Zoetermeer; een slaapstad ontwaakt
'Ik ben Henny, ik ben gezegend dat ik alcoholist ben'
Binnenland
Steeds meer Zoetermeer
WOENSDAG 17 FEBRUARI 1999
staan bij 46.500 buitenlandse bezoekers.
..De Floriade heeft Zoetermeer op de we
re ldkaart gezet", zegt directeur Roy van
Hek van de stichting Floravontuur. ..Dat
heeft de stad veel goed gedaan.
Floravontuur werd indertijd opgericht
om de Floriade publicitair te begeleiden.
Zeven jaar later is de stichting nog steeds
actief. De medewerkers hebben de taak de
naamsbekendheid van Zoetermeer in het
buitenland te vergroten. Maar minstens zo
belangrijk noemt Van Hek de opdracht om
de band van de bewoners met hun eigen
woonplaats te versterken. ..Zoetermeer
heeft een volstrekt eigen karakter. Het is
een stad van jonge gezinnen. Er is een gro
te betrokkenheid bij de eigen straat, mis
schien ook nog wel bij de eigen wijk. maar
de stad is voor veel mensen een abstract fe
nomeen", analyseert hij. „Het is onze taak
daar'verandering in te brengen."
Het kleinschalige evenement dient daar
Er schijnen nog steeds mensen te zijn die 's
avonds voor het slapen gaan zachtjes de na
men fluisteren van de wijken in Zoetermeer:
Seghwaert. Meerzicht. Palenstein, Noordhove,
Driemanspolder. Zo n mentale wandeling
door de slaapstad is de kortste weg naar dro
menland: voordat Rokkeveen in zicht komt.
zijn de meeste mensen al onder zeil.
Het hardnekkige imago van slaapstad gaat
voorbij aan de ontwikkelingen in Zoeter
meer. In korte tijd heeft de stad een paar
belangrijke stappen gezet op weg naar haar
volwassenwording. De bouw van twee ho
ge woontorens met luxe appartementen
bijvoorbeeld heeft het Stadshart verlost van
zijn provinciale uitstraling. Allure heeft on
miskenbaar de nieuwe bioscoop in het
centrum, terwijl de besneeuwde hellingen
van Snowworld drommen bezoekers uit
het hele land aantrekken. En, ook niet on
belangrijk, sinds kort heeft de stad eindelijk
een boekhandel met een compleet assorti
ment. Langzaam maar zeker wordt Zoeter
meer een stad.
Dat saaie beeld van Zoetermeer is wel te
verklaren. De meeste bewoners, veelal jon
ge ouders met gemiddeld 2,4 kinderen, be
schouwen Zoetermeer vooral als een plaats
om plezierig te wonen. De voorzieningen
zijn dan ook afgestemd op de overheersen
de doelgroep van tevreden huismussen. El
ke wijk is een eigen wereld met een winkel
centrum met het traditionele aanbod: su
permarkt, slager, bakker, videotheek,
snackbar. Chinees afhaalrestaurant. In het
Stadshart zijn de filialen van vertrouwde
winkelketens te vinden, met een gratis par
keerplaats als belangrijke bonus. Wie ex
clusief wil winkelen, gaat naar Rotterdam
of Den Haag.
Kenmerkend is een breed aanbod van
sportverenigingen. Met turnvereniging Pro
Patria en voetbalvereniging Door Samen
spel Overwinnen is Zoetermeer twee van
de grootste sportclubs van het land rijk.
Zoetermeer was ook letterlijk een slaap
stad. Zeker in de eerste twintig jaar van de
Grote Groei Voorwaarts werkte het over
grote deel van de beroepsbevolking buiten
de stad, met name in Den Haag. Sinds het
begin van de jaren negentig groeit het aan
tal arbeidsplaatsen in Zoetermeer fors,
waardoor de groep forensen relatief kleiner
wordt. ..Maar Zoetermeer is en blijft een fo-
rensenstad". constateert Astrid Paagman
van boekhandel Paagman. „In onze winkel
in Leidschendam krijgen we tussen de
middag veel mensen uit Zoetermeer over
de vloer. In het filiaal in Zoetermeer wordt
het pas druk in het weekeinde. De mensen
werken hard, sporten en zorgen voor hun
kinderen. Ze hebben doordeweeks gewoon
geen tijd om rustig een boek te kopen.
Bij de ontwikkeling van het Zoetermeerse
zelfbewaistzijn was een belangrijke rol weg
gelegd voor de Floriade. De groene mani
festatie trok in 1992 in enkele maanden tijd
3.3 miljoen bezoekers uit alle windstreken.
Dat was voor de gemeente een ongekende
luxe. In Floriade-loze jaren trekt de stad
weinig belangstelling. Vorig jaar kreeg het
VW-kantoor in Zoetermeer welgeteld 975
buitenlandse toeristen aan de balie, waar
bijvoorbeeld in Delft de meter bleef stil
De lichtkoepel van de overdekte winkelpassage in het Stadshart in Zoetermeer.
FOTO GPD HARRY VERKUIJLEN
De onwaarschijnlijke mêtamorfose van Zoetermeer ging van sta
in 1966, toen de eerste paal werd geslagen voor de wijk Drieman
polder. De gemeente had zelf voorgesteld om huizen te bouw
voor de vele woningzoekenden uit de Haagse regio, nadat h
plan tot de stichting van een heel nieuwe stad Wilsveen in de po
der tussen Voorburg en Zoetermeer schipbreuk had geleden'1!
dertig jaar groeide het kleine polderdorp uit tot een satellietsta
van Den Haag met meer dan 100.000 inwoners.
Binnenkort komt de Notitie Toekomstvisie Zoetermeer 2025 ui
met als uitgangspunt dat de stad in dat jaar met 130.000 inwone
de grenzen van haar groei zal hebben bereikt. Om die mensen oi
derdak te kunnen bieden, bouwt Zoetermeer waarschijnlijk m
twee nieuwe wijken. Voor de Vïnex-locatie Oosterheem (8.500 w
ningen) gaat de eerste paal in 1999 de grond in. Als er nóg ee
nieuwe wijk komt, lijkt uitbreiding aan de zuidkant van de wij
Rokkeveen voor de hand te liggen.
„Samen met de plannen voor nieuwbouw zijn we bezig m
plannen voor de herinrichting van de bestaande wijken", verte
Peter de Visser, hoofd van de afdeling Plannen van de gemeend
„In sommige wijken komen de eerste problemen aan het licit
Een wijk als Meerzicht stamt uit de jaren zeventig, maar heeft i
toenemende mate al te maken met verloedering. In samenwes
king met projectontwikkelaars en woningbouwverenigingen pro
beren we die neerwaartse spiraal bijtijds te keren."
Aan de hand van de plattegrond van Zoetermeer somt De Visa
alle plannen op voor de komende jaren, een indrukwekkend
reeks. De Dorpsstraat krijgt een facelift als winkelgebied, archite
Rem Koolhaas ontwikkelt een complex van kantoren en woning
in het centrum, rondom het het skicentrum Snowworld komt et
reeks voorzieningen voor de actieve buitensport. En dan is er nc
steeds de hoop od de komst van het themapark Sweet Lake Chin
De gemeente is rond met de initiatiefnemers, maar heeft nog t#
stemming .van de provincie nodig om in beschermd groengebifl
een park aan te leggen.
De Visser: „De huidige groeistuip van Zoetermeer is een gevoj
van een gunstige economie. De markt is op dit moment willig; fc
leggers en projectontwikkelaars staan in de rij om te invested
Daar profiteren wij van. maar we weten ook dat deze situatie nii
voortduurt. De bouwkranen van vandaag voorspellen de recess
van morgen."
Zoetermeer heeft daar ervaring mee. De ontwikkeling van bi
Stadshart is niet van een leien dakje gegaan. Het waren slechte^
ren en dat was voor enkele beleggers reden om af te haken. D
Visser: „De gemeente heeft gelukkig vastgehouden aan de ooi
spronkelijke plannen, maar de problemen hebben voor een flinli
vertraging gezorgd. Je bent nu eenmaal afhankelijk van investefl
ders."
De bouw van twee hoge woontorens met luxe appartementen heeft het centrum verlost van zijn provinciale uitstraling.
bij als wapen. Of het nu gaat om de intocht
van Sint Nicolaas of het concert van een
Zoetermeers zangkoor: op de achtergrond
speelt de stichting een rol. Van Hek: „Met
zeven ton subsidie en donaties per jaar
kunnen we geen wonderen verrichten.
Maar we kunnen de verenigingen en orga
nisaties in de stad wel helpen bij het opzet
ten van evenementen. Alles natuurlijk op
een bescheiden schaal. Zoetermeer kan
niet concurreren met Den Haag, Delft of
Rotterdam. We hebben heus nog wel enke
le zaken op ons verlanglijstje staan. Een
filmhuis bijvoorbeeld, of een museum.
Maar dat komt allemaal nog wel. Wat Zoe
termeer verschrikkelijk mist, is het café.
Gewoon een goede kroeg op de hoek."
Met de kroeg raakt Roy van Hek een ge
voelige snaar. Zoetermeer telt veertien ca
fés op een bevolking van 107.000 inwoners.
Met drank verstrekkende horecabedrijven
erbij komt het totaal net over de veertig.
Een treurige balans, zo blijkt uit gegevens
van het bedrijfschap Horeca en Catering.
Van alle steden met meer dan 100.000 in
woners komt Zoetermeer met haar 4.1 ca
fés per 10.000 inwoners op de laatste
plaats.
„Vooral voor jongeren valt hier bitter
weinig te beleven", stelt eigenaar Freek
Fontein van het Zoetermeerse platenlabel
BPM Dance. „Veel mensen gaan stappen in
Rotterdam of Den Haag, maar voor jonge
ren zonder geld zit er vaak niets anders op
dan een beetje op straat rond te hangen."
Fontein is sinds 1991 actief in de muziek
wereld. Hij heeft een platenmaatschappij
en een winkel in de Dorpsstraat. „De hoog
tijdagen zijn nu voorbij, maar met de hard
core house hebben we heel goed gescoord.
Zoetermeer was echt een gabberstad. Dat
had ook te maken met het feit dat jonge
mensen zich hier verschrikkelijk vervelen.
Onze winkel is een ontmoetingsplaats voor
jongeren, dat is uit nood geboren. Je hebt
hier met de Locomotion, de Amphion en
de Boerderij best een paar leuke tenten,
maar dat is lang niet voldoende. Het uit
gaansleven is ook heel versnipperd. Mijn
wens is een echt uitgaansplein, met een he
le rij kroegen en pubs voor alle verschillen
de groepen in Zoetermeer. Dat zou echt
een aanwinst zijn."
Niet alleen de horeca, ook de cultuur in
Zoetermeer kan volgens veel mensen een
best oppepper gebruiken. Er zijn een druk
bezochte schouwburg en een gloednieuwe
bioscoop, maar verder ontbreekt het aan
verscheidenheid. Bijna pijnlijk is het feit dat
Zoetermeer slechts één museum heeft, dat
bovendien slechts negen uur per week open
is. Dat het historisch museum 't Oude Huis
onder deze omstandigheden dit jaar met
een expositie over de wooncultuur in de ja
ren vijftig nog een slordige vijfduizend be
zoekers wist te trekken, mag een loiappe
prestatie heten.
Maar het blijft allemaal wat pover, vindt
museumdirecteur Jouetta van der Ploeg.
„Gelukkig wordt er nu wat aan gedaan. De
openingstijden worden aanzienlijk verruimd
en het pand wordt uitgebreid. Bovendien
krijgen we een permanente tentoonstelling
over de geschiedenis van Zoetermeer. Dat is
hard nodig. Want om zich te kunnen identi
ficeren met hun stad, moeten de mensen
toch iets van de geschiedenis afweten."
Een tweede museum zit er voorlopig niet
in, concludeert de Zuid-Hollandse muse
umconsulent Mart van der Sterre. „Ik zeg
het heel voorzichtig, maar kunst en cultuur
hebben op dit moment geen prioriteit in
Zoetermeer. Ik heb een paar jaar geleden
een museum voor naoorlogse bouw en inte
rieur bij de gemeente proberen onder te
brengen, maar dat is helaas niet gelukt. Zoe
termeer heeft om de tien jaar een nieuwe
wijk neergezet, dat is een bijzondere presta
tie. Zo n museum zou daar prima op aan
sluiten. Ik weet zeker dat een goed museum
de uitstraling van een stad kan versterken.
Lelystad heeft garen gesponnen bij de bouw
van de Batavia, terwijl dat toch ook een heel
jonge stad is."
Astrid Paagman verwacht dat met het
klimmen van de jaren Zoetermeer steeds
meer karakter zal krijgen. „Zoiets moet
groeien. Jonge gezinnen werken hard om de
hypotheek en de nieuwe gordijnen te beta
len. Na een jaar of tien krijgen de mensen
vanzelf meer aandacht voor wat zich in de
rest van de stad afspeelt. Cultuur hoort daar
ook bij."
Ambtenaar Peter de Visser heeft een ande
re verklaring: „Ik denk wel eens: misschien
zijn de meeste mensen wel te gelukkig in
Zoetermeer. Dat blijkt ook uit onderzoek. De
mensen zijn tevreden met de woning, tevre
den met hun sport, tevreden met het groen
in de buurt. Gelukkige mensen hebben vaak
de neiging om niet zo veel te willen. Mis
schien is dat wel het geval in Zoetermeer."
BREDA GPD
Onder vrienden van Anonieme Alcoholis
ten heet hij Henny Breda. Voornaam,
plaatsnaam, verder niets. De ongeveer
drieduizend leden van de 50-jarige stich
ting .Anonieme .Alcoholisten Nederland
zijn eikaars gelijken. Iedereen is om toer
beurt voorzitter of gespreksleider van een
van de 250 plaatselijke werkgroepen.
Nuchter of niet, iedereen is gelijk. „Hallo,
ik ben Henny, ik ben alcoholist", luidt de
vaste groet, Henny (53) kreeg onlangs van
zijn Bredase vrienden de 'verjaardagspen
ning' voor vijf jaar leven zonder alcohol.
Het verhaal van een nuchtere alcoholist.
„Het is me nog steeds niet duidelijk hoe
het is begonnen. Op mijn zestiende dronk
ik mijn eerste pilsje. Al mijn vrienden
dronken al, ik moest er ook maar aan gelo
ven. Het eerste glas vond ik echt vies. Maar
ja, je wilt niet buiten de groep komen te
staan."
„Op een moment merkte ik dat ik elke
dag drank nodig had. Niet veel, maar toch.
Ik was vijfentwintig, trouwde en had een
mooie kantoorbaan. Tussen de middag at
ik thuis en dronk daar twee glazen sherry
bij. Ik kom uit een horeca-familie, dus een
glaasje bij het eten was heel gewoon. Niets
aan de hand."
„Ik kan gerust zeggen dat ik tot mijn vijf
endertigste sociaal gedronken heb en niet
meer dan dat. Dat veranderde toen ik bui
ten de stad ging werken. Ik raakte overdag
uit het zicht van mijn vertrouwde omge
ving, kwam met andere mensen in con
tact. Zakenlui. Die dronken malt whisky.
Dat hoorde er gewoon bij in die cultuur.
Na een paar maanden kon ik tig soorten
malt whisky van elkaar onderscheiden."
Elke middag om vijf uur was het happy
hour. Ik ging steeds later naar huis, kwam
ook wel eens een dag helemaal niet meer.
naar huis. Het leven werd één groot feest.
Ik ben toen ook gescheiden van m'n
vrouw. Nee, ze had niet door dat ik alco
holist was."
„Als ik op die tijd terugkijk weet ik ook
zeker dat we niet door mijn ziekte - zo
noem ik mijn verslaving en dat is het ook -
uit elkaar zijn gegroeid. Mijn hele manier
van leven was de oorzaak van alle ellende,
ook van die ziekte. Ik wilde steeds meer.
Meer geld verdienen, een groter huis, een
grotere auto. Drankmisbruik was een ge
volg van die verkeerde levenshouding en
niet andersom."
Het heeft ongeveer zeven jaar geduurd
voordat ik door kreeg dat ik een probleem
had. Ik kreeg een nieuwe relatie. Zij vond
dat ik teveel dronk. Dat ik alcoholist was.
'Ga jij maar eens naar de AA', zei ze. Ik
ging naar de AA, maar alleen om te bewij
zen dat ik géén alcoholist was."
„Eeri half jaar heb ik die bijeenkomsten
bezocht. Ik ben er vervolgens twee jaar
niet meer geweest. Ik was inmiddels nuch
ter en dacht dat ik geen problemen meer
had. Geen enkele behoefte meer om te
drinken, dacht ik. Maar ik was er onder
tussen wel elke dag mee bezig. Constant
ging het door mijn hoofd: 'Ik wil vandaag
niet drinken.' Ik was nuchter, maar verder
veranderde niets in mijn leven. Ik was nog
steeds dezelfde klootzak, ging nog steeds
vreemd, wilde meer en meer verdienen en
gebruikte mensen."
„Op een dag moest ik voor mijn werk
naar een feestje. Ergens midden in een
weiland werd de eerste paal van een ge
bouw geslagen. Er stond een grote vracht
wagen, vol champagne. Ik dacht: één of
twee glaasjes en dan stop ik. Maar aan het
eind van de receptie stroopte ik alle half
volle glazen af om leeg te drinken. Ik ben 's
nachts thuis gekomen. Hoe, dat wist ik de
volgende dag echt niet meer."
„Spijt, ja natuurlijk had ik enorme spijt.
Vanaf dat moment begon mijn strijd tegen
de alcohol. Die strijd heeft vijf jaar. ge
duurd. Dan was ik weer eens een tijdje he
lemaal nuchter, dan weer niet. Veel drin
ken, weinig drinken; het ging op en af. In
feite was het een gevecht tussen mijn ego
en mijn innerlijk. Mijn ego zei: ,Je kunt
het. Jij bent sterker dan de drank.' Maar
mijn innerlijke stem vertelde me dat ik het
verkeerd deed. Ik had nog steeds niet door
dat ik mijn hele levenshouding moest ver
anderen. Ik voelde dat ik dood zou gaan
als ik zo doorging, maar ik was machte
loos."
Alles veranderde toen ik op een gegeven
moment iets heel ergs deed. Nee, ik zeg
niet wat: het was té erg. Opeens besefte ik:
,Nu ben je toch goed verkeerd bezig.' Ik
schrok zo van mezelf dat ik nog dezelfde
avond naar een bijeenkomst van AA ging.
Ik erkende dat ik machteloos stond tegen
over de drank. Tuurlijk had ik dat jaren
eerder ook gezegd, maar toen niet met
mijn hart."
„Die beslissing om me gewonnen te ge
ven, dat was een schok voor me. Ik had me
nog nooit in mijn leven bij iets neergelegd.
Ik was toch sterker... M'n ego heeft op dat
moment een enorme optater gekregen en
dat was nodig ook. Op het moment dat ik
me gewonnen gaf, viel er een zware zak
sores van m'n schouders." c
„Ik kreeg weer lucht en ik besloot om
mijn leven anders in te delen. Radicaal.
Mijn vriendin werd mijn vrouw en ik be
sloot een eigen bouwbedrijfje te beginnen.
Ik was 48 en ik kwam er achter dat ik me
zelf niet eens kende. Moet je nagaan: 48
jaar lang niet weten wie je nu eigenlijk
bent. Daarom ben ik heel serieus gaan
zoeken naar mezelf. In het begin was ik
daar mateloos in: boeken, cursussen,
noem maar op."
„Die mateloze gedrevenheid, dati
pisch een trekje van mijn ziekte, ft
ook iedereen overtuigen van mijn
schap, dat liefde belangrijker is dan
andere in mijn leven. Ik begon dal
met mijn medewerkers over. Je rad
op een gegeven moment dat je1
doorschiet: het heeft geen zin om
overdreven mee bezig te zijn. Maai
wel doorgaan met mijn spirituele
tocht. Ik durf me bij zakelijke beslis
meer te laten leiden door mijn ge«
door m'n verstand. Ik zie mezelf 0
medemens nu anders. Mijn ego, ai
macht; dat is allemaal niet bel
meer. Ik ben nu tevreden met wat ft
„AA is een herstelprogramma,1
lotgenoten van elkaar leren om a»
gaan leven. Aan die weg komt nol
einde. Mijn familie vraagt wel eens:
om ben je nog bij de AA? Die ctl
toch wel eens een keer afgelopen, jf
toch niet meer? Nee, het herstelpij
ma is nooit afgelopen. Zonder AA'
nooit het leven kunnen leven dal
doe. Ik ben gezegend dat ik aid
ben."
