'verbazing, ontsteltenis
ofidering
Toerisme
ZATERDAG 10 OKTOBER 1998
166
ROB VAN DEN DOBBELSTEEN
Ze was knap en droeg een ijs
muts. Waarschijnlijk omdat ze
het mooi vond staan. Want koud
kon je 't moeilijk noemen. Dertig
graden of daaromtrent. 'Mis
schien verborg ze op die manier
wel een kaal hoofd', bedacht de
man. 'Maar misschien ook, had
ze domweg smaak.' Hoe dan
ook: sinds zijn aankomst in
Nepal - nu zeven dagen geleden
- had hij nog niet zo'n geraffi
neerde Ideurencombinatie ge
zien. Het mat-beige gezicht, de
espresso-bruine ogen en die
hardgele wol. 'Heeft u soep?'
vroeg hij. Ze knikte en giechelde.
Een rij hagelwitte tanden vol
maakte het beeld.
In welk dorpje hij was, wist hij
niet. De namen die z'n sherpa
hem vanochtend op de landkaart
had aangewezen, waren hem al
weer ontschoten. Daar kon hij
zich behoorlijk kwaad over ma
ken, over die vergeetachtigheid.
Maar zo was het nu eenmaal. Hij
had niets met de taal van het
land. Narnaste - hallo - kon hij
nog net onthouden. Het in zijn
brein opslaan van een woord als
Macchapuchare - de vermaarde
berg bij Pokhara die hij tijdens
het ontwaken heel eventjes door
de grijze wolken had zien piepen
- kostte hem echter al de grootste
moeite. Laat staan Syanglung. Of
Tirkhedunga.
'Waar ben ik hier?', vroeg hij het
meisje toen ze de soep kwam
brengen. Maar in het Nepalese
heuvelland spreken ze geen En
gels. Ze haalde haar schouders
op en lachte opnieuw. Wat de
man wel zo prettig vond. Nor
maal kon hij het niet uitstaan als
hij niet exact wist, waar hij zich
bevond. Nu lachte hij terug en
zag hij op tegen het moment
waarop ze zouden vertrekken.
De verrukkelijke rust van een
Nepalees bergterras. Weg van de
wereld. Het groene dal, een
kraaiende haan, klaterend water,
het geroffel van blote kindervoet
jes op het dorpspleintje en een
bordje waarop de bezoeker werd
verwezen naar 'the best toilet of
the village'. Hoe langer hij in
Nepai was, hoe beter hij de hip
pies, de bloemenkinderen van de
jaren zestig, zeventig begon te
begrijpen. Dit moest inderdaad
het nirvana zijn, waarvan ze zo
hoog opgaven.
Hotsebotsend
De soep smaakte voortreffelijk en
het plaatsje heette - de man kon
niet nalaten het zijn sherpa-gids
toch te vragen - Chandrakot. Ach
ja, Chandrakot. Natuurlijk, nu
wist hij het weer. Hij pakte de
kaart en zocht het op. Het bleek
een kilometer of vijftien ten wes
ten van Pokhara te liggen, de
stad waar hij twee dagen eerder
vanuit Barathpur met een hotse-
botsende autobus was gearri
veerd. Een zondag waaraan hij
nog vaak zou terugdenken. Niet
om de lange, lange reis. En ook
niet om het feit dat hij zich
steeds misselijker en beroerder
begon te voelen. Dat draaide en
dat keerde en dat remde en dat
trok weer op... Dertig kilometer
per uur gemiddeld. En het was
nog zo benauwd ook.
Dumre kwam als een verlossing.
Even uitstappen, even pauze. Op
zomaar een zondagmiddag in
Nepal. Stinkende door vliegen
belaagde koeien, met hun neus
in het straatvuil wroetende bok
ken, knikkerende kinderen, ver
legen grijnsjes van prachtige
meisjes, kleedjes vol te koop aan
geboden prullaria, het wegster
vende gekrijs van een kip die
werd gekeeld, bedelaars en daar
omheen het geduizel van dui
zenden Nepalezen die zich niets
aantrokken van walmende en
toeterende, zich langzaam door
Nepal was tot diep in de jaren zeventig het nirvana van de hippies; nu is het
vooral een land voor trekkers. Het land is met de ingebruikname van een
nieuwe vliegverbinding sinds eind september een stuk dichterbij gekomen.
Twaalf, dertien uur vliegen en je staat midden in Kathmandu. En dan? Keuze
zat. De heuvels van Pokhara bijvoorbeeld. Of de tempels van Bhaktapur. Of de
tijgers van Chitwan. Een reis, totaal anders dan alle andere reizen.
ËPAL
Barcelona
De heuvels rondom Pokhara, vormen één van de mooiste trekking-gebieden van Nepal,
het gewoel wringende autobus
sen. Als de man - dat wist hij nu
al - later aan Nepal zou terug
denken dan zou tussen al die an
dere herinneringen zonder twij
fel ook dat beeld verschijnen:
Dumre vlak voor het donker wor
den.
Dampendgroen
Hij lepelde de laatste soep uit
zijn kom en vroeg de rekening.
The bill, dat verstond ze. Eén co
la en één thukpas, één noedels
oep: 205 rupees. Hij gaf er 250,
drie rijksdaalders ongeveer. Voor
4,5 gulden kon je hier nog slapen
ook. Maar er stond - een kilome
ter of acht verderop - al een tent
voor hem klaar. Hij gespte zijn
rugzak om en vertrok samen met
de anderen van de groep. Eén
sherpa voorop; één sherpa ach
teraan. Hadden die lui soms
ogen in hun tenen? Zonder te kij
ken, leek het wel, renden ze over
de door de regen spiegelglad ge
worden steentjes. De man en z'n
metgezellen moesten daarente
gen zo opletten dat ze minuten
lang nauwelijks meer zagen dan
het smalle kronkelpad onder hun
voeten. Terwijl ze toch door zo'n
onwaarschijnlijk mooi landschap
trokken. Hier de dampendgroene
jungle; daar - schuin boven hem
- de witte, soms tot over de 8000
meter reikende toppen van de fe-
nomenaleAnnapuma-keten.
Althans, als ze niet door wolken
aan het zicht waren onttrokken.
De regentijd was nog niet hele
maal voorbij en de afgelopen
nacht had het nog geweldig ge
onweerd. Het gedonder was zo
verschrikkelijk geweest, dat z'n
kussen was beginnen te zoemen
en te trillen. Bovendien had het
tot laat in de ochtend onophou
delijk geplensd van de regen.
Maar om zes uur, het was nog
bijna donker, hadden de sherpa's
(met een plastic vuilniszak over
hun schouders) alweer hete thee
rondgebracht en werd er voor de
ingang van z'n tent een alumini
um schaaltje met warm water
neergezet. 'Good morning sir,
have a nice day.'
Hoe meer moeite je moet doen
om haar te ontdekken, hoe gro
ter de schoonheid is. Hij had
slecht geslapen, pijn in z'n bo
venbenen en een lichte vorm van
diarree. Maar niets kon hem be
letten onbekommerd verder te
reizen door dat even vreemde als
schitterende land. Hij kon zich
niet herinneren eerder een reis te
hebben gemaakt waarin verba
zing, ontsteltenis en verwonde
ring elkaar in zo'n razend tempo
hadden afgewisseld. Kathmandu,
de hoofdstad, was hem al snel
gaan benauwen; maar van de
hindoe-grandeurvan Bhaktapur
- één van de drie koningssteden -
kon hij maar moeilijk loskomen.
Tempels, paleisjes en tientallen
andere gebouwen in alle kleuren
bruin, een gewemel van in hout
gesneden godjes en goden in
verschillende verschijningsvor
men (veelarmige, vierhoofdige,
Shiva met z'n drietand) en daar
bovenuit bijna altijd het ijle, a -
ritmische geneuzel van een fluit.
Zelfs de nooit afgevende souve
nir-verkopers en -verkoopsters
hadden hem nauwelijks kunnen
S ROB VAN DEN DOBBELSTEEN
irriteren. Sterker nog: hij kocht
volkomen tegen z'n gewoonte in
een gebedsmolentje. Misschien
dat hij zich had laten bedwelmen
door die zoete mengeling van
vreemde geuren, ver gemurmel
en het luiden van een tempel-
bel. Het was mistig geweest,
maar plotseling had zich een
zonnestraal dwars door de nevel
geboord. Hij vlamde eerst over
het als van kant gesponnen hout
werk van de Golden Gate en
gleed vandaar zoekend en
tastend over het Paleis met de 55
vensters. Een mystieke ervaring
bijna.
Luipaard
Nu, in de bergen boven Pokhara,
leek het alweer maanden geleden
dat hij Bhaktapur had bezocht.
Hetzelfde gold voor Chitwan, het
nationale park waarin hij dei
nend op de rug van een olifant
naar tijgers had gezocht. En neu
shoorns. Maar al wat hij had ge
zien was een snelle, plotselinge
golf in het lange olifantengras.
'Leopard', had de drijver onbe
wogen gelispeld, 'luipaard'.
Misschien was het waar, mis
schien ook niet. Maar wat maak
te het uit? Ook Chitwan was een
avontuur geweest. Even voorbij
Bharatpur al reed de bus zich
vast in een file. Verderop was een
ongeluk gebeurd en uit piëteit
met de twee doden die er waren
gevallen, mocht er de eerste uren
niet verder worden gereden. En
ook niet - want dat was nóg on
beleefder - worden gekeerd ten
einde een andere route te kiezen.
De chauffeurs die het toch pro
beerden trotseerden een stenen
regen van de plaatselijke bevol-
king.
Uiteindelijk was hij tegen de
avond in Chitwan beland. Op
nieuw avontuur. Voor vervoer
zorgden zich in de modder vast
zuigende jeeps, schommelende
olifanten en van sigarenkistjes
hout gemaakte veerbootjes die
met het water tot aan het gang
boord schuin over de snelstro-
mende Naryana sneden. Daar
hield de man wel van. Van die
momenten waarop het net span
nend genoeg was om er niet
bang van te worden. Pas in z'n
lodge, 's avonds, merkte hij hoe
moe hij was geworden van die
mix van reizen, nervositeit en
zweethitte. Als een blok was hij
in een diepe, droomloze slaap
gevallen.
Lijkverbranding
En nu, nu had hij helaas nog
slechts twee dagen te gaan. An
derhalve dag lopen, met de bus
terug naar Pokhara en vandaar
vliegend naar Kathmandu. Daar
zag hij een beetje tegenop. Niet
tegen het vliegen, maar tegen de
Nepalese hoofdstad. Misschien
kwam het wel door de lijkver
branding die hij er bij de Pashu-
patinat-tempel had gezien. Hin
does doen er niet moeilijk over.
Althans, ze zien het als niets bij
zonders. Van leven ga je dood.
En je komt altijd weer terug op
aarde. In wat voor een gedaante
dan ook. Dus wat zou je jamme
ren. Dat zou de overledene
slechts ongeluk brengen.
Maar de man was er licht onpas
selijk van geworden. Die knispe
rende brandstapel op de oever
van de Bagmati, de uit de lijkwa
de stekende voeten die steeds
verder opzwollen, de stank en
daaromheen de wereld die ge
woon doordraaide. Zwemmende
jongetjes, rochelende mannen,
apen, honden, in t-shirts geklede
toeristen die als in een voetbal
stadion naar de langs het lijk lek
kende vlammen keken, vrouwen
die met dichtgeknepen neus
zorgvuldig hun voeten wasten in
de rivier, een man die een juist
gekochte, jammerende bok met
behulp van een touw op het dak
van een autobus sjorde en een
namaak geestelijke die achter
een tempelmuurtje voor hon
derd rupees z'n rok omhoog trok
en liet zien hoe hij met z'n pie
mel een 50 kilogram zware steen
kon optillen.
Hier, op die trekking, die wande
ling door de heuvels boven Pok
hara was het aanmerkelijk beter.
De nacht kroop langzaam om
hoog uit het dal en diep beneden
hem glansde het water van een
meertje lui in het laatste avond
licht. De sherpa voorop neuriede
iets onduidelijks en achter hem,
in het dorpje dat ze net waren
gepasseerd, werden de eerste
houtvuurtjes aangestoken. 'Na
rnaste', zei de vrouw die hem ge
bukt onder een last van gras te
gemoet kwam lopen. 'Narnaste'
bromde hij tevreden terug. Zo, in
deze atmosfeer, zou hij nog wel
dagen door willen lopen. En ge
lukkig schoof de ellendige herin
nering aan die lijkverbranding
ook langzaam maar zeker weg
achter het beeld van een hardge
le ijsmuts.
FEITEN
CIJFERS
De beste maanden om Nepal te bezoeken
zijn oktober, november (vlak na de regen
tijd), maart en april. Maar wie het een
beetje uitzoekt, kan er ook in de rest van
het jaar goed terecht. Sinds kort organi
seert de Nederlandse touroperator Oad in
samenwerking met Transavia reizen naar
het Himalaya-land. De vlucht duurt (inclu
sief de tussenstop in Sharjah) ongeveer
dertien uur. Hou rekening met een nogal
krappe stoelruimte. Een visum kost 57,50
(15 dagen geldig) of 77,50 gulden (30 da
gen) en het paspoort moet nog minimaal 6
maanden na lerugkomst in Nederland gel
dig zijn.
De goedkoopste aanbieding is een reis van
tien dagen (inclusief drie hotelovernach
tingen) voor 1.295 gulden, maar in Neder
land al kunnen bij de organiserende tour
operator extra's worden besteld als trek
tochten (de fameuze 5-daagse Royal-trek
kost 495 gulden), busreizen, raftings op
onder meer de Trisuli-rivier (5-daagse
tocht: 195 gulden) en een bezoek aan het
Chitwan-park. Een 17-daagse vrij comple
te reis naar Nepal komt op die manier op
ongeveer 3.000 gulden.
In Kathmandu biedt Oad verschillende ho
tels aan. Daarvan is Yak Yeti het bekend
ste, Dwarika's zowel het charmantste als
veruit het mooiste en Garuda het goed
koopste. In Phokara lijkt Shangri-La de
beste optie. Wie opziet tegen de billijk ge
prijsde, maar langdurige ritten met de
bussen van Greerüine, kan eventueel voor
het vliegtuig kiezen. De verbindingen tus
sen de ruim 30 Nepalese vliegvelden zijn
relatief uitstekend. Wel van te voren goed
informeren of de machine op de afgespro
ken tijd vertrekt. Er wil nog wel eens met
het tijdschema worden geschoven. Prijsin
dicatie: een enkele reis Kathmandu-Pok-
har kost 35 dollar.
Hoewel Nepal zijn grenzen al in 1951
opende, is het toerisme er nog steeds niet
echt op gang gekomen. Vorig jaar werd het
land bezocht door slechts 350.000 vakan
tiegangers onder wie circa 9000 Nederlan
ders. Hoewel de meeste toeristen naar het
Himalaya-land komen om er een trekking
te maken, kent het land in steden als
Bhaktapur en Patan en hel centrum van
Kathmandu ook culturele hoogtepunten.
Na trekking wordt ook rafting in Nepal
snel populairder. Vooral de stroomversnel
lingen van de Trisuli-rivier trekken veel
toeristen.
Trekking concentreert zich vooralsnog
vooral op de omgeving van Pokhara in het
noorden (aan de voet van de Annapurna-
keten), Langtang (niet ver van Kathman
du) en Solu Khumbu (Mount Everest-ge-
bied). Een trekking-permit (met twee pas
foto's) Is vereist. De prijzen verschillen per
gebied en lengte van de tocht. Hier en daar
moet ook toegang worden betaald voor
nationale parken die worden betreden.
Wie niet in slaap kan komen zonder kus
sen, moet dat zelf meenemen (opblaaskus-
sentje) en kijk vlak na afloop van het re
genseizoen niet op van een bloedzuigertje
meer of minder. Het beklimmen van ber
gen kan flink in de papieren lopen: van
1500 tot 10.000 dollar afhankelijk van de
hoogte van de top. Wie een poging wil wa
gen de Mount Everest te bedwingen, moet
daarvoor zelfs 70.000 dollar op tafel leg
gen.
Het tijdsverschil ten opzichte van Neder
land bedraagt 3.45 uur in de zomer en 4.45
uur in de winter (later). Bij het terugvlie
gen moet in Kathmandu luchthavenbelas
ting worden betaald (1.000 rupees; 1 rupee
3 cent). Geld wisselen kan bij elke bank,
geldwisselkantoren en veel hotels. Credit
cards worden in Kathmandu, Patan en
Bhaktapur vrij algemeen geaccepteerd;
pinnen is nog niet mogelijk. Voor reizen
door Nepal zijn geen inentingen verplicht,
maar aangeraden wordt zich te laten vac
cineren tegen DTP, hepatitis A en tyfus.
Raadpleeg eventueel de huisarts, de GGD
of het landelijke vaccinatienummer 09 00 -
95 84. Trekkers wordt aangeraden medi
cijnen tegen diarree mee te nemen alsme
de zonnebrandcrème, antibiotica, mug-
genmelk, pleisters en eventueel chloorta-
bletten voor het desinfecteren van water.
Meer informatie: het reisbureau.
Na bijna anderhalf jaar gesloten te zijn geweest, is
na de Collserola Toren weer voor het publiek geopel
het 500 meter boven zee-niveau liggende platform
gebouwd om als communicatie-knooppunt te dien?
televisie-uitzendingen van de Olympische Spelen)?
bezoekers een schitterend uitzicht over Barcelona!
achterland. Het platform ('mirador') is geopend val'
toten met zondag van 11 tot 14 uur en van 16 totf
Annuleringsverzekering
Umgarant heeft een annuleringsverzekering voorh;
geïntroduceerd. De uitkering bedraagt 50 gulden r
per 'ongenoten vakantiedag' en als premie moet lf
de totale reissom per dier worden betaald. De verz£
keert alleen uit als het huisdier vlak vóór of tijdens'
overlijdt.
Informatie: Unigarant, telefoon 0528 - 29-99-99. L
i
Vrijmetselarij
Al sinds 1984 bestaat er in Brussel een MagonnieJ-
een museum over vrijmetselarij. Dat kon echter all
bezocht door leden. Sinds kort is daar verandering!
men. Op donderdagmiddag van 14 tot 17 uur is n(
woon' publiek welkom. Op de permanente tentoon'1
wordt op een objectieve manier informatie gegeve!
vereniging die toch vooral bekend staat om haar d(
zwijgzaamheid. Gepoogd wordt de bezoeker aan tl
te denken over de fundamentele ideeën van het Ie'
wordt getracht de methodes van de vrijmetselarij t
maken.
Roemers, fluiten en bokalen^
Van 23 oktober tot en met 11 april volgend jaar is1
prachtige Museum Willet-Holthuysen aan de Heretf
605 te Amsterdam, de tentoonstelling 'Roemers,
bokalen' te zien. Belangrijk onderdeel van de expci-
het antieke Venetiaanse glaswerk dat kunstverzarrn
Abraham Willet in de vorige eeuw bijeenbracht. Or
is een grote roemer uit 1647. Veel aandacht wordj
schonken aan unieke gelegenheidsglazen die zijnl
door onder anderen Jacob Sang.
De Wiersse
Op zondag 25 oktober zijn de vermaarde tuinen
plaats De Wiersse (tussen Vorden en Ruurlo) voorj
keer dit jaar voor het publiek geopend. Naast het i?
huis bloeien de laatste rozen, de heesters dragen F'
langs de vijvers, de beek en de slingerpaden hebbf
men hun eerste goudgele blad al laten vallen. DeP
totaal zestien hectare groot - zijn geopend van 10
Informatie: VVV Vorden, telefoon 0575 - 55 32 22.
WERELDWIJD
Het World Wide Web, in de volksmond meesir
net' genoemd, stroomt bijna over van toeristisf
tie. Er is bijna geen plek ter wereld of er is wê.
vinden op één van de miljoenen sites van het vP
op reis gaat is het Internet een onuitputtelijke?0
formatie en mogelijkheden om een reis te planif
Nepal mag dan niet de eerste bestemming zijnjf
nen schiet voor een vakantie, voor het Internet!
lemaal niets uit. Zonder moeite is behoorlijk vrj
te vinden over 'Het Dak van de Wereld'. Er is
gisch, in Nepal-reizen gespecialiseerd reisbuif
werkelijk prachtige site maakt. Keurig in het Nel,
alles over het land, de cultuur, reizen er naar tt
enz. Green Lotus Trekking is de naam en diei
houden voor het geval u naar Nepal wilt. L i
Elmar is één van de grote uitgevers van reisf
vens maker van een mooie site met duidelijke
formatie. Ook Nepal behoort tot het rijtje landL
wijkse uitgever. Wie een hekel aan plaatjes he^
ternetsite, bijvoorbeeld door de laadtijd, kan
recht. We vonden twee Nepalsites, waar nauvj
dingen op staan, maar die aan informatie uitei
ken laten zien. r
http://www.green-lotus-trekking.com/
nederlands/landinfo-nepal.html
http://www.elmar.nl/reizen/nepal/geo.html
http://www.nepalpages.com/travel.htm
http://asiatravel.com/nepalinfo.html
