De strijd om het karkas van Fokker
'Aardbeving heeft ons iets te bieden
Economie/Buitenland
Dood van Husseiijp
beroofde Jordaniëi
van verzekeringspo
VRIJDAG 12 FEBRUARI 1999
Juriaan Oelemans handelt in vorderingen
Fokker blijft de gemoederen bezighouden. Bijna drie
jaar na het veel betreurde faillissement is het karkas
van de vliegtuigbouwer inzet van een pokerspel met
als laatst overgebleven deelnemers de fiscus, handela
ren in schuldbewijzen, het industriële consortium
Stork en de curatoren. Reconstructie van de strijd om
Fokkers nalatenschap van 1,4 miljard gulden.
FRANK HENDRICKX
Zeven miljoen gulden had er in
december 1998 bijgeschreven
moeten worden op de rekening
van Juriaan Oerlemans bedrijf
FaxTor. Nauwgezet had de ex-
advocaat van het gerenom
meerde kantoor Loeff Claeys
Verbeke de vorderingen van le
veranciers en financiers van de
failliete vliegtuigbouwer Fokker
opgekocht. Als advocaat van
enkele schuldeisers was Oerle
mans er achter gekomen dat de
kas van Fokker nog ruim
schoots gevuld was - in totaal
1.4 miljard gulden - en dat een
groot deel van de vorderingen
op termijn wel zou worden af
gelost. Hij wist echter ook dat
veel schuldeisers geen trek
meer hadden in ellenlange pro
cedures rond het faillissement,
ze wilden geld zien en het boek
sluiten.
Oerlemans zei zijn klanten en
daarmee de advocatuur vaar
wel. ,.Ik wilde niet meer aan de
zijlijn staan. Als advocaat kun je
adviezen geven, maar of het
goed of fout gaat, het raakt je
niet persoonlijk." De broer van
de bekende soap-ster en pre
sentator Reinout Oerlemans
wilde zelf het risico nemen,
omdat hij kon inschatten dat
het risico niet zo groot was. En
dus kocht hij vorderingen op,
kleine en grote. Hij bundelde de
schulden en verkocht ze met
flinke winst door aan Engelse
en .Amerikaanse banken, bedre
ven in het uitmelken van faillie
te boedels. Daarna besloot hij
nog meer risico te nemen en de
vorderingen niet meer door te
verkopen, maar ze zelf te hou
den. Oerlemans besloot te
wachten op de uitkering door
de curatoren.
Een verstandige beslissing, zo
leek het. De curatoren maakten
in november bekend dat vijftig
procent van de erkende schul
den zouden worden uitbetaald.
Oerlemans had voor veertien
miljoen gulden aan vorderin
gen gekocht en daar zou hij nu
dus 7 miljoen gulden voor krij
gen. Hij had ze verworven voor
25 a 30 procent van de waarde.
Een winst van 3,5 tot 2,8 mil
joen gulden, een marge van 100
tot 77 procent op een transac
tie, daar droomt iedere zaken
man van. De jonge advocaat
heeft zijn toga aan de wilgen
moeten hangen. sommige
voormalige collega's vinden
zijn plotselinge gedaantever
wisseling tot zakenman nog al
tijd „niet zuiver", maar een der
gelijke winst maakt het de
moeite meer dan waard. Bo
vendien zit er nog meer in het
vat. De curatoren hebben nog
ruim 700 miljoen gulden achter
de hand, omdat er nog gepro
cedeerd wordt over enkele vor
deringen. Niemand gaat er van
uit dat die partijen de gehele re
serve opslokken. En alles wat
overblijft, wordt uitgekeerd aan
de huidige erkende schuldei
sers. Het uitkeringspercentage
kan dus nog oplopen tot zestig
procent en wellicht meer. Nog
meer winst voor opkopers van
vorderingen, onder wie Oerle
mans.
Het probleem is alleen dat de
eerste zeven miljoen gulden
nog steeds niet op de rekening
van Oerlemans bedrijf FaxTor
staat. „Op zijn zachtst gezegd
vervelend", aldus de directeur
en grootaandeelhouder. In een
brief van 22 januari aan de
schuldeisers maken de curato
ren duidelijk waarom de aange
kondigde uitkering niet is door
gegaan. De fiscus wil 560 mil
joen gulden zien van de boedel
van Fokker. Iedereen is met
stomheid geslagen. De schuld
eisers van Fokker hadden niets
vermoed en ook de curatoren
gingen er tot december vanuit
dat er geen belastingheffing zou
komen. „Het kwam als een vol
komen verassing", erkent één
van hen.
In Londen en New York be
ginnen de grote opkopers van
Fokker-claims zich ongemakke
lijk te voelen bij de handel die
tot voor kort nog zo lucratief
leek. „Natuurlijk, er komt op
eens een belastingaanslag van
een half miljard uit de lucht val
len", aldus hun advocaat R. van
Galen. Zijn cliënten hebben bij
na vijftig procent van de erken
de vorderingen verworven en
zijn daarmee de grootste be
langhebbenden. Het is boven
dien voor het eerst in de naoor
logse geschiedenis dat zij op
Een Fokker 70, bewonderd tijdens de kijkdagen voor de veiling van Fokker-eigendommen.
De vrijwel lege productiehal van Fokker.
deze schaal in Nederland actief
zijn. Tot het faillissement van
Fokker was het eenvoudigweg
niet interessant.
De Nederlandse wetgeving is
zo ingericht dat de banken bij
een faillissement ijzersterk
staan. Zij lenen onder strikte
voorwaarden en als er iets mis
gaat, sluiten zij als eerste aan in
de rij, samen met de werkne
mers en de fiscus. Meestal krij
gen de andere schuldeisers, de
toeleveranciers, de afnemers,
de ondersteunende bedrijven,
helemaal niets. En als ze al wat
terugzien van hun vorderingen,
is het meestal zeer gering. Het
heeft dus weinig zin om die
vorderingen op te kopen.
Fokker is de grote uitzonde
ring. Banken waren al lang niet
meer de grootste financiers van
de kwakkelende vliegtuigbou
wer. De Nederlandse staat en
de Duitse partner Dasa hadden
die rol overgenomen. Anders
dan de banken stelden zij ech
ter geen strikte voorwaarden
aan hun leningen. Daarmee
waren ze gelijk aan alle schuld
eisers. Nagenoeg voor het eerst
in Nederland viel er voor de
professionele faillissementsja-
foto cpd maurice nelman
gers iets te halen.
.Aangezien mijn cliënten bij
na de helft van de vorderingen
in handen hebben, dreigt hen
door de belastingaanslag ruim
250 miljoen gulden door de
neus geboord, te worden", zegt
advocaat R. van Galen, die op
komt voor de belangen van de
opkopers. Ergens is er iets mis
gegaan en de schuldeisers we
zen de beschuldigende vinger
naar de curatoren, hoewel deze
op hun gebied de top van Ne
derland vormen. „Het zijn de
eerste in de pikorde", aldus een
ingewijde.
foto cpd cees zorn
Koortsachtig overleg volgde.
De curatoren voelden zich in
hun hemd gezet door Stork.
Het industriële consortium had
in 1996 het servicebedrijf Fok
ker Aviation uit de boedel ge
kocht. Er waren volgens de cu
ratoren afspraken gemaakt over
de afdracht van belasting, maar
hun zakenpartner wilde zich
daar niet meer aan houden.
Daarom moest het failliete Fok
ker nu opdraaien voor een be
lastingvordering van 560 mil
joen gulden, daarom dreigde de
schuldeisers zich tegen de cura
toren te keren. De reputatie van
de bewindvoerders stond op
het spel.
Pas nadat de curatoren het
ministerie van financiën had
den ingeschakeld, bond Stork
in. De belastingaanslag op Fok
ker werd teruggebracht tot 140
miljoen gulden. Grote opluch
ting bij curatoren, maar de bui
tenlandse opkopers van de
claims zijn nog niet tevreden.
„Omdat we eerst een aanslag
van 560 miljoen gulden had
den, lijkt 140 miljoen gulden
heel weinig", meent advocaat
Van Galen. „Maar het is nog al
tijd bijna tien procent van de
gehele boedel."
Ook Juriaan Oerlemans vindt
de huidige belastingaanslag
„nog steèds volkomen belache
lijk". „Die gaat ook nog wel van
tafel", denkt de zakenman.
Maar hoe dan ook, volgens de
curatoren kan hij binnenkort
zijn eerste uitkering tegemoet
zien. Oerlemans houdt een slag
om de arm. „Dat hebben ze
eerder gezegd."
CORRESPONDENT
Om vijf uur in de ochtend par
keert Ali Ajazi in de straat voor
het koninklijk paleis in Am
man. De 32-jarige bouwvakker
uit Ma'an wil koning Abdallah
II persoonlijk zijn medeleven
betuigen met de dood van
diens vader, Hussein. Als het
gaat om het betuigen van loy
aliteit aan het Hashemitische
vorstenhuis, heeft hij er de
nachtelijke rit van 250 kilome
ter graag voor over.
Ali Ajazi is niet de enige. Om
vier uur 's middags staat hij
nog altijd in de menigte man
nen voor het paleis. Maar hij
houdt goede moed. Hij oefent
vast op het prevelementje dat
hij zal uitspreken als hij oog in
oog staat met de nieuwe heer
ser over het Hashemitische
Koninkrijk. „Ik ga zeggen hoe
erg ik het vind dat zijne majes
teit is gestorven. God zij hem
genadig. En ik wens de nieu
we koning een zegenrijke re
gering."
Abdallah, geflankeerd door de
prinsen, drukt deze week tien
duizenden handen. Bij de be
grafenis waren het staatshoof
den en regeringsleiders uit
vijftig landen, daarna kwamen
de Jordaanse hoogmogenden
en nu is het volk aan de beurt.
In een paleis eldersverzame-
len zich de vrouwen, zoals de
islamitische traditie voor
schrijft. In het zwart gekleed,
met witte hoofddoeken, con
doleren ze Husseins weduwe,
koningin Noor. De conversa
tie tijdens het lange wachten
gaat over de toekomst van de
Hashemitische vrouwen. Blijft
de in Amerika geboren konin
gin Noor in Jordanië? Waar
schijnlijk wel, nu haar zoon
Hamzeh kroonprins is gewor
den*. Zal Abdallah zijn Pales
tijnse vrouw, Rania, tot konin
gin benoemen? Of blijft ze
prinses? Volgens dr. Musa
Keilani, hoofdredacteur van
het politieke weekblad Al-Ur-
don, hebben de Jordaniërs het
gevoel dat ze met de koning
ook 'hun verzekeringspolis'
zijn kwijtgeraakt. „Ze hadden
een adres. Ze gingen naar het
koninklijk paleis om de ko
ning te bezoeken, of ze wacht
ten tot hij in zijn auto passeer
de. Het gaf hen een gevoel van
zekerheid, van geborgenheid.
Dat is eensklaps verdwenen."
De koning had de gewoonte in
de heilige maand ramadan el
ke dag tussen de vierh
en duizend mensen uit je
gen van de samenlevim
nodigen voor de iftar.i r
avondmaaltijd die hen
breekt. In de loop vanj
jarige regeerperiode he!
op die manier honderc «e
zenden Jordaniërs huni jtr
persoonlijk leren keruie m
stond erop om voor en ya
maaltijd alle gasten pet
lijk de hand te drukke:
ze persoonlijke verzoei de
hadden, konden ze die
baar maken. Als het eve ne
hielp hij.
Wie geen geld had vo p
ziekenhuisopname, ka f
tot de koning wenden, g
Mayo-kliniek in het Au
kaanse Rochester, waai nf
ning zelf zijn chemokui ta
derging, lagen Jordanië oe
op zijn kosten werdenl jj
deld. Volgens Keilani re
koninklijk huis meergt va
aan de medische beha |si
van Jordaniërs dan heti je
terie van volksgezond^
Er zijn intellectuelen dj r
pen dat onder koningü r
lah de absolute monai;
veranderen in een cons k
nele, naar West-Europt ;j(
del. De koning zou dar ft
een voornamelijk syrr; ft
functie hebben. Maart ft
Jordaniërs wie de konr ja
persoonlijke dienst het
wezen, zitten daar niet
wachten. Hun wensen!
alleen in vervulling gat
dat de monarch een ab r
heerser is. Als Husseir.
moment gekomen acht j
vangenen vrij te laten, tv
den zich de celdeuren r p(
een knip van zijn vingc ta
giffenis beschouwde hi ji
het beste middel tegen fa
neuze gevoelens. tv
Het zal de nieuwe konii
moeite kosten zijn vadi Z
populariteit naar de kro P
steken, maar het ligt in; k
wachting dat hij deze!::
zal bewandelen. De een
komt al zeer binnenkort
hij moet bepalen wie zij
mier en adviseurs wordi
Koning Husseins belang
adviseurs waren ledenti
zijn familie, in de eerste
zijn vorige maand opzij
schoven broer, prins Hi
In een woensdag gepub
de brief heeft Hassan zij
aliteit betuigd aan Abda
die nu op de troon zitdi
jaar lang voor hemzelfb
stemd is geweest.
Directeur Colombiaanse woningfederatie in Oegstgeest
OEGSTGEEST MAARTEN KEULEMANS
Nooit meer zal Colombia hetzelfde zijn.
Het door aardbevingen getroffen land zou
wel eens een gedaanteverwisseling kunnen
ondergaan van armlastige koffieleverancier
aan de wereld tot bouwmeester van de re
gio. ,Als we ons sterk maken, heeft deze
ramp ons iets te bieden." Hoe een aardbe
ving behalve huizen ook economische el
lende kan vernietigen.
Elk land heeft er zo zijn eigen uitdruk
king voor: in elk einde schuilt een nieuw
begin. „Er is een Chinees gezegde: een cri
sis is een kans. De aardbeving was een cri
sis. Bovendien zit Colombia in een diepe
economische en politieke crisis. We hopen
dat dit een kans is. Om allerlei nieuwe
doeleinden voor het land te bereiken, om
een hervormingsproces op gang te brengen
dat tot voor kort ondenkbaar was."
Alejandro Florién, directeur van de Co
lombiaanse woningbouwfederatie Fedevi-
vienda is op bezoek bij de Oegstgeestse
Derde Wereld-organisatie Bilance om zijn
geldschieters bij te praten. Over de aardbe
ving, die een groot gedeelte van zijn land
veranderde in een stoffige puinhoop. En
natuurlijk over de hulpprogramma's, die
volgens Fedevivienda nodig zijn om het
land weer op de been te helpen.
„Het eerste uur na de aardbeving was
nog helemaal niet duidelijk wat er eigenlijk
was gebeurd. De telefoon was weggevallen,
en op de radio kwamen de eerste berichten
pas na een uur binnen. Pas een dag later
konden we de eerste inschatting maken
van wat er was gebeurd. Maar de echte cij
fers zijn pas kort geleden binnengekomen.
Er zijn vijftigduizend huizen vernield, en
ongeveer een kwart miljoen mensen zijn
daldoos. En het is nog maar het topje van
de ijsberg: de economie in de getroffen ge
bieden ligt nagenoeg stil, de infrastructuur
is volledig vernietigd."
Voor Fedevivienda bleek de aarbeving
een ommekeer. De federatie bleek van het
ene op het andere moment veranderd van
een instelling die zich bezighoudt met het
verbeteren van arme woonwijken tot een
hulporganisatie. „Reconstructie is nu waar
alles om draait. Tot voor kort adviseerden
we gemeentes over hoe ze woonwijken
moesten opwaarderen. Nu moeten we ze in
hoog tempo aansporen om over te gaan op
de wederopbouw."
Noodhulp uit het buitenland is niet zalig
makend, vindt Florian. „Die noodhulp is
op dit moment natuurlijk zeer welkom.
Maar aan de andere kant wijst de ervaring
uit dat noodhulp de problemen uiteindelijk
vaak juist groter maakt. Wat moeten we als
de hulpprogramma's aflopen. Neem nu de
Alejandro Florian.
huisvesting. Het is natuurlijk heel makkelijk
om te zeggen: we sturen vijftigduizend hui
zen van plastic naar Colombia. Maar daar
mee help je de economie niet overeind. In
tegendeel: in een crisis als deze moeten we
juist gebruik maken van de werkgelegen
heid die het land te bieden heeft. Als je hui
zen van plastic neerzet, is er geen werk
meer."
Liever combineert Fedevivienda nood
hulp met een eigen wederopbouw-pro-
gramma. „Je kunt wel enige noodopvang
installeren. Maar daarna moeten we het
zelf oplossen. We kunnen de huizen met
bamboe herbouwen. Colombia heeft een
rijke culturele kennis die deel uitmaakt van
de plaatselijke identiteit. Wij zeggen: die ei
gen mogelijkheden moetje uitbuiten."
De aardbeving zou zelfs het einde van de
slepende economische malaise kunnen in
luiden, legt Florian uit. „Cordoba, het ge
bied waar we actief zijn, wordt gedragen
door de koffieproductie. Koffie is voor Co
lombia het belangrijkste exportartikel, de
manier om dollars het land in te krijgen.
Maar het maakt ons ook kwetsbaar. De
helft van de inkomsten hangt af van de kof
fie. En de koffieprijs wordt door andere
landen bepaald op de wereldmarkt. De
laatste jaren is de prijs zo ongunstig, dat de
economie is ingestort. We moeten de aard
beving dan ook aangrijpen om1
schakelen op andere producten,
economie te diversificeren."
Ook hier is bamboe een sleulf
zegt Florian. „Die sector heeft gif
sen. Het zou wel eens het nieuwe
product kunnen zijn. Bamboe is u
handig voor de bouw van huizen. I
een natuurproduct. Naar mate dez
het milieu toeneemt, is er meer vn
natuurlijke bouwmaterialen."
Grote hindernissen zijn er ecbl
Zoals de instabiele politieke verhoa
in het door burgeroorlog geplaag!
Floriéns gezicht betrekt. „Het is op
ment niet te zeggen of de aardbei
land zal stabiliseren. Vóór de aaii
was er in de media veel aandacht
derhandelingen met de guerrilla's
dels hoor je daar niets meer van.!
denk dat de kans op een wapenstü
niet kleiner op is geworden."
Florión houdt daarom vast aanb
nese gezegde dat aardbevingen en
gen als kansen bestempelt. „Het is'
radox, maar de grootste dingen g<
vaak na de ergste tragedies. Als'
sterk maken, heeft de aardbeving
te bieden. Ik denk dat we achteraf
teren dat we sterker uit deze penif
riode tevoorschijn zijn gekomen."
MCI WorldCom
en EDS ruilen
hightech uit
Het Amerikaanse telecomcon-
cem MCI WorldCom en de
Amerikaanse automatiseerder
EDS. die ook in Nederland ac
tief is, slaan de handen ineen.
Enkele hightechdiensten wor
den geruild. MCI WorldCom en
EDS hebben een contract gete
kend voor tien jaar. Daarin is
vastgelegd dat het telecomcon-
cem de beschikking krijgt over
de communicatienetwerken
van zijn nieuwe partner. Het
besteedt daarentegen het IT-
netwerk (informatietechologie)
aan de automatiseerder uit.
Door de ruil kunnen de twee
ondernemingen zich meer rich
ten op hun kernactiviteiten.
MCI WorldCom is in de VS na
AT&T de nummer twee op tele-
comgebied. EDS is wereldwijd
een van de grootste leveran
ciers van informatie. De over
eenkomst levert de telecomgi-
gant in tien jaar tussen de 116
en 8,5 miljard dollar aan extra
omzet op, terwijl de automati
seerder voor 5 a 7 miljard dollar
aan extra inkomsten genereert.
Volgens het contract neemt
EDS bovendien van MCI
WorldCom het IT-onderdeel
MCI Systemhouse over. Met
deze transactie is 1,65 miljard
dollar gemoeid. Verder gaan
beide ondernemingen samen
IT- en communicatienetwerken
ontwikkelen, vooral gericht op
het zakelijke dienstenverkeer.
De samenwerking zorgt ook
voor een uitwisseling van per
soneel. Of dit ook gevolgen
heeft voor de Nederlandse ves
tigingen van de automatiseer
der is nog niet duidelijk.
Het zogeheten outsourcing-
contract is in de higtechwereld
niet nieuw en ook niet het
grootste. In december vorig jaar
sloot AT&T al een soortgelijke
overeenkomst met het Ameri
kaanse computerbedrijf IBM.
Die had toen een waarde van
17,5 miljard gulden voor vijf
jaar. IBM was vorig jaar gewild
als partner. Het kwam in sep
tember ook zo n contract over
een met het Britse telecomcon-
cem Cable Wireless.
Een verwoest huizencomplex in de Colombiaanse stad Armenia. Volgens de directeur van de woningbouw
federatie Fedevivienda zijn vijftigduizend huizen door de aardbeving vernield, en zijn ongeveer een kwart
miljoen mensen dakloos geworden. foto epa marcelo saunas
«uesroj