Blik op geheim van mens
Cultuur&Kunst
)nverwachte tractatie voor
fijnproevers in The Duke
Sponsors zijn
ontrouwe minnaars
ooi debuut
van Helbach
in het LAK
Akoestiek Hooglandse Kerk
leent zich niet voor jazztiming
(DAG 22 JANUAR11999
Gees na 20 jaar opnieuw op een
ufRSUMDe Bee Gees staan deze week na twintig jaar op-
1 Juwop de eerste plaats van de Album Top 100 met 'One Night
I üly'. Twintig jaar terug leverden de broers Gibb die prestatie
■SI 'Spirits Having Flown'. 'One Night Only' is de live-registratie
nu het concert van het drietal in 1997 in Las Vegas. De cd is een
cameling van wereldwijde hits die de Bee Gees leverden voor
lesten als Dolly Parton Kenny Rogers ('Islands in the
iam') en Barbra Streisand ('Guilty').
ield verlengt contract Filmfestival
^tterdam Simon Field verlengt zijn contract met het Interna-
iial Film Festival Rotterdam (IFFR). De Brit blijft nog zeker tot
)2 aan als directeur van dat festival. De Rotterdamse Speel-
ïprijs voor het beste oorspronkelijk Nederlandse scenario
rdt dit jaar niet uitgereikt. De jury nomineerde drie inzendin-
die kwalitatief min of meer gelijk zijn. Geen van de drie sce-
io's is naar de mening van de jury rijp voor onmiddellijke
lining.
lub Dance in Leiden en Oud-Ade
jen. The New Club In Town houdt de komende twee week-
iden drie club-trance-avonden. Morgen kan men van 21.30
r tot 4.00 uur terecht in het Leidse Antonius zalencentrum
jnde Lange Mare, en van 2.00 uur tot 7.00 uur in Meddle in
•S lud-Ade. Op vrijdag 29 januari biedt Bar dancing Pleasure aan
l eNieuwe Beestenmarkt in Leiden van 21.30 tot 3.00 uur live
its en een lichtshow.
tels van de rock worden door de
gitarist als uitgangspunt voor
zijn muziek genomen. De aan
showelementen rijke rhythm
blues en jump uit de jaren veer
tig die zich vermengde met de
meer bedaagde blanke volks
muziek en country vormden
immers de basis voor de
rockabilly en de rock 'n roll.
Wat betreft stijlelementen
mag dit ad-hoc trio dan deze
oirde vormen vermengen, pure
nostalgie is het toch ook weer
niet. De ontspannen en haast
onderkoelde ritmiek van Ardin
en De Boer gaven aan het op
treden een jazzy feeling die je
niet met dergelijke stijlen asso
cieert. Van Gessel kiest niet al
leen bekende standards om
daar een eigen, meer eigentijd
se draai aan te geven, ook eigen
nummers passen naadloos in
het kruispunt van deze muziek
stijlen^
Als zanger is Ritchie van
Gessel trefzeker en onpreten
tieus met lichte country-verbui
gingen, terwijl zijn spel en ge
luid op de zelfgebouwde
Gretsch-replica zijn voorkeur
voor oude stijleffecten en een
meer hedendaagse, subtielere
dynamiek verraden. Dat dit
Haagse drietal onder dergelijke
omstandigheden - het grootste
deel van het publiek klepte er
rustig doorheen - nog tot zo'n
smakelijke surprise in staat is,
geeft niet alleen aan dat oudere
stijlen een artistiek bestaans
recht hebben, maar kan mis
schien aanleiding geven om
eens te kijken of een dergelijk
concept geen continuïteit ver
dient.
RECENSIE KEN VOS
Ij icert: The Charming Cats. Gezien:
21/1, The Duke, Leiden.
CHEF JAN RIJSDAM, 071-5356444, PLV. CHEF ANNET VAN AARSEN 071 -5356443
Er wordt veel gezeurd over de hun relaties!cliëntèle. En in weer
Leidde Blues- en Jazzweek. Dat andere gevallen is er sprake van
het elk jaar hetzelfde is, dat je bij een vergoeding in de vorm van
de meeste artiesten zo goed kunt ontvangsten, diners en rondlei-
Diorama's met levensechte, bewegende modellen in de Kunsthal.
;5, durende de Leidse Blues-
Kvveek programmeert Jazzca-
The Duke net zo stug door als
sj moonlijk, elke avond één act,
Ca er of geen weer. Het enige
:hil is het iets grotere aantal
ekers. Volgens de program-
ifolder zou een groep onder
naam Duke's All Stars zijn
maken, maar in
rats daarvan stond een trio op
[kleine podium dat het oor-
inkelijk voor de maandag
>Tngekondigde Hidden Charms
aest vervangen. Fijnproevers
irden daardoor op een onver-
H ichte tra tatie vergast.
Door ziekte van zanger en gi
dst Rob van der Kraan leidde
ch van Gessel, eveneens gita-
l en vocalist, het drieman-
hap dat een ingespeelde in
jk maakte. Voor de gelegen-
id koos basgitarist Jan den
ler de naam The Charming
lts, zowel een verwijzing naar
eigen trio met de ook giste-
aanwezige conga-speler
anklin Ardin als naar de mu-
fkstijl waarin die avond werd
In de blues en jazz
ordt gelukkig nog steeds met
grootste gemak geïmprovi-
erd.
ËGitaarbouwer en liefhebber
Hn populaire muziek van de ja-
n veertig en vijftig, Ritch van
fssel, die gewoonlijk leiding
eft aan de jumpformatie Blue
loon Special, bepaalde het re-
toire van de avond. De wor-
slapen en dat de
meeste concer
ten niets met
jazz of blues te
maken hebben.
Maar ondertus
sen is er iets veel
ernstigers aan
de hand met de
sponsoring van
de week'. Dat
heeft namelijk
niets meer met
sponsoring te
maken.
In de afgelo
pen 25 jaar is
sponsoring door
het bedrijfsleven
van concerten,
tentoonstellin
gen en theater
de gewoonste
zaak van de we
reld geworden.
Aanvankelijk
was het vooral nog de sportwe
reld die profiteerde van de fi
nanciële zegeningen van het be
drijfsleven. Maar van lieverlee,
na diverse bezuinigingsrondes
van de overheid, heeft ook
kunst- en cultuursponsoring een
aanzienlijke om vang gekregen.
Vanuit het bedrijfsleven gezien
is sponsoring een van de instru-
dingen. Als
de entree
kaartjes
daardoor
goedkoper
worden is
daar niets op
tegen.
De vrees dat
kunstenaars,
theaters enz.
door sponso
ring hun on
afhankelijk
heid zullen
verliezen, dat
sponsors zich
bemoeien
met inhou
delijke as
pecten van
de kunst, is
de afgelopen
jaren niet of
nauwelijks
bewaarheid.
Toch zit er wel een risico aan een
te grote afhankelijkheid van
sponsors. Als het slecht gaat met
een bedrijf vliegt de kunst er
meestal het eerst uit. En als een
bedrijf zich een ander imago
wenst aan te meten wisselt men
het concertgebouworkest net zo
makkelijk in voor Medisch Cen
trum West, Noord, Oost of Zuid.
Hoe is de mens ontstaan? Stammen we nu wel of niet
van de apen af? Of zijn wij toch uit een rib van Adam on-
staan? Iedereen heeft zich weieens afgevraagd wat de ge
schiedenis van de mensheid is. In de Kunsthal wordt het
geheim voor een deel prijs gegeven in de expositie 'Vier
miljoen jaar mens'.
ROTTERDAM JELLA PICHOTTE
Als je de donkere grotingang
doorloopt, sta je plotseling oog
in oog met de beroemde Ameri
kaanse paleontoloog Richard
Leakey. Al tientallen jaren
woont en werkt hij in Kenia in
Afrika, waar hij samen met zijn
vrouw Meave op zoek is naar
fossielen van onze voorouders.
Vanuit zijn werktent vertelt hij
over zijn werkzaamheden en
laat hij ons deelnemen aan de
verkenning van onze geschiede
nis.
Het is niet vanwege de uitge
strekte savannes en de rust dat
de Leakeys zich in Afrika heb
ben gevestigd. Onze verre voor
ouders stonden hier vier mil
joen jaar geleden aan het begin
van een ontwikkeling die intus
sen bij ons is beland en die ho
pelijk nog vele miljoenen jaren
zal doorgaan.
Honderdduizend jaar geleden
zette de mens voor het eerst
voet buiten Afrika. In de Kunst
hal zijn vier diorama's ingericht
met de belangrijkste periodes
uit de menselijke evolutie. Op
een beeldscherm geven beken
de wetenschappers uitleg over
de leefsituatie van de verschil
lende, verre voorouders. Zo zijn
de Australopithecinen, de eerste
homoniden (mensachtigen) die
vijf tot twee miljoen jaar gele
den leefden, te zien in hun da
gelijkse beboste omgeving. De
poppen in het diorama bewe
gen, terwijl Meave Leakey op
een tv-scherm over hen vertelt.
De vroege Homo Erectus leef
de 1,6 tot 0,5 miljoen jaar gele
den van de jacht. Pijl en boog
hadden deze mensen niet, dus
om een dier te pakken moesten
ze heel dichtbij komen. Dit liep
vaak fout en velen vertrokken
naar de eeuwige jachtvelden.
De Neanderthaler leefde
200.000 tot 35.000 jaar geleden
in Europa. Vermoed wordt dat
de Neanderthalers (genoemd
naar het Neanderthal in Duits
land, waar de eerste werd ge
vonden) nog enige jaren naast
onze directe voorouders de Cro-
Magnonmens (genoemd naar
de Cro-Magnongrot in Frankrijk
waar voor het eerst fossielen
van deze mensen werden ge
vonden) geleefd hebben.
De Cro-Magnonmensen kon
den evenwel langer bestaan
doordat zij hun hersens beter
konden gebruiken en daardoor
met elkaar konden communice
ren. Dit in tegenstelling tot de
Neanderthaler, van wie onder
zoekers vermoeden dat zij,
doordat ze niet met elkaar kon
den praten, zijn uitgestorven.
De gezichten van deze twee
voorouders leken, vergeleken
met de Australopithecinen en
de vroege Homo Erectus, erg op
de gezichten van de mens van
tegenwoordig. Als een Neander
thaler moderne kleding zou
aantrekken, zou je hem op
straat niet meteen herkennen.
De expositie gunt de toe
schouwer ook een blik in de
huiskamer van de toekomst
mens, die zappend, bier drin
kend en chips etend op de bank
door het leven gaat. Langs de
muur van de zaal staan borden
met informatie over de verschil
lende vondsten en verrassende
feiten.
Terwijl zij kijken naar onze
verre en directe voorouders,
kunnen bezoekers ook actief
deelnemen aan de tentoonstel
ling. In speciale vitrines staan
replica"s van gevonden sche
dels en werktuigen waar je aan
mag zitten. Voel de schedel van
een Homo Erectus en vergelijk
die met de schedel van een me
debezoeker. De toeschouwers
kunnen zich ook verbazen over
het verschil in grootte tussen
hun eigen hand, de hand van
een gorilla en die van een
Austolopiticus.
De meeste vondsten op de
tentoonstelling komen uit Afri
ka en uit het Midden-Oosten. In
Nederland zouden archeologen,
vanwege de vele sliblagen, kilo
meters diep moeten graven om
bij de fossiele lagen te komen.
Het oudst gevonden skelet in
Nederland is van een vrouw van
achtduizend jaar gelden. De
oudste sporen van leven zijn ge
vonden in een leemgroeve in
Maastricht waar sporen zijn
aangetroffen van menselijke ac
tiviteiten van meer dan 250.000
inenten waarmee een bedrijf Sponsors zijn dus ontrouwe
naamsbekendheid kan krijgen minnaars,
of zich kan profileren. Die doel- Sponsoring van de Leidse
stelling kan men bereiken door Blues- en Jazzweek heeft nu ook
Hoewel de wetenschap nog
steeds bezig is met het uitpuz-
zelen van onze geschiedenis,
vinden archeologen en paleon
tologen dagelijks nog bewijzen
dat onze verre voorouders mis
schien nog wel langer dan vier
miljoen jaar geleden over deze
aarde liepen.
"Vier miljoen jaar mens',
Kunsthal, Museumpark Rot
terdam, van 23/1 t/m 28/2.
Openingstijden: di. t/m za, van
10.00-17.00 uur, zon- en feest
dagen van 11.00-17.00 uur.
zowel het sponsoren van een
Rembrandt-tentoonstelling als
door het sponsoren van een wie
lerploeg. Een belangrijk verschil
is dat we de directeur van Stede
lijk Museum De Lakenhal niet
zo gauw met shirtreclame zullen
zien rondlopen. Bedrijven die
nen zich ten aanzien van kunst-
sponsoring dus bescheiden op te
stellen.
Een paar jaar geleden verbood
de toenmalige Leidse schouw
burgdirecteur de opvoering van
een live-reclame voor een siga
rettenmerk, voorafgaand aan de
door Van den Ende geproduceer
de musical 'Funny Girl'. De siga-
rettenfabrikant sponsorde de
musical met een half miljoen
gulden, maar ging met deze live-
commercial als tegenprestatie
duidelijk over de schreef.
Natuurlijk is sponsoring geen
liefdadigheid. Een onderneming
wil - onder het motto: voor wat,
hoort wat - wel waar voor z'n
geld. Bij een tentoonstelling vin
den we daarom de bedrijfsna
men en -logo's terug op posters
en in catalogi. Bij gesponsorde
voorstellingen of concerten ge
beurt hetzelfde in de program
maboekjes. Een stapje verder is
dat bedrijven een deel van de
plaatsen in een theater of con
certzaal krijgt toegewezen voor
bedenkelijke vormen aangeno
men. Twee van de zes grote con
certen waren op voorhand uit
verkocht omdat praktisch alle
kaarten naar de sponsors gaan,
te weten: Luba Uitzendbureau
en Zorg Zekerheid. Dat is ze
ker een zorgwekkende ontiuikke-
ling. Het gaat hier namelijk niet
meer om sponsoring maar om
het annexeren van de jazzweek
voor privéfeestjes. Welbe
schouwd maakt de sponsor van
de Hooglandse Kerk een soort
skybox voor Zorg Zekerheid.
Deze ziektekostenverzekeraar
bewijst daarmee de Leidse bevol
king, noch haar cliëntèle, een
dienst.
Nogmaals, met sponsoring is
niets mis. Als ome Arie van der
Valk de schouwburg een dikke
poet toeschuift en in ndl daar
voor bij elke voorstelling op de
eerste rij zit, zal dat mij een zorg
zijn. Maar als de hele zaal vol zit
met Valkjes wordt het een ander
verhaal.
Het is niet dat gans Leiden
binnenkort in een protestmars
naar Jazzcafé The Duke zal trek
ken, inaar als ik bestuurslid van
de Jazzweek was zou ik mij on
derhand toch eens afvragen of
we met deze Verendemolisering
van de Blues- en Jazzweek op de
goede weg zijn.
BEELDENDE KUNST
RECENSIE. TITIA FUCHS
itie: Jessica Helbach, schilderijen. Te
t/m 12/2, LAKgalerie, Cleve-
igaplaats 1, Leiden, ma. t/m za. 10.00-
.00 uur en zo 14 00-17.00 uur.
knallende kleuren in de
childerijen van Jessica Helbach
erlevendigen momenteel de
iaie muren van het LAKge-
ouw. Haar portretschilderijen
tralen warmte en jeugdigheid
'Dit is het leven, het is mooi,
ligt nog voor me en ik sta als
inzelfsprekend in het middel
punt', lijken de modellen je te
toeroepen. Dat is niet
rerwonderlijk als je bedenkt dat
ie kunstenaar haar doeken ba-
eert op portretfoto's uit mode-
Men. De schilderijen zijn di-
W afgeleid van modefoto's, en
Momodellen stralen natuurlijk
ut het middelpunt te zijn.
Helbach, die in 1998 afstu-
leerde aan de Hogeschool voor
'jm ie Kunsten in Arnhem, kopieert
ie foto's uit de bladen zo vaak
ot er alleen nog donker- en
thtgrijze vlakken over zijn.
let overtrekpapier neemt ze de
tontouren over van gezicht,
'jgen, mond en soms ook de
motieven op de achtergrond,
"ie tekening wordt het uit-
ugspunt voor het schilderij,
heldere analyse legt duide-
t de essentie van het beeld,
•vel de oorspronkelijke foto
het schilderij, bloot: houding
uitstraling. De opvallende
«eurencombinaties doen daar
niets aan af, voegen eerder iets
ie.
Het is niet nodig dat de teke-
Ingen ook op de expositie te
Sen zijn, want ze zijn volstrekt
oninteressant. De wetenschap
jl2 toe Helbach precies de voof-
studie heeft gemaakt voegt wei-
aan haar werk toe. Hoog
stens zou ik de originele foto's,
Waarop de schilderijen geba-
seerd zijn, willen zien.
De schilderijen mogen er
daarentegen zijn. Misschien
zijn ze (nog) niet vernieuwend,
maar ze zijn goed gemaakt en
treffen doel. De portretten zijn
indringend, buitengewoon di
rect en overwegend vrolijk en
warm. Sommige modellen la
chen met hun hele gezicht, an
dere kijken mysterieus. De di
rectheid van het werk is inhe
rent aan de beroepsgroep die
hier is afgebeeld. Fotomodellen
kennen geen gêne, terughou
dendheid of valse bescheiden
heid.
Het formaat van de schilderij
en (ongeveer anderhalf bij twee
meter) draagt zeker bij aan de
indringenheid van het werk.
Maar ook de heldere lijnvoering
en het kleurgebruik zijn van be
lang: pastelmint of fluoresce
rend gele achtergronden met
bloemetjesbehang, gifgroen en
staalgrijs.
De vergelijking met popart
dringt zich op als inspiratie
bron, maai" ook het fauvisme is
Knallende
kleuren in de
schilderijen
van Jessica
Helbach.
FOTO PR
van invloed. Vooral bij de la
chende modellen die in de grote
gang hangen worden con-
trastrerende kiemen zo tegen
over elkaar gezet dat toch een
geheel in het gezicht ontstaat.
Koel blauw met de warme gloed
van geeloranje en een toefje
gloeiend rood: de kleurvlakken
verraden verschillende warmte
graden en dat geeft de gezich
ten hun levendigheid en dyna
miek. Voor de net afgestudeer
de Jessica Helbach is deze expo
sitie een mooi debuut.
MUZIEK
RECENSIE SABINE VAN DEN BERG
Concert" 'Highland Jazz' met Masters of
Swing o.l.v. Michael Varekamp, Jean
'Toots' Thielemans m.m.v. het Karei Boe-
hlee combo. Gehoord: 21/1, Hooglandse
Kerk, Leiden.
Hij haalt een van zijn onverge
telijke herinneringen op. Ge
componeerd door Rogier van
Otterloo. Het geniale thema van
de film 'Turks fruit'. Daar klinkt
die zinderende schepping door
de winterkerk aan de Nieuw-
straat. Adembenemend en het
hoogtepunt van het concert.
Wereldster Jean 'Toots' Thiele
mans bracht zijn mondharmo
nica gisteravond mee naar Lei
den. En dat zou hij weten ook.
Hoe knullig wordt hij hier
ontvangen. De akoestiek leent
zich niet voor jazztiming. De in
strumenten zijn daardoor nau
welijks van elkaar te onder
scheiden, de bar kan de volle
zaal niet aan en een voor de ge
legenheid opgetrommelde
'spreekstalmeester' gebruikt de
pauzes voor zijn 'huishoudelijke
mededelingen'. Nee, met echte
muzikanten weet de organisatie
zich geen raad.
Trompettist Michael Va
rekamp blaast de zaal met zijn
vijfkoppige formatie warm. Ze
brengen swing. Vooral de drie
'kopersolo's' zijn de moeite
waard. De Rus Dimitri Shapko
haalt een imposant 'diep' geluid
uit zijn instrument. Maar deze
'jonkies' hebben eigenlijk de
ondankbare taak om het wach-
Leidse Blues Jazztoeek
ten op de negenenzeventigjari-
ge man, die over de hele wereld
fiirore maakte en speelde met
Charlie Parker en Bill Evans,
van muzikale begeleiding te
voorzien.
Toots klimt op een kruk en
krult zich rond zijn mondhar
monica of hij er dezelfde avond
nog in moet kruipen. Zodra hij
begint te spelen begrijp je waar
om 'ie zo beroemd is. Deze ve
teraan communiceert via zijn
muziek en doet dat instinctief.
Toots strooit wel wat Vlaams-
Amerikaanse anekdotes rond
maar de helft is onverstaanbaar.
Af en toe grinnikt hij als een
kind, of spuugt hij in de micro
foon. Tot hij opeens weer begint
te spelen.
Samen met Karei Boehlee en
het combo gaat hij op bezoek
bij George Gershwin in 'I love
you Porgy' waarin op thema's
als 'Summertime' en 'It ain't
necessarily so' virtuoos wordt
geïmproviseerd. Hij draait rond
op zijn kruk om contact te ma
ken met de drummer want het
is tijd voor een muzikaal vraag-
en antwoordspel. De mondhar
monica, of zijn 'broodje' zoals
hij het noemt 'vreet hij op' in
een constante zoektocht naar
onverwachte loopjes, verrassen
de improvisaties. Onvermoei
baar. Na een pauze voegt gita
rist Martijn van Iterson zich bij
het viertal. Stuk voor stuk top-
muzikanten maar het geluid is
zo slecht dat veel in een mist
blijft hangen. Van Stevie Won
der leerde de Belg dat 'each no
te must count': dat je elke noot
met toewijding moet spelen. Hij
heeft gelijk. Het publiek wil ook
elke noot kunnen verstaan,
maar kwam er gisteren dus be
kaaid af.
Zeven uur in de ochtend. Mist
ligt over de stad. De mensen blij
ven lang verborgen voor elkaar.
Fietsers komen uit het niets op
duiken, in de spotlights van
autolichten. Melancholiek weer.
'A foggy day in London town
De Leidse Blues- en Jazzweek
nadert het einde. Een week die
gisteravond had mogen eindigen
in De Waag. Met The Bluesscat-
ters. Vier muzikanten die de
vraag of er zinvol geweld be
staat, bevestigen. Muzikaal ge
weld. Al bij de eerste song die
Jean-Paul Verdijk de zaal in
slingert, is het duidelijk. Blues
met de power van een diesel.
Verdijk zingt zijn lovesongs alsof
hij in ijs bijt. Hard, grimmig.
Zoals de liefde is. Later.
Muziek die met een drilboor
de onderste lagen van je bewust
zijn opensplijt. Zin om je koffer
tje te pakken en nooit meer te
rug te komen. 'Rebel without a
cause'. Spring maar op de lege
kolenwagon naar het zuiden.
Verdwijn maar in de mist. Langs
de kantoormensen die wachten
bij de spoorwegovergang langs
de grommende auto's met zand,
langs al die kantoren met hun
misse, spiegelende, zonnebrillen
op. Een meisje begint te dansen.
Wild. Alsof de stenen in de Waag
haar lanceren. Niemand danst
mee. Hollanders dansen niet. Ze
staan naar het meisje te kijken
alsof ze verongelukt. Snel, haal
dokter Jazz. Dokter Blues mag
ook.
Na afloop van de eerste sessie
loop ik naar een van de bandle
den toe. Hij kijkt met een min
zaam glimlachje naar mijn
blocnote. Je ziet hem denken:
wat moet die ouwe colporteur?
Hier zit ik dan, in de mistige
ochtend. Grijs pak, zwarte strop
das. Bluesbrother die zijn broer
kwijt is. Vandaag moet ik ie
mand gaan begraven. Laat het
mistig blijven. Verdoezel de dood
maar een beetje. Ergens in mijn
achterhoofd begint Chet Baker te
zingen. Met een jonge maar hese
stem. 'On my own, will I wonder
through this wonderland alone
B. Bob
