Cultuur Kunst
Boeventuig in Arnhems Museum
lessen scratcht voor
iet laatst in Leiden 'In dit vak nooit de moed opgeven
Kronkelingen en krommingen in 'ByrcT
Trage Vuur verspreidt Chinese literatuur
pNDERDAG 11 FEBRUARI 1999
JAN RIJSDAM, 071-5356444, PLV. CHEF ANNET VAN AARSEN 071-5356443
David Vermeulen treedt uit de schaduw van zijn vader
imPMcaroline van overbeeke Scratch-daeen andere muziek
iaden caroline van overbeeke
)e man die de Leidse Scratch
Muziekdagen met zijn gebaren
m zijn humor „efficiënt wil
iverbrengen", houdt ermee op.
van Hessen heeft de
musicals in de Leidse
•ieterskerk straks voor de tien-
Ie keer gedirigeerd en hij vindt
iet welletjes. Zijn afscheid is op
ïdag 14 februari als hij voor
laatste keer de scratch-uit-
voering van Verdi's opera's
eidt.
Van Hessen was jarenlang de
oerganger. Hij zegt zelf dat hij
oe is aan een nieuwe uitda-
jng. „Qua omvang en prestatie
lebben we met de Scratch Mu
ziekdagen wel zo'n beetje de
iens bereikt. Het kan niet gro-
eren hoger en dan moet je niet
iaan treldcen aan grenzen, want
lis het niet lukt om het nog
Qooier te maken levert dat al
maar frustraties op. Zo'n
venement moet toch boven al-
es leuk zijn. Dat is een bepaal-
Je verwachting van de deelne-
ners en een eis die ik mezelf
Bel. Als je het al zo lang hebt
als ik, treedt het gevaar
lp dat je kunstjes gaat herha-
i. Om dat voor te zijn stop ik
nu mee. En tien is ook een
nooi rond getal."
Bovendien wil Van Hessen
Jat de organisatie van Scratch
len nieuwe stap doet om het
venement verder te ontwikke-
m. Het Scratch-comité over-
leegt -vooi dc vutgende
Scratch-dagen andere muziek
te kiezen. Gedacht wordt aan
de Elias van Mendelssohn of
het Requiem van Mozart met
de Messe Solennelle van Gou
nod.
Van Hessen - in zijn gewone
werk dirigent van het Neder
lands Theater Orkest en het
Philips Symfonie Orkest - heeft
de Scratchdagen een eigen ge
zicht gegeven. De organisatie
bekijkt nog of Van Hessen op
de een of andere manier aan de
organisatie verbonden kan blij
ven. Op vrijdag wordt om 19.30
uur de Messiah van Handel op
gevoerd onder leiding van Aad
van der Hoeven, op zaterdag
dirigeert Jules van Hessen Mu
sical Highlights en op zondag
worden hoogtepunten uit Ver
di's opera's ten gehore ge
bracht. Op zaterdag en zondag
is de aanvangstijd 20.00 uur.
De Leidse Scratchdagen
waaraan bijna 3000 mensen
meedoen, is het grootste
scratch-evenement in Neder
land. Ditmaal doen er ook weer
bekenden mee, onder wie Eve
lyn Kallansee, ex-achtergrond-
zangeres bij Marco Borsato, en
Eline Harbers die meezong in
Strauss' opera Elektra. Als het
even misgaat, wordt er afgetikt,
maar de doelstelling blijft over
eind: de amateurs boven zich
zelf uittillen door veel speel- en
zingplezier.
het muziektheater
Amstel 3. Telefoon 62S 54 55. Agendalijn 551 81 00
voorstelling Paradis van het Franse d
Montalvo-Hervieu. Hiphoppers en bre;
ballerina, zebra's en kinderen spelen m
Hoewel David Vermeulen (25) op cd-gebied nog maar
net van zich doet spreken, kent hij het artiestenvak van
binnen en van buiten. Als de zoon van Hans Vermeulen
kan dat ook niet anders. Want pa heeft vanaf de jaren
zestig een belangrijke rol gespeeld in de Nederlandse
popscene. Vermeulen senior was in een grijs verleden
het gezicht van Sandy Coast en maakte daarna naam als
producer van onder anderen Lucifer, Anita Meyer en
Ruth Jacott. Ondertussen bleef hij als muzikant actief in
Rainbow Train. Maar inmiddels woont pa allang niet
meer in Nederland. Hij streek neer in Thailand en staat
daar elke dag met de zon op.
op dat ding bezig was met lied
jes componeren. Ik luisterde
hoe hij structuren aanbracht en
ging het ook proberen. Toen ik
een jaar of dertien was, begon
het ergens op te lijken en had ik
mijn eerste echte liedjes klaar.
Maar het duurt allemaal lang
voordat je het in dit vak voor el
kaar hebt. Zelfs nu ik een eigen
cd uit heb en regelmatig op
treed, kan ik nog niet van de
muziek bestaan.'-
„Pa was nog maar een jaar of
zestien toen hij bergen geld be
gon te verdienen. Hij kon zich
al snel een sportauto en een
leuk huis veroorloven. Ja, hij
heeft het altijd goed voor elkaar
gehad. In het gedeelte van
Thailand waar hij nu zit, is het
echt een paradijs. Ik ben er vo
rig jaar nog geweest. Man, wat
is het leven daar relaxed, echt
de hemel op aarde. Pa werkt
daar met plaatselijke muzikan
ten, Thaise bands en solisten.
Hij maakt nu ook zelf muziek in
het Thais. Het enige nadeel is
dat die mensen het daar met af
spraken niet zo nauw nemen.
Ze komen te laat opdagen en
soms helemaal niet"
Hoewel David voorlopig niet
van plan is Nederland te verla
ten, kan hij zonder problemen
amsterdam harrv de jong
De zonen David en Tim voelen
er voorlopig niets voor om z'n
voorbeeld te volgen. Nederland
heeft hun nog genoeg te bie
den. En dat geldt zeker voor
David, die eerst wel eens wil
zien of hij in deze contreien een
carrière als zanger van de grond
kan krijgen. Met de cd David
Vermeulen heeft de jonge mu
zikant een eerste stap gezet in
die richting. Het gaat om een
plaat vol ingetogen Nederpop,
waarop David in z'n moers taal
als een volleerd singer/songwri
ter z'n zielenroerselen onthult.
David heeft een eigen band,
waarin broer Tim meespeelt.
En Tim heeft op zijn beurt ook
een eigen band, waarvoor hij
liedjes schrijft. „Natuurlijk heb
ben we veel aan onze pa ge
had", vinden de beide broers.
„Toen we nog kinderen waren
nam hij ons overal mee naar
toe en daar hebben we heel wat
van opgestoken. We hebben
vooral gekeken waar we niet
moeten zijn."
David herinnert zich dat hij al
op de piano in het ouderlijk
huis zat te pingelen toen hij
nog maar vier was. „Ik hoorde
's nachts vaak hoe mijn vader
David Vermeulen: „Ik pak alles aan wat geld oplevert."
overal in de wereld aarden. Die heid heeft Hans op zijn kroost
mentaliteit van ongebonden- overgedragen. David: „Ik heb in
land gezeten, noem maar op.
Die ervaringen hebben me zelf
standig gemaakt. Ik ben samen
met mijn broer naar Moskou
gegaan omdat mijn moeder
daar woont. Mijn broer heeft
daar zelfs een vrouw opgedui
keld en is met haar getrouwd.
Hij is nu ook al vader. Onze
moeder was naar Rusland ge
gaan omdat ze de kinderen van
Tsjemobyl wilde helpen. Uit
eindelijk kwam ze in Moskou
terecht en bleef daar wonen."
Tim: „Ik had niet eens een vi
sum toen ik naar Rusland ging.
Ik heb de politie gewoon omge
kocht. Corruptie is daar ge
woon. Als je stomdronken met
je auto wordt aangehouden,
geef je de agent tien dollar en je
mag gewoon doorrijden. Maar
toch is het er geen pretje. Je
moet altijd uitkijken dat je niet
om de een of andere stomme
reden in de cel terecht komt."
David: Ja, we zijn geen en
kel avontuur uit de weg gegaan.
Maar we zijn muzikantenkinde
ren en dat betekent toch dat we
anders zijn opgegroeid en dus
een beetje een andere levens
opvatting hebben gekregen.
Omdat onze ouders zo vaak
weg waren, hebben we geleerd
om voor onszelf te zorgen. Dat
heeft ons sterk gemaakt. Want
voor een carrière in de muziek
moet je sterk zijn. Je moet kun
nen incasseren en nooit de
moed opgeven. Ik vind trou
wens dat ik al heel wat heb be
reikt. Ik heb een cd uit met lied
jes waarvan ik jaren droomde
om ze op een plaatje te zetten.
Mijn eigen kop staat op die cd,
ik heb die liedjes zelf geschre
ven en ik zing ze zelf. Dat be
schouw ik als een heel groot
persoonlijk succes."
DOLORES
Ad Gerritsen: „Als ik tekeningen of schilderijen maak, merk ik dat ik altijd uitkom bij onderwerpen die je besmet kunt noemen. foto cf
«nhem yvonne jansen
Hoeren, terroristen, psychopa-
kampbeulen: het zijn
al geen lieverdjes die de
^langstelling van beeldend
hinstenaar Ad Gerritsen trek-
In het Museum voor Mo
derne Kunst in Arnhem toont
hij louter boeventuig. Acht mo
numentale portretten van
moordenaars, die meer dan een
voetnoot in de criminologie
kregen.
Gerritsen is wat beduusd van
het feit dat de tekeningen (zo'n
twintig jaar geleden nog onder
het bewind van Pierre Janssen
aangekocht maar niet eerder
getoond) zoveel opzien baren.
Het betreft geen O.J. Simpsons
of Lee Harvey Oswalds, maar
VENDUEHUIS
Der Notarissen te 's-Gmveithage, sedert 1812
Nobelstraat 5,2513 BC 's-Gravenhage
Telefoon 070-365 88 57
Het Venduehuis der Notarissen weer in Voorschoten
Kosteloze taxatie van uw kunst en antiek
Schilderijen - Zilver en juwelen - Porselein
Kunstnijverheid - Meubelen - Boeken
Onze beëdigd taxateurs informeren u graag over waarde en mogelijkheden
tot veiling van uw schilderijen en kunstvoorwerpen. Voor de beoordeling van
boeken is een taxateur van boekenveiling Burgersdijk en Niermans aanwezig.
Van grote objecten kunt u een foto laten zien.
Dinsdag 16 februari
Voorschoten, De Gouden Leeuw, Veurseweg 180
12.00 -17.00 uur
Voor nadere inlichtingen kurit i
tamelijk 'oudbakken' moorde
naars, van rond de eeuwwisse
ling. De meest uiteenlopende
media bellen voor interviewaf
spraken naar aanleiding van de
bescheiden tentoonstelling.
Kennelijk is het onderwerp
'hot'.
Gerritsen: „Als ik tekeningen
of schilderijen wil maken, merk
ik dat ik altijd weer bij onder
werpen uitkom die je haast be
smet zou kunnen noemen. Of
liever gezegd: onderwerpen
met een verleden." Het waarom
van zijn onderwerpkeuze kan
en wil hij niet beschrijven: „Ik
stel mezelf daarover ook niet
zoveel vragen. Op het moment
dat je zoiets in woorden gaat
vatten, klink je als een amateur
psycholoog en dat wil ik vermij
den."
Het verleden waarop Gerrit
sen bij deze portrettenreeks
doelt is de leer van de Italiaanse
psychiater en criminoloog Ce-
sare Lombroso.( 1835-1909), die
op een 'wetenschappelijke' ma
nier studie maakte van misda
digers. In diens theorie zijn cri
minelen al aan hun uiterlijke
kenmerken te herkennen, zoals
een wijkend voorhoofd, gepro
nonceerde jukbeenderen en
een asymmetrisch gelaat. Lom-
broso's opvattingen waren we
tenschappelijk niet houdbaar,
wel leverde hij een belangrijke
bijdrage aan de ontwikkeling
van de criminologie, omdat hij
de noodzaak van systematisch
onderzoek bepleitte.
Gerritsen vond afbeeldingen
van 'zijn' criminelen in twee
oude boeken over criminologie
die hij eigenlijk puur om de
moralistische titels kocht. Het
ene heette 'In de groei bedor
ven' en ging over een politie
man in Parijs die een archief
bijhield van bewijsmateriaal.
Voor die tijd was het gebruike
lijk dat de politie ergens op af
ging en vervolgens een aantal
mensen inrekende in de hoop
dat de goede erbij zat. In het
boek wordt onder meer be
schreven hoe een zwarte man,
Tom Tom, een moord pleegde.
Hij boorde een gat in de vloer,
liet daardoor een uiterst giftige
tropische duizendpoot zakken,
waarna het beest bovenop zijn
beoogde slachtoffer viel. De
vermoorde had alleen twee
kleine stipjes in zijn nek, verder
was er aanvankelijk geen be
wijsmateriaal te bekennen.
Gerritsen wil geen "waarde
oordeel uitspreken over de
moordenaars en hun daden:
„Het gaat me puur om de men
sen, niet hun motieven of de
omstandigheden die ze tot
moorden aanzetten."
Portretten van Ad Gerritsen
t/m 23 mei in het Museum
voor Moderne Kunst in Arn
hem.
recensie maarten baanders
Niets is vanzelfsprekend in 'Byrd' van het
choreografenduo Leine Roebana. Het
lijkt of de dansers aan geen van de gebaren
die hun lichamen maken, gewend zijn. Ze
worden opgejaagd, staan onder hoogspan
ning en zijn ten prooi aan een schelle dis
harmonie. Geen enkele beweging is gericht
op een rustpunt. Vaak lijkt het alsof zij van
buitenaf bestuurd worden. De houdingen
zijn extreem door een ongewoon gebruik
van de gewrichten. In hoog tempo zien we
de lichamen opgaan in intrigerende kron
kelingen, verkrampte krommingen en sub
tiele golven. Als er samen gedanst wordt,
doet dit pijnlijk aan. De één houdt het
hoofd van de ander in de handen geklemd
en het lichaam wappert onder het gepijnig
de hoofd.
Een opvallende plaats heeft het virginaal.
De tonen van dit oude instrument klinken
verdwaald in de onrustige compositie van
Yannis Kyriakides met zijn onverwachte ge
luidsimpulsen. Maar er worden ook stuk
ken van de barok-componist William Byrd
op gespeeld. De titel wijst erop dat dit een
belangrijke rol speelt en inderdaad sprin
gen de passages op deze muziek eruit. De
danser en de danseres kleden zich er speci
aal voor in een jurk en een indianentooi.
'Byrd' laat je de ontworteling voelen die
ontstaat als je onafgebroken met bewegin
gen geconfronteerd wordt die je vreemd
zijn. Dat is niet het enige fascinerende. Die
bewegingen zijn zeer rijk gevarieerd en
worden met een bewonderenswaardige
energie en lenigheid uitgevoerd.
In Leiden uitgegeven tijdschrift heeft abonnees tot in China
leiden caroline van overbeeke
Het wereldberoemde boek 'Wil
de zwanen' van Yung Chang is
geen Chinese literatuur. Dat
zelfde geldt voor het 'Leliethea
ter' van Lulu Wang. „Wilde
Zwanen is oorspronkelijk in het
Engels geschreven en Leliethea
ter in het Nederlands", verdui
delijkt Mark Leenhouts. „Het is
jammer dat uitgevers zo weinig
echt Chinese literatuur willen
uitgeven", vindt Jan De Meyer.
„Ze hebben alleen belangstel
ling voor commerciële boeken
over hoe erg het was tijdens de
Culturele Revolutie."
De Meyer en Leenhouts zijn
in Leiden afgestudeerd in de ta
len en culturen van China en
mogen zich sinoloog noemen.
Ze maken deel uit van de 7-
koppige redactie van het tijd
schrift voor Chinese literatuur,
Het Trage Vuur. Dit in Leiden
uitgegeven tijdschrift wil een
platform zijn voor uit het Chi
nees vertaalde literatuur en
poëzie. Nummer zes, een the
manummer over dieren, ligt in
middels in de boekwinkel.
Het tijdschrift oogt fraai: een
foto van een Chinees meisje
siert het voorplat en de steun
kleur is ditmaal paars. Alle
nummers hebben die vormge
ving. De foto is elke keer ver
schillend, de modellen zijn wil
lekeurig. „Zelfs het meisje van
het Chinese winkeltje aan de
Pieterskerkchoorsteeg heeft een
keer geposeerd", vertelt Leen
houts. „Met de vormgeving van
Pieter Boddaert, afgestudeerd
aan de Rietveldacademie, heb
ben we zelfs een prijs gewon
nen in België op een beurs voor
tijdschriften."
Het eerste nummer van Het
Trage Vuur, een Vlaams/Neder
landse co-productie, verscheen
in het najaar van 1996 met sub
sidie van onder meer het Prins
Bernhard Fonds. Inmiddels
krijgt de redactie geld van de
Vlaamse regering. Daarmee kan
ze drie keer per jaar een num
mer uitbrengen in een oplage
van 800 exemplaren. De Meyer:
Jan de Meyer en Frank Leenhouts: „Het is jammer dat uitgevers zo
weinig echt Chinese literatuur willen uitgeven." foto loek zuyderduin
„Van de Nederlandse regering
krijgen we geen geld. Ze vindt
dit geen Nederlandse cultuur
en acht het niet haar taak om
aan de verspreiding van Chine
se literatuur te doen."
Het nummer over dieren be
vat een aantal korte verhalen,
vertaald uit het Chinees, ge
dichten en tekeningen van zo
wel moderne schrijvers als klas
sieken. Het eerste verhaal van
Ba Jin getiteld 'De hond' is een
aangrijpend relaas van een ver
schoppeling die liever een hond
wil zijn dan langer door het le
ven te moeten als ongewenst
mens. Uiteindelijk gelooft hij
dat hij de door hem gewilde ge
daantewisseling heeft onder
gaan. .Opnieuw ontmoette ik
de roze benen. Ze wandelden
langzaam naar me toe. Ze wa
ren als twee ronde pilaren. Ik
kon mezelf haast niet bedwin
gen tot ze tot bij mij zouden ko
men. Ik was dolgelukkig, want
ik was nu ook een hond. Het ge
luid van leren schoenen kwam
naderbij. Op vier poten stormde
ik wild op de benen toe. Ik hield
de roze betten waarnaar ik zo
lang verlangd had in een innig
omarming gekneld. Ik drukte
mijn gezicht tegen ze aan. Ik
likte ze. Ik rook een vreemde
geur. Ik werd dronken van ge
luk."
Jan De Meyer over de selectie
van de verhalen: „Het eerste
criterium voor ons is dat de
tekst mooi moet zijn. We willen
laten zien hoe rijk de Chineze
literatuur is. Dat land heeft een
literaire traditie van meer dan
3000 jaar. En dat verleden is
nog altijd voelbaar in heden
daagse verhalen en romans.
Het is een continu proces van
ongelooflijke rijkdom en be
staat niet alleen uit egodumen-
ten zoals Wilde Zwanen."
Het maken van het tijdschrift
kost veel tijd. „De redactie be
staat uit vrijwilligers", aldus De
Meyer. „Wij selecteren de stuk
ken. We beoordelen oorspron
kelijk in het Chinees geschre
ven stukken. De vertalers, on
der wie Sinologen van de Leid
se universiteit, kunnen we in
middels wel een vergoeding be
talen uit het potje van de
Vlaamse regering. Zonder die
subsidie zouden we helemaal
niet kunnen bestaan."
De titel van het tijdschrift -
het karakter staat een beetje
verstopt op de zijkant - is een
woordspelletje. „Het Chinese
karakter betekent 'een mild
vuurtje' waarmee je een beren-
poot kunt klaarmaken. Maar dit
karakter betekent ook literatuui
of beschaving. Zo krijg je dus
iets als: het vuur van de litera
tuur."
Het tijdschrift heeft ongeveei
350 abonnees. „Vijfhonderd
abonnees zou mooier zijn", al
dus Leenhouts. „Dan zouden
we quitte kunnen spelen. We
zouden ook het liefst een uitge
ver willen die voor de distribu
tie zorgtNu doen we echt veel
zelf: we vouwen de kaft en we
versturen de acceptgiro's. De
tijdschriften doen we zelf in de
enveloppen: we hebben abon
nees tot in China. Echt, een uit
gever zou alles veel makkelijkei
maken."
