De enorme creatieve kracht van zigeuners De magie van Boudewijn de Grootste Cultuur Kunst Ik vroeg me af wat mevrouw Jonker koopt in de supermarkt' Stips slaat plank mis UDAG 19 FEBRUARI 1999 ,eidse bands in Q-bus Q-bus/het Muziekhuis in Leiden is morgen de plek voor muziekmarathon met louter Leidse bands. Tussen drie uur liddags en één uur 's nachts treden achtereenvolgens Valen- (ios. Current Fuss, Dr. Pepper, Cry Havoc, Faces of Mad, De 1 icht, Chill Factor en Don't Try this at Home op. Daarna is er i after swing part)' met Dl Latie. De toegang is gratis, Q-bus is vinden aan de Uiterstegracht 142 in Leiden. [osita Steenbeek in De Burcht De schrijfster Rosita Steenbeek maakt donderdag 25 fe- aiari haar opwachting in De Burcht Literair. Conservator iurd B. Halbertsma van het Rijksmuseum van Oudheden ielt haar aan de tand over haar onlangs verschenen roman himmenrijk. Steenbeek ging ervoor op pad met Italiaanse imbaroli, grafrovers op zoek naar schatten in Etruskische tom- es. Halbertsma, conservator Griekse en Romeinse kunst, pro- loveerde in 1995 op een onderzoek naar de negentiende- fiivvse archeoloog Humbert, die door opgravingen en aanko- enin Italië de Etruskische collectie in het RMO aanzienlijk eeft uitgebreid. Aanvang 20.15 in Sociëteit de Burcht in Leiden, lartverkoop tien gulden) bij Kooyker Ginsberg, De Kier en bibliotheek. MUZIEK» RECENSIE WIM KOEVOET dewijn de Groot en zijn band. Ge ld op 18 februari in de Stadsgehoor- ;n zo weinig kuchjes in de igehoorzaal als gister- ui Geen met de maat etikkend schoeisel ook of ap tijdens de liedjes, interactie tussen Boudewijn Groot en zijn band enerzijds het publiek anderzijds was n een ouderwetse, bij- vergeten soort: de muzikan- spelen, de mensen in de 'luisteren, genieten en ver in onbenulligheden als tijd, its, keelkriebels en de buur- m. Zonder daarnaar te infor- tren, weten de muzikanten het publiek zich voelt. De ton zijn in stilte overge- ingen. Kortom, magie in de dsgehoorzaal. Boudewijn de it was Boudewijn de Groot- l)e onbedreigd beste bard i Nederland had de zaal n tweeëneenhalf uur ogen- ïijnlijk moeiteloos aan zijn ten. Het hongerige publiek slond elke noot en hield zijn ilaus kort en krachtig. Des te er speeltijd was er voor de iger en zijn voortreffelijke ze- ikoppige orkestje, let zijn programma 'Een uwe herfst' (tevens de titel zijn meest recente, in 1996 schenen cd) is De Groot in slotfase van het derde en seizoen aanbeland, iar van laatste loodjes viel its te merken. Integendeel, lijkt zich op zijn 54ste aan nieuwe lente van zijn im- sante loopbaan te hebben raagd. let sleutelnummer van het ncert, het prachtige 'Een inderkind van vijftig' klonk ook als een hartverwar- tnde, lichtelijk verbeten afre- mng met die critici die door tte leeftijdsdiscriminatie ou- idolen denken te kunnen gcijferen. Dat was eigenlijk enige nummer waarin De rot het voor zichzelf opnam, or het overige deed hij juist zelfspot. In zijn inleidende tatjes ontdeed hij quasi-koel- tjes elk liefdesliedje van z'n ver meende autobiografische ele menten door erop te hameren dat de teksten niet van zijn hand maar van die van Len- naert Nijgh zijn. „Voor de jon geren onder u, die dat nog niet weten." De manier waarop de zanger zijn liedjes behandelde, verried echter dat De Groot en Nijgh nog altijd een twee-eenheid vormen. Ze zijn de Van Gend Loos van de Nederlandse mu ziek, zoals Nijgh dat zelf eens heeft verwoord. Hoe gretig De Groot is, bleek aan het einde van het optreden toen hij op recht de wens* uitsprak over niet al te lange tijd met nieuw mate riaal in zijn gitaarkoffer weer in Leiden te komen spelen. „Ho pelijk met dezelfde band", sprak hij mede namens de afge laden zaal. Zijn zeven begeleiders, allen multi-instrumentalisten, vor men een geoliede machine waarmee De Groot een zee aan mogelijkheden heeft. Die hij dan ook ten volle benut. Door dit gezelschap gespeeld klinken heel oude, oude en wat nieuwe re liedjes én alsof ze gisteren zijn bedacht én alsof ze altijd al hebben bestaan. Nostalgie zijn niet de drijfveren van De Groots terugkeer in de studio en op het podium. Dat hij zijn gitaar weer uit de koffer heeft gehaald, is een kwestie van hoognodige monumentenzorg. Want met wonderschone, sprookjesachti ge vertolkingen van 'Verdron ken vlinder' en 'Tip van de slui er' gaf hij de Borsato's van te genwoordig het nakijken. Dat de tand des tijds wel op zijn uitgedunde haardos maar niet op zijn oeuvre vat heeft ge kregen, is mede te danken aan de arrangementen. Die zijn het werk van toetsenman Jakob Klaasse. Op het podium echter was niet hij de opvallendste muzikant maar de violist Moni que Landsdorp. De enige vrouw van de band legt de meeste passie in haar spel en haar krachtige, rijkgeschakeerd ge luid vormde het perfecte tegen wicht voor de als altijd wat so nore, woordelijk verstaanbare zang van De Groot. Expositie in Centrum Beeldende Kunst Leiden Hij leefde in een grot in een zigeunerkolonie, had slechts twee jaar lagere school, schilderde van ar moede op zijn eigen over hemden, maar na zijn dood hangen zijn schilde rijen in het museum. Het verhaal van de Hongaarse zigeuner, Janos Balazs, lijkt in de verte wel een beetje op dat van Vincent van Gogh. Zijn kleurrijke schil derijen en de kunst en lite ratuur van andere zigeu ners zijn vanaf zaterdag te zien in het Centrum Beel dende Kunst in Leiden. CAROLINE VAN OVERBEEKE In de Tuinzaal van het CBK aan de Hooglandsekerkgracht lig gen foto's, veel foto's. Zwart-wit voor het merendeel en flink uit vergroot. Een donkerharig jon getje grijnst je vrolijk aan, zijn tanden een tikje scheef. Als je beter kijkt blijkt hij een klein mes in handen te hebben, voor hem een onschuldig instru ment. Een ander kind gluurt met samengeknepen ogen uit een opening in zijn lemen hut je. Een jongetje loopt met par mantige stapjes, zonder (onder- )broek maar mét hoed, bloot- voets over een zandweg. Verderop een foto van een geklede vrouw van wie alleen een borst zichtbaar is. Ze ligt op haar zij: het lijkt een erotische pose. Bij nadere bestudering zien we een klein kind, in een bundeltje kleren in de ronding van haar buik liggen. Het kind heeft blijkbaar zojuist de borst gehad, zijn moeder slaapt ook. Een zigeunervluchtelinge op een station in Roemenië. Ande re foto's tonen mensen levend, werkend, etend, liefhebbend en slapend op een enorme vuinis- belt in Roemenië. Sommige af beeldingen lijken qua omstan digheden en sfeer wel 100 jaar oud. Maar het zijn beelden van vandaag. Tamas Révész won met zijn foto's de Pulitzer Prijs, Jordis Schlösser de juryprijs van UNESCO. Maar er zijn ook tekeningen en schilderijen van de hand van de zigeuners zelf. De tentoon stelling van het C3K wil meer zijn dan een maatschappijbeeld van de armoede en de tragiek van deze veelal verstoten volke ren, levend onder erbarmelijke omstandigheden in Oost-Euro pa. „Zigeuners krijgen veel aan dacht maar die aandacht richt zich vooral op de sociale om standigheden waarin zij leven. Je denkt bij zigeuners niet me teen aan schilderijen en litera tuur. We gaan makkelijk voorbij aan de enorme creatieve kracht van deze mensen", aldus de initiatiefneemster van de ten toonstelling, Zsuzsanna Jegesi. Jegesi laat tekeningen zien van kinderen in de leeftijd van 8-13 jaar uit het dorpje Jarovni- ce in Slowakije. ,rDe kinderen hebben een enorme onderwijs achterstand maar weten hun gevoelens en ideeën als geen Zigeuner Janos Balazs nam pas op zijn 63-ste het penseel ter hand. ander te verbeelden op papier." Ze toont kleurrijke tekeningen geïnspireerd door het dagelijks leven: een circus, begrafenis, uitgaan, muziek, familie. „Je leert veel van die tekeningen. De kinderen weten hun taal achterstand te compenseren met verbeeldingskracht." Er zijn ook kleine kunstwerkjes van een 14-jarige zigeunerjon gen die in een internaat woont in Hongarije. „Een groot ta lent." Zijn tekeningen lijken ge maakt door een volwasssene. Zsuzsanna Jegesi is werk zaam bij de Leidse Stichting Er opéer die kunstenaars uit West Midden- en Oost-Europa dichter bij elkaar wil brengen. „We willen een brugfunctie ver vulling tussen land en onderlin ge culturele betrokkenheid be vorderen. We organiseren ook ontmoetingen tussen kunste naars van verschillende disci plines." De stichting werkt vooral met vrijwilligers. Voor de zigeuner-tentoonstelling heb ben onder meer de gemeente Leiden, het VSB Fonds en het Prins Bernhard Fonds geld be schikbaar gesteld. „Voor de schilderijen van Balazs hebben we hoge verze keringspremies betaald." Balazs die in 1977 is overleden heeft nooit veel profijt van zijn schilderkunst gehad, in financi ële zin. „Hij schilderde op de achterkant van zijn overhem den. We weten ook niks over zijn conserveringstechnieken en kunnen niet zeggen hoe zijn schilderijen er over langere tijd zullen uitzien." Jegesi heeft Balazs persoonlijk gekend. „We kwamen uit hetzelfde stadje in Hongarije: Salgótarjan. Balazs had niets. Hij heeft zich enorm ontwikkeld door kranten en tijdschriften van de vuilnisbelt te halen en te lezen." De Hongaar las op die ma nier klassieken zoals Shakespe are, Goethe en Nietzsche en ontsteeg langzaam maar zeker zijn ongeletterdheid. Pas op ngela Groothuizen maakt haai' musicaldebuut in Blood Brothers ÏTERDAM HANS VISSER la Groothuizen speelt een ofdrol de musical 'Blood ihers'. Het verbaast de tele- ipresentatrice niets. Zelfs ze nog met de Dolly Dots Nederlandse discotheken en ïre jeugdpodia afreisde, ze al dat ze ooit zoiets zou i doen. Zondag maakt ze in la als een kanjer van een Svrouw, haar musicalde- Een rol die wortelt in haar •oortestad: „Ik heb die Uw een beetje Alkmaars ge- jkt." musical 'Blood Brothers' is verhaal van mevrouw Jon- Zwanger van een tweeling Hdt ze door haai" man in de ®k gelaten. Maar de kinder- k vrouw bij wie ze de huis- >uding doet, lijkt dan een red- Mie engel te zijn: zij zal de ft van de tweeling 'overne- Mits de twee jongens el- nooit meer zien. Maar in musical van de Brit Willy Kei beslist het leven anders. Het verbaast me niets dat ik nu zo n musicalrol speel, kind al wist ik dat ik deze ut op wilde. Trouwens, met Dolly Dots deden we ook al veel uiteenlopende dingen, «teraf vormden die negen een geweldige opleiding. Daar leerde ik hoe je heel snel iets nieuws moet oppakken en daarin een bepaald niveau moet bereiken. Deze rol bij voorbeeld, kende ik in novem ber al uit mijn hoofd", zegt Groothuizen. „.Op de St. Jozefschool, bij die vreselijke nonnen, heb ik nog in een schoolmusical ge speeld. Niet op de middelbare school, dat was toen niet 'cool'. Maar zingen bij een band, dat was het. Ik trad op tijdens de bluesavonden van Jan Hupkens in het Wapen van Heemskerk, waar ook Herman Brood speel de. Daar heb ik leren zingen, jammen en musiceren. Een ra re start misschien maar op mij zestiende had ik met 'Howling Hurricane' toch al een platen contract." „Ik was een eigenwijs mor mel. Ik heb ooit nog wel over wogen naar de toneelschool te gaan, maar ik vond de mensen daar te zwaar op de hand. De kleinkunstacademie heb ik niet langer dan een middag volge houden. Ik wist meteen: dat wordt niks. Ik besloot toen defi nitief zangeres te worden. Daarna zou ik dan wel weer verder zien. Uiteindelijk heb ik toch leren acteren. Privélessen van Nancy Gould, die heeft bij mij de basis gelegd. Daarna ben Angela Groothuizen als volksvrouw in de musical Blood Brothers. In haar armen Frank Rigter. ik door de televisie gevraagd. Ik nen repeteren. Jammer, maar ik komt het de rest van de avond kan dus niet zeggen dat deze denk toch dat het genoeg was. nooit meer goed. Dat overdra- musicalrol mij achteraf ver- Het eerste half uur, waarin ik gen van het kind is ook het eni- baast. Het zat er allemaal in. het kind moet afstaan, is het ge moment waar ik bang voor Ook dat seizoen bij Purper." zwaarst. Als je de voorstelling ben. Inderdaad, ik ben zelf „Ik heb eigenlijk weinig kun- daar uit je vingers laat glijden, moeder. Maar als ik op het to- CHEF JAN RIJSDAM, 071 -5356444, PLV. CHEF ANNET VAN AARSEN 071-5356443 Lamijmaarejfe - architectuur ,,Repto hamp gnarf, dwyxz grr grr phena." Begrijpt u die zin? Ik ook niét. Het is de taal van architect Boudewijn Veldman. Dat wil zeggen, het is zijn beeldtaal. Bij het lezen van deze zin krijg je hetzelfde gevoel als wanneer je kijkt naar zijn ont werp voor een kolossale kubus op de hoek van het Rapenburg. Het gevoel: misschien past dit in Buiten-Mongolië, maar hier in elk geval niet. Je weet meteen wat zo iemand tot zijn verdediging gaat aan voeren. Ten eerste (let op zijn majesteitelijk meervoud!): „We bouwen iets nieuws. We gaan niet iets namaken. Waarom niet, denk je dan, gezien de as tronomische bedragen die men voor oude panden neer telt. Trouwens, waarom nieuwbouw? Uit oogpunt van milieu en zorgvuldigheid is restauratie meestal beter. Maar afgezien daarvan: daar gaat het niet om. Het gaat erom, een zeker evenwicht met het bestaande te vinden, en de bereidheid te hebben (en de vakkennis en de goede smaak) zo'n evenwicht te bereiken. Veldman is tot niets bereid, behalve het doorzetten van zijn zin. Hij speelt de mis kende kunstenaar. Maar wat ie mand boven het bankstel hangt moet-ie zelf weten: voor open bare ruimte gelden andere re- gels. Natuurlijk heeft een gebouw Een tweede argument dat je altijd te horen krijgt is: we wil len geen mooie plaatjes maken. Opnieuw denk je dan: waarom niet? Ook de opvatting van Veldman is immers een kwestie van smaak, en wel van één te gen velen. Dat voelt lekker held haftig, maar onze openbare ruimte is te kwetsbaar voor kwajongensspelletjes. Je hoort argumenten tegen 'mooie plaat jes' speciaal van mensen die zelf niet in de bedreigde omgeving wonen. Dat geldt ook voor Veld man, die zelf in een schitterend klassiek pand aan de Jan van Houtka de woont. Het ont werp houdt geen enkele rekening met de gebouwde omgeving. Het lompe platte dak to rent uit boven de sierlijke zadeldaken van de be staande hui zen, en be neemt het zicht op de Pieterskerk vanuit de Doezastraat. Zoiets moet, vindt de ar chitect. Een van zijn col legae zei over bouwen in een bestaande omge ving (citaat): „Fuck the context. Mijn excuses voor de ruwe taal, maar dat is in die kringen he laas gebruikelijk. Ook Veldman heeft lak aan de vormtaal van de oude binnenstad. Hij verkiest zijn zelfgemaakte koeterwaals. Alles wat ons ten diepste raakt is een kwestie van smaak. Zelfs de wiskundige kiest zijn of haar partner met het hart, niet met VINCENT ICKE een eigen karakter, en dat mag algebra. Zo ook met de boeken FOTO PR zijn 63-ste nam hij een penseel ter hand en kwam toen tot een enorme uitbarsting van creati viteit. In zijn schilderijen die ten onrechte in het hokje 'naïe ve schilderkunst' worden ge plaatst, zien we mensen in al lerlei vormen, dieren, oermon- sters, exotische vruchten en planten. Balazs schilderde on der meer over onbereikbare liefde, homoseksualiteit en de toekomst van de mensheid. Hij overleed toen hij 72 jaar was. Ook zijn schilderkunst had hem niet uit zijn zelfgekozen kluize naarschap bevrijd. Vers Vuur, kunst en litera tuur over en van zigeuners, CBK, van 20 februari tot en met 15 maart. Zaterdag om 15.30 uur wordt de opening verricht door Nello Mirando. Op 28 februari is er naar aan leiding van deze tentoonstel ling een film- en literatuur avond in De Burcht, op 14 maart een lezing in het CBK. best iets te maken hebben met het karakter van de ontiverper. Maar het valt niet mee om ka rakter te combineren met gezel schap. Vloeken in gezelschap is fout, en vloeken met ontiverp- vormen ook. Iemand met écht karakter kan zich aan zijn ge zelschap aanpassen zodat bei den tot hun recht komen. Dat is moeilijk, en daarom zijn er maar weinig goede architecten. Het kdn zeker wel: kijk maar eens naar de hoek van de Pie terskerkgracht, naar sommige huizen aan het Galgewater, naar de rij op de Witte Singel naast het prachtig gerestaureer de gebouw van hetLeidsch Dag blad. Je ziet op een mijl afstand dat het eeti eigentijds ontwerp is, maar toch past het in de om geving. Vergelijk dat eens met liet Gruwel naast het Graven steen, de Pest van het Pieters kerkplein! Dat is bij uitstek zo'n product van die lamijmaaref- fe'- architectuur. die je leest, de sport die je speelt, het huis dat je kiest. De gebouw de omgeving is een uiting van collectieve smaak, niet een speeltuin voor een individu met tegendraadse driften. De geza menlijke smaak van de Leidse burgers heeft, in de loop van de eeuwen, een wijd en zijd be roemd stadsbeeld geschapen. Dat is te kostbaar om ten prooi te vallen aan ambitieuze we reldvreemden, aan iemand die geen gewoon Nederlands wenst te spreken maar toch verstaan wil worden. Als bewoner van het Rapen burg, maar vooral als burger van Leiden, heb ik hier belang bij. Wat doet de gemeente met mijn bezwaarschrift? Wie zal ons tegen deze plannen bescher men? Want dit is geen architec tuur. Dit is zinloos geweld. Noot van de redactie: De vaste columnist, Jan Rijsdam, is af wezig daarom deze week een gastcolumn van Vincent Icke. MUZIEK RECENSIE neel sta, blijft dat spel. Hoewel ik dat in het bijzijn van een ca mera vermoedelijk ook echt zou voelen, moet zo'n rol er an ders uitzien. Maar een kind af staan, je kunt je dat toch niet voorstellen. Mij zou dat niet op die manier als in de voorstelling overkomen. Ik zou die vrouw misschien, als puntje bij paaltje kwam, de strot afbijten." „Ik noem dit geen volksto neel. Het is een verhaal over klassenstrijd, iets wat je in En geland nog steeds veel sterker hebt dan bij ons. Maar het kost me weinig moeite er veel her kenbaars in terug te zien. Als ik terugdenk aan mijn jeugd in Alkmaar, zou de vrouw die ik nu speel zo uit het Rooie Doip kunnen komen. Ik heb me afge vraagd hoe ze zich zou voelen met kerst, wat ze koopt in de supermarkt en ga zo maar door. Als je dat allemaal weet, krijg je die rol vanzelf te pakken." Angela Groothuizen debuteert in Blood Brothers, zondag 21 februari in het Chassé Theater in Den Bosch, Blood Brothers is op toernee door het land. Later nog te zien, onder andere van 11 tot en met 23 mei in Carré in Amsterdam en 15 tot en met 20 juni in het Lucent Danstheater in Den Haag. HANS KEUZERS Greyhoundtour: Robert Jan Stips/toetsen, zang. Judith Sijp/cello, Mark Boon/gitaar Gezien-18/2, LAK-theater, Leiden Na het vertrek uit de Nits pro beert Robert Jan Stips het in '96 al even op de solotour met 'Egotrip'. Met de theatertour 'Greyhound' gaat voor Stips een nieuwe ronde in, na een succesvol begeleidingsavontuur bij Freek de Jonge. Stips houdt het toneel bijzonder klein. Er gens halverwege het LAK-to- neel hangen wat gedrapeerde lakens, Stips en zijn twee bege leiders Judith Sijp en Mark Boon staan dicht tegen de eer ste rijen aan.Cello, gitaar en de toetsen van Robert Jan Stips. Je zou denken ruimte voor rustig werk, en veel ingetogen num mers. Stips zet je echter de hele avond op een dwaalspoor. Soms begint hij met romanti sche sfeermuziek, of mooie bluesy intro's, die helaas na een minuut finaal onderuit worden gehaald door opgeblazen key boarddrums uit een doosje. „We gaan behoorlijk wat nieuw werk spelen van een cd die nog niet uit is", meldt Robert Jan Stips in het begin. 'Work on it' is zo'n nieuw nummer. Rustig begin, mooi intro, maar na het eerste couplet komt de stan- daarddreun weer uit het kastje. De voormalige Nits-man be weegt zich de hele avond zicht baar ongemakkelijk achter het keyboard. Zoals gebruikelijk wordt een heel register aan key boardgadgets ingezet, leuk voor even maar het camoufleert ei genlijk alleen maar een schrij nend gebrek aan nieuwe goede songs. Begeleiders Sijp en Boon zijn meer dan vakkundig, maar vooral gitarist Mark Boon kiest vooral in de rockgetinte num mers als Think it over' voor on gelooflijk uitgekauwde patro nen. Soms zijn er verrassingen. Zo lijkt de heftige cello bij de rockertje 'Wake up' erg veel op de cellopartijen op de eerste platen van ELO. En Dylans 'Death is not the end', de Ne derlandstalige hitsingle van Freek de Jonge, wordt als afslui ter niet als een hoempapa-car navalskraker maar bijzonder in getogen vertolkt. Robert Jan Stips moet zo snel mogelijk weer onder de pannen bij een Nederlandse groep. Gaat hij op deze manier door dan is de kans groot dat hetzelfde ge beurt als bij het nummer 'Vacu- umcleaner'. Judith Sijp haalde bij wijze van grap daar de stek ker uit het stopcontact om het. nummer te beëindigen, en als Stips niet oppast gebeurt er met zijn carrière hetzelfde. Finale Leids Cabaret Festival Eeef Co, Maarten Chiel en de Spekmennen zijn de acts die heelhuids door de halve fi nale van het Leids Cabaret Festival zijn gekomen. De drie acts, gekozen uit vijf, treden morgen aan in de finale in de Leidse Schouwburg waar een deskundige jury de beste ca- baretact van het Leids Cabaret Festival 1999 kiest. Daarnaast maakt ook het publiek zijn keuze kenbaar. De Vara radio maakt een reportage van de avond die de zondag daarop op radio 2 tussen 19.00 en 20.00 uur wordt uitgezonden. De finale begint zaterdag om 20.15 uur in de Leidse Schouwburg. De twee dames Eeef Co spelen in op de culturele con troverse Nederland-België. Maarten Chiel hebben met een scheef oog gekeken naar de handleiding van de stand- up comedian en de Spekmen nen uit Zoeterwoude komen met harde realo-humor, met Haagse a-sociale typetjes.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1999 | | pagina 19