Vetzuren in flesvoeding goed voor de baby
Peulvruchten steeds minder populair
Smaak
DONDERDAG 14 JANUARI 1999
Babyvoeding lijkt veel op echte
moedermelk, maar er is een es
sentieel verschil, hl moeder
melk zitten vetzuren (de onder
delen waaruit vet is opge
bouwd). die van groot belang
zijn voor het ongeboren en net
geboren kind. Vooral in de pe
riode dat de hersenen een
groeispurt doormaken: in de
maanden vlak voor en na de ge
boorte. Het gaat met name om
arachidonzuur en docoSahexa-
eenzuur, lange-keten-meervou-
dig-onverzadigde-vetzuren. Ze
worden soms toegevoegd aan
flesvoeding. Meestal wordt dan
de Engelstalige afkorting icp's
gebruikt.
Wereldwijd is er veel onderzoek
gedaan naar de functie van de
ze stoffen. Het lijkt erop dat
lcp's een grote rol spelen in de
goede ontwikkeling van herse
nen. ogen en zenuwstelsel van
het jonge kind. Ook voor de
aanstaande moeder is het van
belang om bepaalde vetten te
eten, waaruit deze vetzuren
kunnen worden gevormd. Via
de placenta komen ze bij de
nog niet geboren baby. Als dat
niet gebeurt is. zijn de gevolgen
meetbaar.
Bij de baby's van vrouwen die
weinig linolzuur of alfa-lino-
leenzuur (want daar gaat het
om) in hun voeding hadden,
werd een kleinere schedelom-
vang gemeten. Onderzoek aan
onder meer de universiteit van
Maastricht gaf aan, dat met
In moedermelk zitten speciale vetzuren die nauwelijks in flesvoeding voorkomen. Onderzoeken tonen aan
dat baby's zich dankzij die vetten beter ontwikkelen. foto cpd
moedermelk gevoede kinderen
iets beter waren met taal, met
zien en het herkennen van
plaatjes. Ook dat wordt toege
schreven aan een betere her-
senontwikkeling dankzij de
speciale vetzuren.
In flesvoeding komen die speci
ale vetzuren nauwelijks voor. In
het bloed van een met de fles
gevoed kind is de hoeveelheid
arachidonzuur ongeveer de
helft van wat bij een met moe
dermelk gevoed kind wordt ge
vonden. En bij docosahexaeen-
zuur (dat ook wel cervonzuur
wordt genoemd) is het zelfs
maar een kwart. Die gegevens
komen uit een Amerikaans on
derzoek, afgedrukt in Voeding
Nu, het nieuwe vaktijdschrift
van het Voedingscentrum. In
een tabel is ook het effect van
de nieuwe babyvoeding van
Milupa te zien, waarin die vet
zuren zijn toegevoegd. Die
melk blijkt het resultaat van
moedermelk zeer dicht te bena
deren.
Milupa is de naam van een in
oorsprong Duits voedingsmid
delenbedrijf. vergelijkbaar met
het in Nederland bekende Nu-
tricia. Nutricia is een dochter
onderneming van Numico,
evenals Milupa. Beide concerns
zijn actief op de Nederlandse
markt. In tegenstelling tot Nu
tricia doet Milupa wel extra ara
chidonzuur en docosahexaeen-
zuur in babyvoeding. In onder
meer Duitsland is de aangepas
te voeding al een jaar of vijf te
koop. Nutricia vindt, meldt
Voeding Nu, dat het onderzoek
naar de werking van de speciale
vetzuren nog te veel verschil
lende uitkomsten laat zien.
Datzelfde geluid is ook te horen
bij het Voedingscentrum zelf.
„Er zijn aanwijzigingen dat het
positief werkt, maar die zijn
toch nog niet zodanig, dat wij
vinden dat we deze zuigelin
genvoeding moeten propage
ren", zegt Patricia Schutte van
het Voedingscentrum. Ze voegt
er overigens aan toe, dat de
speciale voeding wel wordt
HANS BELTERMAN
Gerechten waarin gedroogde
peulvruchten worden verwerkt
stonden twintig, dertig jaar ge
leden, veel vaker op ons winter-
menu dan tegenwoordig. Er is
nog wel belangstelling voor ge
kookte peulvruchten in blik of
glas. Daardoor staan in veel ge
zinnen 's winters nog wel eens
witte en bruine bonen en kapu
cijners op het menu. En dat we
erwtensoep blijven eten, al is
het mondjesmaat, komt omdat
we die soep kant-en-klaar bij de
slager, groenteman en super
markt kunnen kopen.
Vroeger werd in ons land een
grote verscheidenheid aan
peulvruchten geteeld. Nu komt
veel uit het buitenland. De ka
pucijner is nog typisch Hol
lands. De peulvrucht, ook wel
raasdonder genoemd, wordt al
van oudsher geteeld in Noord-
Holland en de drie noordelijke
provincies. Ook grauwe erwten,
nauw verwant aan kapucijners,
worden nog altijd op beperkte
schaal in Noord-Holland ge
teeld. Kapucijners vertegen
woordigen een écht Nederlands
peulvruchtenras, dat buiten
ons land niet of nauwelijks
meer voorkomt, 's Zomers,
meestal in juni en juli, worden
ze ook vers, gehuld in een
blauwpaarse schil, verkocht.
Linzen behoren in ons land tot
de peulvruchten, waarvan we
wel steeds meer zijn gaan eten.
Linzen worden geïmporteerd,
omdat ons klimaat zich niet
leent voro de groei. Er zijn ver
schillende linzenrassen, die
zich onder andere kenmerken
door hun kleuren (groen, rood
of grauw). Linzen van de meest
recente oogst zijn het lekkerst.
Ze behoeven nooit te worden
geweekt. Linzen van eerdere
oogsten moeten een tot drie
uur weken: Nooit langer omdat
er dan schadelijke stoffen kun
nen vrijkomen.
Witte bonen worden in ons
land niet meer geteeld. Wellicht
zijn er nog particulieren die er
een veldje met witte bonen op
na houden. Veel kunnen het er
niet zijn, want ons klimaat leent
zich niet goed voor het kweken
van deze peulvruchten. Tegen
woordig komen de witte bonen
die wij eten uit de VS, Chili en
soms Oost-Europa. De Ameri
kaanse witte bonen worden ge
teeld van de nakomelingen van
de bonen die Nederlandse im
migranten honderden jaren ge
leden hebben geplant in de
omgeving van New York, met
name in de omgeving van Flus
hing Meadows.
De bruine bonen in ons land
komen nog wel voor een deel
van eigen bodem. Met name in
Zeeuws-Vlaanderen worden ze
nog altijd geteeld. Daar kan
men 's zomers de houten rui
ters in het veld zien staan,
waarop de peulvruchten wor
den gedroogd. Een beeld dat
vroeger beeldbepalend was
voor de land- en tuinbouw op
het platteland, maar dat nu al
leen nog maar in dat stukje Ne
derland bezuiden de Wester-
schelde is te zien.
Behalve bruine bonen worden
er in ons land ook veel groene
erwten geteeld, al neemt het
aantal, sinds de jaren tachtig,
af. Men neemt aan dat de groe
ne erwt behoort tot het aller
oudste peulvruchtenras dat er
is. De Perzen, Grieken en Ro
meinen waren er al dol op. Na
de komst van de aardappel op
ons menu (anderhalve eeuw
geleden) heeft de groene erwt
evenals de meeste andere soor
ten aan populariteit ingeboet.
Spliterwten zijn ook groene
erwten, zonder het buitenste
schilletje. Ze kunnen zonder
voorweken worden bereid.
Driekwart van alle groene erw
ten die in ons land worden ge
teeld komen als spliterwten in
de handel. Een belangrijk deel
van de spliterwten wordt in de
voedingsmiddelenindustrie tot
puree verwerkt. Die puree
vormt meestal de basis van de
kant-en-klare erwtensoepen die
u in de winkel kunt kopen. Ook
het grootste deel van de in ons
land geoogste bruine bonen en
kapucijners wordt gekookt in
blik of glas verkocht. Het be
zwaar daarvan is dat de peul
vruchten eigenlijk te gaar zijn.
Daarom lenen ze zich ook niet
zo goed voor de bereiding van
een aantal traditionele gerech
ten. Daarvoor heeft men de ge
wone gedroogde witte of bruine
bonen nodig.
De ongekookte peulvruchten
moeten worden afgespoeld en 8
tot 10 uur in ruim water wor
den geweekt. Vervolgens koken
in het weekwater (oude witte of
bruine bonen vragen een kook
tijd van soms wel meer dan
twee uur). Aan het weekwater
van gedroogde peulvruchten
mag nooit zout worden toege
voegd, omdat dit de kooktijd
kan vertragen. Voeg het zout
daarom pas tegen het einde van
de kooktijd toe.
Kruiswoordraadsel
HORIZONTAAL:
1. Snor; 9. bewijsstuk; 10. stand der edelen; 11. muzieknoot;
12. zwaarlijvig; 14. Chinese munt; 15. duivelsrog; 17. vlekken
water; 19. watering; 21. vreemde munt; 22. Spaanse uitroep;
23. via; 25. akelig; 27. man van adel; 30. op deze wijze; 32. ik
(Latijn); 33. loofboom; 34. hetzelfde; 36. bouwloods; 38. gast.
VERTICAAL:
I. Verkoopplaats; 2. in orde; 3. grondtoon; 4. rustteken; 5. soort
appel; 6. compact-disc; 7. onderwereld; 8. keur; 13. hectogram;
15. gomhars: 16. wandelweg; 18. vlaktemaat; 20. lidwoord; 23.
taai; 24. zelfkant; 26. gebaar; 28. proefopname v.e. muziekuit
voering; 29. god v.h. vuur; 31. lofdicht; 33. plechtige gelofte;
35. voegwoord; 37. landbouwwerktuig.
Oplossing van woensdag:
Horizontaal: 1. Alvast; 7. toast; 8. haast; 9. risee; 10. haan; 11. kar
wei; 12. tanger.
Verticaal: 2. Lethe; 3. alpaca; 4. tuiten; 5. ster; 6. passeren; 10. hier;
IIkat.
R
W/ÊÊÊÊÊ
p
HEINZ
TOM POES
Heer Bommel en de Killers
„Ik zal je niet langer ophouden", zei
de burgemeester, afscheid nemend.
„Maar ik verwacht, dat je iets doet.
Als wij ons niet bezig houden met de
Vrijetijdsbesteding van eenvoudige
lieden; wie moet het dan doen?
Denk er eens over na, Bommel! De
ernst van dit vraagstuk gaat boven je
theewater!" Na deze woorden ver
dween de magistraat in de scheme
ring en heer Ollie wierp haastig de
deur dicht om zich naar de keuken
te reppen. „Kijk nu eens", prevelde
hij wrang. „De hele gang staat blank
van mijn verkookte thee. Wat kan
het mij schelen wat eenvoudige lie
den met hun tijd doen? Is er soms ie
mand die aan een heer van stand
denkt?" „Ollie, jongen," zei mijn
goede vader altijd, „vrije tijd is het
begin en het einde van iedere be
schaving. Daar heb ik mij altijd aan
gehouden en daarom is het bitter
om nu in mist en nevel door de keu
ken te gaan redderen. Vrije tijd? Bah!
Zijn gemompel ging verloren in het
gegil van de fluitketel, dat op zijn
beurt al spoedig overstemd werd
door het gerinkel van neerstortend
porselein en weggeworpen vaatwerk.
Deze huiselijke geluiden stoorden
Joost in het volgen van zijn televisie
programma „Heer Olivier schijnt
thee te zetten", mompelde de trou
we knecht. „Dat is erg onrustig, als ik
zo vrij mag zijn. De laatste schoten
van Killer Kid heb ik niet goed kun
nen volgen - en ik overweeg om me
te beklagen. Tenslotte heb ik recht
op gepaste ontspanning en dit verg
alt mijn genot."
REDACTIE: MARGOT KLOMPMAKER EN SASKIA STOELINGA'r
aangeraden voor te vroeg gebo
ren baby's. In het buitenland
wordt er weer anders over ge
dacht. De Wereld Gezondheids
organisatie en onder meer de
Britse Voedingsraad vinden wél
dat aan de gewone zuigelingen
voeding lcp's moeten worden
De zuigelingenvoeding van Mi
lupa (Aptamil Start met Mi-
lupan) is bedoeld voor baby's,
die op tijd worden geboren. Het
advies is om de voeding de eer
ste twee tot drie maanden te
gebruiken. Dan is de behoefte
het grootst. Daarna kunnen ou
ders volstaan met zuigelingen
voeding die wat goedkoper is
dan deze speciale. In de zoge
heten opvolgmelk worden de
speciale vetzuren niet toege
voegd. s
De producent mag overigens
geen reclame maken die recht
streeks op ouders is gericht.
Daarom wordt alleen informa
tie gestuurd naar artsen en con
sultatiebureaus, die geacht
worden aanstaande ouders er
over te informeren.
Dé speciale vetzuren worden
gewonnen uit onder meer vis-
vet en eigeel. Voeding Nu meldt
dat een van de onderzoeksinsti
tuten in Wageningen exper-
menteert met een bepaalde alg
(Crypthecodinium cohnii), om
deze vetzuren te produceren.
Maar het duurt nog zeker twee
jaar voordat dit onderzoek is af
gerond.
Aspartaam 1
Regelmatig verschijnen er arti
kelen over de vermeende on
veiligheid van aspartaam. Vol
gens het Voedingscentrum gaat
het om publicaties die achter
haald zijn. Bovendien zitten er
vaak fouten in de artikelen,
waardoor het allemaal nog er
ger lijkt, stelt het centrum. Zo
verwees een Nederlands week
blad vorige maand naar een
lijst met 92 gezondheidsklach
ten die de Amerikaanse FDA
(vergelijkbaar met de Neder
landse Inspectie Gezondheids
bescherming) zou hebben op
gesteld. Maar volgens het Voe
dingscentrum heeft de FDA as
partaam juist goedgeke
toegelaten. Te meer om
herhaald onderzoek na
bezwaar tegen het gebi
aspartaam is gevondea
gens deskundigen is hei
bruik van 40 mg aspaiti
kilo lichaanisgeu icht vt
mand van 60 kilo kan di
mg (2,4 gram) aspartaaj
dag gebruiken. Dat is oi
130 tabletjes of 4 liter fij
met aspartaam. Zelfs al
suikers in voeding en fr
door aspartaam worde»
vangen, wordt deze g
overschreden.
Aspartaam 2
Aspartaam bestaat uit twee
aan elkaar gekoppelde amino
zuren, namelijk fenylalanine
en asparaginezuur. In het li
chaam wordt aspartaam om
gezet in deze twee losse ami
nozuren. Deze aminozuren
komen normaal in de voeding
voor, onder andere in melk. Er
zijn mensen die lijden aan de
erfelijke aandoening 'phenyl-
ketonurie' (pku): zij missen in
hun lichaam een enzym dat
het fenylalanine afbreekt,
waardoor dit aminozuur zich
Nagelpiercing 1
Nagelpiercing ontwikkelt zich
tot gen nationale rage. In te
genstelling tot andere pier
cings is de doorboorde nagel
nep. Nagelpiercing is te verge
lijken met neptatoeage. „Ei
genlijk is er niets nieuws on
der de zon", vertelt Anja Elich
van Nagelstudio Siboa in
Apeldoorn. „Kijk maar naar de
tijd van Cleopatra, de Maya's,
India en Bali. Daar waren de
mensen al lang bezig met dit
soort versieringen. Ook het
verven van de handen met
henna is zoiets. In Nederland
staan we daar tegenwoordig
kan gaan ophopen. Dei
mensen mogen geen a]
taam gebruiken. De zo(
kracht van aspartaamii
tot 200 maal zo groot aj
van suiker. Aspartaam
evenals cyclamaat en si
ne. veel gebruikt in frist
ken. limonadesiroop a
snoep. Het zijn alle drie
stoffen die geen calorie
veren. Suikervrije kauw
bevat vaak sorbitol. Dit
zoetstof die wél calorie!
vert.
meer voor open. En a
ook nog eens iemand al
Brard met allerlei schild
gen op haar hand op tel
komt en Anouk met een
gelpiércingAls zulke
sen dat doen, komen er
meer." Het piercen van
nagel ré zo gepiept. Dei
is pijnloos. Kunstnagel
eigen nagel, gaatje erdo
piercing erin. Tien mini
werk. Desnoods kan de
ook door het witte, levei
deel van de nagel. Ook]
loos, verzekert Elich.
Het doorboren van de kunstnagel voor het aanbrengen van
cing. foto cpo/caj
Nagelpiercing 2
De keus van de aan te bren
gen afbeeldingen is onuitput
telijk. Van bloemetjes en hart
jes tot het wildere werk als
spinnenwebben en bliksem
schichten. Tekst? Dat kan ook.
Voor een eenvoudige piercing
met kunstnagel rekeftt Elich
25 gulden. Maar het kan ook
veel duurder, bijvoorbeeld
met een edelsteen van duizen
den guldens. Elich: „Nagel*
piercing is niet aan leeftijd ge
bonden. Zelfben ik 41. Maar
ik kan niet meer zonder. Je
kunt het aan je stemming aan
passen. Als ik in een uitbundi
ge bui ben, dan zet ik er een
compleet spinnenweb op."
Een andere tevreden piercing
draagster is Janet van der
Steeg (27). Ze heeft eenl
ringetje door de pinkna
een jinglebelletje dat ha
klingelend haar handbei
gen volgt. „Ik zag het 1 n[J
moest het hebben. Iksta
een videotheek. Daar be: ger
steeds met je handen be See
Van der Steeg heeft al ee ime
bonte veivameli:
v ersieringen op haar nil "1
staan. „Vorig jaar kerst h rhi
ik met rode nagels. Anpl eep
daar een kerstmannetje' 11,1,1
aangebracht dat dooree
ir buiten kijkt.H u<
fijn. Met oud en nieuwl
zwarte nagels met zilver IR'
goud en op een nagel 20-'
champagnefles."
