9Alles wordt beter door Chris Koert
Probaat middel tegen operette-fobie
'Oudere kunst hoeft niet duur te zij
Cultuur&Kunst
Chaos in zeefdrukken
Rotterdam
krijgt Nana
Kleine intieme wint van het grote, machti;
DINSDAG 17 NOVEMBER 1998
CHEF JAN RIJSDAM. 071-5356444, PLV. CHEF ANNET VAN AARS
BEELDENDE KUNST
RECENSIE BERNADETTE VAN DER
GOES
Expositie: Peti Brunner, Wickler Te zien:
t/m 6/12, di-zo. 12.00-18.00 uur. gale
rie Naturalis, Darwinweg, Leiden.
De galerie van museum Natu
ralis heeft op dit moment veel
weg van een grote rorschach
test. Een psychologische test
waarbij een proefpersoon tien
inktvlekken krijgt voorgelegd,
waarvan hij moet zeggen wel
ke beelden hij daarin ziet.
Twee wanden zijn helemaal in
beslag genomen door vijftig
vrij kleine zeefdrukken van de
Zwitser Peti Brunner. Ze han
gen netjes en ordelijk in rijtjes
naast en onder elkaar. Op zich
niet iets om het benauwd van
te krijgen. Toch werken ze. vrij
snel op je zenuwen, de men
gelmoes aan structuurtjes, lij
nen en vlekken, waaraan kop
noch staart is te ontdekken.
Pure chaos waar niets moois
aan is.
Toch zit er een verhaal ach
ter. Brunner heeft zijn zeef
drukken opgebouwd uit drie
lagen. De eerste bestaat uit pa
pieren verpakkingen: licht
blauw papier met rode bloe
metjes en een sprookjesprins
die de vrouw van zijn dromen
een boeket aanbiedt, een Chi
nees toegangskaartje, een pa
pieren zak van McDonalds.
Daaroverheen brengt hij vage,
gezeefdrukte afbeeldingen van
ballen aan. De derde laag be
staat eveneens uit zeefdruk
ken, dit keer met getekende
geslachtsdelen van vlinders.
'Wickler' is de titel van al de
ze kunstwerken. Een Duits
woord dat in het Nederlands
'bladroller' betekent, en staat
voor een vlinderfamilie die
haar naam dankt aan het feit
dat de rupsjes vaak een blad
oprollen om als behuizing te
dienen. Dr. Alexej Diakonoff,
lange tijd conservator bij mu
seum Naturalis, wijdde zijn le
ven aan het bestuderen van de
bladrollers, waarvan de ver
schillende soorten zich onder
scheiden door de bouw van
hun geslachtsorganen. Op de
expositie is een aantal van de
ze ragfijne vlindertjes te zien
en tonen anatomische teke
ningen hoe hun intieme delen
geschapen zijn.
De titel 'Wickler' slaat ook
op de werkwijze van Brunner.
Ook hij wikkelt zijn kunst in
verschillende lagen. Maar het
lijkt wel alsof hij de inhoud is
vergeten toe te voegen. Wat hij
met dit ratjetoe van vormen
wil zeggen? Gaat het om de
strak opgeplakte verpakkin
gen? Waarom versluiert hij ze
dan door er andere lagen over
heen te drukken? Is het een
hommage aan Diakonoff?
Waarom ontnemen de onder
ste lagen dan het zicht op de
noeste arbeid van deze weten
schapper. Of vormen de ballen
de essentie van het kunstwerk?
Misschien wel niets van dat al
les, zijn de zeefdrukken alleen
eindeloos herhaalde vormex
perimenten. Nadat je er een
paar van hebt gezien, zijn de
andere net zo verouderd als de
rorschachtest.
Vroegere gitarist Earth Fire produceert Leidse cd Hand me the Keys
Zingen op een nuchtere
maag. Edward en Heyn
Linger van de Leidse for
matie Hand me the Keys
zouden hun zangpartijen
liever na een fatsoenlijk
ochtendmaal doen, maar
de gelegenheid ontbreekt.
Een snel drinkontbijtje dan
maar? Edward houdt het
bij koffie en ook Heyn gaat
niet in op het aanbod. „Ik
moet vlees hebben", bootst
hij een carnivoor na. Maar
dat is niet voorradig in de
studio van het Muziekhuis
aan de Middelstegracht.
LEIDEN WIM KOEVOET
Hand me the Keys werkt daar
dezer dagen aan een 'cruciale
demo', onder productionele lei
ding van een al jaren in de luw
te opererende grootheid, Chris
Koerts. De 50-jarige was gitarist
bij Earth Fire. Met zijn broer
Gerard, toetsenman, loodste hij
deze legendarische vaderlandse
hitfabriek, waarvan zangeres
Jemey Kaagman een voorname
troefkaart was, van het ene suc
ces naar het andere.
De demo moet leiden tot een
platencontract voor Hand me
the Keys. Voorschotenaar
Koerts heeft de vier Leidenaars
toegezegd dat hij ook bij de op
Edward Linger (rechts achter) over Chris Koerts (rechts op de voorgrond):
ons de puntjes op de i zet"
namen van de debuut-cd achter
de knoppen plaatsneemt. Hand
me the Keys bestaat behalve uit
de zangers en gitaristen Edward
en Heyn Linger uit bassist Vin
cent van Trigt en drummer
Tjeerd Klapwijk.
Waarom Koerts? Edward Lin-
Rotterdam In Rotterdam is
gisteren het definitieve ont
werp van Nana van kunstena
res Nikki de Saint Phalle gepre
senteerd. De ruim 40 miljoen
gulden kostende sculptuur van
30 meter hoog is het grootste
uit het oeuvre van de Frans-
Amerikaanse kunstenares. Het
dient als zinnebeeld en boeg
beeld voor het Rotterdams
themapark Asklepion over ge
zondheid en de ontdekkings
tocht door het menselijk li
chaam. Het enorme beeld is
grotendeels door sponsors ge
financierd.
In juli werd al een vooront
werp gepresenteerd. Toen be
sloot de gemeente om de toe
gezegde 12 miljoen gulden
over te maken aan de stichting
die het kunstwerk realiseert.
Het definitieve ontwerp is uit
gerust met slangen rond haar
hoofd. Nana wordt bekleed
met een mozaïek van gekleurd
glas en keramiek. Een voor
beeld van De Saint Phalle's
werk is op dit moment te zien
in de Kunsthal, waar twee we
ken geleden een zes meter lan
ge Rhinoceros is geplaatst. Een
beeld dat door De Saint Phal
le's in bruikleen is gegeven om
het publiek vast te laten wen
nen aan haar werk.
Nikki de Saint Phalle ziet het
als haar missie om moderne
steden op te vrolijken met haar
kleurrijke beelden. Voordat de
bouw daadwerkelijk kan be
ginnen spreekt de gemeente
raadscommissie voor Ruimte
lijke Ordening en de wel
standscommissie zich morgen
uit over het ontwerp. Een eer
der ontwerp van de Nana,
hoogzwanger en opgebouwd
uit duizenden gekleurde spie
gels, werd niet goedgekeurd
door de Rotterdamse wel
standcommissie.
FOTO WFA
theater
recensie aad van der ven
Voorstelling: Nationale Reisopera met
'Die lustige Witwe' van Lehar. Muzikale
leiding: Vincent de Kort Solisten, Koor
van de Nationale Reisopera en Orkest
van het Oosten. Gezien 14/11, Twentse
Schouwburg, Enschede Nog te zien:
21/11 Ut/echt, 26/11 en 27/11 Amster
dam, 29/11 Den Haag. 1/12 en 2/12
Rotterdam
Ook last van operette-fobie? Ze
hebben het er ook wel naar ge
maakt, de vertolkers van de
Dreivierteltakt. Al die opge
schroefde vrolijkheid, geprefa
briceerde romantiek, quasi-pi-
kanterie, gevat in deinende
driekwartsmaten of parmanti
ge marsritmeh. Het is niet ie
dereen gegeven daarvan iets
moois en overtuigends te ma
ken, op het toneel en in de or
kestbak.
Voor iedereen die twijfelt aan
de artistieke geldigheid van het
genre is de nieuwe productie
van 'Die lustige Witwe' door de
Nationale Reisopera een nutti
ge les. En een aantrekkelijke.
De voorstelling vliegt voorbij.
En niet alleen doordat er flink
in Lehars meesterwerk gecou
peerd is.
Regisseur Emst-Theo Richter
heeft fors huisgehouden in de
eind 19de-eeuwse aristocratie
en diplomatieke wereld zoals
die in 'Die lustige Witwe' wordt
uitgebeeld. Het gemaskerd bal
in junglestijl ten huize van
Hanna Glawari mag er zijn,
met dank aan kostuumontwer
per lorge Jara. Zo loopt de am
bassadeur van de imaginaire
Balkan-staat Pontevedro rond
in een bananenrokje. Het
demasqué van graaf Danilo
Danilowitsch is evenmin ge
ring. Hij waggelt, beschonken
en wel, in ondergoed door de
eerste acte heen. Theatrale
overdrijving vereist meester
schap. Emst-Thea Richter heeft
dat. Zijn enscenering is af en
toe te gek voor woorden, maar
dosering en timing zijn zeer
trefzeker.
Deze operette van Lehar is
natuurlijk niet alleen lol, maar
ook verlokkende romantiek.
Wat er op het toneel ook ver
zonnen wordt, die zinderende
melodieën eisen de aandacht
op: Vilja-lied, 'Komm in den
kleinen Pavilion' etc. Ook in
dat opzicht komt de operette
liefhebber bij de Reisopera aan
zijn trekken.
De productie is als het ware
heen gebouwd om Miranda
van Kralingen (Hanna Glawa
ri). Weliswaar vraagt de Ween-
se operette eigenlijk een stem
die warmer is en meer vocale
verleidelijkheid uitstraalt. Maar
Miranda van Kralingen zoekt
en vindt haar kwaliteit op een
andere manier: door middel
van een verfijnde klankschoon
heid, met smetteloze, ijle top
noten, die er toe bijdragen dat
haar rol aristocratischer klinkt
dan we van Lehars 'Witwe' ge
wend zijn. Bovendien acteert
zij met een gemak dat we niet
bij alle medewerkenden in die
mate kunnen bewonderen.
Dat de Deense bariton Jo
hannes Mannov (Danilo) een
beetje hoekig en stug overkomt
past overigens wel bij zijn rol.
Het tweede paar, luchtiger van
inslag, is heel overtuigend. Dit
dankzij Ellen van Haaren (Va-
lencienne) en Markus Schafer
(Camille de Rossillon).
Belangrijke rollen zijn er ook
voor Karsten Kusters (een kos
telijke, mallotige Baron Mirko
Zeta) en de acteur Michael Au-
tenrieth (Njegus). Op het twee
de plan hebben we Kor-Jan
Dusseljee (Cascada), Irene
Meertens (Olga), Piet Van-
sichen (Kromow) en Hein
Meens (ooit een prominente
evangelist in Bachs Passionen,
hier de schuinsmarcheerder
Raoul de St. Brioche). Alles valt
op zijn plaats en niéts valt uit
de toon in deze productie.
ger: „Ik ken hem al lang. Zijn
zoon heeft bij mij in de band
bas gespeeld en ik heb bijdra
gen geleverd aan dingen die
Chris heeft gemaakt, commer
cials en zo. Zo beschouwd heb
ik m'n cd-debuut er al lang op
zitten. Je kunt mij vinden in de
grabbelbakken van de platenza
ken, ha, ha. Maar je vroeg:
waarom Chris? Omdat ik zeker
weet dat hij dit goed doet. Alles
wat wij maken wordt beter als
hij zich ermee bemoeit. Hij is
een Pietje Precies die voor ons
de puntjes op de i's zet."
Koerts op zijn beurt geeft het
in rhythm blues gespeciali
seerde gezelschap een goede
kans op succes, 'al kun je dat
natuurlijk nooit van tevoren we
ten.' Hij is vooral te spreken
over de zangkwaliteiten van de
broertjes Linger. Bij Hand me
the keys wordt Funk met een
hoofdletter 'F' geschreven en
ook die eigenschap spreekt
Koerts aan. Earth Fire lustte
daar immers ook wel pap van.
Van Hand me the Keys kende
Koerts alleen Edward: „Een heel
muzikale jongen met de juiste
'feel' en een goede, zuivere zwa
re stem. Edward doet stem
metjes voor de commercials en
de eigen producties die ik maak
in m'n midi-studio. Maar zie
mijn hulp niet als een tegen
prestatie of een vriendendienst.
We hebben een zakelijke over
eenkomst en ik geloof in ze. Ze
zouden ook zonder mij ver kun
nen komen, gewoon door heel
veel te spelen."
Het toeval wil dat het mo
ment waarop Koerts sinds lange
tijd uit zijn schulp is gekropen,
samenvalt met het moment,
vandaag, waarop platenmaat
schappij Polydor een laagge
prijsde cd-boxset uitbrengt van
Earth Fire. Daarin zijn alle
tracks, inclusief niet eerder uit
gegeven stukken, uit de periode
'73-'77 op een rijtje gezet. De
van origine Voorburgse groep
heeft destijds alle rechten ver
kocht aan Polydor
heeft dan ook i
moeienis met de bc
ben beloofd dat ze
opsturen." Toch,
doet deze release
„Dat ik nu ben
een jonge, beginnen
eigen oud werk op
komt, voelt als een et
Koerts neemt dus
scheid van Nederlan;
schotenaar vertrekt o
gens in 1999 naar Fi
met zijn vrouw in di
Limoges een campir
nen. „Da's totaal
Nee, ik ontvlucht i
niet. Er wordt daar»
muziek gemaakt en
maal ben ges»
midi-studio ook oveti
ziekhuis. John May
tor, past ook feilloos
Want Hand me th
Chris Koerts prijzen
renstudio. May: „Zej
zegt het voort." Hap
tenmaatschappij ni
toe, dan is de kans gt
het debuut aan de I
racht wordt
Kortom, op dit mon
een Leidse band m
schiedenis in het d
gunstige publiciteit
Muziekhuis.
muziek
recensie susanne lammers
Orgelfeestweek: orgelconcert door Leo
van Doeselaar m.m.v. Barbara Borden (so
praan), Kees-Jan de Koning (bas) en Mie-
neke van der Velde (viola da gamba). Ge
hoord: 16/11, Pieterskerk, Leiden.
Het Hagerbeerorgel moest gis
teravond de aandacht delen
met een klein kistorgel. De psal
men van Constantijn Huygens
en stukken uit de Kleine Geistli-
che Konzerte van Heinrich
Schütz werden begeleid door
Theo van Doeselaar op kistorgel
en Mieneke van der Velden op
viola da gamba en eerlijk ge
zegd was dat een prettige on
derbreking van de toccata's en
fantasieën. Het kleine intieme
won het van het heel grote en
machtige.
Van Doeselaar opende met
een vierkante en weinig vrien
delijke toccata van Sweelinck,
hard en striemend van klank.
Het contrast met de aardige
psalmen van Huygens, de ze-
ventiende-eeuwse schrijver,
dichter, diplomaat en compo
nist, kon niet groter zijn. Be
schaafde en intelligente muziek,
helemaal naar de eisen van die
tijd, prettig in het gehoor lig
gende melodieën met expressief
aangezette
woorden, zoals
bijvoorbeeld
een hevig tril
lend'furor'.
Kees-Jan de
Koning, die de
zieke Peter
Kooy verving,
laat met zijn
warme en zeer
diepe stem de
schoonheid van
de melodieën
horen. Hij zingt
voorbeeldig
eenvoudig, en
expressief genoeg om de in
houd tot je door te laten drin
gen. Erg fraai. De profundis, uit
de diepte opstijgend en hoog
eindigend bij de Heer, en het
Quare tristis es, waarvan Koning
een vraag vol godsvertrouwen
maakte. Sopraan Barbara Bor
den laat klankschoonheid iets
meer prevaleren dan expressie.
Haar stem komt van heel hoog,
is een zuivere kaarsrechte lijn,
en wekt meer
bewondering
k dan ontroe-
p 0 K ring. Beeld-
schoon
wordt ze
vooral in het
samenspel,
zoals in
psalm 118,
vers 176 (ik
heb ge
dwaald als
een verloren
schaap). Dan
overtuigt ze
als haar kla
gende stem getroost wordt door
de warme fluwelen klank van de
viola da gamba van Mieneke
van der Velde.
De hoofdmoot van het con-
cert waren echter de
de-eeuwse orj
van Sweelinck,
Froberger, Weckman
demann, waarbij nie
muziek maken voort
wel de presentatie e:
lijkheden van het Hi
gel. Helaas is zuivi
een van de sterkei
het orgel en schette;
geld akelig. Van Doe
heftige en zware i
vaak onaangenaam
gemeen in de oren kl
lincks Fantasia in Cl
al als een eindeloz
van echoënde motii
Matthias Weckmani
ex d was het heidei
zichtige middendeel
ge afwisseling van
volheid en uitgesp
Het best tot zijn re<i
orgel in J.J. Froberge
in C. Simpel begint
voetig verder danse
ein<iigend wanneer!
niet overladen is.
Afwisselende najaarssalon bij nieuwe Leidse kunsthandel
leiden bernadette van der goes
Steven Braat en Jolanda de Pa
ter wonen in hun eigen winkel,
een smaakvol ingerichte huis
kamer, compleet met chai
se-longue, antieke meubelen,
porselein, sculptuur en kleurrijk
keramiek. In mei van dit jaar
begonnen zij met Henk Burg
hout in hun woonhuis aan de
Leidse Boerhaavelaan een
kunsthandel. „We kennen el
kaar uit de tijd dat we kunstge
schiedenis studeerden en dit
leek ons een leuke manier om
met het vak bezig te blijven",
vertellen Braat en De Pater. Een
paar weken geleden openden zij
hun tweede verkooptentoon
stelling: Van acrobaat tot wa
terlelie'.
De schilderijen en tekeningen
van kunsthandel Braat, Burg
hout en De Pater worden niet
galerie-achtig en zakelijk gepre
senteerd, maar zoals ze bedoeld
zijn: in huiselijke sfeer en onder
de mensen. Aanvankelijk voel je
je als bezoeker een beetje onbe
leefd als je de wanden van de
kamers op de benedenverdie
ping afspeurt. Maar door de
gastvrije ontvangst en het en
thousiasme waarmee de bewo
ners je rondleiden gaat dat snel
over. Er is een gevarieerde col
lectie te zien van Nederlandse
schilderijen en tekeningen uit
de periode 1850 tot 1950. Ste
ven Braat en Jolanda de Pater:
„Een tijd waarin ontzettend veel
gebeurt in de schilderkunst.
Denk maar aan stromingen als
het impressionisme, het expres
sionisme en het symbolisme,
die ook in Nederland navolging
vonden."
„Het aanbod van werk uit die
periode is op dit moment nog
behoorlijk groot en de prijzen
niet al te hoog. Wij richten ons
op werken die voor de klant re
delijk betaalbaar zijn en over
een poosje waarschijnlijk in
waarde toenemen. Bijvoorbeeld
dit impressionistische sneeuw
landschap van schilder en
schrijver Jacobus van Looy. Je
Jolanda de Pater woont in haar eigen
komt zijn werk maar zelden te
gen. In december organiseert
het Frans Halsmuseum in Haar
lem een tentoonstelling over
hem en zullen de prijzen zeker
stijgen."
Bijzonder trots zijn de galerie
houders op een groot schilderij
van Corstiaan de Swart. Net als
Andreas Schelfhout en de fami
lie Koekkoek behoort hij tot de
generatie 19de eeuwse romanti
sche schilders. Het is een impo
sant landschap met bergen,
bossen, een beek, te midden
van die overweldigende natuur,
heel nietig afgebeeld, een paar
koeien en mensen. Voor de fijn
proevers zijn er twee zeer gede
tailleerde interieurtjes met da
mesportret van Henricus Reijn-
tjes en Jan Baptist Tetar van El
ven. Een aquarel van Willem
Roelofs is zowel artistiek als his
torisch van belang. Afgebeeld is
een sfeervol, bijna 17de eeuws
winkel: „Een leuke manier om met het vak bezig te blijven."
FOTO HB
aandoend rivierlandschap met beeld geven van die:
trekschuit. Pas bij nauwkeurige
beschouwing blijkt dat de
schuit voorzien is van het wa
pen van de stad Leiden. Het is
de trekschuit van Leiden naar
Delft.
Ook liefhebbers van kunst uit
de eerste decennia van de twin
tigste eeuw vinden op de expo
sitie veel van hun gading. Zoals
een vrolijk, mediterraan land
schap met cactussen van Her
man Bieling of de prachtige,
verstilde waterlelies die Dirk
Smorenberg in 1924 schilderde.
Dat oudere kunst niet duur
hoeft te zijn, bewijzen onder
andere de kalligrafische vogelte
keningen van Johan Voskuil (f.
600,- per stuk), een intiem stil
leven van een potje met klimop
van Bertha van Hasselt (f.
1.750,-) en een jeugdtekening
van Marius Bauer (f. 950,-).
„Wij willen een gevarieerd
zit van alles bij, w
vindt dit leuk en dei
Steven Braat en Joli
ter zijn voomemensi
of vier van dit soort
lingen te organiser#
we nog druk doend
het opbouwen van#
krijgen we al veel leul
en verzamelaars we
vinden. Mensen in li
regio vinden het fijc
ook dicht bij huis
vinden is."
De tentoonstelling
baat tot waterlelie b
22 november te zie*
handel Braat, Bui^
Pater, Boerhaaveü
den. Openingstijdei
en zondag van 12.0
uur, en op afcf
071-5157659).
