1 Ten dienste van Maria en haar vereerders l< w Nederlandse jongeren helpen in Lourdes rend. En dat uitgerekend na een preek over de barmhartige Sa maritaan." Piepend komt de trein uit Montpellier op station Lourdes tot stilstand. Op het perron wacht een dertigtal vrijwilligers met brancards en metalen stoe len op wieltjes op de zieke pel grims. De Nederlandse jongens zijn zojuist geïnstrueerd over de manier waarop ze hen moeten bejegenen. „Vergeet niet dat het mensen zijn en geen goederen", riep een kleine, opgewonden Fransman. „Houd oogcontact, probeer uit de ogen hun bood schap te lezen. Misschien versta je de mensen niet, maar de taal van het hart verstaat iedereen." De ploeg vrijwilligers is opge deeld in groepjes, die elk hun ei gen taak hebben. Maar al snel nadat de treindeuren open zijn gegaan, is dat vergeten en ont staat er een enorme chaos. Er blijken opeens een groot aantal leidinggevenden te zijn, die te gengestelde bevelen schreeuwen. Wonder boven wonder komen de zieken heelhuids in de ge reedstaande bussen terecht, die ze naar het ziekenhuis bij de grot brengen. Beloning Thomas schudt zijn hoofd bij zo veel onkunde. „Wat een ineffi ciëntie. En waarom zijn er geen liftjes?" Harry ziet het positiever. „Je wordt er heel blij van. Van een vrouw kreeg ik drie kusjes als beloning. En die ogen, zo mooi. Jammer dat we elkaar niet kon den verstaan." Pieter was blij dat Martin hem hielp met het tillen van de zieken, want dat had hij nog nooit gedaan. „Ik was bang dat ik ze pijn zou doen." Een paar treinen later is ieder een ingewerkt. In een trein uit Antwerpen ligt een patiënt die zo dik is, dat ze op een brancard door het raam naar buiten moet worden getild. Zes stevige man nen kunnen haar nauwelijks houden. Een andere vrouw ver telt in de korte rit over het perron naar de bus haar hele levensver haal. Ze heeft kanker, haar man stierf na een ziekbed van 12 jaar, haar enige zoon van 29 kwam onlangs bij een verkeersongeluk om het leven. „Ik ben helemaal alleen over", snikt ze, als een an dere vrijwillger het karretje over neemt en haar de bus in rijdt. Bij een vertrekkende trein gaat het er vrolijker aan toe. De men sen zitten zichtbaar ontspannen in de vertrekhal. Een blinde flui tist speelt bekende deuntjes, die door de wachtende pelgrims worden meegezongen. De ldeine Fransman die de leiding heeft zet het Maria-gebed in, gevolg door het Onze Vader. Daarna kan het 'inladen' beginnen. „Prachtig", glundert Harry, die componist is. „Als ik de mensen niet kan ver staan, begin ik gewoon te zingen. Dat vinden ze altijd mooi." Om half vijf in de middag is er de dagelijkse sacramentsproces sie over het Heiligdom. Duizen den bedevaartgangers lopen het rondje mee, de zieken op hun brancards of in hun blauwe wa gentjes voorop. De mannelijke vrijwilligers worden als 'orde dienst' ingezet. Ze hebben een soort bretels gekregen om duide lijk te maken dat ze medewerker zijn. De bretels kunnen boven dien dienst doen als touw om het parcours af te bakenen. „Ik ben gepromoveerd tot dranghek", moppert een Nederlander, ter wijl een ander het over een 'klotejob' heeft. Een groot aantal van de pelgrims trekt zich niets van de ordedienst aan en wil de weg over steken of meelopen met de processie. Pieter: „Een mevrouw begon te huilen toen ik dat verbood, toen keek ik maar snel de andere kant op. Maar ze mocht er niet door." „Nou, van mij wel hoor", zegt Thomas, die het 'politie-agentje' spelen maar niets vindt. „Hiervoor ben ik niet gekomen. Met een dik touw kun nen ze de weg ook prima afzet- 's Avonds is er een lichtproces sie. Ook hiervoor moeten de mannelijke vrijwilligers opdraven als 'levend dranghek'. Deze keer wordt er beter geluisterd. De sfeer is ingetogener door de vele lichtjes en het massale gezang. 'Wees gegroet, Maria, vol van ge nade, de Heer is met U. Gij zijt de gezegende onder de vrou wen', mompelen de bedevaart gangers, gevolgd door het 'Ave Maria'. Wat vinden de Nederlan ders eigenlijk van deze Maria verering? Pieter is zoals gewoon lijk heel stellig: „Maria is heel be langrijk. Zij doet voorspraak voor ons bij Jezus. Bij haar kun je jouw persoonlijke intenties kwijt." De student bidt dagelijks zijn plastic rozenkrans, die hij voor drie franc (een gulden) heeft gekocht. Pieter twijfelt er ook niet aan dat Maria aan Ber- nadette is verschenen. „Al moet ik toegeven dat het mij emotio neel niet erg raakt. Maar het is goed om bedevaarten te houden en te worden gesterkt in je ge loof. In Lourdes blijkt dat je niet de enige bent die gelooft. De we reldkerk is hier zichtbaar aanwe zig." Vreugde Ex-verpleegkundige Gertrude is vol van Lourdes. „Ik geloof zeker dat ze hier verschenen is. Als het niet waar was, zou Lourdes nooit zo zijn uitgegroeid als bedevaart plaats." Anderen houden dat in het midden en kijken meer naar het effect. „Ik zie dat mensen er een gigantische kracht door ont vangen", zegt Come, een nuch tere ondernemer uit Zeeland. „Ze gaan met meer vreugde weg dan ze zijn gekomen. Het werkt dus blijkbaar." Dat is ook de me ning van Thomas. „Of het waar is of niet, ik probeer door de ogen van de bedevaartgangers te kij ken. Er gebeurt iets met ze en er gebeurt ook iets in mijn leven door het contact dat ik met ze heb. Lourdes doet mij denken aan Jezus, die ook de blinden en de lammen aantrok." Aan het eind van de week mo gen de mannen assisteren in de baden, het werk dat de vrouwen de hele week al doen. De beteke nis van het Lourdes-water is on duidelijk. Is het symboliek of meer dan dat? Onderzoek heeft aangetoond dat het heel gewoon water is, maar dat er wel gene zingen plaatsvinden. Dat moet dus de hand van God zijn. Een aantal achtergelaten krukken en stokken bij de grot getuigt van het overigens gering aantal won deren, dat door een medische commissie diepgaand wordt on derzocht op echtheid. Badceremonie De baden bevinden zich in een lelijk grijs gebouwtje, rechts van de grot. Gewikkeld in een blauwe doek stapt de bader in een grote, stenen badkuip. Het blijken vooral oudere mannen met hangbuiken te zijn. Op de eerste tree wordt het Onze Vader gebe den, waarna er een moment is voor persoonlijk gebed. Daarna laten twee man de bader voor zichtig in het water zakken. Proestend boven gekomen, kus sen de meesten van hen een klein Maria-beéldje. Met het Ma ria-gebed wordt het ritueel afge sloten. Pieter is er stil van. „Dit is het meest indrukwekkend van Lour des." Hij zegt blij te zijn dat hij kinderen mocht baden en niet „mensen met halve armen en benen of infectieziekten." Het doet pastoraal werker Thomas denken aan de doop. „Ik ben aan het eind van de dag zelf ook ge gaan. Het was ontroerend. De vrijwilligers vielen elkaar huilend in de armen." Het is Thomas die na zijn vier de bezoek opmerkt: „Lourdes is een andere werkelijkheid, die echter werkelijker is dan de echte werkelijkheid. De mensen heb ben hier aandacht voor elkaar. Er is rust, stilte, geen haast." De rest van de groep moet om het laatste hard lachen. De vrijwilligers zijn na een week bekaf. Het is hard werken voor een vakantie, 's Morgens om zeven uur op, om elf uur 's avonds verplicht voor de nachtrust weer in de tent. Het valt Maria niet mee. „Ik heb geen tijd om alle indrukken te verwer ken", verzucht ze. „Je krijgt door al dat rennen ook nauwelijks een groepsgevoel." Ondertussen is Charles ais er varen vrijwilliger actief op het vliegveld. Hij heeft zijn eigen groepsgevoel en Lourdes-erva- ring. „Heb je ons gisteravond nog gezien? We liepen hand in hand. Echt een te gekke meid." Op de rots zijr de loop der tij< kerken boven elkaar gebouw In de nis waar nadette de ver schijning zag, staat nu een N ria-beeld. FOTO AR 7ATFRDA C. 1 AUGUSTUS. Nederlandse vrijwilligers op het station van Lourdes, klaar om zieken uit Pastoor Martin, Pieter en Thomas (van links naar rechts): onder de ii de trein te helpen. druk van hun ervaringen in het bedevaartsoord. Treinen uitladen, rolstoelen duwen, bedevaartgangers helpen baden. Nederlandse jongeren offeren een week van hun vakantie op als vrijwilliger in Lourdes. Barmhartigheid, processies en Hollands gemopper aan de voet van de Pyreneeën. „Je dienstbaar opstellen, dat is genoeg." Vlak voor Lourdes wor den de ingedommelde busreizigers gewekt. Het is kwart voor zes in de och tend. De spieren zijn stijf van de pogingen een gunstige slaaphou ding te vinden, de mond voelt droog aan. Pastoor Martin, vijf weken geleden priester gewijd, pakt de microfoon voor in de bus en zet het Lourdes-lied in. Aarze lend wordt zijn stem onder steund door zachte, schorre stemmen. „Te Lourdes in de ber gen, verscheen in een grot, vol glans en vol luister, de moeder van God. Zij riep Bernadette, een nederig kind. 'YVie zijt gij, vroeg 't meisje, die u daar bevindt'. Ave, ave, ave Maria'. Negentien uur eerder is de bus uit Amsterdam vertrokken. On derweg werd nog gestopt in Utrecht en Eindhoven, waar de rest van de 27 deelnemers aan de Lourdes-reis opstapten. Twee weken zullen de jongeren in het bedevaartsdorp aan de voet van de Pyreneeën bivakkeren. Een week zullen ze zich bekommeren om zieke en gehandicapte pel grims. Daarna wordt er in de ber gen vakantie gevierd. Elf jaar geleden kreeg pastoor Han Versnel het idee voor deze reis. Lourdes zit te springen om vrijwilligers die de zieke bede vaartgangers begeleiden. De pas toor kwam twee jaar geleden op de terugweg van Lourdes naar Nederland bij een verkeersonge luk om het leven, maar het werk is door een aantal jongeren van de Stichting 'Jongeren voor zie ken' voortgezet. Als de laatste deelnemers zijn ingestapt, bidt Martin om een zegen over de reis. „Dat we dienstbaar zijn aan elkaar en aan de zieken. In de naam van de Va der, de Zoon en de Heilige Geest." Even later worden de zangbundels uitgereikt. Een blauwe met religieuze liederen, een rode met kampliederen. „Een bijbels figuur met een d als tweede letter", roept Marianne, gebogen over een puzzelboekje, door de bus. „Adam", schalt er iemand terug. Even voor Parijs gaat de video aan. De vrijwilligers krijgen een oude zwart-wit film te zien over het leven van Bernadette, de mo lenaardochter waar Lourdes haar bekendheid aan te danken heeft. In februari 1858 sprokkelde zij wat hout bij de plaatselijke vuil nisbelt. Plotseling was er een windvlaag en een oogverblin dend licht. In een nis in de rots waar zij naast stond verscheen Maria, de moeder van Jezus, die zichzelf 'De Onbevlekte Ontvan genis' noemde. Achttien keer laeeg Bernadette haar te zien. Maria vroeg het eenvoudige meisje op de plek een kapel te bouwen en bedevaarten te hou den. Ook ontdekte Bernadette op haar aanwijzing een bron, waar later onverklaarbare genezingen plaats vonden. Na diepgaand on derzoek van de kerkelijke autori teiten werden de verschijningen als 'echt' betiteld, waarop Lour des een populair bedevaartsoord werd. Ruim vijf miljoen mensen komen er jaarlijks troost en - heel soms - genezing vinden. Daaron der zo'n 400.000 jongeren. Schroom „De eerste keren dat ik naar Lourdes ging, durfde ik dat niet te zeggen", vertelt Klaartje Hadi- da, die in de kampleiding zit. „Ik zei gewoon dat ik naar Zuid- Frankrijk ging, naar een dorpje in de Pyreneeën." Mede-organisa tor Antoinette Bottenberg be grijpt dat wel. „Het is gemakkelij ker aan protestanten uit te leg gen dat je naar Lourdes gaat dan aan katholieken. Die hebben zo iets van: 'Dat doe je toch niet meer?' Ze denken aan de disco- Maria's bij hun oma, die afschu welijke beeldjes met flikkerlicht jes die in Lourdes worden ver kocht." Klaartje komt er nu al voor het negende jaar. „Ik vind het er prachtig. De aparte sfeer, de aan dacht voor elkaar, het devote. In Nederland is de sfeer zo anti-ka tholiek en zo materialistisch. Mensen zijn alleen maar op zich zelf gericht. Lourdes is heel an ders." De meeste deelnemers aan de jongerenreis gaan voor het eerst naar de bedevaartsplaats. De een wil Lourdes nu wel eens zien, de andere komt vooral om de zie ken te helpen. Sommigen weten eigenlijk niet wat ze precies zoe ken. De 19-jarige Maria hoorde ervan via haar moeder. „Het lijkt me wel heftig." Pieter (21), stu dent marketing in de Verenigde Staten, is al de vierde uit het ge zin die de reis meemaakt. De si tuatie in de Nederlandse kerk provincie vindt hij als conserva tief katholiek maar zo-zo. „Op de katholieke universiteit waar ik ben proberen ze bewust christen te zijn, dat mis ik in Nederland." Voor Charles (22) betekent Lourdes vooral sfeer, vriend schap en het ondersteunen van zieken. De kerk zegt hem niet zo veel. „Ik moet nu nog elke week verplicht mee naar de mis. Niet dat ik het geloof over boord zou gooien, maar ik zou alleen nog maar gaan wanneer ik de be hoefte voel." Een niet onbelang rijk aspect van de reis is het ge zelschap van meisjes. „Ik heb er al een leuke tussen gezien, wie Het heiligdom Als de jongens- en de meisjestent op het Village des Jeunes opgezet zijn, wordt een eerste bezoek ge bracht aan het Heiligdom. Het gebied rondom de grot waar Ma ria verscheen is strikt gescheiden van de bijna driehonderd hotels en talloze souvenirshops met Maria-kitsch. Ondanks de drom men mensen is het er opvallend stil. Af en toe roept een bewaker sssstin zijn microfoon om de rust te bewaren. Op de rots zijn in de loop der tijd drie kerken boven op elkaar gebouwd. In de nis waar Bernadette de verschijning zag, staat nu een Maria-beeld. De mensen schuifelen er langs, devoot de rots aanrakend. Zieken en gehandicapten, de meesten in speciale blauwe wagentjes, heb ben net als in het dorp altijd voorrang. Een eindje verder wor den er kaarsen gebrand, terwijl anderen jerrycans vullen met Lourdeswater. Pastoraal werker Thomas van der Horst (40 jaar) uit Hilversum, de hele week pontificaal met een oranje 'Holland-petje' op zijn hoofd, is meegegaan om zes tie ners uit zijn dekenaat te begelei den. Zelf is hij er al drie keer- ge weest. „De eerste keer stuitte het mij tegen de borst. Het massale, het circus eromheen. De tweede keer viel mij de toewijding van de mensen op. De laatste keer ging ik in plaats van mijn moe der, die net was overleden en nooit de kans heeft gehad naar Lourdes te gaan." Terug op het kampterrein is er een 'inwijdingsdienst' in een ka pel op een heuveltje. Pastoor Martin houdt een meditatie over het verhaal van de barmhartige Samaritaan. „Voor deze reis een toepasselijk verhaal", zegt hij. „Jullie gaan hier barmhartigheid betonen." Als ritueel worden de handen van de jonge helpers ge zegend. Een voor een komen ze naar voren. „Dat die handen de zieken en gekwetsten tot steun mogen zijn", zegt Martin, „en je zelf mogen brengen tot ontmoe ting met de Heer." Geheel in lijn met de kerkelijke regels, nodigt de jonge priester alleen katholieken uit voor de communie. Niet-katholieken mogen wel naar voren komen om een zegen te ontvangen. De gereformeerde Harry is boos en laat dat na afloop weten ook. „Ik vind dit liefdeloos en discrimine-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1998 | | pagina 38