'Alleen ik ga over mijn muziek'
yT
De derde
oudste
Ilse DeLange op kruistocht
Ze hebben maar meteen de Royal Suite van een Amsterdams 5-sterren hotel voor haar geboekt. Kan Ilse
DeLange vast wennen aan de sterstatus die voor haar in het verschiet ligt. De 21-jarige coiintry-zangeres
uit Almelo geniet zichtbaar, maar ze houdt haar Twentse nuchterheid overeind. „Mooi allemaal, maar
het kan ook zo weer afgelopen zijn.Sinds gisteren ligt - versneld - haar eerste cd in de winkel.
„Ik ben niet wanhopig voor succes.
I ammy Wynette is
I dood, hier is de
nieuwe'. Zo kon
digde Paul de Leeuw haar aan in
zijn televisieprogramma en Ilse
DeLange dacht: 'Daar gaan we
weer'. Hoe vaak had ze zich in
haar jonge leven al niet moeten
verdedigen voor het simpele feit
dat ze country zingt. „Op school
hebben ze me verscheidene ke
ren uitgelachen. Hoe ik toch van
die muziek kon houden? Maar
als ik ze dan kwam vertellen dat
ik op tournee ging door Zwitser
land vonden ze het toch wel weer
interessant."
Bij Paul de Leeuw liep het ove
rigens goed af. „Hij liet me ge
woon zingen. Hij beoordeelde
mij op mijn muziek en mijn
stem." Zo heeft ze het graag. Ilse
Del^mge ziet haar carrière mede
als een kruistocht tegen het ver
keerde imago dat country nu
eenmaal heeft. ,,Ik baal zo van
die hoeden en die strobalen. Bij
het woord country denken men
sen niet aan de muziek, maar
aan cowboys, indianen en spo-
K ren aan de laarzen. Dit image
overschaduw! de muziek ge
woon. Als er al eens een fotograaf
of een cameraploeg op een
countryfestival komt kijken,
wordt er alleen maar ingezoomd
op mensen die uitgedost zijn met
grote hoeden en van die franjes
langs hun kleding. Waarmee het
stereotiepe beeld dus elke keer
wordt versterkt. Dat moet maar
eens afgelopen zijn. Als ik er aan
mee kan werken dat imago te
veranderen, zou dat te gek zijn."
De muzikale basis voor deze
kruistocht is haar eerste cd. Van
af gisteren ligt World Of Hurt in
de winkel, het eerste tastbare re
sultaat van haar spectaculaire
platendeal met Warner Nashvil
le. Ilse DeLange is de eerste Ne
derlandse zangeres met een con
tract bij een grote Amerikaanse
maatschappij, en nog wel voor
zeven albums. Wanier heeft een
gigantisch publiciteits* en mar-
ketingoffensief ingezet om de
blonde Almelose naar de top te
duwen. De single I'm not so
tough staat inmiddels redelijk
hoog in de Mega Top 100 en de
vraag naar de cd is al zo groot dat
op verzoek van de platenhandel
de release van World Of Hurt is
vervroegd. Ilse DeLange zelf zit
er bij, kijkt ernaar en blijft er stra
lend nuchter onder. „Mooi alle
maal, maar het kan ook zo weer
afgelopen zijn. Wordt het niets,
dan sta ik zo weer op straat."
Een extreem album
World Of Hurt is een sprankelen
de plaat. De muziek heeft ele
menten uit blues, country, pop,
folk en soul. „Voor de Verenigde
Staten is dit juist vanwege al die
stijlen door elkaar een heel ex
treem album", weet ze. In Ame
rika, waar de cd pas over een jaar
uitkomt, zijn de kaders waarbin-»
nen een country-artiest zich mag
bewegen uiterst strak omlijnd.
De industrie in Nashville, van
oudsher 'het Mekka van de
countrymuziek', kent strenge
wetten. Een procentje teveel pop
of blues in een lied en de radio
weigert het te draaien.
Ilse DeLange: „Wat er allemaal
in Nashville gebeurt, is verschrik
kelijk. Alles lijkt op elkaar. Je kimt
de zangeressen niet eens meer
van elkaar onderscheiden. Hup,
daar komt de volgende alweer
met z'n cowboyhoed. En ze klin
ken allemaal hetzelfde. Daarom
ben ik ook zo blij met deze plaat,
want hij is heel extreem voor
Nashville-begrippen. Dat was
ook mijn ideaal. Ik wil niet ver
dwijnen in de grijze massa. Ik wil
iets anders doen dan er al is. Niet
van dat lopende band-werk uit
Nashville."
Toch nam ze World Of Hurt
daar op. Aan haar woorden te
oordelen bijkans in de muil van
de leeuw. „Toch heb ik alle vrij
heid gehad. Ik heb zelf alle num
mers uitgezocht. Ik heb zelf
nummers geschreven. Ik heb zelf
bepaald welke instrumenten ik
in welke liedjes wilde hebben. En
ik heb zelf de producer mogen
uitzoeken. Ik heb dus echt een cd
gemaakt zoals ik ben. Deze basis
pakt niemand mij meer af."
Vanuit Nashville is inmiddels
wel het consigne gekomen dat ze
vóór World Of Hurt in de VS uit
komt vijf nieuwe nummers op
moet nemen. „Ze hebben het
over 'radiominded tracks'. De te
llse DeLange: „Ik vind alles best, maar ik kies zelf en ik neem alleen op wat ik leuk vind. Anders doe ik het niet. Ik weet precies
wat ik wil en ben daar ook duidelijk in." foto cpd dirk w. de jong
■■J
nen begonnen me al te kriebe
len. Ik vind alles best, maar ik
kies zelf en ik neem alleen op wat
ik leuk vind. Anders doe ik het
niet. Ik weet precies wat ik wil en
ben daar ook duidelijk in. Alleen
ik ga over mijn muziek."
Het klinkt ferm, maar hoe voet
bij stuk te houden als de hoge
bazen anders willen? Houdt ze
dat vol? „Ja, dat houd ik vol. Ook
in Nashville. Hoe ik dat zo zeker
weet? Nou, dan heb ik geen deal.
Ik ben niet wanhopig beroemd te
worden. Ik wil goed zijn in wat ik
doe. Ik wil aan mijn eigen geloof
vasthouden en daar zo goed mo
gelijk in zijn. Ik zal doen wat in
mijn hart zit. Als ik nummers
voorgeschoteld krijg die ik niks
vind, neem ik ze niet op. Doe ik
gewoon niet. Veel mensen die
me dit horen zeggen, reageren in
de trant van: 'Dat zeg je nou wel.
meisje, maar... Nou, wacht maar
af."
Het begin
Op haar achtste won ze een play-
backwedstrijd, op haar tiende
stond ze voor het eerst live op
een podium te zingen. Haar hart
lag meteen bij Amerikaanse mu
ziek. Joop Liefland, de man die
haar gitaar leerde spelen, stopte
haar regelmatig cd's toe. Veel
country en aanverwante genres.
„Zo moet ik mijn southern ac
cent gekregen hebben, denk ik.
Nu ik een plaat uit heb, wil ieder
een weten hoe ik aan zo'n Ame
rikaans accent kom. Ik had me
eerlijk gezegd nooit afgevraagd
waar deze zogeheten southern
drawl vandaan komt. Het enige
wat ik achteraf analyserend heb
kunnen bedenken, is dat ik altijd
wel naar die muziek luisterde,
maar de taal niet machtig was.
Misschien ben ik zo puur op de
klank afgegaan en is het zo ont
staan."
De single I'm not so tough en
nu de cd komen in een betrekke
lijk gunstige tijd uit. Juist afgelo
pen maanden is de van oor
sprong Canadese schoonheid
Shania Twain er, na een lange
aanloop, in geslaagd met het
country-pop liedje You're still the
one hoog in de Nederlandse hit
parade te belanden en zo
enigszins het pad voor Ilse De-
Lange te effenen. „Veel mensen
die mijn muziek horen, verwij
zen naar Shania Twain. Ik vind
You're still the one een mooi
liedje. Maar het is wel een andere
mix, hè. In Amerika zit er een
steelgitaar in, hier een of ander
orgel. Ik houd niet van andere
mixen. Ik vind dat jammer." Ze
legt haar hand op haar cd. „Hier
komen ze niet aan. Dit is het, zo
blijft het. Take it or leave it."
De cd World Of Hurt is ge
noemd naar haar favoriete lied
van de plaat, een compositie van
Beth Nielsen Chapman. „Het
was een van de eerste nummers
die ik geselecteerd heb. Voor
mijn eerste reis naar Nashville
had ik een stapel cassettes gekre
gen van een muziekuitgeverij. In
het hotel in Nashville werd ik 's
nachts om drie uur wakker, van-
'wege het tijdsverschil. Walkman
op. wat moet je anders? Er kwam
een hele stoet liedjes voorbij die
me niets deden en toen opeens
deze. World Of Hurt. Het moest
de titel worden."
Niet een beetje zwaar, Wereld
van pijn? „Zeker zwaar, maar het
is een geweldig nummer. Het
heeft precies de groove die ik
zoek. Ik heb geen filosofische be
nadering van muziek. Ik ga puur
op het gevoel af."
Levensleed
Veel van de teksten zijn in de ik
vorm en ze verhalen over gebro
ken liefdes en ander levensleed.
Ze voelt de vraag al aankomen.
„Ik begrijp dat men zich afvraagt
of je niet zelf meegemaakt moet
hebben waar je over zingt. Ik
denk het niet. Iemand die over
een moord schrijft, heeft er vaak
geen gepleegd. Het heeft te ma
ken met inlevingsgevoel. Je kunt
je inleven in de problemen van
een ander of je kunt het niet. Ik
kan het, of probeer het althans.
Ogen dicht, laten gaan. Als ik die
zinnen zing, stel ik me zo voor
dat ik iemand voor me heb aan
wie ik de gevoelens van pijn
moet overbrengen."
Vier van de veertien liedjes op
de cd schreef ze zelf. Ze hoopt
deze gave verder te ontwikkelen.
„Maar ik staar me niet blind op
mijn eigen schrijven. Dat is niet
goed. Ik wil me verder ontwikke
len, natuurlijk. Ik hoop er goed in
te worden. En ik hoop, wanneer
ik mijn liedjes goed genoeg vind,
ze ook op te nemen. Maar het
lijkt me stom de ogen te sluiten
voor liedjes van anderen. Vaak is
dat beter. Mensen die helemaal
gefocust zijn op hun eigen werk,
blijven vaak in één sfeer hangen.
Met liedjes van anderen krijg je
afwisselender platen
Toch zal ze niet snel naar een
bekende song grijpen. „Alle
nummers die ik geweldig vind,
zijn al door Bonnie Raitt gedaan.
En als Bonnie Raitt iets gespeeld
heeft, hoef je niet te proberen het
beter te doen. Lukt toch niet."
Er zit een stralende jonge
vrouw op de bank. Geheel in het
zwart, de blonde lokken slordig
opgestoken. Vlak voor het inter
view kwam een vrouw bezorgd
vragen of ze zo ook de foto is ge
gaan. „Waarom niet? Kan toch
best?" Thuis loopt ze het liefst in
T-shirt en 'spiekerbokse', zoals
ze in smeuïg Twents laat weten.
„Mijn moeder zegt ook wel eens:
'Kleed je toch eens fatsoenlijk
aan'. Maar mij gaat het om de
muziek. Ik hecht niet veel waar
de aan uiterlijk." Al beseft ze an
derzijds ook dat haar prettige
verschijning niet onbelangrijk is
geweest bij het sluiten van de
platendeal.
„Als ik een hoofd vol wratten
had gehad, had ik die deal niet
gekregen, zo is het ook. Het zou
niet zo moeten zijn, maar zo
werkt het. Als ik in Nashville
rondloop en daar zo'n singer-
songwriter, naarstig op zoek naar
een platencontract, in een kroeg
zijn hart uit zie storten, ervaar ik
de onrechtvaardigheid. Ik voel
me daar zo klein bij." Ze houdt
duim en wijsvinger op sui
kerklontjesgrootte van elkaar.
Een begrip
Voor het grote publiek mag Ilse
DeLange een gloednieuwe naam
zijn, in de betrekkelijke besloten
heid van de Nederlandse coun-
tryliefhebbers was ze al langer
een begrip. De laatste tijd trad ze
op als zangeres van de groep
Cash On Delivery. Maar noodge
dwongen scheiden hun wegen
nu. De meeste groepsleden heb
ben vast werk en kunnen, willen
of durven dat niet op te geven
om met üse op tournee te gaan.
„Ik heb daar nachten van wak
ker gelegen. Op het persoonlijk
vlak hebben we totaal geen pro
blemen. Ik hou van die jongens.
Maar het wordt een stuk zakelij
ker nu. Ik moet denken aan mijn
toekomst. Ze vinden het jammer,
maar ze respecteren mijn opstel
ling. Er is ook iets van opluchting
nu. Ik weet: ze steunen me."
Momenteel wordt een com
pleet nieuwe begeleidingsband
voor haar samengesteld. Ge
vraagd: twee gitaristen, van wie
één ook dobro en mandoline kan
spelen, een hammond-organist,
bassist, drummer en toch ook
een pedal-steelgitarist. „Want die
heeft niemand in het popcircuit.
Uniek dus."
In oktober en november zal ze
met dit gezelschap het Neder
landse popcircuit rondreizen.
Paradiso, Oosterpoort, De Lan
taarn, Doornroosje, dat soort za
len. „Ik ga gewoon concerten ge
ven en ik zie wel wie er komt. Ik
wil een ander publiek bereiken.
Mensen die voor de muziek ko
men en mensen die een stereo
tiep beeld van country hebben
en daar afwillen."
Vervolgens gaat het meteen
door naar het buitenland. Euro
pa en zelfs ook nog naar Austra
lië en Canada voor eind volgend
jaar World Of Hurt in de Verenig
de Staten uitkomt en ze daar op
tournee gaat. „Ik snap zelf niet
hoe dat allemaal qua tijd kan.
Zitten er wel genoeg dagen in
een jaar?"
Pa en ma De Lange zijn uiter
aard 'best wel een beetje trots',
glimt ze vanaf de bank. ,Aan de
andere kant vinden ze het ook
beangstigend. Ik heb tenslotte
een deal in Amerika. Ze zien hun
dochter daar al naar toe trekken.
Maar dat is geheel aan mij. Ze
moeten me daarin vertrouwen.
Natuurlijk zijn ze bang me te ver
liezen. En als de plaat het daar
goed doet, schuw ik het niet.
Misschien krijg ik wel heimwee,
joh, wie weet? Maar dan zal ik er
eerst langer moeten zitten."
ZATERDAG 1 AUGUSTUS 1998
Onze Taal
Bij ons thuis was ik de derde. Twee
oudere broers had ik boven mij, zo
dat mijn kindergarderobe voor een
belangrijk deel bestond uit kleren
die zij eerder hadden gedragen
maar die hun te klein geworden wa
ren en die dan op wonderbaarlijke
wijze iedere keer weer precies ge
past voor mij waren. Dat was niet
aangenaam. Ik ben dan ook heel blij
dat het tegenwoordig anders gere
geld is. Zelfs Lily, de lappenpop, is
aldus afdalende tot mij gekomen. Al
moet ik erbij zeggen dat mijn groot
moeder Lily bij elke volgende eige
naar van een nieuw gebreid lijf
voorzag.
Ik wil niet spreken over mijn ongelukkige
jeugd. Interessanter is de vraag hoe men
iemand als ik aanduidt in onze taal. Om te
beginnen hebben we de keuze tussen: 'op
twee na de oudste zoon', en: 'de op twee na
oudste zoon'. Als ik me niet vergis is de
tweede volgorde tamelijk nieuw. In vorige
eeuwen kwam enkel de eerste volgorde
voor: 'op twee na de oudste'. Pas in de 20ste
eeuw is men ook gaan zeggen: 'de op twee
na oudste'.
Die kleine verandering van volgorde,
waarbij een bijwoord dat eerst links van
het lidwoord stond, tegenwoordig graag
rechts ervan staat, komt vaker voor. Vroeger
zei iedereen alleen maar: 'waarschijnlijk de
snelste renner aller tijden', maar tegen
woordig zegt menigeen: 'de waarschijnlijk
snelste renner aller tijden'. En evenzo zien
we in plaats van het klassieke 'verreweg het
gevaarlijkste onderdeel' nu ook geregeld:
'het verreweg gevaarlijkste onderdeel'. En
'bijna een zestiger' wordt af en toe al: 'een
bijna zestiger'. Of de nieuwe volgorde de
oude op den duur zal verdringen, valt niet
te zeggen. Misschien hebben we er gewoon
een extra mogelijkheid bij gekregen in onze
taal.
Het betrekkelijk nieuwe van 'de op twee na
oudste' lijkt intussen in de spreektaal al een
volgende ontwikkeling mee te maken. Na
melijk dat het woordje 'op' wordt weggela
ten. Men zegt dan al gauw; 'de twee na
grootste', 'de één na mooiste', 'de drie na
laatste'.
Of het er iets mee te maken heeft, weet ik
niet, maar tegelijkertijd is er een andere
manier van zeggen opgedoken, waarschijn
lijk regelrecht uit het Engels: 'de derde oud
ste'. Ik houd het voor een akelig anglicisme
dat ik nooit zal gebruiken, maar ik schijn de
enige te zijn, want je ziet het dagelijks zo in
de kranten en je hoort het de mensen ook
zeggen. 'De derde oudste' drukt dan het
zelfde uit als ons 'op twee na de oudste' of:
'de op twee na oudste'.
Wat geeft een Engels woordenboek als
vertaling van 'the third best'? Wordt het
'op twee na de beste', of 'de op twee na bes
te', of: 'de derde beste'? Ik ga eens kijken in
het 'Van Dale Groot Woordenboek Engels-
Nederlands' van W. Martin en G.A.J. Tops,
editie 1984. Daar staat: 'diird best: op twee
na de beste'. Dat is dus de klassieke Neder
landse zegswijze. Maar woordenboeken
moet je nooit direct vertrouwen, dus ik kijk
voor alle zekerheid ook nog even bij de an
dere telwoorden. Dan blijkt al gauw mijn
wantrouwen gegrond, want we treffen een
bonte variatie aan: 'second best: op één na
de beste'; 'the fourth richest man: de vierde
rijkste man, de op drie na rijkste man'; 'the
fifth most beautiful girl: het vijfde mooiste
meisje'; bij 'sixth' staat geen vergelijkbaar
voorbeeld; 'the seventh largest town: de ze
vende grootste stad'; 'the eighth largest in
dustry: de op zeven na grootste industrie';
'she is the ninth tallest of the class: ze is op
acht na de grootste van de klas'; 'the tenth
fastest car: op negen na de snelste auto'.
De conclusie is interessant. Niet alleen
houden de heren Martin en Tops blijk
baar van een beetje variatie, maar ook zien
we drie mogelijkheden: 'op twee na de bes
te', 'de op drie na rijkste' en 'het vijfde
mooiste'. Alleen het type: 'de twee na oud
ste' is nog niet vertegenwoordigd. Verder is
het interessant om te zien dat reeds in 1984,
althans bij mensen die vertrouwd zijn met
het Engels, 'het vijfde mooiste meisje' ken
nelijk geheel geaccepteerd was. Ik zeg daar
niets van, zolang ik mij zelf maar niet hoef
aan te duiden als de derde oudste zoon.
Overigens heb ik, als de toestand zorgelijk
zou worden, een uitweg. Omdat ik geen
jongere broers heb, enkel een jongere zus
ter, zodat ik de derdehands kleren geheel
moest afdragen, kan ik mij altijd nog ge
woon: 'de jongste zoon' noemen.
