Zeventig première
Filmfestival Utree
Famke Janssen, als 'ster' gevierd op Festival Venei
'Ik kan niet zonder mijn banjo'
Cultuur&Kunst
Karin 'Kameleon' Bloemen
Beatrix opent expos.
Rembrandt-tekenir1
WOENSDAG 9 SEPTEMBER 1998
jan rijsdam, 071-5356444. plv. chef ad v,
Halve finale Grote Prijs in LVC
leiden De halve finale van de Grote Prijs van Nederland in de
categorie R&B/Hip Hop is op zaterdag 19 september in het LVC.
Vijf veelbelovende acts kwalificeerden zich voor dit evenement
dat om 22.00 uur begint en duurt tot 04.00 uur. Het zijn: East-
West Connection (Amstelveen), Chosen 4 Soul (Vlaardingen),
Solid (Amsterdam) Strezz (Zoetermeer) en Mr Bigmic (Delft). De
toegang bedraagt 12,50. Kaarten bij Plato, Velvet, VW, De WW
en aan de zaal.
Literaire avond in De Burcht
leiden De schrijver F.Springer staat centraal tijdens een literaire
avond op woensdag 16 september in Sociëteit De Burcht. Sprin
ger, pseudoniem voor Carel Jan Schneider, ontving in 1993 de
Constantijn Huygensprijs voor zijn gehele oeuvre. Hij wordt die
avond geïnterviewd door Peter Zonneveld, docent moderne let
terkunde aan de Vakgroep Nederlands. De meeste romans van
de schrijver Springer spelen zich af in het voormalige Neder-
lands-Indië. De bijeenkomst begint om 20.15 uur, de toegang
bedraagt tien gulden.
Peter Zumthor wint architectuurprijs
kopenhagen De Carlsberg Architectuurprijs 1998 is gewonnen
door de Zwitser Peter Zumthor. De Deense koningin Margrethe
II reikt de prijs morgen aan Zumthor uit. De Nederlandse archi
tect Rem Koolhaas was een van de 26 kanshebbers voor wat ook
wel de Nobelprijs voor de Architectuur wordt genoemd. De prijs,
met een bedrag van 200.000 ecu (bijna een half miljoen gulden),
wordt eens in de drie jaar toegekend. Zumthor ontwierp onder
meer het uit glas en staal opgetrokken Kunsthaus in het Oosten
rijkse Bregenz en een badcomplex in het Zwitserse Vals. De jury
roemde zijn talent in de omgang met licht. De vorige winnaars
van de prestigieuze prijs waren Tadao Ando uit Japan (1992) en
Juha Leiviska uit Finland (1995).
Ontwerper Verner Panton overleden
kopenhagen De beroemde Deense architect, binnenhuisarchi
tect en ontwerper Verner Panton is zaterdag op 72-jarige leeftijd
in Kopenhagen overleden. Panton werkte samen met de later
ook beroemd geworden ontwerper Arne Jacobsen. De objecten
van de Deen worden gekenmerkt door curves in de vormen,
kleurigheid en het gebruik van allerlei typen materiaal. Panton
werd vele malen onderscheiden. Hij kreeg onder meer de Ro-
senthal-Studio-prijs voor zijn ontwerpen van meubels, stoffen,
tapijten en lampen. In de Deense stad Kolding wordt komend
weekeinde een expositie geopend van het werk van Panton. Aan
de voorbereiding daarvan werkte hij tot kort voor zijn dood mee.
Heinekenprijs voor Jan van de Pavert
amsterdam De kunstenaar Jan van de Pavert (38) krijgt de Dr. A.
Heinekenprijs voor de kunst, een bedrag van 100.000 gulden. Hij
is uitgekozen door de Koninklijke Nederlandse Akademie van
Wetenschappen. De jury noemt hem een „veelzijdige en uitge
sproken persoonlijkheid met een rijk en gevariëerd palet. Dat
palet is zelfs zo kleurrijk dat hij van schilder beeldhouwer is ge
worden, van beeldhouwer computerkunstenaar en van compu
terkunstenaar aquarellist." Van de Pavert krijgt de prijs op 24
september. De volgende dag begint in Arti et Amicitiae in Am
sterdam zijn expositie 'Huis Tape Muur', die bij de prijs hoort.
Eredoctoraat voor Rutger Kopland
utrecht Rutger Kopland, het dichterspseudoniem van hoogle
raar Rudi van den Hoofdakker, krijgt samen met de Amerikaan
se classica en filosofe prof. Martha Nussbaum een eredoctoraat
van de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht. De universiteit
viert daarmee haar tiende verjaardag. De universiteit reikt de
onderscheidingen uit op haar dies natalis op 29 januari 1999.
Van den Hoofdakker was verbonden aan de Rijksuniversiteit
Groningen. Martha Nussbaum werkt aan de Universiteit van
Chicago. Van den Hoofdakker is onder meer gekozen vanwege
zijn verwoording van menselijke waarden in de wetenschap en
de dichtkunst. Nussbaum wordt gehuldigd vanwege haar exper
tise en kennis van het culturele erfgoed dat tot de bronnen be
hoort van het Europees humanisme.
De Dijk knijpt er jaartje tussenuit
De Dijk, al jarenlang één van
Nederlands meest succesvolle
livebands, knijpt er een jaartje
tussenuit. Huub van de Lubbe
en de zijnen gebruiken 1999
om de batterij op te laden.
Eerst wordt de accu nog even
helemaal leeggetrokken. Met
de release van twee nieuwe
cd's op één dag zet De Dijk op
28 september een krachtig na
jaarsoffensief in. Tot aan de
kerst is de band volledig volge
boekt. De nieuwe cd's zijn een
live-album en een verzamelaar
waarop de zeventienjarige car
rière is samengebald. De voor
bode van deze platen, de
single 'Groot Hart', is sinds vo
rige week veelvuldig op de ra
dio te horen. Behalve de cd's
komt er ook een fotoboek uit.
Bob Bronshoff maakte de fo
to's, Dijk-zanger Huub van der
Lubbe schreef de begeleiden
de teksten.
hoofddorp Karin Bloemen brengt volgende week haar nieuwe programma 'Kameleon' in Schouwburg
De Meerse in Hoofddorp. Het is voor het eerst sinds 1996 dat Bloemen met een grote theatershow op de
planken staat. De afgelopen twee jaar had ze het vooral druk met tv-shows en het krijgen van een dochter.
Centraal in het nieuwe theaterprogramma staan de nummers van haar eerste, onlangs verschenen studio-
cd, vol met nieuw Nederlandstalig repertoire. foto erwin olaf (styling: jan aarntzen).
Hoogtepunten live op internet
Op het 18e Nederlands Filmfestival dat van 23 september
tot 2 oktober wordt gehouden in Utrecht zullen driehon
derd films te zien zijn, waarvan zeventig premières. 124
Films en televisieproducties dingen mee naar het Gou
den Kalf, de grote prijs van de Nederlandse film. In totaal
zijn er dertien gouden kalveren en elf andere filmprijzen
weg te geven.
van Arnon Grimberg. De slot
film is 'Door de wind gejaagd'
van Alejandro Agresti, met on
der anderen Jean Rochefort en
Angela Molina in de hoofdrol-
amsterdam anp
Een groot aantal hoogtepunten
van het filmfestival zal dit jaar
live te zien zijn op Internet. Dat
heeft directeur J. Heijningen
gisteren gezegd bij de presenta
tie van het festivalprogramma
waarvan de begroting voor het
eerst sinds jaren sluitend is.
De openingsfilm van het festi
val is 'Het 14e kippetje' van de
debuterende regisseur Hany
Abu-Assad, naar een scenario
Herman Brood is
boos op Interpay
amsterdam anp
Herman Brood heeft een kort
geding aangespannen tegen In
terpay en DHL. Brood is ont
stemd dat er zonder zijn toe
stemming werk van hem is af
gedrukt in Ter Zake, een
nieuwsbrief die Interpay naar
zakelijke relaties stuurt. Inter
pay en DHL hielden in mei een
actie met litho's van Brood. Wie
een zending liet uitvoeren door
DHL, daarvoor betaalde met
zijn Eurocard/Mastercard en
ook nog de moeite nam om een
slagzin af te maken, kon zo'n af
druk winnen. De initiatiefne
mers hadden daarvoor drie li
tho's aangekocht. Volgens DHL
zou Brood slechts moeite heb
ben met de publicatie in het re
latiemagazine. Twee van zijn
werken staan daarin afgebeeld.
len.
Op Internet worden onder
meer beelden vertoond van het
feest rond de openingsfilm,
waarbij ook de hoofdrolspelers
aanwezig zijn. Verder zullen de
talkshows van Jan Heijs en Phi
lip Freriks te zien zijn en van
een groot aantal films worden
clips vertoond.
Staatssecretaris^
(cultuur) reikt tij(V
ning van het festie
Gouden Kalf uit. w
dit jaar is er ook eqC
beste acteerprest^p
film voor vrouvvejo
nelijke spelers.
Festivaldirecteur
vertelde niet zon;
het Nederlandse:
voor het eerst,
van 2,4 miljoen gij
heeft gekregen, q
komt uit subsidij
meer de gemeenjü
vincie Utrecht, ten
cent uit fondsen b
komt van sponsorf
kele prijzen uitloir
eerst dit jaar is eeoi
het programma ie 1
foort te zien. ei
amsterdam anp
Koningin Beatrix opent op
dinsdag 29 september in het
Gemeente-archief te Amster
dam de expositie 'Rembrandt
aan de Amstel; wandelingen in
en om Amsterdam'. Meer dan
honderd landschapstekenin
gen van Rembrandt en zijn
tijdgenoten zijn op de ten
toonstelling bijeengebracht.
Aanleiding voor de expositie is
het 150-jarige bestaan van het
archief.
Uit onderzoek in het Ge
meente-archief is nog eens
duidelijk gebleken dat Rem
brandt vele van zijn honder
den tekeningen en etsen van
stadsgezichten en landschap
pen in Amsterdam en omge-
I
ving (Diemen, 0
Bloemendaal) vt
Oude kaarten eni
illustreren op def^
ling de plekken dif
-soms met zijnlJ*
koos.
De tentoonstelP
rige archief duur;1
30 november. He?0
archief in Amste^
richt in 1848, bev
leen de archiever
heidsinstellingen,11;
van bedrijven env<
die een belangrijk
of speelden in dr
Artis en het Coir
Daarnaast is bij hk
grote collectie foli
knipsels en platte;?1
'Hollywood is een groot poker spel'
venetie pieter van lierop
Sinds tien jaar woont Famke Janssen in Amerika.
Eerst werkte ze er als fotomodel, vervolgens als
filmactrice. Thans lijkt de Nederlandse bezig aan
haar definitieve doorbraak naar wereldfaam. De
eerste keer dat ze echt de aandacht trok was in de
James Bond-film Golden Eye waarin ze als Xenia
Onatop met dodelijke dijen levensgevaarlijk bleek
voor Agent 007, tot ze gewurgd werd door een he
likopter.
Heel wat chiquer presenteert ze zich deze week
op het Festival van Venetië waar ze te zien is in
maar liefst twee films uit het hoofdprogramma:
het door John Dahl geregisseerde pokerdrama
"Rounders' en vervolgens 'Celebrity', van Woody
Allen. In de eerste film speelt Famke een profes
sionele poker player die vergeefs probeert hoofd
rolspeler Matt Damon te versieren. In de tweede
film spelen Leonardo DiCaprio en Kenneth Bra-
nagh de hoofdrollen en is de Nederlandse bru
nette redactrice bij een uitgeverij.
Beide rollen zijn qua omvang bescheiden, maar
zeer bijzonder is dat Famke nu als enige actrice
ter wereld de twee momenteel meest gekoesterde
supersterren van Hollywood als tegenspelers
heeft gehad: DiCaprio en Damon. Rounders is in
tussen een degelijke genrefilm gebleken waarvan
de ensceneringen en het acteren heel erg deugen
maar de intrige enigszins blijft steken in cliché
matigheid. Naar 'Celebrity' wordt uitgekeken met
verwachtingen die steeds hoger gespannen ra
ken, naarmate het festival maar blijft grossieren
in teleurstellingen.
Woody Allen zal het gaan hebben over de ab
surde hysterie die in Amerika samenvalt met 'be
roemdheid'. Famke Janssen begint aardig zicht te
krijgen op dat fenomeen. In Venetië verzamelen
journalisten zich in groepen van zes om met haar
te kunnen praten.
De samenwerking met Woody Allen wordt door
Famke aldus getypeerd: „Geweldig, beangsti
gend, fascinerend en een complexe ervaring waar
je erg véél van leert. Bijzonder aan 'Celebrity' was
ook dat ik de meeste van mijn scènes deel met
Kenneth Branagh die ook al mijn tegenspeler was
in 'The Gingerbread Man', van Robert Altman.
We kunnen uitstekend met elkaar overweg. Gek
scherend vroegen we ons al af welke film we ver
volgens samen zullen maken."
Voor 'Rounders' moest ze leren pokeren. „Eerst
dacht ik dat het een makkelijk spelletjes was. Ik
ging het doen met vrienden en dat was leuk.
Maar intussen weet ik dat ik maar het beste ver
van een echte pokertafel weg kan blijven, want ik
zou er al mijn geld verliezen. Meer dan je geneigd
ben te geloven, lijkt het op schaken. Het gaat over
observeren, timing, zelfbeheersing, weten wat je
laat merken en wat niet. Psychologische oorlog
voering. Dat is allemaal veel belangrijker dan de
kaarten die je toevallig in je vingers krijgt." Poke
ren lijkt volgens Janssen erg op het spel dat
'Hollywood' heet. „Als je carrière wilt maken,
moet je gokken met de rollen die je aanpakt. Ik
probeer te gokken op tegelijkertijd mainstream-
films die verondersteld worden commercieel suc
ces te krijgen en 'independent' films van cineas
ten met artistieke geldingsdrang, die goed zijn
voor je reputatie als actrice. In het begin van je
carrière heb je dus weinig te kiezen. Je kunt niet
even zeggen: 'Mijn volgende film wil ik maken
met Martin Scorsese. Je kunt alleen maar 'ja of
nee' zeggen tegen wat toevallig jouw kant op
komt rollen. De competitie is ongenadig in deze
business. Pas als je met enige regelmaat te zien
bent geweest in films van de grote studio's, wordt
het mogelijk in de buurt te komen van de onaf
hankelijke cineasten met wie je zo dolgraag zou
willen werken. Want zelfs topacteurs weten dat ze
voor de meest interessante rollen bij de 'indepen
dents' moeten zijn."
el
De rol die ze speelde in GoldenSt
stroomversnelling veroorzaakt in Ff8
carrière. Dat is ongewoon, want
'Bondgirls' hoor je later nooit me
mij betekende het dat ik daarna dp
kreeg om te werken met betere reg»e
tere acteurs. Misschien heb ik die
kendheid beter weten uit te buiten
trices uit Bond-films." ïf
„Ik denk dat ik Hollywood betertë
draait toch alles in eerste en in laJ>
om geld. Als je naam verbonden iJt
die commercieel groot succes heJu
moet je geen dag wachten maar da
gebruiken, zoals ik gedaan heb vo
dustry', van John Irvin."
De uit Amstelveen afkomstige aa
gehandicapt te weten door een pa
heden waar veel collega's op stuk)
maar waardoor zij zich niet wil
.Aanvankelijk werd mij geadviseei
naam te kiezen, want 'Famke Jansi
niet uitgesproken en het beklemt»
elders afkomstig bent. Maar ik wilój
naam. Ik heb er over nagedacht dr
eindelijk geweigerd." M
Met Barney McKenna terug naar de wortels van The Dubliners:
rotterdam harry de jong
In de schemeravond twinkelen
lichtjes als een glinsterende
halsketting over de heuvelrug
gen langs de Ierse zee. Barney
McKenna wijst ernaar. „Kijk",
zegt hij. „Daarom houd ik zo
van deze plaats." De lichtjes ac
centueren een decor vol witte
huisjes, zeilschepen en jachten.
In het spiegelgladde water teke
nen de vormen van kleine rots
achtige eilandjes grillige patro
nen tegen de horizon. De boten
in de haven liggen doodstil. Dit
is Howth, een schilderachtig
vissersplaatsje vijftien kilometer
ten zuiden van Dublin. „Het
oudste vissersdorp van Ier
land", weet McKenna.
Vrijgezel
De banjospeler van de Dubli
ners kan het weten, want hij
woont er al dertig jaar. En hoe
wel hij ver in de vijftig is, is de
krombenige muzikant nog altijd
vrijgezel. Zijn sobere woning in
Howth kijkt uit op de ruïnes van
een oude kerk. Daarachter ligt
de zee. Om de hoek staat een
buurtcafé en daar is Barney re
gelmatig te vinden. Op zater
dagavond neemt hij zijn banjo
mee naar de pub en dan wordt
er spontaan gemusiceerd met
wie maar een instrument bij
zich heeft. Dit is het eenvoudige
verhaal van een eenvoudig
man. Een man die zich niette
min al 36 jaar tot een van de
populairste folkmuzikanten van
Ierland mag rekenen. Want als
oprichter van de Dubliners
wordt hij overal in Europa en
ver daarbuiten op handen ge
dragen.
Nieuwe generaties
De Dubliners lijken steeds weer
door nieuwe generaties te wor
den ontdekt. Alsof ouders hun
liefde voor de traditionele folk
van de vijf Ieren op hun kinde
ren overdragen. Op dit moment
bestaan de Dubliners naast Mc
Kenna uit zanger/gitarist Sean
Cannon, violist John Sheahan,
gitarist Eamonn Campbell en
zanger/gitarist Paddy Reilly.
Barney en John waren de man
nen van het eerste uur. Wande
lend door zijn woonplaats haalt
Barney nog eens oude herinne
ringen op.
„Ronnie Drew, Ciaran Bour-
ke, John Sheahan, Luke Kelly en
ik. Dat waren de oorspronkelij
ke Dubliners", vertelt McKenna.
„We waren al een jaar of vijf be
zig toen we in 1967 een hit
scoorden met 'Seven Drunken
Nights'. Dat deed heel wat stof
opwaaien. Een liedje over een
man die elke avond dronken
thuiskomt, dat kon niet. Som
mige katholieke bisschoppen
maakten zoveel stampei over
die tekst dat de Ierse radio be
sloot het nummer te boycotten.
Maar dat werkte alleen maar in
ons voordeel. Het was een oer
oud liedje, dat in veel verschil
lende talen bestond. De Deense
versie is ook heel populair ge
weest. Maar goed, vanaf het
moment dat Seven Drunken
Nights een hit werd, konden wij
van de muziek bestaan. Ik was
tot die tijd een eenvoudige elek
tricien in overheidsdienst."
Van jongsaf
„Maar als ik vrij was, was ik be
zig met muziek. Dat heeft er
van jongsaf ingezeten. Iedereen
in mijn familie bespeelde een
instrument. Mijn vader had sa
men met drie broers een folk
groep en mijn oma had ooit
haar brood verdiend als muzi-
kante. En dan was er nog mijn
oom Barney die fiddle speelde
en tante Maggie met haar tin
whistle. Ik groeide op in de
buurt van Dublin, in de verte
kon ik de bergen en de zee zien.
Mijn grootvader nam me vaak
mee uit vissen en leerde me al
les over folkmuziek. Er was geen
televisie en geen telefoon, we
wisten niet wat er in de wereld
gebeurde. Maar we wisten wel
alles over de muziek en de dan
sen van ons land.
„Ik ontmoette Ronnie, Luke,
John en Ciaran in de Donag-
hue's pub in Dublin. Dat was
een echte folkclub. Iedereen
was daar altijd aan het musice
ren. Wij hadden als de Dubli
ners een eigen gezicht omdat
we allemaal een baard hadden.
Zo werd ik Barney met de baard
en de banjo. Ik ben trouwens op
latere leeftijd met dat instru
ment begonnen. Op mijn ze
vende speelde ik mandoline.
Daarmee begeleidde ik mijn va
der op z'n accordeon. Toen ik
een jaar of zestien was ben ik
overgestapt op de banjo. In Du
blin woonde een man die op
dat instrument prachtige klas
sieke stukken kon spelen en hij
inspireerde me zo dat ik ook
een banjo aanschafte. Ik heb
vervolgens mijn eigen stijl ont
wikkeld. En eerlijk gezegd ben
ik daar altijd nog wel een beetje
trots op."
Vissen
Barney McKenna is nu 57 jaar
en meer dan 35 jaar onderweg
met de Dubliners. Hoe ouder hij
wordt, hoe meer hij de momen
ten thuis in Howth koestert.
„Een keer in de maand optre
den en de rest van de tijd vis
sen, dat lijkt me wel wat", grin
nikt hij. „Maar ik denk dat ik
dan misschien het toeren weer
ga missen. En ik kan niet zon
der mijn banjo. Met dat ding op
The Dubliners met uiterst links Bamey McKenna.
schoot leef ik pas. En dat zal al
tijd wel zo blijven." Hij wandelt
in de richting van de Lighthou
se, zijn stamkroeg in Howth.
„Kom mee, daar zit mijn broer
op dit moment met zijn banjo.
Ik heb zin om mee te doen."
De Dubliners spelen onder
meer op 28 september in
Utrecht (Vredenburg), op 29
september in Rotterdam (De
Doelen), op 5 oktober in Am-
