Een vrouw met een passie voor schrijven
'wee bands halen Vitaal en boeiend tot het eind
irote Prijs binnen
Cultuur&Kunst
eestig hoorcollege
in Theater Adhoc
Pieken en een
enkel dal
bij Munzruh
DAG 23 NOVEMBER 1998
CHEF ANNET VAN AARSEN 071-5356443
rider en Itchi Bitchi delen 12.500 gulden
Jubileumprogramma NDT 2 in Leidse Schouwburg
het eerst in de 16-jarige geschiedenis van de Grote
/an Nederland hebben twee bands dit weekeinde
jrootste popprijs gewonnen. De Amsterdamse for-
Redivider en de Maastrichtse groep Itchi Bitchi
|den tijdens de finale in Paradiso in Amsterdam in
:ht van zaterdag op zondag op een gedeelde eerste
.Ze delen de hoofdprijs van 12.500 gulden.
IAM ANP
tentie en de mate waarin ze bij
het publiek aanslaan. Na telling
bands werden in de fi- van alle punten bleken Redivi-
vier verschillende crite- der en Itchi Bitchi even hoog te
oordeeld door vakjury's: zijn geëindigd,
live-act, meest vernieu- Redivider is volgens de orga-
band, commerciële po- nisatie een vrij traditionele pop-
1JSIE SABINE VAN DEN BERG
ng: 'De paradox van Pergamon'
ater Adhoc. Gezien: 21/11, LAK-
theater, Leiden.
raag is het begin van een
avontuur waarvan nie-
weet waar het zal eindi-
Met deze stelling slaat
Adhoc de spijker op de
wee acteurs leverden het
in 'De paradox van Per-
een fascinerende ver-
ling over kunst, misdaad
renschap, vol vragen en
orden. Hun krijtstreep-
ontlokten aan DNA-we-
apper Craig Venter de
•ende opmerking: „Well
you look like bad la-
ofwel: jullie zien eruit
hte advocaten,
duo bezocht deze Ameri-
professor en legde het
vast op video. De zaal
daarnaast ook andere
te zien die de contro-
driehoek 'kunst, mis-
retenschap' aansnijden.
kracht van het stuk is
ssterlijke presentatietech-
aarvan de heren zich be-
Duidelijke dictie ge-
door natuurlijke bewegin-
n scherpe tekst. Vanuit
Ünderlijk enthousiasme
teren zij realistische 'fei-
een volgorde die het bi
band. De stijl lijkt een beetje op
die van de legendarische groep
Crosby, Stills, Nash en Young.
Itchi Bitchi maakt experimente
le, filmische muziek met veel
vuldig gebruik van samples.
Het winnen van de Grote Prijs
van Nederland is geen garantie
voor een glanzende carrière.
Klinkende namen als De Hei
deroosjes, K's Choise, Total
Touch, de Raggende Manne en
Lois Lane streden allemaal eens
om de Grote Prijs, maar eindig
den geen van alle als eerste. Ze
kregen wel meer bekendheid
dan de toenmalige
zarre karakter en vreemde ver
loop van wetenschappelijke
ontdekkingen ontleedt. De
voordracht zakt niet in maar
wordt opgefrist met onverwach
te wendingen en associaties.
Bijvoorbeeld als de helft van het
duo zich na een fragment over
de zondeval plotseling tot het
publiek wendt en appels uit
deelt.
Het licht in de zaal blijft de
hele voorstelling aan. Terwijl de
toeschouwers smikkelen van
hun verboden maar zo sappige
vrucht vervolgen de lectoren
hun sympathieke hoorcollege.
Over de anatoom Galenus, die
in varkens sneed omdat hij dat
niet in mensenvlees durfde. Hij
leverde niet alleen een positieve
bijdrage aan de wetenschap
maar ook een foutieve zodat de
mens eeuwen in de waan ver
keerde dat niet het hart maar de
lever het centrum van leven
was.
De spelers Jan van den Berg
en Rien Stegman dwingen ver
wondering af, maar amuseren
bovenal. De restauratie van
Rembrandts 'De anatomische
les van Dr. Tulp' noemen zij
„anatomie uitvoeren op de ana
tomische les". Een van de vele
dubbele bodems uit dit geestige
theaterstuk. Als professoren zul
ke lezingen gaven, zouden de
collegezalen uitpuilen.
Mummie Janus
naar ziekenhuis
GRONINGEN/LEIDEN ANP
De Egyptische mummie Ja
nus gaat zaterdag per ambu
lance naai' het Academisch
Ziekenhuis Groningen voor
een CT-scan. De mummie is
van het Rijksmuseum van
Oudheden in Leiden, maar
het Volkenkundig Museum
Gerardus van der Leeuw in
Groningen heeft de mummie
al meer dan zeventig jaar in
bruikleen. Het is de derde
keer dat een Egyptische
mummie in Nederland wordt
gescand. Eerder gebeurde
dat in Leiden en Amsterdam.
De mummie is waarschijn
lijk een man van circa 35 jaar
die rond 700 voor Christus
leefde. De scan is onder meer
noodzakelijk voor de defini
tieve bepaling van het ge
slacht, de doodsoorzaak en
eventuele teksten op de
windsels van de mummie.
Daarnaast is de scan nodig
voor de reconstructie van het
gezicht van Janus. De des
kundige die deze reconstruc
tie volgend jaar uitvoert, is
dezelfde Engelsman die ook
het hoofd maakte van het
veenlijk dat in het Drents
Museum in Assen ligt en be
kend staat als 'het meisje van
Yde'. Bij de scan zijn twee ra
diologen, twee archeologen
en een Egyptoloog betrok
ken.
Nederlands Dans Theater II Gezien
11/11, Lucent Danstheater, Den Haag.
Nog te zien: 8/12, Leidse Schouwburg.
Krachtig gebalde vuisten schie
ten omhoog. Er worden brede
armgebaren en felle draaiingen
gemaakt en benen zwaaien op.
In 'Round Corners' van choreo
graaf Johan Inger krijgt de jon
gerengroep van het Nederlands
Dans Theater (NDT 2) alle kans
zijn vitaliteit uit te leven. Met
dit nieuwe dansstuk opent het
jubileumprogramma waarmee
NDT 2 zijn twintigjarig bestaan
viert.
'Round Corners' heeft sterke
kanten. De opeenvolging van de
scènes, waarin een aantal sche
merlampen een rol speelt, is
helder. Sommige momenten,
bijvoorbeeld als in een trio de
armen in verschillende richtin
gen worden uitgestoken, zijn
zeer spannend. Helaas duren
dat soort momenten maar kort.
Dit heeft te maken met de snel
heid en de onrust die deze cho
reografie beheersen. Van begin
tot eind is er een spanning die
niet toe- of afneemt. Door deze
gejaagdheid is er geen plaats
voor nuance en verinnerlijking.
Er is wel humor, maar te weinig
om lucht in de heftigheid te
brengen.
Dit realiseer je je vooral bij
het zien van 'Skew Whiff van
Paul Lightfoot. Ook hierin jach
tige scènes, maar zo geestig,
spitsvondig en afwisselend, dat
de spanning nooit te zwaar
wordt. Prachtig zijn de hoekige
of juist slappe bewegingen die
associaties oproepen met te
kenfilmfiguurtjes.
Rust, nuance en verfijnde ge
voelens kenmerken 'Déja Vu'
van Hans van Manen. Dit duet
heeft een prachtige structuur.
Het begint met een bijna over
weldigende symmetrie, die zich,
geleid door de muziek van
Parth, opent om plaats te ma
ken voor een lieflijke, heldere en
hartstochtelijke dans tussen
man en vrouw.
Jiri Kylién maakte voor dit ju
bileum 'Indigo Rose'. Wie Ky-
lién kent zal in dit stuk, hoe af
wisselend het ook is, niet veel
nieuws aantreffen. Toch fasci
neert het. Indrukwekkend is het
begin met bokserachtige geba
ren in de fragiele lijnen in het
decor. Deze solo heeft de com
Christophe Dozzi en Natasha Crook in het jubileumprogramma van het NDT 2.
binatie van krachtige, lichtheid
en vaart waar Kylian zo geniaal
in is.
Even kenmerkend zijn de du
etten met hun ingenieus in el
kaar grijpende bewegingen, af
wisselend langzaam en heftig.
Ook laat Kylión zich van zijn
FOTO» JORIS-JAN BOS
luchtige kant zien. Tegen een Kylién wel eens sterker toege-
fraai driehoekig doek wordt re- past. Ook is het niet voor het
laxed swingend gedanst. Het eerst dat hij met videobeelden
getrek en de grapjes met shirts werkt. Maar het moet gezegd:
zijn van een puntige humor, ook de beelden van de gezich-
Het schaduwspel met de grap- ten waarop schaduwen spelen
pige effecten van grote en kleine of die hardhandig weggedrukt
schaduwen is aardig, maar heeft worden boeien tot het eind.
RECENSIE KEN VOS
Concert: Munzruh Gezien 21/11, Hot
House, de Waag, Leiden
De naam van dit kwintet geeft
al aan dat Munzruh geen alle
daagse band is. Volgens leider
en contrabassist Gerco Aerts is
de groep genoemd naar een
compositie met dezelfde naam
waarvan wederom de betekenis
onduidelijk blijft. De muzikan
ten, allen nog twintigers, zijn
het levende bewijs dat het crea
tieve klimaat in Nederland voor
de geïmproviseerde muziek de
laatste jaren bijzonder goed is.
Bij vlagen wordt door Munzruh
bijzonder origineel gemusi
ceerd.
Drie van de bandleden zijn
uit het buitenland afkomstig.
Damien Cluzel (elektrische gi
taar en fretloze elektrische gi
taar) komt uit Frankrijk, kla
rinettist/saxofonist Tobias Klein
uit Duitsland en tenorsaxofonist
Rob Armus is afkomstig uit Ca
nada. Niet alleen aan het en
thousiasme en de moderne in
vloeden is te merken dat Mun
zruh een nog jonge formatie is.
Het optreden afgelopen zater
dag kende duidelijke pieken en
een enkel dal. Op zijn best
klinkt de groep als er stevig te
keer wordt gegaan met een
sound die doet denken aan
Amerikaanse cross-over groe
pen die met blazers werken,
zoals Bazooka of Hotel X, waar
bij meteen gezegd moet worden
dat Munzruh een stuk profes
sioneler klinkt dan die grunge
jazzbands. De spanning wordt
op peil gehouden door zeer vrij
gitaarspel van Cluzel, zoals in
het stuk Munzruh en mes
scherp gearticuleerd altsaxspel
van Klein.
Ook Armus past goed in die
context met zijn brede geluid
dat regelmatig vervormd wordt
door overblazen. Daarbij verge
leken doet de ritmesectie vrij
onopvallend zijn werk, met
ritmevast spel van drummer
Jeroen Blankert en melodieus
baswerk van Aerts. De composi
ties, de meeste van Aerts, zijn
zeer gevarieerd qua vorm, met
middenoosterse huppelritmen,
een humoristische tango en na
tuurlijk veel rock. Kleine muzi
kale zwakheden kwamen aan
het licht in sommige langzame
re stukken, wanneer de span
ning wegviel of in bepaalde en
semble-passages waarin de tra
ge akoestiek van de Waag roet
in het eten gooide.
Stichting 40-45 vraagt Mia Meijer document over zigeuners samen te stellen
en als passie. Mia Meijer kan zich
die gedachte vinden. Schrijven vindt
allermooiste dat er is. Niet alleen
iver ellendige dingen. Al krijg je dat
si als je kennisneemt van de twee pu
ts, die zij nu op haar naam heeft
En de derde, die eraan komt over zi-
zal ook niet overlopen van grap-
grollen.
ze iets met mensen, die een ellén-
en achter de rug hebben? Mia schudt
aofd. Nee, ze heeft niets met hen. Het
uter om mensen, maakt ze duidelijk,
vijftig jaar hun verhaal nog willen
tn. Mensen, stuk voor stuk dikke ze
re, die dat nu nog kunnen doen.
niet meer. Dan zijn ze dood en ne-
un verhaal mee het graf in.
rijn vooral de mensen achter het ver-
nvie zij is geïnteresseerd. Haar mot-
treen is uniek en iedereen heeft zijn
ferhaal te vertellen. In het boek over
sngarbeiders wilde zij er achter zien
ien wat er, ondanks alle narigheid in
Dgsjaren, toch nog goed was gegaan.
zegt Mia, „deze mensen hebben
lede Duitsers ontmoet. Zij konden
emaal over één kam worden gescho-
eker, de ellende was groot, maar ik
weten: waren er ook leuke dingen,
ield hen op de been? Ik benadruk
Je lichtpuntjes, hoe klein ze ook zijn.
chtpuntje is een baken."
apt even een zijpaadje in om aan te
dat er ook andere onderwerpen zijn
oorlog waarover autobiografisch kan
i geschreven. In het kort vertelt ze
f cursus die ze gaf aan tien broers en
die wat wilde schrijven over de
waarin ze hun jeugd doorbrachten,
len dat, omdat de straat werd afge-
l Mia: „Ze praatten over de kinderen
[woonden, de bijnamen die ze had-
In nog veel meer. Je kunt dat zien als
ukje gezinsgeschiedenis, waaraan ie-
l meedeed. Uiteindelijk mondde dit
ton boek."
|tweede voorbeeld dat ze aanhaalt, is
rirsus schrijven voor lichamelijk ge-
topten. Schrijven over hun kwaal. Let-
nr letter. Mia: „Deze mensen vonden
"tastisch, dat ze hun levens- en ziek-
8al op papier konden zetten. Ik herin-
nog heel goed, dat er ontroerende
jtn uit zijn gekomen. Verhalen, wagr-
*1 andere gehandicapten weer steun
h."
deze voorbeelden wil Mia Meijer
•tn, dat van het opschrijven of laten
Bjven van autobiografische verhalen
"lezende werking uitgaat. „Het gaat
"m de mensen zich te laten uiten. Op
Mia Meijer, sinds kort inwoonster van
Hoogmade, baarde opzien met twee
autobiografische publicaties. De eerste,
'Een handvol herinneringen overlndië',
ging grif van de hand. Niet lang erna
volgde 'Ik werd gedwongen', tien
verhalen van Nederlanders, die in de
Tweede Wereldoorlog naar Duitsland
werden getransporteerd om daarvoor
de vijand te werken. En weer kreeg ze
lof toegezwaaid voor het boek, dat
inmiddels in de boekwinkel te koop is.
Het was voor de Stichting 40-45
aanleiding haar te vragen eenzelfde
document samen te stellen over
zigeuners. Een gesprek met de
Hoogmadese, die in haar dagelijkse
doen en laten docente Engels en creatief
schrijven is aan het Regionaal
Opleidingscentrum in Leiden en voor
het Leids Volkshuis cursussen
autobiografisch schrijven verzorgt. Een
vrouw voor wie schrijven een passie is.
die manier kan een grotere groep daarvan
kennisnemen. Schrijven is echt één van de
mooiste dingen die ik ken. Je ordent er je
gedachten mee, zet alles voor jezelf op een
rijtje en geeft bovendien informatie naar
buiten. Dat zijn niet twee, maar drie vliegen
in een klap. Prachtig toch?"
Kan Mia in het kort vertellen wat autobio
grafisch schrijven precies inhoudt? Een ding
is zeker, zegt ze vooraf, er komen veel emo
ties aan te pas. En over de schrijfvorm zelf:
.Autobiografisch schrijven is het op schrift
stellen van je levensverhaal. De hoogte- en
dieptepunten uit je leven. Hierdoor wordt
een rode draad zichtbaar, die tot houvast
kan leiden. Beide komen uit jezelf. Gods
dienst, bijvoorbeeld, kun je naar buiten
projecteren."
Autobiografisch schrijven hoort bij deze
tijd, vertelt de Hoogmadese. „Je brengt naar
buiten wat er van binnen leeft. Je kunt ook
je voorouders erbij betrekken. Ik ken een
vrouw die biografie over haar grootmoeder
schrijft, omdat het zo'n prachtig mens was.
Ze doet dat om haar aan de vergetelheid te
onttrekken. Je ziet om je heen, dat de markt
voor biografieën en autobiografieën enorm
is gegroeid. Het is kennelijk iets, dat bij deze
tijd hoort."
Professor Jan Bastiaans, oud-hoogleraar
psychiatrie aan de Universiteit Leiden die
onlangs overleed, wijdde zijn leven aan het
behandelen van oorlogsslachtoffers. Hij
kreeg kritiek van tegenstanders, omdat hij
bij die slachtoffers de gedachte aan de oor
log in stand zou hebben gehouden. Heeft
Mia Meijer wellicht ook weieens kritische
geluiden in die richting gehoord? „Nee",
"zegt ze. „De mensen in de boeken hebben
zelf het initiatief genomen om hun verhaal
te vertellen. Ze waren nergens toe verplicht.
Als ze niet wilden meedoen, bleven ze ge
woon weg. Ik heb er één gehad die, nadat
hij zijn verhaal had verteld, zich terugtrok.
Nou, dat respecteer je dan en daar hou je
rekening mee."
Mia is niet bang dat ze emoties losmaakt
Ze zegt daarmee wel overweg te kunnen als
die de overhand dreigen te krijgen. „Ik blijf
erbij", is haar stellige overtuiging, „dat het
goed is, dat mensen hun verhaal vertellen of
opschrijven. Ze krijgen daardoor inzicht in
hun leven. Op die manier laten ze het verle
den stukje bij beetje los. Want ze hebben
het geuit. Helaas is de traditie van het ver-
halen vertellen in Nederland op de achter
grond geraakt. Moeders lezen wel boekjes
voor, maar vertellen niets over hun eigen le
ven of over dat van hun ouders. Jammer,
want daarop is je leven toch gebaseerd. Ik
denk, dat daarvoor biografiepn en autobio
grafieën in de plaats komen."
Mia Meijer heeft nu twee boeken ge
schreven met levensverhalen over mensen,
die in barre omstandigheden leefden. Fen
verzoek over een derde publicatie (zigeu
ners) heeft ze in beraad. Waar denkt zij de
ze mensen te vinden? „Ik ga ervan uit, dat
er nog in Nederland wonen. Hoewel ik ter
dege besef, dat je hen niet op elk willekeurig
woonwagenkamp aantreft. Misschien moet
ik voor dat boek wel Europa in. Ik weet het
niet. Maar een ding staat vast: ik heb veel
zin om dat boek te schrijven."
Mia zei in het begin, dat ze autobiogra
fisch schrijven als een passie ziet. Hoe is die
ontstaan? „Ik vind het mooi om processen
te beleiden. Je moet daarbij een groep men
sen eerst de schrijfdrempcl laten overwin
nen. Ze bijvoorbeeld iets laten schrijven
over 'onweer' of over 'kinderen'. Voordat je
het in de gaten hebt, hebben mensen de
pen ql opgepakt en zijn aan het schrijven
geslagen. Na een minuut of tien leggen ze
hem neer. En dan leest iedereen over het
zelfde onderwerp een heel ander verhaal
voor. Nou, wat is er mooier dan dat? Dat er
uitkomt wat er inzit, dat het niet blijft sla
pen. Dat vind ik mooi. Het lijkt erop, dat er
nu veel wordt geslapen. Hel spontane in de
mens wordt bedreigd. Ik vind het mooi om
dat tevoorschijn te halen."
Mia Meijer heeft tot nu toe praktisch al
leen levensechte verhalen opgetekend. Wat
heeft ze zelf in haar leven geschreven? Ze
denkt even na. Zegt dan: verhalen, gedich
ten, een kinderboek en columns. Niet meer?
„Ik ben eigenlijk te snel begonnen om dit
op anderen over te brengen. Gevolg? M'n
eigen verhaal komt in de knel. Zeg maar,
dat dat nog in de pen zit. Ik heb als ideaal
om meer te schrijven. Nu ik wat ouder word
overvalt me de gedachte van: joh, Mia,
komt daar nog wel eens tijd voor? De laatste
tijd ben ik me daar meer en meer bewust
van. Komt die tijd ooit? De komende jaren
komt het antwoord erop. Ik ben nu in een
dorp neergestreken waar ik rust kan vinden
om te schrijven.
