1
Ten dienste van
Maria en haar
vereerders
l<
w
Nederlandse jongeren helpen in Lourdes
rend. En dat uitgerekend na een
preek over de barmhartige Sa
maritaan."
Piepend komt de trein uit
Montpellier op station Lourdes
tot stilstand. Op het perron
wacht een dertigtal vrijwilligers
met brancards en metalen stoe
len op wieltjes op de zieke pel
grims. De Nederlandse jongens
zijn zojuist geïnstrueerd over de
manier waarop ze hen moeten
bejegenen. „Vergeet niet dat het
mensen zijn en geen goederen",
riep een kleine, opgewonden
Fransman. „Houd oogcontact,
probeer uit de ogen hun bood
schap te lezen. Misschien versta
je de mensen niet, maar de taal
van het hart verstaat iedereen."
De ploeg vrijwilligers is opge
deeld in groepjes, die elk hun ei
gen taak hebben. Maar al snel
nadat de treindeuren open zijn
gegaan, is dat vergeten en ont
staat er een enorme chaos. Er
blijken opeens een groot aantal
leidinggevenden te zijn, die te
gengestelde bevelen schreeuwen.
Wonder boven wonder komen
de zieken heelhuids in de ge
reedstaande bussen terecht, die
ze naar het ziekenhuis bij de grot
brengen.
Beloning
Thomas schudt zijn hoofd bij zo
veel onkunde. „Wat een ineffi
ciëntie. En waarom zijn er geen
liftjes?" Harry ziet het positiever.
„Je wordt er heel blij van. Van
een vrouw kreeg ik drie kusjes als
beloning. En die ogen, zo mooi.
Jammer dat we elkaar niet kon
den verstaan." Pieter was blij dat
Martin hem hielp met het tillen
van de zieken, want dat had hij
nog nooit gedaan. „Ik was bang
dat ik ze pijn zou doen."
Een paar treinen later is ieder
een ingewerkt. In een trein uit
Antwerpen ligt een patiënt die zo
dik is, dat ze op een brancard
door het raam naar buiten moet
worden getild. Zes stevige man
nen kunnen haar nauwelijks
houden. Een andere vrouw ver
telt in de korte rit over het perron
naar de bus haar hele levensver
haal. Ze heeft kanker, haar man
stierf na een ziekbed van 12 jaar,
haar enige zoon van 29 kwam
onlangs bij een verkeersongeluk
om het leven. „Ik ben helemaal
alleen over", snikt ze, als een an
dere vrijwillger het karretje over
neemt en haar de bus in rijdt.
Bij een vertrekkende trein gaat
het er vrolijker aan toe. De men
sen zitten zichtbaar ontspannen
in de vertrekhal. Een blinde flui
tist speelt bekende deuntjes, die
door de wachtende pelgrims
worden meegezongen. De ldeine
Fransman die de leiding heeft zet
het Maria-gebed in, gevolg door
het Onze Vader. Daarna kan het
'inladen' beginnen. „Prachtig",
glundert Harry, die componist is.
„Als ik de mensen niet kan ver
staan, begin ik gewoon te zingen.
Dat vinden ze altijd mooi."
Om half vijf in de middag is er
de dagelijkse sacramentsproces
sie over het Heiligdom. Duizen
den bedevaartgangers lopen het
rondje mee, de zieken op hun
brancards of in hun blauwe wa
gentjes voorop. De mannelijke
vrijwilligers worden als 'orde
dienst' ingezet. Ze hebben een
soort bretels gekregen om duide
lijk te maken dat ze medewerker
zijn. De bretels kunnen boven
dien dienst doen als touw om het
parcours af te bakenen. „Ik ben
gepromoveerd tot dranghek",
moppert een Nederlander, ter
wijl een ander het over een
'klotejob' heeft. Een groot aantal
van de pelgrims trekt zich niets
van de ordedienst aan en wil de
weg over steken of meelopen
met de processie. Pieter: „Een
mevrouw begon te huilen toen ik
dat verbood, toen keek ik maar
snel de andere kant op. Maar ze
mocht er niet door." „Nou, van
mij wel hoor", zegt Thomas, die
het 'politie-agentje' spelen maar
niets vindt. „Hiervoor ben ik niet
gekomen. Met een dik touw kun
nen ze de weg ook prima afzet-
's Avonds is er een lichtproces
sie. Ook hiervoor moeten de
mannelijke vrijwilligers opdraven
als 'levend dranghek'. Deze keer
wordt er beter geluisterd. De
sfeer is ingetogener door de vele
lichtjes en het massale gezang.
'Wees gegroet, Maria, vol van ge
nade, de Heer is met U. Gij zijt
de gezegende onder de vrou
wen', mompelen de bedevaart
gangers, gevolgd door het 'Ave
Maria'. Wat vinden de Nederlan
ders eigenlijk van deze Maria
verering? Pieter is zoals gewoon
lijk heel stellig: „Maria is heel be
langrijk. Zij doet voorspraak voor
ons bij Jezus. Bij haar kun je
jouw persoonlijke intenties
kwijt." De student bidt dagelijks
zijn plastic rozenkrans, die hij
voor drie franc (een gulden)
heeft gekocht. Pieter twijfelt er
ook niet aan dat Maria aan Ber-
nadette is verschenen. „Al moet
ik toegeven dat het mij emotio
neel niet erg raakt. Maar het is
goed om bedevaarten te houden
en te worden gesterkt in je ge
loof. In Lourdes blijkt dat je niet
de enige bent die gelooft. De we
reldkerk is hier zichtbaar aanwe
zig."
Vreugde
Ex-verpleegkundige Gertrude is
vol van Lourdes. „Ik geloof zeker
dat ze hier verschenen is. Als het
niet waar was, zou Lourdes nooit
zo zijn uitgegroeid als bedevaart
plaats." Anderen houden dat in
het midden en kijken meer naar
het effect. „Ik zie dat mensen er
een gigantische kracht door ont
vangen", zegt Come, een nuch
tere ondernemer uit Zeeland.
„Ze gaan met meer vreugde weg
dan ze zijn gekomen. Het werkt
dus blijkbaar." Dat is ook de me
ning van Thomas. „Of het waar is
of niet, ik probeer door de ogen
van de bedevaartgangers te kij
ken. Er gebeurt iets met ze en er
gebeurt ook iets in mijn leven
door het contact dat ik met ze
heb. Lourdes doet mij denken
aan Jezus, die ook de blinden en
de lammen aantrok."
Aan het eind van de week mo
gen de mannen assisteren in de
baden, het werk dat de vrouwen
de hele week al doen. De beteke
nis van het Lourdes-water is on
duidelijk. Is het symboliek of
meer dan dat? Onderzoek heeft
aangetoond dat het heel gewoon
water is, maar dat er wel gene
zingen plaatsvinden. Dat moet
dus de hand van God zijn. Een
aantal achtergelaten krukken en
stokken bij de grot getuigt van
het overigens gering aantal won
deren, dat door een medische
commissie diepgaand wordt on
derzocht op echtheid.
Badceremonie
De baden bevinden zich in een
lelijk grijs gebouwtje, rechts van
de grot. Gewikkeld in een blauwe
doek stapt de bader in een grote,
stenen badkuip. Het blijken
vooral oudere mannen met
hangbuiken te zijn. Op de eerste
tree wordt het Onze Vader gebe
den, waarna er een moment is
voor persoonlijk gebed. Daarna
laten twee man de bader voor
zichtig in het water zakken.
Proestend boven gekomen, kus
sen de meesten van hen een
klein Maria-beéldje. Met het Ma
ria-gebed wordt het ritueel afge
sloten.
Pieter is er stil van. „Dit is het
meest indrukwekkend van Lour
des." Hij zegt blij te zijn dat hij
kinderen mocht baden en niet
„mensen met halve armen en
benen of infectieziekten." Het
doet pastoraal werker Thomas
denken aan de doop. „Ik ben aan
het eind van de dag zelf ook ge
gaan. Het was ontroerend. De
vrijwilligers vielen elkaar huilend
in de armen."
Het is Thomas die na zijn vier
de bezoek opmerkt: „Lourdes is
een andere werkelijkheid, die
echter werkelijker is dan de echte
werkelijkheid. De mensen heb
ben hier aandacht voor elkaar. Er
is rust, stilte, geen haast." De rest
van de groep moet om het laatste
hard lachen. De vrijwilligers zijn
na een week bekaf. Het is hard
werken voor een vakantie, 's
Morgens om zeven uur op, om
elf uur 's avonds verplicht voor
de nachtrust weer in de tent. Het
valt Maria niet mee. „Ik heb geen
tijd om alle indrukken te verwer
ken", verzucht ze. „Je krijgt door
al dat rennen ook nauwelijks een
groepsgevoel."
Ondertussen is Charles ais er
varen vrijwilliger actief op het
vliegveld. Hij heeft zijn eigen
groepsgevoel en Lourdes-erva-
ring. „Heb je ons gisteravond
nog gezien? We liepen hand in
hand. Echt een te gekke meid."
Op de rots zijr
de loop der tij<
kerken boven
elkaar gebouw
In de nis waar
nadette de ver
schijning zag,
staat nu een N
ria-beeld.
FOTO AR
7ATFRDA C. 1 AUGUSTUS.
Nederlandse vrijwilligers op het station van Lourdes, klaar om zieken uit Pastoor Martin, Pieter en Thomas (van links naar rechts): onder de ii
de trein te helpen. druk van hun ervaringen in het bedevaartsoord.
Treinen uitladen,
rolstoelen duwen,
bedevaartgangers
helpen baden.
Nederlandse jongeren
offeren een week van
hun vakantie op als
vrijwilliger in Lourdes.
Barmhartigheid,
processies en Hollands
gemopper aan de voet
van de Pyreneeën. „Je
dienstbaar opstellen,
dat is genoeg."
Vlak voor Lourdes wor
den de ingedommelde
busreizigers gewekt.
Het is kwart voor zes in de och
tend. De spieren zijn stijf van de
pogingen een gunstige slaaphou
ding te vinden, de mond voelt
droog aan. Pastoor Martin, vijf
weken geleden priester gewijd,
pakt de microfoon voor in de bus
en zet het Lourdes-lied in. Aarze
lend wordt zijn stem onder
steund door zachte, schorre
stemmen. „Te Lourdes in de ber
gen, verscheen in een grot, vol
glans en vol luister, de moeder
van God. Zij riep Bernadette, een
nederig kind. 'YVie zijt gij, vroeg 't
meisje, die u daar bevindt'. Ave,
ave, ave Maria'.
Negentien uur eerder is de bus
uit Amsterdam vertrokken. On
derweg werd nog gestopt in
Utrecht en Eindhoven, waar de
rest van de 27 deelnemers aan de
Lourdes-reis opstapten. Twee
weken zullen de jongeren in het
bedevaartsdorp aan de voet van
de Pyreneeën bivakkeren. Een
week zullen ze zich bekommeren
om zieke en gehandicapte pel
grims. Daarna wordt er in de ber
gen vakantie gevierd.
Elf jaar geleden kreeg pastoor
Han Versnel het idee voor deze
reis. Lourdes zit te springen om
vrijwilligers die de zieke bede
vaartgangers begeleiden. De pas
toor kwam twee jaar geleden op
de terugweg van Lourdes naar
Nederland bij een verkeersonge
luk om het leven, maar het werk
is door een aantal jongeren van
de Stichting 'Jongeren voor zie
ken' voortgezet.
Als de laatste deelnemers zijn
ingestapt, bidt Martin om een
zegen over de reis. „Dat we
dienstbaar zijn aan elkaar en aan
de zieken. In de naam van de Va
der, de Zoon en de Heilige
Geest." Even later worden de
zangbundels uitgereikt. Een
blauwe met religieuze liederen,
een rode met kampliederen.
„Een bijbels figuur met een d als
tweede letter", roept Marianne,
gebogen over een puzzelboekje,
door de bus. „Adam", schalt er
iemand terug.
Even voor Parijs gaat de video
aan. De vrijwilligers krijgen een
oude zwart-wit film te zien over
het leven van Bernadette, de mo
lenaardochter waar Lourdes haar
bekendheid aan te danken heeft.
In februari 1858 sprokkelde zij
wat hout bij de plaatselijke vuil
nisbelt. Plotseling was er een
windvlaag en een oogverblin
dend licht. In een nis in de rots
waar zij naast stond verscheen
Maria, de moeder van Jezus, die
zichzelf 'De Onbevlekte Ontvan
genis' noemde. Achttien keer
laeeg Bernadette haar te zien.
Maria vroeg het eenvoudige
meisje op de plek een kapel te
bouwen en bedevaarten te hou
den. Ook ontdekte Bernadette op
haar aanwijzing een bron, waar
later onverklaarbare genezingen
plaats vonden. Na diepgaand on
derzoek van de kerkelijke autori
teiten werden de verschijningen
als 'echt' betiteld, waarop Lour
des een populair bedevaartsoord
werd. Ruim vijf miljoen mensen
komen er jaarlijks troost en - heel
soms - genezing vinden. Daaron
der zo'n 400.000 jongeren.
Schroom
„De eerste keren dat ik naar
Lourdes ging, durfde ik dat niet
te zeggen", vertelt Klaartje Hadi-
da, die in de kampleiding zit. „Ik
zei gewoon dat ik naar Zuid-
Frankrijk ging, naar een dorpje in
de Pyreneeën." Mede-organisa
tor Antoinette Bottenberg be
grijpt dat wel. „Het is gemakkelij
ker aan protestanten uit te leg
gen dat je naar Lourdes gaat dan
aan katholieken. Die hebben zo
iets van: 'Dat doe je toch niet
meer?' Ze denken aan de disco-
Maria's bij hun oma, die afschu
welijke beeldjes met flikkerlicht
jes die in Lourdes worden ver
kocht."
Klaartje komt er nu al voor het
negende jaar. „Ik vind het er
prachtig. De aparte sfeer, de aan
dacht voor elkaar, het devote. In
Nederland is de sfeer zo anti-ka
tholiek en zo materialistisch.
Mensen zijn alleen maar op zich
zelf gericht. Lourdes is heel an
ders."
De meeste deelnemers aan de
jongerenreis gaan voor het eerst
naar de bedevaartsplaats. De een
wil Lourdes nu wel eens zien, de
andere komt vooral om de zie
ken te helpen. Sommigen weten
eigenlijk niet wat ze precies zoe
ken. De 19-jarige Maria hoorde
ervan via haar moeder. „Het lijkt
me wel heftig." Pieter (21), stu
dent marketing in de Verenigde
Staten, is al de vierde uit het ge
zin die de reis meemaakt. De si
tuatie in de Nederlandse kerk
provincie vindt hij als conserva
tief katholiek maar zo-zo. „Op de
katholieke universiteit waar ik
ben proberen ze bewust christen
te zijn, dat mis ik in Nederland."
Voor Charles (22) betekent
Lourdes vooral sfeer, vriend
schap en het ondersteunen van
zieken. De kerk zegt hem niet zo
veel. „Ik moet nu nog elke week
verplicht mee naar de mis. Niet
dat ik het geloof over boord zou
gooien, maar ik zou alleen nog
maar gaan wanneer ik de be
hoefte voel." Een niet onbelang
rijk aspect van de reis is het ge
zelschap van meisjes. „Ik heb er
al een leuke tussen gezien, wie
Het heiligdom
Als de jongens- en de meisjestent
op het Village des Jeunes opgezet
zijn, wordt een eerste bezoek ge
bracht aan het Heiligdom. Het
gebied rondom de grot waar Ma
ria verscheen is strikt gescheiden
van de bijna driehonderd hotels
en talloze souvenirshops met
Maria-kitsch. Ondanks de drom
men mensen is het er opvallend
stil. Af en toe roept een bewaker
sssstin zijn microfoon om de rust
te bewaren. Op de rots zijn in de
loop der tijd drie kerken boven
op elkaar gebouwd. In de nis
waar Bernadette de verschijning
zag, staat nu een Maria-beeld.
De mensen schuifelen er langs,
devoot de rots aanrakend. Zieken
en gehandicapten, de meesten in
speciale blauwe wagentjes, heb
ben net als in het dorp altijd
voorrang. Een eindje verder wor
den er kaarsen gebrand, terwijl
anderen jerrycans vullen met
Lourdeswater.
Pastoraal werker Thomas van
der Horst (40 jaar) uit Hilversum,
de hele week pontificaal met een
oranje 'Holland-petje' op zijn
hoofd, is meegegaan om zes tie
ners uit zijn dekenaat te begelei
den. Zelf is hij er al drie keer- ge
weest. „De eerste keer stuitte het
mij tegen de borst. Het massale,
het circus eromheen. De tweede
keer viel mij de toewijding van
de mensen op. De laatste keer
ging ik in plaats van mijn moe
der, die net was overleden en
nooit de kans heeft gehad naar
Lourdes te gaan."
Terug op het kampterrein is er
een 'inwijdingsdienst' in een ka
pel op een heuveltje. Pastoor
Martin houdt een meditatie over
het verhaal van de barmhartige
Samaritaan. „Voor deze reis een
toepasselijk verhaal", zegt hij.
„Jullie gaan hier barmhartigheid
betonen." Als ritueel worden de
handen van de jonge helpers ge
zegend. Een voor een komen ze
naar voren. „Dat die handen de
zieken en gekwetsten tot steun
mogen zijn", zegt Martin, „en je
zelf mogen brengen tot ontmoe
ting met de Heer."
Geheel in lijn met de kerkelijke
regels, nodigt de jonge priester
alleen katholieken uit voor de
communie. Niet-katholieken
mogen wel naar voren komen
om een zegen te ontvangen. De
gereformeerde Harry is boos en
laat dat na afloop weten ook. „Ik
vind dit liefdeloos en discrimine-