Stemerdink bevestigt
speciale status El Al
'Hier heb je minstens Maigret voor nodig'
Enquete Bijlmerramp
Pers stort zich op foto-compositie
Kunt u het vindén?
bmmandant
elooft niet in
ampenplan
Lading rampjumbo
blijft nog onduidelijk
'Gif of explosief materiaal:
wij vervoeren het allemaal'
Belangrijk nieuws!
JNDERDAG 11 FEBRUARI 1999
;een antisemitische uitingen
jHHAAGs Bij het Centrum voor Documentatie en Informatie
ver Israël (CIDI) en andere joodse instellingen in Nederland
jjngeen antisemitische uitingen binnengekomen naar aanlei-
ingvan de Bijlmerramp. „Geen enkele telefoontje", zegt ad-
mct-directeur Hadassa Hirschfeld van het CIDI. Zij reageert op
itlatingen van El Al-directeur Feldschuh voor een commissie
an het Israëlische parlement. Negatieve verhalen in de kranten
nantisemitische telefoontjes bij de luchtvaartmaatschappij
rheppen een klimaat waarin Feldschuh zegt niet te kunnen
lerken. Hirschfeld kan zich ook niet voorstellen dat El Al, dat
ooit geweken is voor terroristische aanslagen en kapingen, om
diele antisemitische uitlatingen Nederland zal verlaten. „Ze
ebben nog nooit een vlucht om die reden gecanceld."
[oep om onderzoek in Israël
let is tijd dat de Israëlische regering volledige opening van za-
en geeft over de gang van zaken met de gecrashte El Al Boeing,
iruzalem moet zelf ook een onderzoek naar de gebeurtenissen
istellen, met name om vast te stellen wat zich nu eigenlijk aan
oord van het rampvrachtvliegtuig bevond. Dat schrijft de Isra-
jsche krant Ha'aretz in een hoofdredactioneel commentaar,
olgens de krant wekt het gedrag van de Israëlische autoriteiten
«nu toe weinig vertrouwen op. Ha'aretz noemt als voorbeeld
en verklaring van het kabinet van premier Netanyahu dat de
s ïemische stoffen die in het toestel werden vervoerd, bestemd
;t iaren voor het maken van filters voor gasmaskers. De woord-
jerder van de Amerikaanse fabrikant van de chemicaliën had
aar stomverbaasd op gereageerd. Het was de eerste keer dat
ij hoorde dat dit materiaal voor het maken van filters zou wor-
en gebruikt. Ha'aretz suggereert dat de regering niet de hele
aarheid vertelt. 'Die indruk bestaat ook bij het Nederlandse
ubliek', voegt de krant daar aan toe. Ha'aretz eist daarom een
alledig onderzoek naar de omstandigheden van de ramp.
(nderzoek gezondheid militairen
nhaag» Het ministerie van defensie gaat onderzoeken of mi-
li lairen die vanuit Oirschot bij de Bijlmerramp hebben geassis-
erd nog gezondheidsklachten hebben. De militairen die des-
ds in de Majoor De Ruyter van Steveninckkazerne waren gele-
if ird. krijgen van het ministerie een brief met de vraag of ze nog
ma hulp nodig hebben. De betrokken 22 militairen maakten
eel uit van het geneeskundig detachement van de kazerne. Ze
ielpen na de ramp met het bergen, identificeren en vervoeren
au de slachtoffers. De betrokkenen hebben wel geestelijke be
reiding gehad. Ongeveer de helft van de 22 militairen was
ienstplichtig. Inmiddels werkt niemand meer in Oirschot. De-
nsie benadert ook zeven tandartsen die hebben geholpen bij
identificatie van slachtoffers.
Netelenbos: positie Israëlische luchtvaartmaatschappij kan afwijken
De Israëlische luchtvaartmaatschappij El Al kreeg in 1973 een aparte status om zich
zelf te beschermen tegen terreuraanslagen. Dat gebeurde destijds op instructie van
het ministerie van binnenlandse zaken, zo verklaart de toenmalige staatssecretaris van
defensie Bram Stemerdink. Of die status nu nog bestaat, weet hij niet. Het ministerie
van binnenlandse zaken wil nu niet reageren. Gisteren werd bekend dat diverse mi
nisteries onderzoeken of El Al inderdaad een aparte positie op Schiphol heeft.
den haag» gpd-anp
Als het gaat om El Al gaat stel
len de luchtverkeersleiders
geen moeilijke vragen, zei ge
tuige T. Croon, hoofd van de
verkeersleiders, vorige week te
gen de enquêtecommissie.
„Dat is een situatie die al sinds
1973 bestaat." De aparte status
van El Al voerde hij aan als een
van de redenen dat de luchtver
keersleiders bereid waren te
zwijgen over de precieze lading
van de ramp-Boeing die op de
Bijlmer stortte.
In 1973 was Israël verwikkeld
in de Yom Kippoer-oorlog. De
Israëlische regering vreesde
voor aanslagen op de nationale
luchtvaartmaatschappij. Daar
om werden speciale veilig
heidsmaatregelen op Schiphol
voor El Al ingesteld.
Stemerdink weet niet of dat
een kabinetsbesluit was. „Ik
denk het niet. Volgens mij is dat
een zaak geweest van Binnen
landse Zaken, Buitenlandse Za
ken en de minister-president."
Stemerdink had daar op Defen
sie niets mee te maken, maar
was uit interesse voor alles wat
met Israël te maken informeel
op de hoogte. Israël mocht ei
gen veiligheidsagenten op
Schiphol stationeren om de
toestellen en de vracht van El Al
te beschermen. Nederlandse
pantserwagens begeleidden
waar nodig de Israëlische toe
stellen op het vliegveld. Ook
werden de start- en landingsba
nen van El Al op het laatste mo
ment gewijzigd om kwaadwil
lende geesten op een dwaal
spoor te brengen.
Verschillende ministeries on
derzoeken op dit moment wat
de speciale positie van El Al
precies inhoudt. Bij het onder
zoek dat Verkeer en Waterstaat
coördineert, zijn Binnenlandse
en Buitenlandse Zaken en De
fensie betrokken. Vorige week
ontkende premier Kok nog dat
El Al een speciale positie zou
hebben.
Dat betekent niet dat Kok
heeft gelogen haast minister
Netelenbos (Verkeer) zich uit te
leggen. „Formeel is geen sprake
van een aparte positie van El Al
op Schiphol, maar er kan een
wereld van verschil bestaan
tussen de formele situatie en
wat er informeel aan de hand
is. Dat spreekt vanzelf', vindt
zij.
Defensie gaat inmiddels na of
de mysterieuze mannen in wit
te pakken die na de ramp in de
Bijlmer door diverse mensen
zijn gezien, tot het Defensieper
soneel behoorden, zoals De Te
legraaf suggereerde. Uit dit
soort reacties blijkt dat er in
middels enige spanning is ont
staan op de ministeries. Om
niet voor grote verrassingen te
worden gesteld door de enquê
tecommissie, worden momen
teel de archieven uit die jaren
nageplozen. Dit gebeurt overi
gens ook met het oog op de
aanstaande verhoren van enke
le ministers.
iMf
Het ALLIN belpakket kunt u verkrijgen bij
de Dutchtone shops in Amsterdam, Haarlem,
Leiden, Den Haag, Rotterdam, Utrecht en
Amersfoort. Verder kunt u terecht bij de meeste
filialen in de randstad van BCC, BelCompany,
Comshop, Correct, Dixons, Electric City (V&D),
EP:ElectronicPartner, Expert, Filmpost, Flandria,
Foka, Foto Klein, Hom Elektra, Kijkshop,
Kinorama, Klein Electronics, Kral Fotostores,
Let's Talk, Mega Elshout, NEBO/Foto/Video/
Telcom, Radio Modern Electronics, RAF, Scheer
Foppen, Staffhorst, Steenweg, Superphoto,
t for telecom, The Phone House, Telecom
Today, Tele Masters, TeleTools en Valkenberg.
Informatie: www.dutchtone.nl of 0800-0550.
tone
Straks belt iedereen met Dutchtone.
den haag De media stortte zich gisteren na het verhoor van de enquête-commissie op de foto-compositie van de 'mannen in de witte pak
ken' bij het verhoor van de enquête-commissie. foto gpd phil nijhuis
Schrijver Bijlmer-thriller Tomas Ross sceptisch over enquête
den haag peter kuut
Vijf jaar na het neerstorten
van de El Al Boeing op de Bijl
mer schreef Tomas Ross de
thriller De vlucht van de 4de
oktober over de ramp. Nu
volgt de auteur nauwgezet de
verhoren van de parlementai
re enquêtecommissie, „maar
alleen om te kijken waar het in
mijn boek misgaat." De waar
heid haalt de commissie nooit
meer boven tafel, is de stellige
overtuiging van Ross. „Het
zijn ongetwijfeld goedwillende
politici. Maar als je ze wilt be
lazeren, dan belazer je ze".
Fictie: de 18-jarige Percy Goed
schalk overlijdt in oktober 1997
in een ziekenhuis in Paramari
bo aan de gevolgen van radio
actieve straling. Vijf jaar eerder
was hij, na een partijtje voetbal,
ooggetuige van het neerstorten
van de El Al-Boeing op de Bijl
merflats Kruitberg en Groene-
veen. Feit: de Israëlische lucht
vaartmaatschappij El Al meldt
begin deze maand dat ze laat
onderzoeken of haar piloten
zijn blootgesteld aan straling,
afkomstig van 'dubieuze' lucht
vracht. De werkelijkheid haalt
de fantasie soms in.
De fictie is ontsproten aan
het brein van misdaadauteur
Tomas Ross. De tragische lotge
vallen van Percy Goedschalk en
vele anderen beschreef hij an
derhalf jaar geleden in zijn ro
man De vlucht van de 4de okto
ber. Ross heeft een naam hoog
te houden wat betreft het ver
pakken van historische feiten in
zijn visie op het verloren gaan
van de beruchte Srebrenica-
filmrolletjes in de bekroonde
roman Koerier voor Sarajevo en
publiceerde hij vorig jaar het
inmiddels veelgeprezen boek
Het goud van Salomon Pinto,
over de ontdekking van dos
siers van de Duitse roofbank
Lippmann-Rosenthal.
Ross volgt de verhoren van de
enquêtecommissie dag na dag.
Tot dusver gaan fictie en werke
lijkheid aardig samen, behalve
op het punt van de lading. „In
mijn thriller vervoert de Boeing
plutonium, spul dat je zo in
kernkoppen kunt duwen en op
Saddam Hussein kunt afschie
ten. Als ik toen over het Golf
oorlog-syndroom van de Bijl
mer-slachtoffers had geweten,
had ik plutonium veranderd in
bacteriologische wapens. Dat
lijkt me nu logischer."
Iets nieuws heeft hij nog niet
gehoord. „Het klinkt een beetje
aanmatigend, maar ik wist het
allemaal wel. Als je je enigszins
met het onderwerp hebt bezig
gehouden, dan kan weinig je
meer verrassen". Verbaasd was
hij wel over de reactie van de
Nederlandse politiek op de re
sultaten van de verhoren. „Ik
vind het verbijsterend dat ze nu
van hun stoel vallen van het
nieuws. Iedereen wist direct na
de ramp dat er iets niet pluis
was? Ed van Thijn, destijds bur
gemeester, zei dat hij geschokt
was. Waarom? Hij wist toch al
lang dat er rottigheid was. Je
kunt hooguit verbijsterd zijn
dat er afspraken golden tussen
nenlandse Zaken, lees: BVD,
over de zwijgplicht rond El Al-
vluchten."
Ross kan ook geen begrip op
brengen voor de razernij van
premier Kok over de 'onthullin
gen'. „Dat is van een naïviteit
waar ik zo boos om kan wor
den", gruwt Ross. „Hij had een
dag na de ramp, op 5 oktober
1992, razend moeten worden,
niet nu pas. Het is ook typisch
Wim Kok. Als er zinloos geweld
wordt gepleegd, zegt hij: laten
we als beleidsmaatregel afspre
ken dat we het niet meer doen.
Dan denk ik: die man verkeert
nog in de tijd van de AJC'ers. Zo
verschrikkelijk idealistisch!"
De schrijver vreest dat het er
bij zal blijven dat Kok „als een
hopman razend van woede"
vier luchtverkeersleiders de
arrogante onderzoeker Wolles-
winkel nog een gouden hand
druk. maar daar zal het bij blij
ven. Maar dan moet je ook niet
verbaasd zijn als mensen geen
interesse meer hebben in de
politiek en niet meer gaan
stemmen."
Ook minister Jorritsma krijgt
een veeg uit Ross' pan. „Toen
zij op Verkeer en Waterstaat
zat, zei ze uit te gaan van de
goeder trouw en volledige in
formatieverstrekking van El Al.
Belachelijk. Je gaat bij El Al niet
uit van goeder trouw. Ik ben ta
melijk pro Israël, maar het is
een staat die een overlevings
strategie heeft en dienaangaan
de handelt."
Als het aan de schrijver zou
liggen, zou de enquêtecommis
sie zich bezig houden met de
Commissie kritiseert onderzoek recherche
den haag gpd
De parlementaire enquête
commissie Bijlmerramp
weet nog steeds niet pre
cies wat de lading van de El
Al Boeing was. Hierdoor is
het volgens commissie
voorzitter Th.Meijer nog
onmogelijk de gezonds-
heidsproblemen op te hel
deren, die door hulpverle
ners en Bijlmerbewoners
worden toegeschreven aan
de ramp. „Als de commis
sie voor honderd procent
zeker zou zijn van de la
ding, zouden de minister
van volksgezondheid en
het AMC hiervan als eer
sten op de hoogte zijn ge
bracht", aldus Meijer.
De voorzitter reageerde
op het dringende verzoek
van het Academisch Me
disch Centrum om zo snel
mogelijk duidelijkheid te
geven over de lading. Me
dewerkers van het AMC
zijn bedreigd omdat zij
geen gericht onderzoek
kunnen doen, ondanks de
onthullingen dat een El Al-
medewerker direct na het
ongeluk had gezegd dat er
giftige gassen en explosie
ven in het vliegtuig zaten.
Wel heeft de commissie op
17 december in een ver
trouwelijke brief aan de mi
nisters van volksgezond
heid en milieu gemeld dat
'stof met verarmd uranium'
was aangetroffen in Hangar
8 op Schiphol, waarin de
wrakstukken van de jumbo
waren opgeslagen.
De commissie voelde gis
teren hoofdofficier van jus
titie J. Vrakking aan de tand
over zijn onderzoek naar de
geheimzinnige mannen in
witte pakken, die kort na de
ramp op de plaats des on-
heils zouden zijn opgedo
ken. De conclusie van
Vrakkings onderzoek was,
dat het 'gewoon' om hulp
verleners ging. Meer had de
hoofdofficier er zelf niet
achter gezocht.
Opvallend was dat Vrak
king in het rapport aan de
minister van justitie slechts
sprak van één getuige die
de geheimzinnige mannen
had gezien. Verklaringen
hierover van tien andere
getuigen waren als bijlage
toegevoegd aan zijn rap
port. „Die tien hadden van
veraf die geheimzinnig wit
geklede mannen gezien en
spraken over Michelinman-
netjes, Marsmannetjes of
mensen met een vreemde
puntmuts op. Dat was voor
mij onvoldoende speci
fiek", aldus Vrakking. Hij
twijfelde aan de getuigenis
sen, omdat in zes jaar de
herinnering kan zijn ver
vormd.
De commissie bekriti
seerde dat geen medewer
kers van El Al zijn gehoord,
slechts weinig mensen zijn
geïnterviewd en enkele tips
niet zijn nagetrokken.
Rijksrechercheur A. Caron
zei geen tijd en geen men
sen te hebben gehad om de
tip na te trekken, dat er een
Franse ploeg betrokken
was bij de bergingswerk
zaamheden.
Uit de verhoren werd
duidelijk dat al anderhalf
uur nadat het toestel was
neergekomende politie op
de hoogte kon zijn van ex
plosieve lading in het vlieg
tuig. Om 20.02 uur werd de
meldkamer van de politie
gebeld door de Dienst
Luchtvaart van de Rijkspo
litie met het verzoek om
aan een andere medewer
ker van de Dienst Lucht
vaart door te geven dat er
'gevaarlijke stoffen, maar
geen high explosives' in het
vliegtuig zaten.
Dit telefoontje is echter
nooit doorgegeven aan de
Amsterdamse politie op de
rampplek. Volgens getuige
B. Weiten, de verantwoor
delijke commandant ter
plaatse, had ook nooit een
officiële instantie hem in
geseind dat er een gevaar
lijke lading in het vliegtuig
zat. Ook wist hij niet dat er
verarmd uranium in het
vliegtuig zat.
Openharitge website van El AI
haarlem richard mooyman
Explosieven. giftige materialen,
brandbare stoffen. El Al ver
voert het allemaal. De Israëli
sche luchtvaartmaatschappij is
op internet zeer openhartig
over de lading die de toestellen
meenemen. El Al is marktleider
op het gebied van vervoer van
gevaarlijke stoffen, zo stelt de
luchtvaartmaatschappij vol
trots op haar eigen website.
Terwijl in Nederland een he
vige discussie is losgebarsten
over de vermeend gevaarlijke
lading van de in de Bijlmer
neergestorte El Al-Boeing, werft
de Israëlische vliegmaatschap
pij via internet klanten die ge
vaarlijk materiaal naar een an
dere plaats op de wereld willen
hebben. Dit onder de wervende
slogan: zelfs het meest potenti
eel gevaarlijke object levert
geen gevaar op door met El Al
te vliegen.
Het vervoer van risicovolle
stoffen door de lucht van en
naar Israël is volgens El Al de
laatste jaren fors toegenomen.
De lading wordt afgehandeld
door specialisten, die de inter
nationale regels, wetten en be
perkingen op het gebied van
transport van gevaarlijk materi
aal goed kennen, aldus El Al.
Wekelijks voert El Al achttien
vaste vrachtvluchten uit naar
Europa (waarvan een groot deel
naar Schiphol) en negen naar
de Verenigde Staten.
BVD en El Al. Ook de raadsel
achtige vliegbewegingen van de
rainp-Boeing dienen onder
zocht te worden. „Waarom
koos gezagvoerder Fuchs voor
landen op baan 27 en niet voor
baan 06. terwijl de laatste veel
makkelijker bereikbaar was?
Was het omdat langs 27 de El
Al-terminal ligt en de lading af
geschermd moest worden?" De
commissie zou ook moeten
doorgaan op het niet-geregi-
streerde bemanningslid van
vlucht LY 1862, Anat Solomon.
„Bekend was dat haar verloof
de, een Mossad-agent, haar bij
de tussenlanding op Schiphol
opwachtte. Waar is die man ge
bleven? Waarom vloog zij terug
naar Tel Aviv, terwijl hij achter
bleef? Waren ze contactperso
nen?"
Maar Ross gelooft niet dat de
commissie werkelijk de waar
heid achter deze zeseneenhalf
jaar durende 'cover-up' zal ach
terhalen. „Na al die jaren komt
de onderste steen echt niet
meer boven. Wij geloven heilig
in het tovermiddel van de en
quête, dat iemand die in een
statige zaal met één hand op de
bijbel .en de ander op het graf
van zijn moeder zweert de
waarheid te zullen spreken, dat
ook zal doen. In de commissie
zitten ongetwijfeld goedwillen
de politici. Maar als je ze wilt
belazeren, dan belazer je ze. Als
je niets wilt zeggen, dan houd je
gewoon je mond, of je kunt je
het niet meer herinneren. En
zo'n Rob Oudkerk, dat is toch
geen speurder? Hier heb je min-
Bij Dutchtone werken we dag en nacht aan de
verbetering en uitbreiding van onze dekking in
de gehele Randstad en enkele aangrenzende
gebieden. Daarom zoeken we vóór 28 februari
10.000 'Belpioniers' die door het aanschaffen
van een belpakket met ons mee willen groeien.
Uw vertrouwen belonen we door 100,- op uw
rekening te storten als u uw ervaringen invult
op een vragenlijst én met ons doorgaat. Bent
u niet tevreden? Dan hebt u 4 weken een
niet-goed-geld-teruggarantie. Overigens heeft
Dutchtone voor het eind van het jaar landelijke
dekking, zodat straks iedereen overal mobiel
kan bellen. Kijk snel op www.dutchtone.nl of
bel 0800-0550.
tone
Straks belt iedereen met Dutchtone.
