'Duiveluitdrijving geen kerkelijke folklore
Kerk Sajvienleving redactie «do van der plas^-J
Wereldraad van Kerken spreekt Habibie aan op religieus geweld
Exorcisme, duivelbezwering - bestaat dat nog? Het Vaticaan kwam vorige week
met een nieuw handboek om Satan te verjagen. Of men het in de Nederlandse
katholieke kerkprovincie vaak zal gebruiken staat te bezien - 'eerst naar de
dokter' is het advies aan de bezetene.
klacht en beledigt de bezetene on/
houdelijk zijn God.
'Ga uit!' t
Liturgist De Jong heeft het nieuwe?
ticaanse handboek nog niet in be£
Maar hij weet wel wat er zoal is vë,
derd. Men gaat in Rome immers if
over één nacht ijs, dus zijn allerlei:
nieuwe elementen in het exorcisnr
tueel in kerkelijke kring al besprok
en in de praktijk ook wel getest.
kem van het ritueel is gebleven wd
zus Christus ook zelf doet in de EV'
gelieën. Verschillende keren drijft'
daar duivelen uit. Dan geeft hij bij
zetenen het bevel: 'Ikzegje: ga uit1'
Dat is ook nu nog de kem van het
nieuwe exorcisme-ritueel."
Volgens De Jong is het belangrijks
element in de nieuwe richtlijnen
de priester moet samenwerken mf
medici, wanneer hij met een men;
maken krijgt, die mogelijk van de
vel is bezeten. „En is er geen med
diagnose te stellen en blijkt er ooi
geen therapie te vinden om zo'n n'
tot bedaren te brengen, dan nog i^
exorcisme het laatste wat je moet r
beren. Eerst dienen alle andere mf
thoden gevolgd te zijn, dus niet all
de medische aanpak, maar ook di^
die de priester ten dienste staan: if
al met of voor de persoon gebeder
men voor bezeten houdt? Heeft d(
vertaald en tevens herzien en aan de
veranderde wereld aangepast.
Als een van de laatste boeken uit de
omvangrijke roomse kerkpraktijk is nu
dan ook het handboek voor duiveluit
drijving gemoderniseerd. Het karwei
heeft tien jaar geduurd. Een hele in
vestering, maar volgens kardinaal Es--
tevez is het nog steeds nodig om zo n
boek achter de hand te hebben. Want
de duivel waart rond als nooit tevoren:
hij zit overal, in leugens en bedrog, en
zeker ook in de verheerlijking van seks
en drugsgebruik. „De strategie van de
duivel is dat hij mensen wil laten gelo
ven dat hij niet bestaat", waarschuwde
de kardinaal, „zo kan hij ongestoord
zijn werk doen."
Dr. Evert de Jong van de op een land
goed in de Zeister bossen schuilende
Nationale Raad voor Liturgie heeft nog
nooit van zijn leven een duiveluitdrij
ving meegemaakt. Hij weet er wel vrij
wel alles van, geleerd als hij is in de
rooms-katholieke liturgie.
De Jong legt ons uit dat het nieuwe Va
ticaanse handboek zich richt op de
praktijk van het 'groot of plechtig'
exorcisme - wat iets anders is dan het
'klein' exorcisme, dat in één moeite
:I n99 qo ns:
Kardinaal Jorge
Medina Estevez
met het handboek
tegen duiveluit
drijving.
FOTO AP
plaatsvindt bij het dopen van een kind.
Dan mompelt de priester in Latijn of
landstaal een paar regels 'om de kwa
de geest uit ons te drijven'. Meestal
ondergaat de baby dit ritueel met een
stevig en gezond krijsen, hetgeen ech
ter ook kan worden geduid als de
schrikreactie die het koude doopwater
op het kinderkopje veroorzaakt.
Bij het 'groot of plechtig exorcisme'
gaat het om luider kabaal dan babyge
huil. Volgens getuigenissen uit de dui
velse bezetenheid van een mens zich
onder meer in het spreken in vreemde
talen, een onnatuurlijke lichamelijke
priester hem al wel besprenkeld nf
wijwater, ten teken van Gods kracf
het sacrament van boete en verzoj
ning al geprobeerd, de vroegere j
biecht? En helpt dat allemaal niet,,
pas is de vraag aan de orde of tot r
plechtig of groot exorcisme moet
den overgegaan."
Maar de priester die het gevecht n
de duivel wil aangaan, mag dat ni(
zomaar doen. Hij moet er nadruklj
door zijn bisschop voor worden a«
gewezen en ook iemand zijn, die V
en vroom is en een goede, onbesp
ken levenswandel heeft. „Hij moei
door die wijsheid een goed onder]
scheid weten te maken tussen psy
sche ziekte en de duivelse bezeten
heid", zegt De Jong. „Zijn vroomhl
en deugdzame levenswandel moei
hem wapenen tegen de duivel. Wa
Satan moet niet, wanneer hij bezw
ken onder de bezweringen een uit
zoekt, durven overspringen juist o
degene die hem aan het uitdrijven
De Jong vindt het zéker geen kerks
folklore, dat het Vaticaan met een
zien ritueel voor duiveluitdrijving!
gekomen. Hij zegt: „Geloven we d;
werkelijk in het bestaan van satan
ja - en in mijn geval is dat zo - dan
loven we ook dat hij zijn macht m;
festeert in de wereld. Dan is het m
gelukkig dat we doeltreffend tegen
hem kunnen optreden, op de mar
die Christus ons geleerd heeft. En
de praktijk is het dan nuttig dat ze
handboek voor duiveluitdrijving h
en daar hebben gemoderniseerd.'
WOENSDAG 3 FEBRUARI 1999
BEROEPINGSWERK
NEDERLANDSE HERVORMDE
KERK
Beroepen: te Wekerom: Joh. Post
te Oldebroek.
Aangenomen: naar Eek en Wiel:
H.W.J. Faassen te Wezep (Pau-
luskerk). die bedankte voor Mau-
rik; naar Oost-Vlieland (Her
vormd-Gereformeerd Samenwer
kingsverband): H. Pais te Elden.
GEREFORMEERDE KERKEN
Aangenomen: naar Marum: mw.
J A. van der Veen-Bosgra, kandi
daat uit Wagenborgen.
GEREF. KERKEN (VRIJGEMAAKT)
Beroepen: te Zwolle-Berkum: Ph.
Troost te Driebergen-Rijsenburg;
te Ridderkerk: Jac. Ophoff te Sie-
gerswoude-Frieschepalen.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen: te Delfzijl: P. Lubbin-
ga te Pretoria (Meyersparkge-
meente; Gereformeerde Kerke in
Suid-Afrika (GKSA).
Aangenomen: naar Oud-Vosse-
meer i.c.m. Tholen: A. van der
Zwan, kandidaat uit Sliedrecht,
die bedankte voor Ameide, voor
Culemborg en voor Naarden.
UNIE VAN BAPTISTEN GEMEEN
TEN
Beroepen: te Arnhem Zuid: A.
Schipper te Emmercompascuum.
Een delegatie van de Wereldraad van Kerken
heeft gisteren aan de Indonesische president Ha
bibie haar bezorgdheid over het toenemende re
ligieus geweld overgebracht. Habibie heeft vol
gens zijn woordvoerder 'drastische maatregelen'
aangekondigd tegen iedereen die schuldig wordt
bevonden aan het aanstichten van de onlusten.
De president heeft de kerkelijke delegatie uit
gelegd dat het volgens hem niet om interreligieu
ze conflicten gaat. Misdadige elementen maken
volgens Habibie gebruik van de godsdienst om in
hun eigen politieke belang de ene religieuze
groep tegen de andere op te zetten. Hij riep reli
gieuze leiders op tot het bevorderen van onder
linge tolerantie.
Het Nederlandse delegatielid ds. D. Nicolai, al
gemeen secretaris van de hervormde Raad voor
de Zending, wilde inhoudelijk nog niets over het
gesprek kwijt totdat de delegatie haar rapport
aan de Wereldraad heeft aangeboden. Hij zei
dinsdag wel dat het een open gedachtewisseling
was waarin alle thema's die de kerken na aan het
hart liggen, aan de orde waren gekomen: de ver
houding tussen moslims en christenen, de posi
tie van de Chinese minderheid en de situatie in
Irian Jaya.
Het bezoek van de tienkoppige delegatie duurt
nog tot vandaag. Op het programma stonden ge
sprekken met overheidsfunctionarissen, kerkelij
ke leiders en vertegenwoordigers van particuliere
organisaties. De Indonesische Raad van Kerken
fungeert als gastheer. „Het feit dat kerken van
buiten Indonesië meeleven, wordt zeer op prijs
gesteld", constateerde Nicolai. Habibie onder
streepte volgens hem het belang van godsd
in de Indonesische samenleving.
In Ambon, hoofdstad van het gelijknamig
land, is het geweld dinsdag weer opgei,
Groepen christenen en moslims achtervol
elkaar en plunderden en stichtten brand. I
drie mensen raakten gewond. j
Vorige week kostte het geweld tussen ch
nen en moslims op het eiland Ambon aan j
65 mensen het leven. Volgens een getuige zu
schermutselingen in de nacht van maand!
dinsdag op een markt begonnen. J
Bijbelgenootschap wil nieuwe leden
Kardinaal Estevez komt met nieuw handboek voor eeuwenoud ritueel c
haarlem Een grootscheepse ledenwerfactie moet het Neder
lands Bijbelgenootschap (NBG) 25.000 nieuwe leden opleveren.
Het NBG heeft meer leden nodig om aan de stijgende interna
tionale vraag naar bijbels te voldoen. Van 19 tot en met 24 april
zullen 15.000 vrijwilligers vanuit 500 plaatselijke actiecentra
kerkleden benaderen die nog geen lid van het NBG zijn. De or
ganisatie voor bijbelvertaling en -verspreiding verliest jaarlijks
duizenden leden. In 1997 daalde het aantal met 6000, in 1996 en
1995 met 11.000. Het NBG telt op dit moment 235.000 leden. De
vorige werfactie, in 1994, leverde 30.000 nieuwe leden op.
Treuren bij verwoeste kerk
Barcelona Een Colombiaanse treurt bij de resten van een ver
woest kerkgebouw in het stadje Barcelona, een dorpje in de
buurt van Armenia in Colombia. Het gebied werd vorige week
door een aardbeving grotendeels verwoest.
FOTO ANP
Hoeksteen van de samenleving
katwukaan zee» Het gezin moet de hoeksteen van de samenle
ving blijven en één kostwinner moet in staat zijn dat gezin te
onderhouden. Die opvatting huldigt de Reformatorisch Maat
schappelijke Unie. De afdeling Katwijk van de RMU houdt vrij
dag 5 februari een bijeenkomst over dat onderwerp in het Her
vormd Kerkelijk Centrum aan de Voorstraat 74 in Katwijk aan
Zee. 'Het kind van de rekening - gezin en kind aan het eind van
de twintigste eeuw' is het thema. Psycholoog G. Kloens spreekt
die avond over het beeld dat in de bijbel wordt geschetst van
het kind in het gezin. M. Catsburg van de RMU en projectleider
verslavingszorg E. de Groot van De Brug zijn de andere leden
van het forum, dat de discussie aangaat onder leiding van de
Scheveningse predikant P. Vermaat. De bijeenkomst begint om
19.30 ur.
Vergeten compositie in vesper
oegstgeest Een barok werk van componiste Marianna van
Martines uit 1774 wordt komende zondag door de Willibrord-
cantorij en het Willibrordensemble uitgevoerd tijdens een can
tatedienst in de Groene Kerk in Oegstgeest. De eeuwenoude
compositie, Dixit Dominus. is pas onlangs uitgegeven. De ve
sperdienst in de Groene Kerk begint zondagavond om half acht.
Behalve koor en ensemble verlenen organist Theo Tobé en een
aantal solisten hun medewerking aan de dienst.
Lezingen over fundamentalisme
oegstgeest Hoogleraren voeren het woord in een tweetal lezin
gen over fundamentalisme, deze en komende maand in het Ge
meentecentrum aan de Lytweg 9 in Oegstgeest. H. Beek, hoog
leraar fenomenologie van de godsdiensten aan de Theologische
Faculteit van Tilburg, spreekt dinsdag 23 februari over religieus
fundamentalisme. 'Het spookbeeld van hetfundamentalisme'
is op 9 maart de titel van een voordracht van L. Leertouwer. Bei
de bijeenkomsten in het Gemeentecentrum beginnen 's avonds
om acht uur.
In zijn cel in een klooster in het
Noord-Limburgse dorp Tegelen, vei
lig en uit het zicht, denkt een al wat
bejaarde priester nog wel eens terug
aan zijn gewonnen gevechten met de
duivel. In zijn jaren als zielzorger is hij
namelijk vaak actief geweest als exor
cist, duivelbezweerder. De pater zou
beeldend kunnen verhalen over het
gruwelijke aanzien dat satan de aardse
stervelingen bezorgt, die door hem be
zeten zijn. En wat een moeite het kost
om de duivel uit het lichaam van zo'n
bezetene te jagen. Daar kwam meestal
grof geweld van woorden en gebaren
aan te pas, soms duurde het uren eer
satan zich gewonnen gaf en vloekend
op de vlucht sloeg.
Maar de oude pater kan zijn verhaal
niet doen. Want in Utrecht houdt de
woordvoerder van de Nederlandse ka
tholieke kerkprovincie zijn naam en
adres geheim. Men kent hem daar wel
maar wil liever niets van hem weten.
Met die duivelbezweerderij waarmee
de Limburgse geestelijke jaren geleden
in bepaalde katholieke kringen be
kendheid genoot, ging hij immers tel
kens zijn boekje te buiten. Daar had
hij geen opdracht en toestemming van
zijn bisschop voor. En met een zo'n
delicate zaak als duiveluitdrijving is
dat wél nodig: de uitdrijving moet on
der kerkelijk gezag gebeuren.
„Soms worden we wel eens opgebeld
door mensen die naar die pater in Te-
gelen informeren", zegt Peter van
Zoest van het secretariaat van de
Rooms-Katholieke Kerk in Nederland.
„Het gaat ze dan om hulp voor een fa
milielid waar werkelijk geen land meer
mee te bezeilen is, waar huisarts noch
RIAGG raad mee weten. 'De duivel is
in hem gevaren, meneer!' Je hoort zo
iemand dan aan door de telefoon en je
geeft hem uiteindelijk de raad maar
eens rustig met de pastoor te gaan
praten van de parochie waar hij
woont. En verder gaat onze bemidde
ling bij duivelbezwering niet."
Exorcisme, duiveluitdrijving - menig
een zal er deze week van hebben op
gekeken dat die praktijk nog steeds
onderdeel vormt van de vele rituelen
waaraan de katholieke kerk rijk is. Uit
het Vaticaan kwam namelijk het
nieuws dat kardinaal Estevez, de pre
fect voor de liturgie en de sacramen
ten, een nieuw handboek heeft gepre
senteerd voor de excorcisten in zijn
wereldkerk. Het geschrift telt 84 pagi
na's en bevat de handelingen en for
muleringen waarmee een priester van
daag de dag de duivel uit het lichaam
van een bezeten mede-katholiek kan
jagen, mits zijn bisschop daarmee in
stemt.
Het oude handboek voor duiveluitdrij
ving dateert van 1614. Het maakt deel
uit van de Ritualen, de liturgische boe
ken die de sacramenten en alle hande
lingen van de priester beschrijven. Tij
dens het Tweede Vaticaans Concilie
(1962-1965) is besloten dat de Ritualen
uit het Latijn in de volkstalen worden
Foto uit de archieven
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na plaatsing e
betaling aan de balie van het Leidsch C
d aan de Rooseveltstraat 82. U ontvang de foto binnen drie weken
ANNO 1899
Vrijdag 3 Februari
LEIDEN Welk Leidenaar kent Hendrik van ,,De
Vink" niet? Altijd even beleefd, gedienstigen be
scheiden, bedient hij reeds 24 jaar de cliëteele van
,,De groote Vink". Heden, nu hij 12 1/2 jaar op
trouwe wijze zijn functie bij zijn tegenwoordige pa
troon waarneemt, werd hij door dezen met een ge
schenk vereerd.
LEIDEN INGEZONDEN. Mijnheer den Redac
teur! Gelieve het onderstaande op te nemen in ant
woord op het ingezonden stuk van gisteravond, on
derteekend: eerelid van Ajax".
Moge mijn verslag niet vrij van partijdigheid zijn
geweest, het ernstige protest had gerust achterwege
kunnen blijven.
Of is het soms niet ongepast van het publiek, ge
lijk in het begin van de wedstrijd en later meerma
len geschiedde, o.a. te roepen: ,,goed zoo K...",
toen deze zijn tegenstander deed vallen?
Spreekt het niet van ruwheid wanneer een speler
verzocht moet worden zich van het veld te verwijde
ren wegens het toebrengen van een stomp toen de
bal hem werd afgenomen? Dit gebeurde meer dan
eens, zooals spelers van ,,Ajax" zouden kunnen ge
tuigen. Uw verslaggever.
GEMENGD NIEUWS Te Vlodrop (L.) kwam een
bedelaar op een fiets zijn gewone aalmoes vragen.
De man beweerde, dat hij tegenwoordig meer op
één dag verdiende dan vroeger in een geheele week,
toen hij alles te voet moest afdoen, en dat hij zijn
fiets al dubbel en dwars verdiend had.
ANNO 1974
Zaterdag 2 februari
LEIMUIDEN Acht leden van de
Leimuidense voetbalvereniging
"Kickers" gaan 22 maart probe
ren het wereldrecord klaverjas
sen, dat nu in het bezit is van een
aantal Sassenheimers, te verbe
teren. De Leimuidense voetbal
lers zullen langer dan 41 uur
achtereen moeten kaarten willen
zij zich wereldkampioen kunnen
noemen. De strijd tegen de klok
wordt gehouden in Het Spant.
LEIDEN Het aantal door tus
senkomst van de Stichting Euro
transplant te Leiden tot stand ge
komen niertransplantaties is vo
rig jaar gestegen tot 509. Dat is
42 procent meer dan in 1972,
toen 356 niertransplantaties zijn
verricht. Deze stijging is te dan
ken aan een toename van het
aantal donors met 26 procent en
door een verbeterde organisatie
rond de niertransplantaties. Van
de 120 transplantaties in Neder
land zijn er 42 verricht in Leiden.
LEIDEN Het inwoneraantal van
Leiden is in 1973 opnieuw ge
daald. Een voorlopige telling
heeft uitgewezen dat deze stad
eind december 96.813 inwoners
WARMOND De bouw van de peuterspeelzaal aan de Endepoellaan vordert
een vlag in volle glorie: het hoogste punt is bereikt.
telde. Een vermindering van bij
na dertienhonderd ten opzichte
van 1972. Desondanks overtreft
het geboortecijfer het aantal
sterfgevallen (1067 tegen 783).
De daling van het aantal inwo
ners heeft als oorzaak dat aan
zienlijk meer mensen Leiden ver
lieten dan er zich vestigden:
6585 tegen 5054.
De woningvoorraad is groter ge
worden (van 30.775 naar
goed. Ten bewijze daarvan wappert
FOTO ARCHIEF LEIDSCH DAGBLAD
31.978 woningen), maar dat
heeft niet geleid tot minder wo
ningnood. Eind '72 stonden er
namelijk 2501 woningzoekenden
ingeschreven en in december '73
2562.
O L O F
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
071-5356356
KANTOOR
Rooseveltstraat 82
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-512
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging:
Ma. t/m/vr. 18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-512
DIRECTIE
B.M. Essenberg,
W.M.J. Bouterse (adjunct)
J. Kiel adjunct
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor,
T. van Brussel (adjunct)
L.F Klein Schiphorst (adjunct)
W. I-
REDACTIE
F Blok, chef eindredactie algemeen
T. Brouwer de Koning, chef redactie Rijn- en
Veenstreek
D.C van der Plas, chef eindredactie regio
J Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst
W. Spierdijk, chef sportredactie
E. Straatsma, chef redactie Regio Leiden
R.I M van der Veer, chef redactie
Duin- en Bollenstreek
W F Wegman, chef redactie Leiden
TELEFAX
Advertenties: 071-5:
Familieberichten: 023- 5:
023- 5:
Redactie 071-5:
Hoofdredactie: 071-5:
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 171
071-5:
RUBRIEKSADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 171
071-5'
ABONNEMENTEN
bij vooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per kwartaal (acceptgiro)
per half jaar (acceptgiro) j
per jaar (acceptgiro)
Abonnees die ons een machtiging verstrel
het automatisch afschrijven van het
abonnements- geld, ontvangen 1,- kort
betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenl
worden verzonden geldt een toeslag van
aan portokosten per verschijndag.
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSETTEB/
Voor mensen die moeilijk lezen, slechti
hebben of blind zijn (of een andere
leeshandicap hebben), is een samenvat
van het regionale nieuws uit het Leidsc
Dagblad op geluidscassette beschikbaa
informatie 0486-486486
(Centrum voor Gesproken Lectuur, Gra
WÊKÊÊKÊ
K
N H U
ONGEVALLENDIENST
Rijnland Ziekenhuis, vestiging St. Elisabeth: 24 u. per dag.
Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag 08.00-17.00 u. (uitgezonderd
feestdagen).
Leids Universitair Medisch Centrum: 24 u. per dag.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: geen ongevallendienst.
INLICHTINGEN BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: tel. 071-5178178.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Elisabeth: tel. 071-5454545.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: tel. 0172-463131.
Leids Universitair Medisch Centrum: tel. 071-5269111.
