Brussel verspilt miljarden
Strijd tegen rooie beeldschermoogjes
Economie
Historische werf behouden
Drum bedenkt sigaret
die naar shag smaakt
Bod ABN-Amro op aandelen
kleine Braziliaanse bank
Prijsstunt Easyjet doet
Transavia en KLM niets
ners Baan
steeds
bestuur
Stroomproducenten zijn de weg kwijt
Max Havelaar halveert ambities
17 NOVEMBER 1998
[dam Na vijfjaar heeft Ford weer een eretitel in de wacht
ppt. De Ford Focus is door 55 autojournalisten bekroond
ito van het Jaar 1999. Het nieuwe Ford-model kreeg 444
t550 punten. De wagen versloeg daarmee ruimschoots de
te merken. De auto op de tweede plaats, de Opel Astra,
slechts 272 punten. Ford kreeg de eretitel eerder in 1981,
en 1994. Afgelopen jaar was de Alfa Romeo 156 volgens de
alisten de beste auto.
FOTO REUTERS JACKY NAEGELEN
itrole visserij via satelliet
tpt; Vanaf vrijdag wordt het reilen en zeilen van Neder-
e vissersschepen gevolgd per satelliet. Dan neemt de Alge-
Inspectiedienst (AID) van het ministerie van landbouw,
irbeheer en visserij op het hoofdkantoor in Kerkrade een
icontrolesysteem in gebruik. Via een satelliet kunnen
en 24 uur per dag worden gevolgd, waar ook ter wereld.
Sgem kan tevens alarmeren als een schip zich bijvoor-
ongewenst ophoudt binnen de twaalf-mijlszone. Een con-
irkan dan actie ondernemen. Sinds juli is Nederland ver-
om vissersschepen die minstens een etmaal op volle zee
te controleren via een satellietsysteem. Vanaf 2000 geldt
ntrole voor alle vaartuigen langer dan 24 meter.
joenenschikking SNS-Bank
gCH. De SNS-Bank betaalt 1,7 miljoen aan justitie in het
van een zaak waarbij vermoeden was van valsheid in ge-
te. De bank heeft de schikking getroffen om 'een negatieve
iling jegens de vennootschappen' te vermijden. De bank is
deel van SNS Reaal Groep. Dit jaar werden administratieve
plmatigheden ontdekt die dateerden uit de periode 1994
35. Een directielid nam in juni dit jaar met onmiddellijke
g ontslag. Hij was in de periode '94-'95 afdelingshoofd van
leling Treasury en Effecten. Hij heeft afgelopen zomer na
IOD-inval enkele dagen in de cel gezeten.
V-bond schroeft looneis alsnog op
Alhoewel kabinet en werkgevers waarschuwen voor te
tooneisen, heeft de CNV Bedrijvenbond de eis juist opge-
efd. De bond eist bij de komende CAO-onderhandelingen
iprocent meer loon. Eerder legde de bond de lat bij 3,25
nt. De vakbond heeft tot aanscherping van de looneis be-
i onder druk van de leden.
nomische noodtoestand in Colombia
De ministerraad in Colombia heeft gisteren de econo-
e noodtoestand uitgeroepen. De president heeft buitenge-
volmachten om per decreet economische besluiten te ne-
Colombia heeft te kampen met de zwaarste economische
in zestien jaar. Ongeveer de helft van de 33 banken lijdt
ien de rente is zeer hoog. Een van de maatregelen die pre-
Pastrana aankondigde, is een financiële regeling voor hui
pers die een hypotheek hebben afgesloten bij het staats-
u UPAC. Steeds meer mensen uit de midden- en lagere
hebben hun huis moeten verkopen.
Icar verlaagt productie in Born
De Nederlandse automobielfabriek Nedcar laat het per-
lin de laatste maanden van het jaar minder diensten
;n dan normaal. De vermindering van de productie heeft
is Nedcar geen gevolgen voor de 6.500 arbeidsplaatsen,
ns president-directeur Dewulfheeft de fabriek te kampen
en tegenvallende vraag naar de typen Mitsubishi Carisma
Volvo's V40 en S40. Volgens een woordvoerster komt dit
Ie economische crises in de wereld.
Europese Rekenkamer laakt gebrekkige controle
Brussel is onverbeterlijk bij het verspillen van Europees
belastinggeld. Vorig jaar werd ongeveer vijf procent van
de Europese uitgaven, ofwel 8,8 miljard gulden, 'verkeerd
besteed'. Dit concludeert de Europese Rekenkamer in
zijn vandaag gepresenteerde jaarverslag.
straatsburg paul koopman
correspondent
De Rekenkamer noemt buiten
sporige subsidies aan een met
name in Italië geteelde tarweva-
riant en fraude bij de importen
van Nieuw-Zeelandse melk en
boter als twee voorbeelden van
onterechte uitgaven en gemiste
inkomsten. Ook levert de Re
kenkamer zware kritiek op hu
manitaire hulpprogramma's en
de met Europees geld gefinan
cierde modernisering van kern
centrales in het voormalige
Oostblok.
De Rekenkamer schat dat aan
zogeheten durumtarwe in de
periode '94-'97 voor liefst 6,6
miljard gulden teveel subsidie
werd uitgekeerd. Ondanks tal
rijke hervormingen liep de
steun aan boeren die deze har
de tarwe verbouwen alleen
maar verder op; tot zelfs 113
procent van de productiewaar
de.
De Europese Commissie rea
geert schouderophalend op de
ze kritiek. „De regeling was het
gevolg van een besluit van de
lidstaten, gesteund door het Eu
ropees Parlement en staat niet
ter discussie", schrijft het dage
lijks bestuur van de Unie.
Bij de invoer van Nieuw-Zee
landse boter en melk werd voor
ruim 900 miljoen gulden aan
douaneheffingen gemist, slechts
250 miljoen zou daarvan nog
kunnen worden teruggevor
derd, aldus de Rekenkamer.
Ook bij de bestrijding van de
gekke-koeienziekte in Groot-
Brittannië zouden ten onrechte
subsidies zijn uitgekeerd.
President Bernhard Fried-
mann van de Rekenkamer zei
dat de instellingen en lidstaten,
samen verantwoordelijk voor
een goede besteding van de Eu
ropese middelen, dringend orde
op zaken moeten stellen omdat
voortdurende fraude Europa
zelf 'dreigt te ondergraven'.
Het scherpst in zijn kritiek is
de Rekenkamer over de huma
nitaire hulpprogramma's en
modernisering van kerncentra
les in Midden- en Oost-Europa.
Kemdeskundigen die in deze
landen worden ingehuurd, krij
gen driehonderd procent meer
loon dan gebruikelijk is. aldus
president Friedmann. Het per
soneel dat vanuit Brussel de za
ken moet coördineren, is daar
entegen niet voldoende gekwa
lificeerd.
Bij de humanitaire hulpverle
ning (in 1997 goed voor 11,9
miljard gulden) is een groot
aantal projecten volgens de Re
kenkamer 'onbeheersbaar'. Het
toezicht op deze projecten noe
men de controleurs 'matig'. .Al
eerder werd bekend dat de Eu
ropese Commissie ontwikke
lingsgeld gebruikt voor het be
talen van Eurocraten in Brussel.
Circa 2,3 procent van het bud
get wordt aan deze
'onderzeeboten' besteed.
Bij de financiering van de Eu
ropese Unie is volgens de Re
kenkamer ook veel verbetering
mogelijk. De ramingen voor
BTW-ontvangsten in de periode
91-93 bleven (in negen lidsta
ten) ruim 150 miljard gulden
achter bij de werkelijke ont
vangsten. Als een van de oorza
ken ziet de Rekenkamer het
groeiend fenomeen 'zwart wer
ken'.
Amsterdam De historische werf 't Kromhout' aan de Hoogte Kadijk
in het centrum van Amsterdam blijft behouden. Na jarenlange touw
trekkerij heeft het hoofdstedelijke monumentenfonds het beheer van
de gebouwen inclusief de gietijzeren overkapping overgenomen.
Scheepsbouwer Dick van Amerongen kan er doorgaan met het maken
van zijn roeisloepen en reparaties van particuliere scheepjes. Sinds
1973 is in deze uit 1757 daterende werf al een 'levend museum' ge
vestigd. Een Rotterdams bedrijf is op het ogenblik bezig de asbestpla-
ten van de overkapping te verwijderen. Volgende maand gaat de
werf, die op de monumentenlijst, staat weer open.
FOTO GPD ROBERT SLAGMAN
leeuwarden gpd
Shagmerk Drum komt met
een filtersigaret die smaakt als
een met de hand gedraaide si
garet van shag. Binnen een
aantal maanden moet hij tot
de top tien onder de sigaret
tenmerken behoren. Aan de
Drum-sigaret ging twee jaar
aan ontwikkeling vooraf.
De sigaret wordt gemaakt bij
Austria Tabak, een grote siga-
rettenfabriek in Oostenrijk.
Austria Tabak produceert veel
rookwaar voor de Balkanlan-
den en Oostenrijk. Het bedrijf
begon twee jaar geleden een
intensieve samenwerking met
Van Nelle Tabak.
Drum wil profiteren van zijn
'ijzersterke merkpositie'. Veel
shagrokers steken geregeld
een sigaretje op. Uit onder
zoek blijkt dat van de miljoen
Drum-shagrokers 65 procent
af en toe kiest voor een filtersi
garet. De Drum-sigaret wordt
eerst alleen in Nederland geïn
troduceerd.
amsterdam anp
ABN-Amro wil haar Braziliaan
se bankennetwerk uitbreiden.
De bank biedt vandaag mee in
de veiling van aandelen van de
Braziliaanse staatsbank Bande-
pe. De aandelen moeten vol
gens de eigenaar, de deelstaat
Pernambuco, omgerekend 290
miljoen gulden opbrengen.
Als de overname lukt, zou het
de tweede Braziliaanse bank
zijn die ABN Amro kan kopen.
ABN-Amro kocht onlangs veer
tig procent van de aandelen in
de Braziliaanse grootbank Ban
co Real voor enkele miljarden
guldens.
Bandepe is een stuk kleiner
dan Banco Real. Er werken
1600 mensen in 52 grote kanto
ren en 87 mini-kantoortjes. De
aandelen zijn tot nu toe in han
den van de deelstaat Pernam
buco. ABN-Amro wil Bandepe
in handen krijgen om een 'wit
te plek' in het bankennetwerk
van Banco Real op te vullen.
„We zijn daar zwaar onderver
tegenwoordigd", zegt een
woordvoerder van de bank.
Bandepe bezit kantoren in het
noordoosten van Brazilië. Ban
depe heeft een rumoerige ge
schiedenis achter de rug. De
centrale bank van Brazilië
veegde de bank schoon, omdat
de staatsbank er niet goed voor
stond. „Ze hebben er de bezem
doorgehaald."
Brazilië is belangrijk voor de
Amsterdamse bank. De markt
en de middenstand groeien
snel. Banco Real is een solide
consumentenbank die niet erg
gevoelig zou zijn voor financië
le turbulenties. Nederland en
de VS zijn al belangrijke afzet
gebieden voor ABN-Amro.
schiphol ed blaauw
KLM voelt zich niet geroepen
om te reageren op de tijdelijke
prijsverlaging van Easyjet, dat
voor vijftig gulden van Amster
dam naar Luton vliegt. „Als
KLM het noodzakelijk acht, is
het in staat om met sterke aan
biedingen te komen", aldus een
woordvoerder. KLM vraagt voor
een retour naar Londen He
athrow 178 gulden. Easyjet
biedt deze goedkope enkele-
reis-vluchten aan in de maan
den januari tot en met maart
1999. Passagiers moeten dan
wel via Internet boeken.
Ook Transavia is niet onder
de indruk van de prijzenoorlog
die Easyjet met deze verlaging
lijkt te ontketenen. „Passagiers
die met Transavia naar Londen-
Gatwick gaan voor 178 gulden
(retour), kunnen gratis met de
supersnelle Connex-trein naar
het Victoria-station in hartje
Londen. Die trein, die de af
stand in slechts 33 minuten af
legt, kost normaal zo'n 57 gul
den."
Volgens Easyjet is het 'tijdelij
ke promotionele tarief om stra
tegische redenen genomen, al
dus marketing-manager Ivar
Gribnau. „We willen zo bewerk
stelligen dat voor 1999 zo'n der
tig procent van onze reizigers
via Internet boekt. En om boe
ken via Internet aantrekkelijker
te maken hebben we deze prijs
verlaging gelanceerd.
Door het boeken via Internet
bespaart Easyjet administratie-
en bemiddelingskosten van
reisbureau's. In de toekomst wil
Easyjet zich ook gaan richten op
andere branches die verband
houden met luchtvaart, zoals
easyhotels en taxi's. Tot voor
kort bood de maatschappij de
vlucht Amsterdam-Londen aan
voor een laagste prijs van 89
gulden. Easyjet maakte haar
eerste vlucht vanaf Schiphol in
april 1996.
LD'anp
Paul Baan, oprichters
t automatiseringsbedrijf
ompany, zijn nog steeds
de raad van bestuur en
ssarissen gestapt, zo
it de gegevens van de Ka-
n Koophandel. De twee
ien eind juli aan dat ze
ouden verlaten. Het ver-
igsproces zou enkele
enduren.
ijkt erop dat het duo nog
ger wil blijven zitten. De
|ewone aandeelhouders-
ïring die het vertrek van
lofficeel zou moeten be-
?en, is uitgesteld. Deze
omst moest in de herfst
inden.
fis R. Goudie, secretaris
raad van bestuur, is Jan
og steeds lid van het di
stuur. Hij zorgt voor
volle leiding aan de on-
üng, zo meldt hij. Oor-
dijk maakte Baan Com-
P 28 juli bekend dat Jan
ich zou terugtrekken uit
tuur om in de raad van
sarissen te gaan zitten,
aul Baan zou zijn plaats
toezichthouders opgeven
privé-beleggingsmaat-
ij Vanenburg Ventures te
den.
>et geplande vertrek van
Paul Baan wilde Baan
"y duidelijkheid schep-
;r de structuur in de lei-
an het bedrijf. Vooral
aanse beleggers en pen-
ndsen hadden kritiek op
aidelijke kruisverbindin
gen Baan Company en
urg Ventures. Door soft-
on Vanenburg te verko-
1 Baan zijn cijfers kunst-
pkrikken. Inmiddels be-
verscheidene Ameri-
advocatenkantoren juri-
*ocedures voor.
Rooie oogjes van het staren
naar het computerscherm moe
ten binnenkort verleden tijd
zijn. Makers van computerpro
gramma's, met Bill Gates van
Microsoft voorop, proberen let
ters op het scherm voller, vloei
ender en aantrekkelijker te ma
ken. De topman van Microsoft
zegt dat zelfs speerpunt van zijn
beleid te maken.
Er is leesvoer genoeg op In
ternet en cd-rom, maar wie
leest ooit vanaf het computer
scherm? „Zelfs ik lees nooit tijd
schriften op de pc", gaf Gates
bij de start van het computer
evenement Comdex Fall '98 in
Las Vegas toe. Microsoft zegt
echter een nieuwe lettertechno-
logie te hebben ontwikkeld.
Daarbij gaat het om de
puntjes waaruit de schermletter
is opgebouwd. Door de stukjes
tussen die puntjes 'in te kleu
ren' zien de karakters er vloei
ender en dus duidelijker uit.
Het beeld wordt 200 tot 300
procent scherper.
Gates wil de nieuwe techniek
in de volgende versie van Win
dows, het besturingsprogram
ma voor de pc, opnemen. „Het
zal eerder enkele maanden du
ren dan jaren voordat we alles
helder kunnen zien".
Of 's werelds grootste soft
wareproducent de eerste zal
zijn is nog maar de vraag. Vori
ge week kondigde The Raleigh
Computer Company aan bin
nen dertig dagen met een (gra
tis) programma te komen waar
mee elektronische boeken 'met
plezier' gelezen kunnen wor
den. Ook de Amerikaanse soft
wareproducent Adobe blijft stu
deren op nieuwe technieken.
De computerchirurgen stor
ten zich ook helemaal op de
dunne, veelal draagbare com
puter, zo blijkt uit een rondgang
op Comdex, een van 's werelds
grootste IT-beu'rzen waar dit
jaar 2.400 bedrijven hun kun
sten vertonen aan naar ver
wachting 225.000 bezoekers
Dunne computerschermen kos
ten steeds minder, nu betaalt de
consument een kleine 2.000
gulden tegenover het dubbele
vorig jaar.
peet vogels
De stroomproducenten zijn de weg een
beetje kwijt. Nu de liberalisering van de
elektriciteitsmarkt voor de deur staat, weten
de meeste producenten niet hoe ze zich'
moeten voorbereiden op de toekomst. Er
wordt op de meeste hoofdkantoren driftig
nagedacht, gestudeerd en gepraat over de
toekomststrategie, maar veel concreets is er
nog niet uitgekomen. Erg lang hebben de
producenten niet meer de tijd, want vanaf
2001 moeten ze de stroom in concurrentie
met andere aanbieders verkopen.
Na lange onderhandelen kwam er onlangs
een akkoord met minister Jonitsma van
economische zaken over de onrendabele
investeringen. In het verleden is er door de
stroomproducenten miljarden guldens
(schattingen lopen uiteen van vijf tot
twaalf) geïnvesteerd in projecten als de ko-
lenvergassingscentrale in Buggenum, stads
verwarming en de aanleg van een hoog
spanningskabel naar Nooiwegen voor de
levering van stroom uit waterkrachtcentra
les.
„Die investeringen zijn nooit winstgevend
te maken geweest. We hebben ze gedaan
omdat het moest van de politiek. Nu we
commercieel moeten gaan werken moet de
politiek ook voor die kosten opdraaien", al
dus een woordvoerder van de SEP, de bran
cheorganisatie van de stroomproducenten.
Dit is het derde en laatste artikel van een
drieluik over de productie en distributie
van elektriciteit in Nederland. De
komende jaren vinden er onder meer
door de nieuwe Elektriciteitswet grote
veranderingen plaats die de consumenten
aan den lijve zullen ondervinden. Een
vooruitblik op wat er staat te gebeuren in
'stroomland'. De eerste twee artikelen
verschenen op 3 en 9 november.
In de toekomst wordt op elke kilowatt elek
triciteit die over het net vervoerd een kleine
opslag gezet. Met dat geld worden de af
schrijvingen op de onrendabele investerin
gen betaald.
Het akkoord is in elk geval goed voor de
concurrentiepositie, want buitenlandse le
veranciers moeten de vergoeding ook beta
len en betalen dus mee aan de kosten van
hun Nederlandse concurrenten. Voor de
consument betekent het een prijsverho
ging-
Tot dit voorjaar had de productiesector alle
kaarten gezet op de fusie tot het zogenoem
de Grootschalig Productiebedrijf (GPB). De
vier stroomproducenten, EZH, EPZ, UNA
en EPON, te klein om de buitenlandse con
currentie aan te gaan, zouden het samen
net kunnen bolwerken tegen de giganten
als RWE uit Duitsland of de Franse atoom-
stroom.
De fusie liep echter mis door onenigheid
over de toekomstige strategie. De ene partij
wilde zo hoog mogelijke tarieven om zoveel
mogelijk winst, en dus dividend te behalen.
De ander wilde juist lage stroomtarieven,
om beter te kunnen concurreren.
Drie van de vier productiebedrijven hebben
nu absoluut geen idee wat te doen in de
toekomst. Alleen EPZ, de zuidelijke stroom-
producent heeft duidelijkheid. Het bedrijf is
overgenomen door het Brabants-Limburgse
distributiebedrijf Pnem/Mega Groep. Die
groep wil van EPZ een producent maken
die goedkope stroom levert waarmee ge
concurreerd kan worden.
„Erg ver in de toekomst kunnen wij nog
niet kijken", zegt woordvoerster N. Meijer
van producent UNA die Utrecht en Noord-
Holland van stroom voorziet.. „Er verandert
zoveel de komende jaren". Wel weet de
Una dat ze een partner nodig heeft met er
varing in de energiehandel van energie.
Gasunie is een mogelijke partner, maar ook
een oliemaatschappij als Shell. De oliereus
heeft stroomproductie immers als nieuwe
kernactiviteit aangeduid. „Wij oriënteren
ons op de mogelijkheden in de Nederlandse
markt", is alles wat Shell kwijt wil.
EZH, de stroomproducent voor Zuid-Hol
land weet nog niet wat de toekomst bren
gen zal. „We nebben veel tijd verloren met
de fusiebesprekingen en daarom zijn we
ons nu nog druk aan het oriënteren op de
toekomst", aldus de woordvoerder.
'We hebben de merkentrouw onderschat'
Bij koffiebrander Neuteboom in Almelo wordt al tien jaar de koffie met het Max Havelaar-keurmerk verpakt.
FOTO ANP ERIC BRINKHORST
utrecht anp
De ambities van de Stichting Max Havelaar zijn
in tien jaar tijd gehalveerd. Waar het bij de op
richting nog dacht met 'eerlijke koffie' een markt
aandeel van tien procent te kunnen halen, rekent
de stichting nu op vijf procent over twee drie
jaar.
Nu heeft Max Havelaar 2,7 procent van de Ne
derlandse koffiemarkt in handen. „We hebben de
merkentrouw onderschat. Daar breek je moeilijk
doorheen", zegt directeur Hans Bolscher. Toch
wil hij niet spreken van een tegenvallende ont
wikkeling. „We groeien stevig. Uit onderzoek
blijkt dat er meer marktpotentie aanwezig is."
Een op de drie Nederlanders zegt Max Have-
laar-producten te willen kopen, maar slechts tien
proceht doet dat met enige regelmaat. Bolscher
vindt het nog steeds jammer dat marktleider
Douwe Egberts, goed voor zeventig procent van
de Nederlandse markt, nog geen koffie met het
keurmerk in de handel brengt.
Tien jaar geleden begon het Max Havelaar-
keurmerk. De consumenten koopt de koffie in de
normale supermarkten, maar betaalt een paar
dubbeltjes extra voor een pak. Dat komt recht
streeks ten goede aan de koffieboeren. De stich
ting garandeert ook een minimumprijs, waardoor
de boeren minder afhankelijk zijn van de grillen
op de internationale koffiemarkt.
Vanuit Nederland is er op deze manier 41 mil
joen gulden extra naar de boeren gegaan. Via de
twaalf andere Europese landen die het initiatief
hebben overgenomen, is 74 miljoen extra naar de
boeren gegaan. „Het geld is niet het belangrijkste.
De mensen zijn nu minder afhankelijk geworden.
Ze kunnen nu beter zelf beslissen over de ver
koop van hun producten. Ze houden nu odk geld
over om zelf te investeren", zegt Bolscher.
Naast koffie brengt de stichting ook bananen,
thee, cacao en honing onder het keurmerk op de
markt. De bananen hebben een marktaandeel
van zes procent. Cacao (0,5 procent) en honing (1
procent) lopen minder goed. Deze producten
vinden vooral aftrek in derde-wereldwinkels.
Thee is nog te kort in de handel om zicht te heb
ben op marktaandeel. Het keurmerk is bij 86 pro
cent van de Nederlanders bekend. Van de 5.000
winkels in Nederland, verkoopt negentig procent
één of meer Max Havelaar producten.
