'Weg met de Klinsmannen'
Een straaltje geluk voor Zonnekinderen
c
Freek de Jonge
hekelt het
'clubhoppen'
in het voetbal
ZATERDAG 18 APRIL 1998
deel over een speler. Kijk, de allerbeste was
natuurlijk Cruijff. Daar valt ook niet over te
twisten. Je kan hem een vervelende vent vin
den en toch zeggen: Cruijff was de beste. Ik
zie hem nog spelen. Ajax-Haarlem, de eerste
wedstrijd na zijn terugkeer bij Ajax. Met
Cruijff hadden veel mensen een haat-liefde
verhouding en hij stookte dat graag op. Dus
bij die wedstrijd zaten velen op zijn afgang te
wachten. Weergaloos was 'ie toen, weerga
loos. Zette alles in een keer weer recht. Dan
ben je een grote."
Gullit vindt De Jonge ook wel een held en
Van Hanegem idem dito. Van Basten min
der, wel een schitterende voetballer, jammer
dat hij nooit op nummer 10 heeft gespeéld
vanwege zijn korte loopbaan, maar toch, een
beetje vlak, qua persoon. De Jonge heeft dat
ook met Dennis Bergkamp. „Tsja, Bergkamp.
Zoekt altijd de mooiste oplossingen, dat
waardeer ik wel in hem. Maar toch, die
vliegangst, het zal wel menselijk zijn, maar
het kan natuurlijk niet als topvoetballen Ooit
van een popster gehoord, die niet durft te
vliegen?
Vroeger had je ook wel spelers, die niet
durfden vliegen. Abe bijvoorbeeld. Maar de
meesten waren zo gezagsgetrouw, die vlogen
als de leiding vond dat er gevlogen moest
worden. Sjakie Swart, doodsbang om te vlie
gen. Maar hij vloog, hij durfde niet te weige
ren. Hij speelde in het militaire elftal. Ging
dat met de hele ploeg naar Portugal in zo'n
vliegtuig zonder stoelen. Zat 'ie op de vloer,
raakte het vliegtuig in een luchtzak. Maar hij
heeft nooit geweigerd.
De voetballer van nu is anders. Ik zou wil
len dat ze drie jaar verplicht bij dezelfde club
zouden moeten spelen. Weg met de Klins-
mannen die overal een half jaar voetballen
en weer naar een club elders in Europa stui
teren. Ik zou willen dat ze uitgelegd werd dat
het niet meer uitmaakt of je 20 miljoen of 50
miljoen op de bank hebt staan. Dat soort les
sen in de opleiding zouden moeten worden
meegenomen.
Niets wordt meer aan het toeval overgela
ten. Ajax gaat naar de beurs, weer meer geld,
kan de club weer meer zekerheden kopen
Vroeger had je de jeugdopleiding. Af en toe
kwam er een prachtig talent door. Dat noem
ik toeval en dat spreekt me aan. Als straks
Ronald en Frank de Boer weggaan is er niets
meer Ajax-eigen aan het elftal. Ik ben blij
met Foppe de Haan bij Heerenveen, die is
authentiek, hij is Heerenveen."
Controle
Freek de Jonge heeft zo zijn kritiek op het
huidige voetbal, maar men moet het vooral
niet verkeerd begrijpen. Hij voelt zich nog
steeds strak verbonden aan het spel en de
spelers. „Ik zit 25 jaar in het vak, ik ben al 25
jaar topsporter. Ik moet voor de voorstelling
dezelfde concentratie opbrengen, dezelfde
spanning opbouwen. Als Ronald de Boer na
Grasshoppers-Ajax huilt dan ontroert me
dat. Omdat ik weet hoe het komt, omdat je
leeg bent, alles hebt gegeven. Zoveel, dat je
de controle over je emoties even kwijt bent.
Ik begrijp dat, het is me zelf na een voorstel
ling ook wel eens gebeurd."
2t dive
npoh1
,ge''® Freek de Jonge heeft nogal wat
kritiek op het huidige voetbal. Hij
vindt dat er nog maar weinig echte
'helden'in rondlopen (,,Die
zingÜ vliegangst van Bergkamp, dat kan
IS natuurlijk niet voor een
?(2 ^voetballer") en dat niets meer aan
iet toeval wordt overgelaten. „Ajax
pat naar de beurs, weer meer geld,
I'.er meer zekerheid. Vroeger kwam
af en toe een prachtig talent door
it de jeugdopleiding. Dat noem ik
toeval en dat spreekt me aan. Als
d straks Ronald en Frank de Boer
o|gtp
tuurveggaan is er niets meer Ajax-eigen
Inga
boerti aan het elftal.
Bespiegelingen van een
voetballiefhebber in harten nieren.
Freek de Jonge op de tribune bij Heerenveen. „Ik zou willen dat voetballers drie jaar verplicht bij dezelfde club zouden moeten spelen." foto gpd jan de vries
1 (z°i Lj
jwappj^^i reek de Jonge is als cabaretier de
ïtisalfl aanvoerder van alles wat na Toon
lafstan Hermans en Wim Kan komt. Maar
e Jonge is ook een voetballiefhebber in hart
i nieren. Hij speelt het spel zelf nog en bij
U ax en SC Heerenveen ziet hij de kunst af.
it hij fan is van Ajax ligt voor de hand; zijn
ifde voor Heerenveen dateert van nog eer-
r, uit de tijd dat hij in Workum woonde.
„Vroeger", zegt Freek de Jonge, „vroeger
oest je er wat voor doen om een voetbal-
edstrijd te zien." Hij herinnert zich zijn va
ir die van Workum naar Heerenveen fietste
nAbe Lenstra te zien voetballen. Nu zit De
nge jr., twee uur voor een wedstrijd te mid-
in van sponsors en hun uitgenodigde rela
is in het restaurant van het Abe Lenstra-
adion. „Een hele vooruitgang", vindt Neer-
nds bekendste cabaretier.
Geld
ïiten staat een speler, een uur voor de wed-
rijd, op het parkeerterrein. Hij houdt een
im-tje aan zijn oor. We vermoeden dat hij
Dg even wat aandelen uitzet. Freek de Jonge
m zich er niet druk om maken. Het is de
jd en dat die voetballers het zo vaak over
fld hebben, daar kan hij ook nog wel begrip
voor opbrengen. „Als ik optreed en Carré
vangt daar per avond 30.000 gulden aan en
treegelden voor dan zou ik wel gek zijn als ik
me met 75 gulden liet afschepen."
Nee, hem hoor je niet klagen over de ver
meende verdorvenheid van de huidige prof
voetballer. Niks geen 'vroeger was alles be
ter'. Nochtans, het geheugen van De Jonge is
aardig gevuld met feiten en feitjes uit het
verleden. Vraag hem naar de opstelling van
FC Twente in 1976 en hem zal op een paar
plaatsen de naam van de speler zijn ontscho
ten, maar in grote lijnen zal hij het elftal in
clusief Jan Jeuring schilderen.
„Het is natuurlijk allemaal nutteloze infor
matie", geeft hij toe, „maar ik zuig het alle
maal op en het beklijft. Ik weet niet waarom.
Misschien omdat ik schatplichtig ben aan
mijn vader. Hij heeft mij het voetbal geopen-
baard. Hij kwam met de verhalen thuis die
maakten dat ik nog steeds zeer geïnteres
seerd ben in het spel en zijn spelers."
Dankzij zijn vader heeft SC Heerenveen
een aparte plaats in de beleving van De Jon
ge verworven. Vader, dominee te Workum,
ging op de fiets naar Heerenveen en eenmaal
teruggekeerd legde hij uit wat hij had gezien.
Wat hij niet vertelde, fantaseerde de jonge
Freek er zelf wel bij. „Dat is wat me tegen
woordig wel eens tegenstaat: er blijft zo wei
nig ruimte om te fantaseren. Vroeger hoorde
je iemand over een wedstrijd vertellen, of je
las een stukje in de krant. Meer was er niet,
de rest moest je zelf bedenken.
„Van een bergetappe in de Tour de France
kreeg je een kwartier te zien. Een samenvat
ting, daarin zaten alle hoogtepunten. Alsje
blieft, bedenk de rest zelf maar. Nu verliest
de televisie de renners geen tel uit het oog. Je
rijdt de hele etappe mee. Voetbal, wielren
nen, het is tegenwoordig nooit heldhaftiger
dan de werkelijkheid. Dat vind ik jammer."
Helden
Het zijn juist de helden en de heldenverha
len die Freek de Jonge al die jaren bij de les
hebben gehouden. Hij haalt ze even terug.
„Was het Nederland-Oostenrijk. Wonnen
we, dan waren we gekwalificeerd. We verlo
ren met 3-2. Was Dienst niet scheidsrechter?
Naaide hij ons toen niet? Ik dacht dat het
Dienst was. Of DDR-Nederland. 4-3. Ajax-Li
verpool in de mist (5-0). Ajax-Bochum. 2-0
achter, in vijf minuten alles recht zetten, 4-2.
Ik denk graag in heldenverhalen, als meta
foor."
Thuis heeft hij nog een stapel Europa Cup-
bijlagen van de Revue uit de jaren zestig lig
gen. Allemaal bewaard. En waarom? „Ik heb
negen jaar over de HBS gedaan, ik kon niks
onthouden. Maar al die nutteloze informatie
over voetbal zit in mijn hoofd. Ik heb er geen
last van. Ik win er wel eens een quizje mee.
Dat stemt me zeer tevree."
Heldenverhalen worden de laatste twintig
jaar niet veel geschreven. Zelfs het wereld
kampioenschap van 1974 in Duitsland
schaart hij niet in die categorie. „Nou ja,
Cruijff, die volgens de Duitse kranten met
wat meiden in een zwembad rotzooide. Ik
noem dat geen heldenverhaal. Maar wel een
mooi kampioenschap daar. Prachtig, voor de
liefhebber."
Hij kwam in 1978 in het geweer tegen de
deelname van Nederland aan het WK in Ar
gentinië, ontketende een protestactie tegen
het generaalsbewind. „Ik vond dat ik ver
plicht was dat te doen. Omdat de zuiverheid
van de sport werd aangetast." De spelers van
toen trokken het zich niet aan, ze gingen.
„Achteraf, als je ze nu spreekt, geven ze toe
dat ze er later toch wat genuanceerder over
dachten. Ik verwijt het hen niet, een topvoet-
baller moet wel oogkleppen op hebben om
topvoetbalier te worden. Maar een statement
van een van de Oranje-spelers zou wel im
pact hebben gehad. Ik ben er van overtuigd
dat als Elvis Presley dienst had geweigerd, er
nooit een Vietnamoorlog was gekomen."
Maar Heerenveen, daar hadden we het
over. Dat kwam dus door zijn vader en later,
toen Heerenveen wat uit het oog dreigde te
raken, praatte Jopie Huisman, schilder en
Heerenveen-fan, hem nog wel eens bij. Ver
volgens vroeg Heerenveen hem eens voor
een onthulling en een andere feestelijke ge
legenheid. De Jonge ging en toen ze hem
vroegen wat dat moest kosten, stelde hij een
warme ontvangst bij thuiswedstrijden voor.
Vandaar die vip-plaats.
Ook vanwege Abe Lenstra, liet Heerenveen
Freek de Jonge nooit los. Lenstra was een
groot voetballer, vindt De Jonge of beter ge
zegd, vermoedt De Jonge: „Want veel van
Abe heb ik uit overlevering en van alles wat
Abe deed, werd niks uitgezonden en Abe had
zat wedstrijden waarin hij er met de pet naar
gooide. En hij kon snel schaatsen en hij was
een eierzoeker. En hij was wel eens dwars.
Hij is dus zo'n held, dat kleurt mijn mening
over hem."
„Maar gevoelens kleuren toch altijd je oor-
Nederlands project steunt straatjeugd van Soedan
Ze vertelt zo beeldend datje het
tafereel voor je ziet: Dee Brillenburg
Wurth, voormalig scenarioschrijfster
van onder meer 'Goede tijden slechte
tijden'en 'Onderweg naar morgen', in
gesprek met zes oudere Soedanezen
over de waarde - de betekenis - die het
spelen van voetbal heeft voor
kinderen. En vooral: een gesprek over
het geldtekort bij het opzetten van een
competitie voor straatkinderen.
Dee Brillenburg Wurth wist te
overtuigenhet ontbrekende geld
kwam op tafel.We hebben nu
achttien elftallen
door JOKE KORVING
oedan wordt al jaren
k V geteisterd door burger-
oorlpg en hongers
nood. Dee Brillenburg ging er
ruim drie jaar geleden naar toe
om een vriendin te bezoeken die
bij Unicef werkte. Met haar be
zocht ze een vluchtelingenkamp
aan de rand van Karthoum. De
jongens en meisjes uit het kamp
stormden op haar af. Ondanks de
bittere armoede die er heerste,
waren ze blijmoedig. Dat trof
haar. „Ik had zielige kinderen
verwacht, maar dat was niet zo.
Ze waren vrolijk en ad rem; kin
deren passen zich aan. Die kant
wilde ik belichten in een boek."
Soedan had haar dieper ge
raakt dan ze vermoedde, vooral
de straatkinderen. Dee gaf haar
werk op, verkocht haar huis en
vertrok begin vorig jaar naar
Karthoum. Daar leidt ze nu de
stichting Shams. Het is de afkor
ting van Shamassa, Zonnekinde
ren, zoals de straatkinderen zich
zelf noemen. De meesten zijn
slachtoffer van de burgeroorlog
die al sinds 1983 woedt. De jon
gens en meisjes moeten letterlijk'
hun ouderlijk huis inruilen voor
een leven op straat. De kinderen,
sommigen nog maar vijf, zes
jaar, lijden honger. Ze leren ste
len en bedelen om te overleven.
Met een team lokale vrijwilli
gers, onder anderen studenten
van de Kunstacademie en muzi
kanten, kleurt Brillenburg de le
vens van deze jongens en meis-
ffWL.
Dee Brillenburg Wurth, voor even met vakantie in Nederland. „De Soedanezen", zegt zij, „hebben open oog
gekregen voor de straatkinderen. Wat ik steeds probeer duidelijk te maken, is dat aandacht belangrijker is dan
een beetje geld."
foto gpd jacques zorgman
jes. Dee gebruikt daarvoor kunst,
theater, muziek en sport; uitin
gen waarin ze ook hun traumati
sche ervaringen kunnen verwer
ken. „Als je kinderen een hele
dag laat tekenen, ze meeneemt
naar een theater of ze een liedje
leert, dan geef je ze herinnerin
gen. Aan een T-shirt hebben ze
niet veel. Dat is binnen een paar
dagen smerig en gescheurd, of ze
verkopen het om lijm te kunnen
snuiven. Veel beter is ze goede
herinneringen mee te geven en
ze van slechte af te helpen. Want
deze kinderen hebben soms gru
welijke dingen gezien. Het helpt
als ze erover kunnen tekenen en
praten; je kunt slechte herinne
ringen ombouwen naar iets posi
tiefs."
Ze heeft inmiddels een heel
gezin. Bij Dee Brillenburg, voor
een korte vakantie in Nederland,
wonen zeven straatkinderen en
een echtpaar dat kookt en
schoonmaakt. Ze wil tien jaar in
Soedan blijven. „De kinderen die
bij me wonen, moeten goed op
weg zijn als ik vertrek. Het heeft
nog tijd nodig; de jongste is ne
gen." Hij wordt door iedereen in
middels 'cadeautje' genoemd.
Toen Hassan, de oudste, een
keer zijn moeder ging bezoeken,
vroeg Dee hem een cadeautje
mee te brengen. Dat deed Has
san: hij kwam met zijn broertje
terug. „Twee dagen later heb ik
hem naar school gebracht, maar
daar wilden ze hem niet hebben.
Als me zoiets overkomt, krijg ik
iets onverzettelijks. Ja, natuurlijk
is het gelukt. Ik heb ze gewezen
op de rechten van het kind." Met
een stralende lach: „Dat ik zo
kan optreden, is de grootste ver
rassing van mijn leven."
Shams, gesteund door onder
meer de hulporganisatie War
Child, werkt intussen als een
olievlek. „De Soedanezen heb
ben nu een open oog voor de
straatkinderen. En iedereen die
je erin betrekt, raakt in de ban.
Wat ik steeds probeer duidelijk te
maken, is dat aandacht belang
rijker is dat een beetje geld."
Ze wil per se met fietsen op de
foto. Leuk om mee naar Soedan
te nemen, zegt ze. „We hadden
twee fietsen cfie we met z'n allen
deelden. De jongens stonden
perplex toen ze zagen dat ik daar
zo handig mee kon omgaan.
Maar de fietsen zijn gestolen.
Eentje is er uit huis weggehaald,
de ander is door een van de jon
gens uitgeleend aan een zoge
naamde politieman die hem had
wijsgemaakt dat hij achter een
dief aan moest. De slimme ex-
straatjongen bestolen; hij was
helemaal beteuterd. De andere
kinderen reageerden fantastisch.
In het begin zou daar om ge
vochten zijn. Nu was er geen ge
ruzie; ze accepteerden het."
Informatie over het project: Hulpor
ganisatie War Child
020 - 20 62 61 27 3.