'Faculteit theologie in de rug aangevaller
u t de Leidsch DagbladAlt-C II IE V1ÏN
K-ERK SAJVI EN LEVING redactie, dickvan der
ZATERDAG 10 OKTOBER 1998
979
Leidse predikantenopleiding geofferd door Samen op Weg-partners
AFKE VAN DER TOOLEN
Foto uit de archieven
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na plaatsing een ingevulde cheque
(geen overschrijvingskaart) ter waarde van vijf gulden (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wit) op te stu
ren naar het Leidsch Dagblad, t.a.v. Leidsch Dagblad Archieven, Postbus 54, 2300 AB Leiden of door contante
betaling aan de balie van het Leidsch Dagblad aan de Rooseveltstraat 82. U ontvang de foto binnen drie weken.
De Leidse theologische
faculteit is een
schizofrene faculteit. Er
wordt wetenschap
bedreven -
godsdienstwetenschap
- en er worden
dominees opgeleid.
Dat laatste is eigenlijk
een wat vreemde
bezigheid voor een
openbare universiteit.
En natuurlijk is er
daarom de verdenking
dat de
wetenschappelijke
theologie grondig is
besmet met allerlei
religieuze
vooronderstellingen.
De Leidse theologen
pantseren zich al jaren
tegen aanvallen op die
zwakke plek. Tegen die
van filosoof H. Philipse
bijvoorbeeld, die in zijn
'Atheïstisch Manifest'
schreef dat het
overheidsgeld dat aan
theologie wordt
besteed maar beter
naar de échte
wetenschap kan gaan.
Drie Leidse theologen, onder wie de hui
dige decaan H. Adriaanse, schreven ruim
tien jaar geleden een boekje met de
naam 'Het verschijnsel theologie'.
Slechts 130 luttele bladzijden hadden ze
nodig om korte metten te maken met el
ke wetenschappelijke pretentie van de
klassieke theologie. God is immers een
kwestie van geloven of niet, en daar is
niets wetenschappelijks aan, schreven de
drie.
Voor buitenstaanders is het misschien
vreemd dat de theologen zo het mes te
gen zichzelf keerden, en de zwakke fun
damenten van hun eigen faculteit voor
wie het maar lezen wilde blooüegden.
Maar in feite was het wel slim. Zo distan
tieerden ze zich immers van de klassieke,
onwetenschappelijke, theologie. Met
daarbij de boodschap: wat wij hier doen,
is afgezien van de kerkelijke opleiding
wél wetenschap.
De theologen kijken er raar van op dat
het gevaar nu juist uit totaal onverdachte
hoek blijkt te komen. „Niet van de kant
van de universiteit, maar nota bene van
de kant van de kerk", klinkt het ongelo
vig uit de mond van theoloog H.J. de
Jonge. Het is voor de Leidse faculteit in
feite een aanval in de rug. „Wij gaan ten
gronde aan de beschaafdheid, de in
schikkelijkheid van de Hervormde Kerk",
zegt De Jonge, die overigens deel uit
maakt van het wetenschappelijke deel
van de faculteit. De Leidse predikanten
opleiding wordt geofferd in het plan van
de Samen op Weg-partners om de zes
predikantenopleidingen terug te bren
gen tot drie. En sleurt - als dat plan door
gaat - de hele Leidse theologische facul
teit in haar val mee.
Ook wie niet sympathiseert met kerken
en theologen laabt zich hierbij toch even
achter de oren. De Leidse faculteit der
Godgeleerdheid, die grootheden als Tiele
en Kuyper voorbracht, is de oudste van
Nederland. Bijna vier en een kwart eeuw
oud, om precies te zijn: zo oud als de
oudste universiteit van Nederland zelf.
Dat is niet misselijk. De universiteit werd
aan Leiden geschonken door 'Vader des
Vaderlands' Willem van Oranje. Omdat
de Leidenaren zich zo dapper tegen de
Spanjaarden hadden verweerd, meldt de
overlevering. De universiteit is dus on
losmakelijk met de Leidse geschiedenis
verbonden. En in één moeite door met
die van Nederland: „Nederland is ont
staan uit de Tachtigjarige Oorlog. Willem
van Oranje wilde een protestantse natie,
en stichtte deze universiteit om daar ka
der voor op te leiden: juristen, predikan
ten", zegt De Jonge.
Sommigen zien in deze rijke traditie hét
wapen in de strijd om het behoud van de
faculteit. Zo niet De Jonge zelf. „Oubol
lig", noemt hij het argument kort en
krachtig. „Nou ja", nuanceert hij even la
ter, „Mij persoonlijk spreekt het wel aan.
Maar het blijft natuurlijk een sentimen
teel argument, dat voor ons niet op de
eerste plaats komt."
De kwaliteit van het Leidse theologische
onderwijs, dat vindt hij belangrijker. Lei
den komt steeds als eerste of tweede van
het land uit de bus. Idioot om dan juist
deze faculteit om zeep te helpen, zeggen
de theologen. Maar gek genoeg komt
niet alleen het gevaar uit onverdachte
hoek; voor de steun geldt hetzelfde. „De
Leidse faculteit komt uit alle kwaliteits
discussies als beste tevoorschijn. De mi-
Leden van het Leidse theologische'dispuut 'Concordia Res Parva Crescit' tijdens de
Natalis van de Universiteit Leiden, in maart 1935.
foto's collectie academisch historisch al:
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 7 maart 1860)
KANTOOR
Rooseveltstraat 82 071-5356 356
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5128030
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging:
Ma. t/m/vr.18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071 -5128 030
DIRECTIE
B.M.Essenberg,
W.M.J. Bouterse (adjunct)
J. Kiel (adiunct)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor,
T. van Brussel (adjunct)
l F. Klein Schiphorst (adjunct)
PUBLIC RELATIONS
W.H.C.M.Steverïnk 071-5356 356
REDACTIE
J. Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst
J. Preenen chef red. Groot Leiden
A.J.B.M. Brandenburg, chef eindred. regio
F. Blok, chef eindredactie algemeen
W.F. Wegman, chef red. Duin en Bollenstreek
W. Spierdijk, chef sportredactie
T. Brouwer de Koning, chef Rijn- en Veenstr.
E. Straatsma, chef red. Regio Leiden
ONGEVALLENDIENST
Rijnland Ziekenhuis, vestiging St. Elisabeth: 24 u. per dag. j
Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag 08.00-17.00 u. (uitgezoim
Leids Universitair Medisch Centrum: 24 u per dag.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: geen ongevallendienst. I
INLICHTINGEN BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: tel. 071-5178178.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Elisabeth: tel. 071-5454545. I
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: tel. 0172-463131. 8'
Leids Universitair Medisch Centrum: tel. 071-5269111. S
1
bleem: de godsdienstwetenschapp
tak op zich trekt niet genoeg studei
hooguit twee of drie per jaar - om t
aparte faculteit in stand te houden.
'Het verschijnsel theologie' schrevf
theologen trouwens al dat de faculi
slechts bestaansrecht heeft, zolang
predikanten worden opgeleid. Maa
mand die er toen van droomde dal
punt zo snel al zo actueel zou zijn.
Geen wonder dat decaan Adriaans
plan van de kerken 'pijnlijk, smartt
bizar' noemt.
Maar het is niet gezegd dat de god)
dienstwetenschap op zich uit Leidt
moeten verdwijnen. Adriaanse rep
een aparte afdeling onder de vleug
van een andere faculteit. Verdeling
de theologische disciplines over vei
lende faculteiten kan ook.
Voor Adriaanse en zijn collega's is<
slechtst denkbare oplossing. Zij set
al in hun boekje daar niet veel vooi
voelen: „Waarom zou een literatui
tenschapper zich bezighouden me
ge teksten? Hij heeft doorgaans we
beters te doen."
ANN01898
Maandag 10 October
LEIDEN Er bestaan plannen om het Diakonessen-
gesticht, dat thans in het Plantsoen is gevestigd, uit
te breiden en te verplaatsen naar het terrein van de
vroegere buitenplaats „Groenhoven", aan den Witten
Singel, waar een gedeelte grond is aangekocht.
LEIDEN Een jongmensch bezocht Zaterdag het
café „Harmonie" en zette zijn fiets in de gang van
dat café. Bij het heengaan kwam hij tot de minder
pleizierige ervaring dat reeds een ander zijn fiets had
medegenomen. Toen de keliner daarop mededeelde
dat kort te voren een goed gekleed heer in de gang
een glas bier besteld had en toen hij hem dit wilde
brengen de onbekende was verdwenen, viel de ver
denking op dezen. Een aangifte bij de politie ge
schiedde, waarop het onderzoek volgde. Ook werd
door de politie naar verschillende plaatsen getele-
grapheerd, hetgeen ten gevolge had dat nog dienzelf
den avond te 's-Gravenhage werd aangehouden een
vrijwel Hollandsch sprekende Duitscher, die de ont
vreemde fiets wilde te gelde maken.
Die aanhouding geschiedde als volgt: de winkeliers
en verhuurders van rijwielen te 's-Gravenhage worden
schromelijk benadeeld door lieden, die er hun werk
van maken om rijwielen machtig te worden en dezen
ten eigen bate te verkoopen, zoodat zij in eiken ver
koop wantrouwen hebben. Zoo ook hier. Toen de
Duitscher de fiets ten verkoop aanbood, waarschuw
de de winkelier per telephoon de politie en nauwelijks
was hij ingerekend of het telegram der Leidsche poli
tie werd ontvangen. Hij is gisteren met het rijwiel ter
beschikking van de commissaris van politie alhier ge
steld.
woensdag 10 oktober
OEGSTGEEST De eerste "rit"
van concierge Holthausop het
rood met geel gelakte Rosped
(autoped) over het glanzend gew
reven parket van de aula opende
vanmiddag officieel de nieuwe
vleugel van het Rijnlands Lyce
um in Oegstgeest. Dit Rosped,
om de afstanden in het gebouw
wat beter te kunnen overbrug
gen, werd hem "overhandigd"
door oud-rector J. Naeff. Tijdens
de bijeenkomst waren er diverse
sprekers, o.a. burgemeester Van
Eyssinga, Rector Van Mierlo,
Hans Maarten van der Brink -
voorzitter van de schoolraad - en
onderwijs-inspectrice mevrouw
Van Vliet.
Via in de aula opgestelde vi-
deo-apparatuur, waardoor de
zaal meteen een mini-blik kreeg
op de nieuwbouw, zag de heer
Oosthoek, die een van de stu
wende krachten bij de bouw is
geweest, dat de zuidvleugel van
de nieuwbouw voortaan De Oost
hoek zal heten.
Na de bijeenkomst in de aula
was er voor iedereen gelegenheid
het gebouw en de exposities ter
In het parochiehuis aan de Kerkstraat in Katwijk aan den Rijn werd gisteren een kerkeveiling gehouden, waan/oor
goede belangstelling bestond. De opbrengst van de vele artikelen was bestemd voor de rk parochie St. Johannes
de Doper. foto archief leidsch dagblad
gelegenheid van de opening te
bezichtigen.
HELSINKI De voorzitter van
de Finse voetbalbond Osmo Kart-
tunen, heeft een klacht ontvan
gen van de douane van Albanië
over het lange haar van de Finse
voetballers, die maandag in Tira
na zijn aangekomen in verband
met de vandaag te spelen kwali
ficatiewedstrijd voor het wereld
kampioenschap.
De douanebeambte liet Karttu-
nen onder meer weten dat „de
lange lokken van uw spelers por
nografisch zijn". Het is de eerste
maal dat een Finse sportgroep
een bezoek brengt aan Albanië.
Maandag t/m
nister zou niet mogen
toestaan dat juist die fa
culteit verdwijnt", zegt
juist filosoof Philipse. De
zelfde die eerder betoog
de dat het geld dat aan
de universitaire theologie
wordt besteed beter kan
worden uitgegeven aan
échte wetenschap. Hoe
zit dat?
„Ik heb hier twee stand
punten over", legt de
kennistheoreticus uit.
„Utopisch gezien heerst
hier in Nederland een
strikte scheiding tussen
kerk en staat. Dat bete
kent dat opleidingen
voor dominee of priester
niet aan een openbare
universiteit thuishoren,
en niet door het rijk be
kostigd hoeven te wor
den. Als liberaal en atheïst sta ik hier he
lemaal achter, en vanuit die utopie heb
ik ook dat Manifest geschreven. Maar in
De grote Leidse godsdiensthistoricus C.P Tiele (1830-1920)
in zijn studeerkamer.
Nederland is de scheiding tussen kerk en
staat in feite helemaal niet zo rigoureus.
Christelijk onderwijs wordt net als open
baar onderwijs door het rijk gefinan
cierd. En dat is cultuurpolitiek gezien ei
genlijk best een aardige traditie."
Philipse blijkt bij al zijn skepsis over de
wetenschappelijkheid van de theologie
een hoge pet op te hebben van zijn di
recte buren op de universiteit. En noemt
het darrook een 'kapitale vergissing' van
de hervormden om te zwichten voor 'die
anderhalve man en een paardenkop' van
de lutheranen. De laatsten hebben er
door gekregen dat Amsterdam de voor
keur krijgt boven Leiden als zetel voor
één van de drie predikantenopleidingen.
Philipse: „Ik zeg dit niet uit medelijden
met de Leidse theologen, alsjeblieft zeg.
Maar Leiden is de enige faculteit die de
scheiding tussen wetenschappelijke en
kerkelijke opleiding goed aanbrengt. Dat
is trouwens ook goed voor de godsdienst.
Dan worden die toekomstige dominees
tenminste ook intellectueel geschoold.
Als je ze allemaal bij elkaar op een kluitje
zet, wordt het maar een sektarische toe
stand."
De faculteit zit als het plan inderdaad
doorgaat met een groot praktisch pro-
ANN01973
per kwartaal (nl)
LEIDSCH
Voor mensen die
hebben of blind zijn
hebben),
nieuws uit het
beschikbaar
(Centrum
