Einde economische groei in zicht
Op Wall Street is helemaal niets meer zeker
Economie
probleem warenhuisfusie
TöfflEai
Eerste kilometers Betuwelijn Franse blokkades treffen
Nederlanders nauwelijks
Steeds meer allochtone
ondernemers overleven
'Werknemer in Chinese horeca wordt uitgebuit'
Lingerie en kinderkleren
jSDAG 9 SEPTEMBER 1998
958
Nederlanders zijn
rijker dan 't lijkt
Nederland is opgeschoven
naar de zesde plaats op de
ranglijst van rijkste Europese
landen. Veruit het rijkst zijn
de Luxemburgers, gedeeld
laatste zijn de Portugezen en
Grieken. Nederlanders zitten
met 40.800 gulden per per
soon zes procent boven het
Europese gemiddelde. Eigen
lijk scoort Nederland beter,
vindt CBS-onderzoeker Keu-
ning. Het nationale inkomen
wordt namelijk in relatief
weinig tijd verdiend. Neder
land behoort tot de landen
waar per persoon weinig be
taald werk wordt verricht. Er
is ook veel onbetaalde pro
ductie. Concreet voorbeeld is
het zelf opvoeden van kinde
ren in plaats van het inhuren
van een betaalde kracht. Het
loon van de laatste telt mee
voor het nationale inkomen,
het zelf opvoeden haalt die
statistieken nooit.
ill en Fina ruilen tankstations
8 tpAMShell gaat met de Belgische oliemaatschappij Petro-
1 inzinestations ruilen. Shell neemt de 182 pompstations
_ia in Noorwegen over. In ruil daarvoor draagt Shell enkele
yjen stations in Nederland over aan Fina. Shell krijgt zo in
«vegen een betere landelijke dekking, Fina in Nederland.
0jis directeur Turberville van Shell Europa is het de bedoe-
Ver gemakswinkels in Noorwegen op te zetten. Shell heeft
onvegen nu 449 stations. In Nederland heeft Shell 780 sta-
sen Fina 191Verwacht wordt dat de ruil eind dit jaar rond
G voorziet flinke winststijging
.AfT» De beursgenoteerde medicijnenhandel OPG rekent
v-Mitjaar op een stijging van het bedrijfsresultaat van zeven
iraalf procent. Bij de winstverwachting houdt de groothan-
kening met een toenemende druk op de prijsmarges. OPG
t dit verlies te compenseren door betere kostenbeheersing,
ïsie op eigen kracht en recente overnames. De verkoop van
sjiachemie (onder andere in Haarlem) aan het Israëlische
jfTEVA levert OPG 130 miljoen gulden op. Het bedrijf
te vorig jaar een nettowinst van 67,5 miljoen en een omzet
war|6 miljard,
kou
telbranche blijft groeien
lagf
rdam De Nederlandse hotellerie doet het in vergelijking
hoglie in omringende landen bijzonder goed. De hotels in Am-
hebben al bijna evenveel gasten als die in Londen en
heef Dat blijkt uit het jaarlijkse Hosta-rapport van Horwath
lilting. De bedrijfsresultaten van drie, vier en vijf sterrenho-
legen meer dan verwacht: met bijna drie procent naar 34,4
1 »nt van de omzet. Dat was te danken aan de hoge kamerop-
15 jst en de stijging van de kamerbezetting. Landelijk was de
tingsgraad 74,4 procent. Nog nooit eerder was dat percen-
jo hoog. De groei over de laatste vijfjaar bedroeg zelfs 27,6
;nt. Vooral hotels met meer dan 150 kamers noteren de
ste bezetting.
e-inkomsten OPEC naar dieptepunt
|ngton De lage olieprijs gaat de olie-exporterende landen
|e OPEC tientallen miljarden aan inkomsten schelen. Naar
achting dalen de gezamenlijke inkomsten met 32 procent
jna tweehonderd miljard gulden. Daarmee komen de in-
iten op het laagste punt sinds 1972. Dat blijkt uit berekenin-
•an het Amerikaanse Bureau voor Energie Informatie. Het
au zegt dat de enorme daling de boekhouding van de
^-landen tot een chaos heeft gemaakt. Deze landen moeten
In uitgaven schrappen. De gemiddelde prijs van een vat olie
rond 24 gulden en was vorig jaar nog 38 gulden.
Mrgmans in top van Unilever
■rdam Met de benoeming van de Nederlander Anthony
(51) heeft Unilever het hoogste college van het con-
uitgebreid naar acht man. Burgmans naam circuleert al
;r als opvolger van de huidige voorzitter Tabaksblat. Burg
os wordt de tweede vice-voorzitter van de Nederlandse tak
iet Brits-Nederlandse concern. Unilever is opgebouwd uit
èderlandse Unilever NV en het Britse Unilever PLC. Tabaks-
s voorzitter van de NV en vice-voorzitter van de PLC. De
l| JitzGerald heeft precies de omgekeerde functies. Burgmans
^verantwoordelijk voor Unilevers ijs- en diepvriesproducten
iropa.
ischeques American Express in euro's
Iik§N_ï American Express gaat vanaf 1 januari zijn reischeques
p euro's verkopen. De cheques zijn te krijgen in coupures
njftig, honderd en tweehonderd euro. American Express
/acht dat de euro-cheque een groot succes zal worden. De
wordt in de elf deelnemende landen van de EU op 1 januari
ngevoerd als rekeneenheid, maar de circulatie van euro-
tbiljetten en -munten begint pas in 2002. In de tussentijd
ien reizigers in Europa in ieder geval de cheques van Ameri-
Express gebruiken voor het doen van grote betalingen.
t Ericsson stemt in met reorganisatie
•n» De ondernemingsraad van de Ericsson-fabriek in Em-
is akkoord met de reorganisatie die de directie wil doorvoe-
De productieafdeling van de vestiging van de Zweedse tele-
fabrikant gaat dicht, waardoor 135 arbeidsplaatsen verloren
I. De ontslagen werknemers moeten nog voor het einde van
aar weg. De vakbonden zijn inmiddels akkoord met het so-
jplan. De fabriek in Emmen maakt mobiele telefoons en
ers. Ericsson ziet de productie niet langer als kerntaak van
HB>edrijf. Verder is het goedkoper de apparatuur in Azië in el-
te laten zetten. De afdeling onderzoek en ontwikkeling (125
;n) blijft wel bestaan. Ericsson heeft ook vestigingen in En-
de en Rijen waar 2.200 mensen werken.
Bedrijfsleven en overheid profiteren het meest
Nederland is in 1997 een stuk rijker geworden. Vooral
dankzij een economische groei van 3,6 procent konden
de 15,6 miljoen Nederlanders vorig jaar netto 628 miljard
gulden opmaken, bijna 39 miljard meer dan een jaar eer
der. Bij de verdeling van de buit sprongen het bedrijfsle
ven en de overheid er het beste uit.
De huishoudens kwamen er re
latief bekaaid af, want door de
loonmatiging zat er voor de
meeste huishoudens weinig
meer in dan een procentje extra
koopkracht. Aan de andere kant
was die loonmatiging goed voor
een flink deel van de bijna
200.000 nieuwe banen.
De cijfers die het CBS gisteren
publiceerde zijn een nog blin-
kender opgepoetste versie van
de toch ook al klinkende resul
taten van het jaar daarvoor. Het
enige echte minpunt vormt op
nieuw het milieu. De uitstoot
van de meeste vervuilende stof
fen is weliswaar iets afgenomen,
het betekent vooralsnog alleen
dat de vervuiling minder snel
toeneemt.
Blijkens het CBS heeft vijftien
jaar 'polderen' een indrukwek
kend herstel opgeleverd, dat vo
rig jaar resulteerde in een re-
cordgroei van het aantal banen
(190.000). Een oude en op zich
hout snijdende kritiek op de
loonmatiging is dat die de bin
nenlandse consumptie als mo
tor voor economische groei uit
schakelt. Wie niets extra's heeft,
kan immers ook niets extra's
uitgeven.
In de eerste helft van de jaren
negentig heeft dan ook vooral
de export gefungeerd als loco
motief voor de groei. Pas in
1996 kwam daar de kooplust
van de Nederlanders zelf bij.
Het geld daarvoor kwam be
schikbaar toen de Nederlanders
hun verborgen spaarpot van het
eigen huis open braken. Via
tweede hypotheken pompten
de huizenbezitters de afgelopen
twee jaar vijftig miljard gulden
in de economie.
De aandelenhausse speelt
ook wel een rol, maar die is be
scheiden. De koerswinst is
vooral terechtgekomen bij de
ongeveer 800.000 Nederlanders
die al langer in aandelen zaten.
De bron van de extra consump
tie is tevens het probleem. Het
ligt immers niet voor de hand
dat de huizenbezitters nog eens
vijftig miljard gulden zullen op
nemen aan tweede hypotheken.
En van de aandelen zal het ook
niet komen.
De groei lijkt de komende ja
ren weer vooral van de export te
moeten komen. In de rest van
de Europese Unie trekt de groei
weer aan en op zich is dat gun
stig. Daar staat tegenover dat
het Nederlandse exportpakket
veel basisgoederen bevat die re
latief ongevoelig zijn voor de
conjunctuur.
Voor behoud van de concur
rentiepositie is een voortgaande
loonmatiging essentieel, maar
het CBS constateert dat de ar
beidsmarkt krap begint te wor
den. Vooral naar technisch en
economisch geschoolde
mbo'ers en hbo'ers is veel
vraag. Dat kan tot hogere lonen
leiden, maar kan er ook voor
zorgen dat werkgevers serieus
gaan kijken naar de mensen die
noodgedwongen een baan on
der hun niveau accepteerden.
Daarmee komen weer arbeids
plaatsen vrij voor lager opgelei
den.
Een opmerkelijk punt dat het
CBS tenslotte aansnijdt, is de
hoogte van de economische
groei. Dat die de afgelopen twee
jaar meer dan drie procent was,
is opmerkelijk hoog, maar toch
is het vijfjaarsgemiddelde van
3,1 procent in 1990 gedaald tot
2,6 procent in 1997. Volgens het
CBS is dat het gevolg van de
overgang van een industriële
economie naar een diensten
economie. Productiviteitsgroei
in de industrie door de inzet
van snellere machines is sim
peler te realiseren dan in de
dienstensector. Hoe meer de
dienstverlening de economie
gaat domineren, des te waar
schijnlijker is het dat de structu
rele (mogelijkheid tot) econo
mische groei daalt.
king kost
.M zes miljoen
den per dag
iking van 6.200 piloten bij
rwest kost partner KLM zes
kven miljoen gulden per
fïet Amerikaanse bank- en
bedrijf Morgan Stanley
'ert tot en met vandaag een
[verlies voor KLM van ze-
J tot negentig miljoen,
wil geen commentaar le-
i op de cijfers.
Witte Huis gaat een rol
in het vinden van een
»ing voor het conflict. Een
enwoordiger van presi-
ülinton is aanwezig bij een
inend gesprek dat de na-
e bemiddelaar heeft be-
nderd miljoen
>r IT-bedrijven
|OAG ANP
Hpiinisterie van economi-
^kaken en particuliere in-
erders steken honderd mil-
gewgulden in jonge IT-bedrij-
Dat geld komt ten goede
'pt Twinning Network, be
ft jaar door oud-minister
,J opgericht om starters in
iformatie- en communica-
:hnologie te stimuleren. In
terdam en Eindhoven wor-
eind dit jaar de eerste ge
ven geopend waarin veel-
vende startende IT-bedrij-
*n plekje krijgt.
De warenhuizen van V&D draaiden I
van één miljoen gulden terwijl een j<
lies werd geleden.
AMSTERDAM ANP
Het gezamenlijk marktaandeel
op het gebied van dameslinge
rie en kinderkleding kan proble
men opleveren bij de fusie van
de warenhuizen van Vendex en
KBB. De 'fiisiewaakhond' NMa
(Nederlandse Mededingingsau
toriteit) neemt deze product
groepen nauwkeurig onder de
loep om te kijken of de bedrij
ven niet te veel domineren op
deze deelmarkten. Bij de pre
sentatie van de Vendex-half-
jaarcijfers gisteren werd dit
struikelblok aangestipt.
Met de lingerieafdelingen van
V&D en de Bijenkorf, de spe
ciaalzaak Hunkemöller en de
Hema kan het nieuwe concern
in wording een te groot markt
aandeel krijgen. Ook bij de kin
derkleding legt de NMa het ver
grootglas op het gezamenlijk
marktaandeel. „Het gaat om de
definitie", zëi Vendex-topman
Hessels gisteren. „Als de NMa
alleen kijkt naar kleding voor
kinderen onder de twee jaar,
kan ons marktaandeel wel eens
iet eerste halfjaar goed: een winst
ar geleden nog negen miljoen ver-
foto anp toussaint kluiters
te groot worden."
Hessels wil niet speculeren op
een mogelijk afstoten van win
kelketens. „Dat is prematuur",
zei hij ferm. Of een eventueel
afstoten de fusie in gevaar
brengt, vindt hij 'niet aan de or
de'. Als de NMa eist dat er wa
renhuizen buiten de fusie moe
ten blijven, 'gaat het feest niet
door'.
Hessels hoopt binnen één tot
twee weken duidelijkheid te
krijgen. De officiële termijn dat
de NMa witte rook moet laten
zien, loopt op 8 oktober af. De
topman gaat ervan uit dat de
fusie doorgaat.
Hessels is in zijn nopjes met
de gepresenteerde halfjaarcij
fers. Alle onderdelen profiteer
den van de kooplust van consu
menten, die nog steeds vertrou
wen in de economie hebben.
Hessels is ervan overtuigd dat
het vertrouwen de rest van het
jaar goed blijft. Vendex gaat er
van uit dat omzet en bedrijfsre-
sulaat het komende halfjaar zul
len blijven groeien.
Nederlandse vrachtwagen
chauffeurs hebben gisteren wei
nig last gehad van de tientallen
wegblokkades die Franse chauf
feurs in het kader van een Eu
ropese actiedag hadden opge
worpen. Voorzover bekend
kwamen drie Nederlandse
vrachtwagens vast te zitten.
Files van enkele kilometers
ontstonden bij de grensover
gangen, zoals bij Rekkum op de
snelweg Kortrijk-Lille, voor de
brug over de Rijn bij Straatsburg
en voor de Alpentunnels bij Fré-
jus en de Mont Blanc. Ook op
de grens met Spanje bij Biriatou
in het Baskenland kwam een
flinke rij vrachtwagens te staan.
De Franse vrachtwagenchauf
feurs hebben de Europese actie
dag aangegrepen om hun eisen
tot naleving van hun eigen ar
beidsvoorwaarden kracht bij te
zetten. Volgens de chauffeurs
zijn de afspraken die na de gro
te blokkades van vorig jaar zijn
gemaakt nooit nagekomen.
Elders in Europa beperkten
de chauffeurs zich tot het uitde
len van pamfletten aan colle
ga's. In Europees verband kre
gen de acties steun van de Eu
ropese chauffeursbonden ITF
en FST. FST liet weten dat het
van de Europese Commissie zal
afhangen of er de komende tijd
nog meer acties komen. De
bonden eisen van Brussel aan
passing van de regelgeving
waarin staat dat chauffeurs
maximaal negentig uur in twee
weken mogen werken. De tijd
die de truckers kwijt zijn aan la
den, lossen en grensformalitei-
ten zijn daar volgens de bonden
niet in opgenomen.
Rotterdam De eerste spoorrails voor de nieuwe Betuwelijn wordt op dit moment aangelegd. Daarvoor wordt een Duitse machine gebruikt die
volledig geautomatiseerd de betonnen bielzen neerlegd. De machine, die voor het eerst in Nederland wordt gebruikt, werkt snel gemiddeld drie
honderd meter per uur maar kost wel anderhalf keer zoveel als het tijdrovende handmatige leggen. De aanleg van de eerste 4,5 kilometer spoor
baan gaat drie dagen duren en kost twee ton. foto anp ton bobsboom
Veel werknemers in de Chinese
horeca ontvangen te weinig
loon, werken vaak zestig uur per
week, krijgen overwerk niet uit
betaald en moeten het doen
met slechts twaalf vakantie
dagen per jaar. Vakantiegeld is
vaak taboe. Dat zegt de Horeca-
bond FNV.
Strengere controle door Ar
beidsinspectie, Vreemdelingen
dienst en Belastingdienst moet
volgens de bond een einde ma
ken aan problemen van Chine
se werknemers in de horeca.
Scherp toezicht vermindert de
uitbuiting en verbetert de con
currentiepositie van medewer
kers die volgens de CAO Horeca
werken.
Chinese werknemers zijn in
middels op de hoogte van hun
CAO-rechten, maar het blijkt
nog steeds een groot probleem
werkgevers de CAO-regels te la
ten toepassen. Niet alleen een
strengere controle, maar ook
het verplichtstellen van een cur
sus Nederlands kan volgens de
vakbond helpen bij het oplos
sen van die problematiek.
Met Koninklijke Horeca Ne
derland (KHN) praat de vak
bond al geregeld over de pro
blemen van werknemers in de
Chinese horeca. Volgens deze
werkgeversorganisatie is het
woord uitbuiting niet passend.
„Er zijn zeer veel goede onder
nemers uit China. Maar een
aantal is onwetend doordat zij
uit een andere cultuur komen",
zegt directeur Claes.
Claes wijst erop dat zijn orga
nisatie twee maanden geleden
een project is begonnen om de
ondernemers beter voor te lich
ten. Bij de Chinese restaurants
staan 2.800 werknemers geregi
streerd. Het aantal mensen dat
illegaal in die branche werkt is
vele malen groter, zegt voorzit
ter Koster van de Horecabond
FNV. Bij het Bedrijfschap Hore
ca staan 1.200 Chinese restau
rants ingeschreven.
Het aantal allochtone onderne
mers groeit snel en ze doen het
steeds beter. In ruim tien jaar is
hun aantal gestegen van 9.000
tot 27.000. Dit staat in een rap
port dat staatssecretaris Ybema
(economische zaken) naar de
Tweede Kamer heeft gestuurd.
Het rapport vermeldt de resul
taten van een onderzoek van
het Instituut voor Toegepaste
Sociale Wetenschappen. In
1986 was 3,3 procent van de al
lochtone beroepsbevolking in
Nederland ondernemer,' vorig
jaar was dat 7,4 procent.
Hoewel het aantal allochtone
starters dat het niet redt hoger
ligt dan bij de totale groep star
ters, zien de onderzoekers
steeds meer nieuwelingen over
leven. In de industrie en detail
handel gaan meer allochtone
ondernemers failliet dan au
tochtone. In de horeca daaren
tegen doen etnische groepen
het beter.
De Sociaal Economische
Raad (SER) luidde eind mei de
noodklok over de starterskan-
sen van ondernemers van bui
tenlandse komaf. Tc veel bedrij
ven gaan volgens dit adviesor
gaan van de regering binnen
een jaar na oprichting al failliet.
De meeste allochtonen begin
nen een horecabedrijf, maar
volgens het onderzoek komt
daar langzaam verandering in.
Meer allochtonen kiezen voor
werk in de groothandel en
dienstverlening.
NEW YORK JOHN WANDERS
CORRESPONDENT
Tussen half juli en eind augus
tus werden de aan Wall Street
genoteerde ondernemingen
negentien procent minder
waard. De situatie is nu nog
steeds uiterst onzeker al is gis
teravond de weg omhoog weer
ingeslagen met een spectacu
lair herstel van 380,5 punten.
Dat is de grootste sprong in het
102-jarige bestaan van de be
langrijkste Amerikaanse beurs-
'thermometer.
Nog vers in het geheugen ligt
de minicrash van vorige week
maandag. De Dow Jones
mocht dan de volgende dag bij
een recordomzet van ruim 1,2
miljard verhandelde aandelen
228 punten goedmaken maar
de schrik zat er weer even goed
in. Daarna was het de hele
week halen en brengen. Tot
gisteravond de beleggers op
eens weer in actie kwamen.
Grote Amerikaanse banken als
Citicorp en Chase Manhattan
schreven vorige week elk vier
honderd miljoen gulden aan
verliezen af op Russische le
ningen. Eerder dit jaar boekten
Amerikaanse multinationals
forse verliezen op investerin
gen in Azië. De economie van
de VS oogt krachtig. Maar kun
je nog scoren als je medespe
lers op de grond liggen?
'Kiss your assets goodbye'
(Neem afscheid van je aande
lenbezit) schreeuwde de sensa
tiekrant The New York Post
nog maar enkele dagen gele
den. Barman Sam, die werkt in
een café op de 65ste verdieping
Handelaren op de beursvloer in New York zagen gisteravond de aandelenkoersen de grootste dagwinst
boeken: ruim 380 punten. foto ap stuartramson
van het Rockefeller Center legt
hij uit waarom hij juist reageer
de met aandelen kopen. „Ik zit
in de markt voor de lange ter
mijn. Over verliezen die ik van
daag of morgen boek, maak ik
mij geen zorgen. Ik houd mijn
aandelen rustig vast en koop
als ze laag staan."
Sam vertolkt de heersende op
vatting van de kleine beleggers.
Het aantal beleggingsrekenin
gen van Amerikanen met een
belang in een fonds met ge
spreid risico, nam de laatste
twaalf jaar explosief toe; van 30
miljoen tot 135 miljoen. Dat
laatste cijfer vertegenwoordigt
de helft van de Amerikaanse
bevolking.
De redenering van barman
Sam loopt parallel aan die van
de financiële dienstverleners.
Bij de huidige lage rente op de
kapitaalmarkt is de effecten-
markt de aantrekkelijkste optie
voor spaarders. Of zoals ze in
de VS zeggen: 'Stocks are the
only game in town' (Een ander
spel dan beleggen is er niet).
Hersteld van een mini-crash in
oktober vorig jaar, stevende
Wall Street deze zomer af op
de magische grens van tiendui
zend punten. Op 17 juli sloot
de Dow op het record van
9337. In de zes weken die volg
den op deze piek, zakte de
beursbarometer 1800 punten
terug om daar nu weer kleine
vijfhonderd van terug te pak
ken.
Volgens vice-president Britz
van de New Yorkse effecten
beurs is een heftige reactie als
die van vorige week maandag
slechts ten dele verklaarbaar
uit de economische instabili
teit in Rusland en Azië. Hij legt 4
een deel van de schuld ook bij
Internet. „Beleggers worden
dankzij Internet met de snel
heid van het licht geïnfor
meerd", legt hij uit. „Ze kun
nen met een simpele druk op
de knop besluiten tot de aan-
of verkoop van aandelen."
Een grote serie verkooporders
brengt door de gestegen groei
van de informatiestroom veel
sneller dan voorheen paniek
verkopen op gang. Britz: „Dat
proces gaat vandaag zoveel
sneller dan tien of twintig jaar
geleden. Ik zou bijna zeggen:
Het is de prijs die we moeten
betalen voor een zeer efficiënt
informatienetwerk."
Wat de beurs de komende da
gen en weken doet, levert
slechts tegengestelde reacties
op. De ene analist houdt vol
dat een Dow van plus tiendui
zend punten rond de jaarwis
seling 'ondanks alles' nog
steeds realistisch is. Uitgever R.
Russell van de Dow Theory
Letter op zijn beurt schat dat
de beursbarometer eind sep
tember op een niveau van 4600
punten ligt. Die laatste schat
ting zou neerkomen op een
halvering van de markt ten op
zichte van juli. Een 'financieel
Tsjernobyl'.
