende omstandigheden en waar
nooit van afgeweken mag wor
den. Het baart me zorgen als
door de wat beperktere econo
mische ruimte mensen met be
scheiden inkomens minder
makkelijk in de welvaart zou
den delen. Ik wil het daar nog
eens over hebben in de coali-
De WD ziet u aankomen. Hele
maal als het openbreken van
het regeerakkoord gepaard gaat
met hogere staatsuitgaven.
„Laat ik daar het volgende op
zeggen: ik ben eens nagegaan
hoe de WD het laatste halfjaar
heeft gestemd, bijvoorbeeld
over de ondersteuning van ou
deren met lage inkomens, de
WAO en de WAO-preventie. Op
al die punten blijkt de WD niet
zelden als enige tegen te stem
men. Dat baart me zorgen. Er
spreekt een houding uit die de
eenzijdigheid terugbrengt
waarvan ik dacht dat we er van
af waren. Namelijk dat het vol
gens de WD steeds moet gaan
om het financieringstekort en
de staatsschuld en niét over de
sociale tekorten. Ik vind het
zorgelijk als er të vaak meerder
heden ontstaan die niet gedra
gen worden door een belangrij
ke regeringspartij. Soms is het
natuurlijk heel makkelijk om
een andere meerderheid te la
ten beslissen en zelf je handen
in onschuld te wassen."
Stel dat D66 veel zetels verliest
tijdens de Statenverkiezingen en
de WD niet bereid is om de
PvdA tegemoet te komen, is het
eind van het kabinet dan in
zicht?
„We hebben voor vier jaar gete
kend op basis van de verhou
dingen in 1998. Natuurlijk zijn
er invloeden van de huidige
verkiezingen, maar daar moe
ten we ons niet door laten lei
den. Dan krijg je beursgedrag.
Het gaat om een zekere gelijk
gerichtheid."
