Tarkan wordt topper in Amerika Er is iets aan de hand met de natuur van Heer Bommel Cultuur Kunst Blondie terug op nummer 1 rkesten reizen gretig naar VS Briljant schrijfster zeilde weg in de duisternis jsDAC 9 FEBRUARI 1999 chef jan rijsdam. 071-5356444, plv chef annet van aarsen 071-5356443 pice World in de race voor 'Razzies' Lmceles De film Spice World kan in de prijzen vallen. De fc~van de populaire Spice Girls is gisteren maar liefst zes keer iomineerd voor de Gouden Framboos van 1998. De onder- leiding wordt 20 maart, traditioneel een dag voor de Oscar- freiking, voor de negentiende keer toegekend aan de aller- jchtste film van het afgelopen jaar. De onderscheiding bestaat plastic framboos op een vergulde filmspoel. Spice World |akt kans op maar liefst zes 'Razzies'. De film is genomineerd |ir slechtste actrice(s), droevigste nieuwkomer(s), minste sce- fco, zwakste originele liét! en treurigste filmkoppel. Het Fram- feen-rapport concludeert dat we van doen hebben met ,,een van vijf meiden die samen het talent delen van één slech- Spice World krijgt het desondanks zwaar bij de anti- ijfcar-uitreiking. De film moet het opnemen tegen de films Jdzillah, Armageddon, Burn Hollywood Bum en The Avenger. jperaproductie in Van Nellefabriek frrpRDAM De vroegere fabriekshallen van Van Nelle in Rotter- vormen op 13, 14 en 16 maart het décor voor de opera jon en de Dolfijn. In het project werken onder meer de stich- Culturele Evenementen Rotterdam, het Albeda College, de jftterdamse Dansacademie en de bewoners van de wijk Feijen- frd samen. De voorstellingen worden gedragen door profes- Lals, maar met steun van cursisten en docenten van het Al- Ha College en andere amateurs uit Rotterdam. Ook bij de de- Is, de techniek en het kap- en grimewerk helpt de buurt mee. [kostuums van de opera, zo'n 400 stuks, worden gemaakt r ateliers en bewoners van onder meer de wijk Feijenoord. jon en de Dolfijn is een van oorsprong Britse productie die brhet eerst in 1994 werd opgevoerd. De voorstellingen in jtterdam zijn Nederlandstalig. Het verhaal is gebaseerd op de jekse sage van Arion, een muzikant aan het hof van Perian- r, de tirannieke heerser van Corinthe. loei the en Rembrandt samen Museum het Rembrandthuis en het Goethe-Insti- |Amsterdam hebben de handen ineengeslagen voor de speci- jtentoonstelling 'Goethe en Rembrandt. Tekeningen uit Wei- lr'. Het is dit jaar 250 jaar geleden dat de beroemde Duitse iter Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832) werd gebo- Goethe legde de basis voor een uitzonderlijke tekeningen- ictie van onder anderen Rembrandt. Ruim zestig tekenin- uit de verzameling zullen nu van 28 april tot en met 18 juli p het eerst in ons land te zien zijn in het Rembrandthuis. Het lossmuseum en Goethe Nationalmuseum in Weimar wer- aan de expositie mee. 'Goethe en Rembrandt' toont behalve iningen van Rembrandt ook werken van Govaert Flinck, "lam Bloemaert, Jan van Goyen, Jacob van Ruisdael en [iaën van Ostade. Van Goethe zelf is ook een aantal tekenin- te zien. [uzikanten gezocht 0iEN' In het kader van de anti-racisme week 'Colour your jid', die duurt van 11 tot 20 maart, vindt er in de Q-bushet ziekhuis een muziekfestival plaats op zaterdag 13 maart, pr dit festival worden nog bands en muzikanten gezocht die I anti-racisme Üed willen componeren. Een deskundige jury uit alle inzendingen het beste nummer. De winnaar mag ig gratis opnemen in de studio van het Muziekhuis, endien is er voor iedere deelnemer een aardige attentie. Het nende nummer wordt gepresenteerd'tijdens de slotmanifes- op zaterdag 20 maart, ook in het Muziekhuis. Voor in- ijvingen en informatie: tel. 071-5130984 of 071-5145755. Temiere nieuwe film Kevin Kostner 3 g angeles Message in a Bottle heet de nieuwe film van Kevin va tner. Samen met tegenspeler Robin Wright Penn bezocht hij )be eren de première in Los Angeles. De film, geregisseerd door var Mandoki, gaat over een man die in eenzaamheid leeft, nt' ar op een gegeven moment de liefde herontdekt, foto afp ig* b erdam aap van der ven hu baarn ruud buurman Guur en nat is het deze weken rond het Baamse kasteel Groeneveld. Een streng heerschap met zonnebril gelast de bezoeker zijn schicht niet pal voor het gietijzeren hek te parkeren, maar op de daarvoor bestemde parkeer plaats. Men dient te voet het imposan te bouwwerk te naderen. Bomen bui gen kreunend in de wind en van tijd tot tijd klettert een kille regenvlaag op de gekromde gestalte. Ja, de natuur kan soms akelig zijn, zou Marten Toonder zeggen. Binnen is een klein stukje Groene veld omgebouwd tot Bommelstein. Een houten Joost, de butler, noodt ons met een gul gebaar in de warme salon. Waar Ollie B. Bommel rustig verder leest in zijn fauteuil bij de haard en Tom Poes zich op een poef heeft gezet. Buiten loeren de gevaren en krioelt en frutselt het van alles wat het daglicht niet verdragen kan. Binnen is het veilig en heerst rust. Betrekkelijke rust. Juist die onaange name en akelige natuur, die lugubere landschappen in de Bommelstrips zo als die 45 jaar lang werden getekend door Marten Toonder, zijn onderwerp van een bescheiden, maar alleraardig ste tentoonstelling in dit kasteel. 'Heer Bommel en de natuur', tot en met 30 augustus te zien, wijst op een bijzon dere gave van de inmiddels 86-jarige tekenaar en schrijver. Niet alleen zijn fraai gebeeldhouwde taal boeide tientallen jaren elke dag de lezers van vijftien dagbladen, zijn gete kende weergave van de levende natuur is minstens zo veelzeggend. De drei gende natuur speelt soms een even grote hoofdrol als de personages in de verhalen. Kasteel Groeneveld, nationaal cen trum voor bos, natuur en landschap, wil met het uitvergroten van drie be langrijke Bommel-landschappen (de zee, het Donkere Bomenbos en de Zwarte Bergen) de fantasie en de ver beelding prikkelen. Hoe verhoudt de Bommel-natuur zich ten opzichte van de échte? Loop na een bezoek aan de twee Bommelzalen en de rest van het kas teel het bos rond Groeneveld in en misschien voel je je net zo klein als Heer Bommel als Toonder hem in een groteske omgeving situeert. Misschien herken je iets wat binnen op plaatjes stond. Maar dan in kleur, want de ten toonstelling is helemaal zwart-wit. Een boom, door Toonder getekend, is een doorleefde woudreus, die zwaar op zijn wortels steunt. Soms een le vend wezen dat ogen en wenkbrauwen lijkt te hebben, soms een object dat angstaanjagende vormen aanneemt. De grillige rotspartijen van de Zwarte Bergen zijn duistere silhouetten, waar in de even duistere professor Sickbok In het Donkere Bomen Bos loopt het altijd uit de hand, de natuur zorgt altijd voor 'toestanden'. foto foto anp/marten toonder huist, die de wereld naar zijn verdor- altijd is er die spookachtige sfeer, altijd ven denkbeelden wil herscheppen. En die mist. De Zee is zelden kalm, kust lijnen zijn altijd grimmig. Bedenker en samensteller van deze tentoonstelling is Lieuwe Wynia, een groot liefhebber, maar een niet al te fa natiek verzamelaar van de grote-men- sen-sprookjes. „Landschappen in strips zijn altijd onbelangrijke, platte kant-en-klare decors. Maar niet bij Toonder. Er is meer aan de hand met de na tuur van Heer Bommel. Een storm be tekent altijd een keerpunt in het ver haal, in het Donkere Bomen Bos loopt het altijd uit de hand, de natuur is pro minent deelnemer in de verhalen en zorgt altijd voor 'toestanden'. De be roemde sfeer die de strips ademen is het gevolg van Toonders kijk op de na tuur." Toonders landschappen zou je tij dens je vakantie altijd mijden. Wynia: „Toonder zelf niet. Toen hij voor het eerst in Ierland op vakantie was, trof hij daar tot zijn verrassing dat ruwe landschap aan dat hij al vele jaren te kende. Niet voor niets is hij er gaan wonen." Kasteel Groeneveld heeft twee kleine zalen voor Heer Bommel en de natuur ingericht. Behalve een deel van de in zwart-wit nagebootste salon, is te zien hoe de landschappen van Toonder zich in de loop der jaren ontwikkel den, zijn de hoofdpersonen op mense lijke schaal afgebeeld en wordt iets uit gelegd over de techniek van zijn werk. De eerste popsensatie van 1999: Penningkabinet neemt afscheid van de gulden Smak, smak. I^aat op dit moment waar dan ook in Nederland de naam Tar kan vallen en de kans is groot dat er meteen wordt geluchtzoend. Dat nadat pakweg een maand gele den nog amper iemand wist waar die stoer klin kende naam voor stond. Zo snel is het dus gegaan met de Turkse zanger, die hier met zijn met veel kus sen opgeleukte single Simarik een dezer dagen de top van de verkooplijs ten zal bereiken. rotterdam louis du moulin Als eerste in zijn landstaal, maar gezien de plotse belang stelling van de internationale platenmaatschappijen vast niet als laatste representant van de zogeheten Türkpop. Oriëntaal se folklore die ongegeneerd flirt met westerse mainstreampop, daardoor verfoeid bij de oudere generaties maar als reuze be vrijdend ervaren door de aan stormende jeugd. Tarkan (Tevetgotlu) kan in z'n thuisstad-Istanbul niet over straat, want dan worden hem prompt op z'n minst de kle ren van het lijf gescheurd. Ter indicatie: van z'n jongste album ölürüm Sana verkocht hij in Turkije zo'n dikke drie miljoen stuks en z'n laatste concertreis kende uitsluitend volle voetbal stadions als halteplaatsen. Deels om aan de druk rond dat immense succes te ontsnappen week hij al drie jaar geleden uit naar New York, met als verse droom een Engelstalige plaat. Met een flitsende doorbraak over de taalgrens hield de in tussen 26-jarige zanger in die carrièrefase absoluut geen reke ning. „Polygram in Frankrijk was er echtër van overtuigd dat er bij hen een markt voor me lag. Ik heb me laten overhalen Tarkan: „In het begin brandmerkten de fundamentalisten mij als verderfelijk en heb ik flink tegen de stroom in moeten zwemmen. foto gpd/cees kuiper en een jaar later had ik er een half miljoen singles verkocht. Daarna zijn België en Duitsland gevolgd en nu is kennelijk Ne derland rijp voor mijn geluid", bekent de eerste popsensatie van 1999 in vlekkeloos Engels. Voor Tarkan was de verras sing des te groter, omdat hij meende het noorden van Euro pa goed te kennen. Tot z'n veertiende woonde hij met zijn naaste familie in Duitsland, waar hij in de buurt van Mann heim werd geboren. Daarna werd hij bijna letterlijk terugge worpen in z'n voorouderlijke cultuur, toen zijn vader, als in terieurontwerper behoorlijk ge slaagd, van de ene op de andere dag besloot te remigreren. „De schok was uiteraard enorm, want we waren heel erg verduitst. M'n broers en zussen hadden het in Turkije ook zo weinig naar hun zin dat ze uit eindelijk alle vijf weer naar Duitsland zijn teruggekeerd. Maar voor mij was die verhui zing toch een uitkomst, omdat ik in Istanbul volop Turkse mu ziek heb kunnen studeren. Dat was trouwens ook een voorna me reden van mijn vader om ons mee terug te nemen: hij wilde ons per se met onze cul tuur laten kennismaken. Ik ben hem, die nu helaas niet meer onder ons is, er eeuwig dank baar voor", zegt de zanger, die zijn voornaam te danken heeft aan de passie van zijn ook weer noordwaarts getrokken moe der: de populaire stripheld Tar kan. Waarschijnlijk zou hij nu een anoniem bestaan leiden als hij niet in contact was gekomen met de avontuurlijke producer Mehmet Sögütoglu. „Een we derzijdse vriend liet hem een demo met liedjes van me horen en daar sprong hij meteen op in. Mijn teksten zijn voor Turk se begrippen behoorlijk heftig en qua uiterlijk ben ik een soort anti-macho, die zich evenmin gemakkelijk in de traditionele cultuur laat plaatsen. In het be gin brandmerkten de funda mentalisten mij dan ook als verderfelijk en heb ik flink tegen de stroom in moeten zwem men. Nu is Tarkan voor iedere jonge landgenoot met muzikale aspiraties het grote voorbeeld", aldus het met bijna hypnotise rende lichtgroene ogen geze gende popidool, dat maai al te graag z'n mond vol heeft over de liefde, maar zich bij voor keur verre houdt van politiek. Uitgaan van je eigen sterke punten en durven vertrouwen op het goede dat anderen met je voor zeggen te hebben, is min of meer zijn credo. Van daar niet alleen zijn heilige ge loof in zijn producer, maar ook in zijn geestverwante vrouwelij ke collega Sezen Kasu, die spe ciaal voor hem Simarik schreef en in zijn platenmaatschappij die voor de Europese markt het introductie-album Tarkan sa menstelde. In Amerika zal Tarkan kiezen voor verstaanbaarheid ofwel zich laten lanceren als de eerste Engelstalige Turkse wereldster. Daarbij kan hij rekenen op de niet geringe steun van zijn (ex-) landgenoot Ahmet Ertegun, met z'n broer ooit de oprichter van platenreus Atlantic Re cords. „Met hem beschik ik over de best denkbare kruiwa gen, geen twijfel over moge lijk", weet Tarkan. „Hij hoorde me zingen tijdens een optreden in Istanbul en wist onmiddel lijk: die moet ook in Amerika een topper kunnen worden. Wie ben ik dan om zo'n levende legende tegen te spreken? Ik heb z'n raad opgevolgd, ben naar New York vertrokken om de taal en het ritme van de stad op te pakken. Komende zomer hoop ik daarvan verslag te kun nen uitbrengen op m'n eerste album in het Engels." Tarkan geeft op maandag 12 april een concert in Ahoy'. De voorverkoop is reeds begon nen. leiden anp De gulden in het winkelwa gentje, het loonzakje en kas boekjes. Het Koninklijk Pen ningkabinet in Leiden laat van 3 juli 1999 tot en met 13 februari 2000 nog een keer zien wat Nederlanders in de laatste honderd jaar deden met de gulden. Vlak voor de invoering van de euro in het dagelijkse betalingsverkeer, is de tentoonstelling een af scheid met de naam 'Het is gebeurd met de gulden!' Vooral de rol die de gulden in het dagelijks leven speel de, komt aan bod. De lat waarop de winkelier de reke ningen bijhield, het huis houdboekje waarmee de huisvrouw afrekende met de melkboer, maar ook het ploegenloon, dat eens per week werd uitbetaald en in de kroeg werd stukgeslagen. De tentoonstelling geeft volgens het Penningkabinet een compleet overzicht van de gulden, beginnend met de geboorte van de munt in 1252 in Florence. De popgroep Blondie staat na 18 jaar opnieuw nummer 1 in de Britse hitparade. De ver nieuwde groep heeft groot suc ces met het lied Maria, van de cd No Exit, die later deze maand uitkomt. Het is de zesde keer dat de groep de hitparade aanvoert. Tussen begin 1979 en eind 1980 vierde de groep van de nu 53-jarige Debbie Harrv successen met nummers als Heart of Glass, Sunday Girl en Atomic. De groep viel door in terne problemen en de slechte gezondheid van Chris Stein in 1982 uiteen. nusici van het Koninklijk ertgebouworkest en die iet Orkest van het Oosten jaai ien elkaar deze week in het t afum van New York een geven. Amsterdam speelt lande vrijdag onder lei pul van Riccardo Chailly in de tisa^r Fisher Hall. Enschede zich een dag later in de ,egie Hall horen. Daar zal s van Zweden de dirigenten- de^r bezetten. Orkest van het Oosten it tussen 10 februari en 6 een ware monstertour- Tet aantal concerten, veer- er bus moet worden afge- om ook minder prestigieu- tlen te kunnen bereiken: egel mbus (Ohio), Champagne lloci Dis), Durham (North Caro- etc. „We komen nog net iere in de Rocky Mountains te- zegt Pieter Prick, direc- van het Orkest van het in t^en. het Concertgebouworkest illei i ze daar hun neus voor faffournees van een maand nge busreizen zijn taboe, htejnisterdamse musici spelen Gr« m 7 en 4 februari alleen in D een paar bekende zalen (New York, Chicago, Washington, Boston, Toledo en Toronto). Zij vliegen ook binnen de Verenig de Staten. Lange busreizen wer den gemaakt toen dit ensemble in 1954 voor het eerst, onder leiding van Eduard van Bein- um, door Amerika reisde. Te genwoordig treedt het Amster damse orkest daar elk jaar op, voornamelijk aan de oostkust. Een Amerikaanse tournee en speciaal een optreden in New York is voor elk ambitieus or kest een zaak van belang, zo lijkt het. „Geen twijfel aan", zegt Pieter Prick, directeur van het Orkest van het Oosten. „Wij willen ons orkest in de vaart der volkeren opstuwen. Dat wil zeggen van een regionale, via een nationale ook een interna tionale status bereiken. Dan moet je ook op 's werelds be langrijkste podia optreden". Vanuit zijn comfortabeler po sitie beaamt adjunct-directeur Sjoerd van den Berg van het Concertgebouworkest dat: „Het is ook voor ons een prioriteit. We streven ernaar elk jaar in New York, Berlijn en Wenen te spelen". Zijn ensemble behoort tot de wereldtop en wordt overal ge vraagd. Maar er wordt telkens gewikt en gewogen. „Er is bijna geen tournee waarop verdiend wordt. Op Amerika moeten we geld toeleggen. Dat kunnen we doen, omdat we aan een paar Europese tournees een klein beetje overhouden". Bert van den Akker, directeur van het Residentie Orkest, knikt bedachtzaam. Ook zijn ensem ble zou best naar Amerika wil len. Hij had ook graag een paar van zulke sponsors gehad. „Het probleem is, dat wij hier in Den Haag niet zo'n actief bedrijfsle ven hebben. Van den Akker heeft net een fax ontvangen. Of het Residentie Orkest in het jaar 2003 twee maal in Salzburg, twee maal in Wenen en in een paar andere Oostenrijkse ste den wil optreden. „We worden geregeld gevraagd. Maar er moet geld bij. Gelukkig staan we er nu iets beter voor dan twee jaar'geleden. Dus we den ken er wel over." Het Residentie Orkest, vanaf volgend jaar onder leiding van Jaap van Zweden, heeft wel een paar ijzers in het vuur. Met een sponsor, die nog niet genoemd wil worden, vindt overleg plaats over tournees naar Japan (no vember 2000) en de Verenigde Staten (oktober/november 2001). Directeur Fonds BKVB stapt op amsterdam Directeur G. Dales van het Fonds voor beeldende kun sten, vormgeving en bouw kunst legt binnenkort zijn functie neer. Dales, die sinds 1991 directeur is, vindt het na acht jaar 'tijd voor iets an ders'. Het Fonds moet binnen kort de plannen opstellen voor de periode 2001-2005, waarbij vernieuwingen in de kunstsubsidiëring worden doorgevoerd. „Het beste is dit verande ringsproces te laten leiden door een nieuwe directeur", aldus Dales. Hij is sinds april 1998 lid van gemeenteraad van Amsterdam voor de WD en wil het raadslidmaat schap combineren met een parttimefunctie. Het Fonds BKVB is de lan delijke instelling voor de subsidiëring van individuele beelden kunstenaars, vorm gevers en architecten. Jaar lijks ontvangt het Fonds dui zenden subsidieaanvragen. Het jaarbudget is 48 miljoen gulden en wordt gefinan cierd door het ministerie van OCW. Iris Murdoch: 1919-1999 Ironie van het lot. De briljante Engelse schrijfster Iris Mur doch, die in totaal 27 romans het licht deed zien, kwam de laatste maanden van haar leven vooral in het nieuws vanwege haar ziekte, waaraan zij gisteren op 79-jarige leeftijd overleed. Haar echtgenoot John Bayley - zij trouwde met hem in 1956 - schreef een boek over de laatste jaren van zijn vrouw: 'Iris. A Memoir'. Het wordt alom ge roemd vanwege het liefhebben de en respectvolle portret dat erin wordt geschetst van Mur doch. Iris Murdoch was een belang rijk schrijfster. Met haar breed uitgesponnen psychologische en filosofische romans groei den sinds de jaren vijftig gene raties lezers op. Zij won enkele literaire prijzen, waaronder in 1978 de Booker Prize voor 'The Sea, The Sea'. De schrijfster werd op 15 juli 1919 in Dublin geboren als enig kind van welgestelde Anglo-Ier- se ouders. Ze studeerde klassie ke talen, geschiedenis en filoso fie in Oxford en debuteerde in 1954 als romanschrijfster met 'Under the net'. Haai' eerste boek echter (uit 1953) was een studie over de filosoof Sartre: 'Sartre, ro mantic realist'. In 1940 al had Murdoch de Franse filosoof persoonlijk ontmoet. Het existentia lisme, de filo sofische stro ming die zich bezighoudt met de vrij heid van het individu in een reguleren de samenle ving, had een belangrijke invloed op Mur dochs romans, die niet altijd even simpel te doorgronden zijn. Deels is dat te wijten aan bizarre verwikkelingen en een eigen, soms duistere symbolen taal, deels aan Murdochs nei ging recht te willen doen aan de gecompliceerde werking van de menselijke geest en de nog ge compliceerdere gevolgen van relaties tussen mensen onder ling. In veel romans van Murdoch spelen macabere, groteske en man van middelbare leeftijd voor een jong meisje, waarbij schuldgevoelens en hartstocht oplaaien. 'The bell', uit 1958, wordt als een van haar beste romans be schouwd. Het boek speelt zich af in een Anglicaanse gemeen schap in Oxfordshire. Het men selijk karakter herontdekken, dat was volgens Murdoch de taak van de romanschrijver. Ze spiegelde zich daarbij aan au teurs als Dickens, Austen. Tols toi en Dostojevski. Ook op de klassieke Griekse fi losofen greep Murdoch graag terug. Ze schreef twee boeken over Plato. In 1986 hield zij de Van der Leeuw-lezing in Gro ningen, onder de titel 'Hoe het bestaan van God te bewijzen'. In hetzelfde jaar werd ze be noemd tot Dame Commander of the British Empire. De laatste roman die Iris Mur doch voltooide was 'Jackson's Dilemma'. Tijdens het schrijven ervan, vijf jaar geleden, begon het proces van dementie dat Murdoch zelf omschreef als 'wegzeilen in de duisternis'. In een interview van december 1998 in het maandblad Opzij vertelde haar zes jaar jongere echtgenoot John Bayley. zelf ook romanschrijver, hoe hij verliefd werd op Murdoch. 'Ze was een prachtig en solitair we zen'. De laatste jaren kon Murdoch zich nauwelijks meer iets herin neren uit haar creatieve perio de. Bayley: „In onze dagelijkse omgang spelen samenhangen de woorden geen rol meer. De reis is ten einde, en met Alzhei mer als duistere begeleider is ze ergens aangekomen." inge van den blink

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1999 | | pagina 21