'Ik wilde geen slechte grap zijn'
'Sloofje maar eens lekker uit
Mannen worstelen
met juffrouw Janke
Montignac-honger in boekhandel nauwelijks te stillen
Timdelerclub in dubbele feeststemmin
Cultuur&Kunst
Recordoplaj
Grunberg
Q^uinit
Dichten is net hordenlopen
DINSDAG 3 FEBRUARI 1998
chef jan rijsdam, 071-5356444. plv chef ad van kaam 071-5:
Hartoperatie zanger Backstreet Boys
keulen Zanger Brian Litrell van de populaire groep Backstreet
Boys moet een hartoperatie ondergaan. Volgens een woordvoer
der is de hartafwijking van de 23-jarige Brian niet ernstig. De
operatie brengt de Europese tournee van de groep die van maart
tot begin april zal worden gehouden niet in gevaar.
FNV-bond boekt succesje met opera
rotterdam Dansers bij de opera Aïda in de Rotterdamse Ahoy
krijgen een extra vergoeding omdat de voorstelling voor de tele
visie wordt opgenomen. De nieuwe FNV-bond Kunst. Informa
tie en Media is apetrots op het succes. Het is voor het eerst dat
in de commerciële kunstensector onder druk van collectieve ac
ties iets is bereikt.
Nederlandse kanshebbers Gouden Uil
amsterdam De jury in de categorie fictie heeft gisteren voor een
van de jaarlijkse Gouden Uil-prijzen van 150.000 gulden drie
Nederlandse topauteurs genomineerd. Uit 231 inzendingen
werden 'Figuranten' van Amon Grunberg, 'In Babylon' van Mar
cel Möring en 'Het lied en de waarheid' van Helga Ruebsamen
geselecteerd. De prijzen worden sinds 1995 toegekend aan au
teurs uit Nederland en Vlaanderen.
Deze week in LAKtheciter 'Een avond met...
amsterdam anp
De Nederlandse boekwinkels hebben
vorig jaar alles uit de kast moeten ha
len om de honger naar leesvoer van
Michel Montignac te stillen. Op de gis
teren gepresenteerde boeken Top-100
over 1997 prijkt de naam van de Fran
se dieetgoeroe liefst zeven keer. De
Montignac-bijbel 'Ik ben slank want ik
eet!' was met 370.037 verkopen de
bestseller van het jaar. Goede tweede
was 'Slank Snel', waarin Ria Tum-
mers recepten opdist die zijn geba
seerd op de methode-Montignac. 'Zij
is slank want zij eet!' en 'Ik blijf jong
want ik eet beter', zijn enkele van de
andere goed scorende Montignac-ti-
tels. De CPNB-Top-100 1997 is geba
seerd op afzet van Nederlandse uitge
verijen van algemene boeken aan
boekwinkels. De afzet van algemene
boeken nam met circa 7 procent toe
tot 39 miljoen exemplaren. Daarvan
bracht de boekhandel ongeveer 67
procent aan de man. De lezers hadden
vorig jaar meer belangstelling voor li
teratuur dan voor het spannende boek.
Nederlandse auteurs met hitpotentie
waren onder anderen Lulu Wang met
'Het Lelietheater' (met meer dan
100.000 verkochte exemplaren op de
5e plaats) en Appie Baantjer (plaatsen
9,11 en 62), die beroemde buitenland
se collega's als Ludlum, Clancy en
Stephen King het nakijken gaf. Ook ca
baretier/columnist Youp van 't
deed wederom met drie klasseri
goede zaken. Annie M.G. Schmid
met zes titels in de tophonderd de
verkochte kinderboekenschrijver,
na Enquist, die in november de T
Publieksprijs kreeg, profiteerde
een 6e plaats voor 'Het Geheim
alle literatuurprijswinnaars het mt
Natalie Imbruglia maakte overstap van soap- naar popwereld
amsterdam anp
leiden «joke dieben-frerichs
'Een avond met Wiebe, Siebe,
Sietze, Wielze, Tjibbe en Janke':
de titel van de nieuwe theater
voorstelling van De Gebroeders
Flint Het Volk heeft een hoog
Elfstedenkoorts-gehalte.
..Klopt", grijnst Volk-acteur
Wigbolt Kruijver. „We moesten
'm vorig jaar januari bedenken;
dan gaan de schouwburgen hun
seizoenprogramma's samen
stellen. We hadden toen nog
geen idee waar de voorstelling
over zou moeten gaan. dus dan
verzin je maar wat. Maar 'Een
avond met..' kan natuurlijk
nooit stuk en het aardige is, dat
helemaal niemand met die na-
menrij uit de voeten kan. Je
hebt geen idee op hoeveel ma
nieren het fout kan gaan."
De Amsterdamse 'Flintjes' en
de Haarlemse mannenbroeders
van Het Volk hebben elkaar in
'Een avond met...' voor de twee
de maal gevonden. In 1994
maakten ze samen de succes
volle Nescio-voorstelling 'Jon
gens waren we'. Dat avontuur
beviel zo goed, dat besloten
werd de samenwerking te her
halen. Met een gezamenlijke
(muziek)theaterproductie. Wig-
bolt Kruijver: „Als overkoepe
lend thema hebben we gekozen
voor het klaslokaal. Nou ja, klas
lokaal - uiteindelijk is het wel
wat universeler. In een collage
achtige setting bezoeken vijf ge
rijpte mannen, allemaal singles
met een in relationeel opzicht
beladen verleden, de 'levens
school' van Juffrouw Janke. De
vrouw van een van hen, de
agrariër, pleegde zelfmoord, de
patser kijkt terug op drie mis
lukte huwelijken op rij, de
Ersatz-dichter lijdt aan een fiks
moeder-trauma, de sluiswach
ter wil (onder veel meer) eigen
lijk kapitein op de grote vaart
worden en de kledingontwerper
(koning van de 65+-damesmo-
de) geldt als een valse nicht. Al
die zo verschillende mannen
projecteren op Juffrouw Janke
hun verlangen naar en opvat
tingen over de vrouw. Madon
na, hoer of heilige: het vijftal
tobt er in een aaneenschakeling
van situatieschetsen vrolijk op
los. De mannen komen bij Juf
frouw Janke om iets op te ste
ken. Fran Waller Zeper (het is
overigens voor het eerst dat aan
een Volk-voorstelling een vrouw
meewerkt!) speelt deze Juffrouw
Janke en ze vindt het wel gezel
lig, dat mannenklasje om zich
heen: „Al heb ik natuurlijk wel
mijn favorieten." Stef van den
Eijnden: „Nou en of! Ze trekt
vóór."
De Gebroeders Flint Het
Volk: 'Een avond met Wiebe,
Siebe, Sietze, Wietze, Tjibbe en
Janke'. Vanaf morgenavond
t/m vrijdagavond in het LAK-
theater Leiden; 19/2 Stadsthe
ater, Zoetermeer; 26/3
Schouwburg De Meerse,
Hoofddorp.
Natalie Imbruglia is de
snelst stijgende ster in
popiand. De jonge Austra
lische (23) staat momen
teel hoog in de Europese
hitlijsten met het aansteke
lijke popdeuntje 'Torn'. Ze
begon haar artistieke carri
ère in de soapserie Neigh
bours. Soapactrices die
een plaat maken worden
uitgelachen. Ik wilde geen
slechte grap zijn."
amsterdam theo hakkert
Beduusd is het woord niet om
haar geestestoestand te om
schrijven. Daarvoor heeft Nata
lie Imbruglia inmiddels genoeg
levenservaring opgedaan. Maar
om nou te zeggen dat ze volle
dig beseft wat er rond haar per
soon allemaal gaande is, gaat
ook weer te ver.
„Het gaat wel heel snel. Be
angstigend? Ja, ook dat. Ik had
dit niet verwacht, althans niet
op zo korte termijn. Ik wilde ge
woon aan het werk. Ik ver
wachtte niet veel en dan krijg ik
opeens alles. Je gaat je veront
schuldigen. Mijn beste smoes?
Ik houd mezelf voor dat het al
lemaal een hype is. De gedachte
is zo onwezenlijk dat mensen
hun huis uitgaan om in de win
kel mijn plaat te kopen."
Maar dat gebeurt wel. De
single 'Torn' staat in Nederland
in de top drie. In Engeland
stond ze er wekenlang mee in
de top 10. Terwijl haar album
'Left of the Middle' niet alleen
goed verkoopt, maar ook in de
roek-pers opvallend goede kri
tieken krijgt. Dat is ook precies
wat haar onderscheidt van an
dere voormalige soap-sterren
die zijn gaan zingen: Natalie
Imbruglia maakt serieuze pop
en rock.
Ze was bang tegen vooroor
delen op te lopen, bekent ze. „Ik
Natalie Imbruglia: „Soapactrices die een plaat maken worden uitgelachen."
had de schijn tegen. Veel men
sen hebben de overstap van
soap naar popmuziek gemaakt,
maar slechts weinigen succes
vol. Ik wilde serieus genomen
worden. Ik voelde me geen ac
trice die zo nodig moest zingen.
Ik zag mezelf al als zangeres."
De voorbeelden zijn ook niet
opbeurend. Of je nou Linda,
Roos Jessica neemt of Jeff
Trachta om er maar een paar te
noemen, of Kylie Minogue en
Jason Dofrovan, die evenals Na
talie ooit in de Australische
soap Neighbours speelden, zin
gende soapsterren blijven - met
alle respect - vaak in de amuse
ments- en wegwerppop han
gen.
„Een plaat maken hing als
een zwarte wolk boven mij.
Soapactrices die een plaat ma
ken worden uitgelachen. Je bent
een grap, een slechte grap. En ik
wilde geen slechte grap zijn."
Ze had het geluk met de juiste
mensen in contact te komen.
Manager Anne Barrett liet haar
in Engeland kennismaken met
musici die gewerkt hadden voor
The Cure en Radiohead en in
Amerika met Mark Goldenberg,
de gitarist van Jackson Browne.
Zij hesen Natalie Imbruglia in
een passend roek-kostuum,
maar niet nadat ze voor het
eerst in haar gemakkelijke le
ventje door'diepe dalen was ge
gaan.
„Ik heb een gekke periode
achter de rug. Twee jaar speelde
ik in Neighbours. De show was
populairder in Londen dan in
Australië. Daarom ging ik in
1994 naar Londen. Eerst was
het er prachtig en prettig. Ik was
beroemd en dacht dat ik 'pretty
cool' was. Ik ging veel uit, had
een heerlijke tijd en op een dag
zou ik wel weer als actrice aan
de bak kunnen. Toen bleek dat
ik geen vergunning kon krijgen
om als actrice te mogen werken
in Engeland. Krankjorum na
tuurlijk. Wat moest ik doen?
Opeens zat ik in een uitzichtlo
ze situatie."
Ze trok zich terug uit het uit
gaansleven en ging toen liedjes
schrijven. „Ik wist niet eens of ik
het kon. Ik zou er ook vrede
mee hebben gehad alleen lied
jes van anderen te zingen. Maar
omdat het belangrijk is je te ui
ten, ben ik gaan schrijven. En ik
vond het meteen geweldig. Een
heerlijke ervaring. Het is iets
magisch. Ik heb geen idee waar
het vandaan komt, maar de
woorden en de melodieën
vloeien me aan. Je luistert naar
de muziek en daar'komen de
woorden al. Uit het niets. Het
meest opwindende wat ik ken.
Ze heeft de avond tevoren
een showcase verzorgd in Para-
diso. Pas haar tweede concert.
„Ik heb geen haast met live-op
tredens. Ik wil vooral blijven
schrijven, beter worden. Pas op
den duur komt er een tour. Ik
wil best, maar dan moet ik eerst
een volwaardige show hebben.
En daar heb ik nu geen tijd
voor, want ik moet eerste de he
le wereld over om mijn plaat te
promoten."
Met 701.000 exemplaren
Amon Grunbergs 'De h<
Antonio' bereikt de oplage
het Boekenweekgeschenk
jaar opnieuw een record,
aantal is 60.000 hoger da
1997, toen Renate Dorre
het Boekenweekgesc
schreef. Van het jaarlijkse
rollen dit keer 102.500 exen
ren van de persen. Daarme
aliseert ook Geert Mak met
ontsnapte land' een nit
mijlpaal. Van het essay van
rit Komrij werden vorig jaai
'maar' 70.000 exemplaren
drukt.
Directeur Henk Kraima
de Stichting Collectieve Pr
ganda van het Nederla
Boek (CPNB) maakte deze
fers gisteren in Amsterdam
kend tijdens de presentatie
de 63ste Boekenweek. Verl
de de Boekenweek vorig
nog in hoger sferen met
God', van 11 tot en me
maart blijft de CPNB dit
naast de deur. Het
'Panorama Nederland. Sta
land in proza en poëzie'
mim baan aan de vele schri
en dichters die het Nederla
landschap tot décor voor
verhalen, romans en gedic
kozen. Van Marsmans brec
vieren door laagland in zijl
dicht 'Denkend aan Hollani
Harlingen in Simon Vest
'Terug tot Ina Damman' en
Maassluis in 'Het woeden
gehele wereld' van Maartt
Hart tot Maks bestseller
God verdween uit Jorw
kunnen lezers daarbij uit
rijke bron putten.
Kraima noemde het wel
vallend 'dat nagenoeg
vorm van kritiek op de om|
met het landschap in de hei
daagse Nederlandse liter;
ontbreekt': „Dat is spijtig,
ratuur kan als geen andere
tuuruiting de horreur van di
vestigde orde aan de kaak
len."
Woensdagmiddag
in de Portugese
woning van Ger-
rit Komrij. De schrijver is net te
rug uit Nederland ('Mijn koffers
staan nog onuitgepakt in de
gang') waar een nieuw deel
werd gepresenteerd van 'In
Liefde Bloeyende', zijn bloemle
zing met liefdesgedichten uit de
Nederlandse literatuur.
Het hoofd van Komrij staat er
niet naar, en aanvankelijk denkt
hij ook niet één-twee-drie iets
zinnigs te kunnen zeggen over
de relatie tussen sport en poë
zie. „Maar het volgende weet ik
wel," draait hij bij. „Bij poëzie
draait het, net als bij de sport,
om presteren. Je mag geen ste
ken laten vallen, anders ga je af.
Ik moet mijn lezers vermaken,
de sporter moet het publiek op
de tribune vermaken."
In 'In Liefde Bloeyende' levert
Komrij commentaar bij gedich
ten uit alle tijdvakken, van de
middeleeuwen tot heden. Bij de
bespreking van het gedicht
'Verbeelding' van Carolus Tuin
man (1659-1728) gebruikt hij
een opmerkelijke beeldspraak.
Komrij vergelijkt het dichten
met een hordenloop. „Ik kan
me niet precies herinneren dat
ik dat opgeschreven heb, maar
het zou best kunnen", laat een
enigszins afwezige Komrij door
de telefoon weten.
„De horden staan symbool voor
de strakke regels die een dichter
zichzelf oplegt, zoals begin-,
midden- en eindrijm. Maar ook
het aantal lettergrepen en de
hoeveelheid regels horen daar
bij. Met die beperkingen zetje
in feite een rem op je beweging,
net als met horden op een sin-
telbaan. Tegelijkertijd vqer je je
prestaties tot grotere hoogte op.
Dat komt doordat je zoekt naar
creatieve oplossingen om de
beperkingen te omzeilen."
Zelf brengt Komrij daarom veel
'dwang' aan in zijn gedichten.
„Je moet het jezelf zo moeilijk
mogelijk maken. Hoe meer be
perkingen, des te fijner, com
pacter en intenser het gedicht.
Een labyrinth levert meer op
dan een woestijn, een horden
loop meer dan een gewone
loop."
Voordat iemand goed kan dich
ten of hordenlopen moet er ui
teraard flink geoefend worden.
„Iets opschrijven kan iedereen,
maar iets samenhangends ma
ken, dat valt niet mee. In het
recensie dick van teylingen
Voorstelling: 'Prettige Feestdagen' van Alan Ayckbourn
door De Timdelerclub. Regie: Auke Krispijn Gezien: 31/1,
Schouwburg, Leiden
Nederlandse toneelartiesten spotten dit jaar
met de tijd. De oudejaarsconférence van
Freek de Jonge viel in de Leidse Schouw
burg op 5 december. Een klein half njaar la
ter komt Hans Dorrestijn oud en nieuw vie
ren. De Timdelerclub pikt de trend op en
doet vrolijk mee aan deze visie op de kalen
der. In 'Prettige Feestdagen' van komedie
koning Alan Ayckbourn vieren we eind ja
nuari drie keer een kerstfeestje mee, in drie
opeenvolgende jaren, steeds bij een ander
echtpaar thuis.
Het meest hilarisch verloopt het tweede
kerstfeest. De gasten snappen de zelf
moordneigingen van Eva, de zwa^r depres
sieve vrouw des huizes, niet en storten zich
op klusjes. Ze maken de oven schoon waar
zij haar hoofd in wilde steken, ontstoppen
de gootsteen waar alle pillen in verdwenen
zijn en repareren een lamp. Het eindigt met
een half geëlektrocuteerde bankdirecteur
die met zijn alcoholistische vrouw het kerst
lied meelalt dat de knotsgekke Eva liggend
op de keukentafel heeft ingezet.
Zo'n stuk van Ayckbourn spelen is jongle
ren op hoog niveau: zijn personages moe
ten tegelijkertijd de dokter bellen, een
woeste hond temmen, met hun ellebogen
werken, de schijn van fatsoen ophouden,
een sloot drank inschenken en nog veel
meer. Dat vraagt veel van de timing,
soms (bijvoorbeeld aan het begin van
tweede bedrijf) beter had gekund.
Ook lastig is dat Ayckbourn meer wil
grappig zijn. De kritische kant bleef bi
Timdelerclub op de achtergrond, maa
opgeroepen lach was soms behoi
wrang. Zoals aan het eind, wanneer dt
slaagde flapdrol Sidney en zijn vrouw
ontpoppen als hysterische feestvarkens
anderen hebben de pest aan hen, i
doen mee uit eigenbelang. Grappig en
lijk tegelijk.
Na de voorstelling was er nog een opi
feestje te vieren: Riet Krispijn-de Wolf
gefêteerd om haar vijftigjarig lidmaats!
van het Nederlands Centrum voor A
teurtoneel.
Kinderen van toneelclub Pats repeteren nieuw stuk
FOTO REUTERS
Is het kunst of is het sport, of is het beide? Waar ligt de grens, wie gaan daarover
heen en waarom gebeurt dat? In de rubriek kunstgras gaan we op zoek naar raak
vlakken en snijpunten van deze op het eerste gezicht zo verschillende culturen. In
aflevering 15: Gerrit Komrij, de hordenloper van de vaderlandse poëzie. „Ik moet
mijn lezers vermaken, de sporter moet het publiek op de tribune vermaken."
begin zullen veel horden omval
len. Maar door veel te trainen
kom je er overheen. Inmiddels
kan ik gelukkig vrij snel werken.
Ik heb mijn gedichten meestal
binnen vijf minuten in orde."
Een algemene overeenkomst
tussen dichten en sporten is,
dat ze beide gepaard kunnen
gaan met een bepaalde opwin
ding: het adrenaline-gevoel.
„Dat gevoel ken ik. In de kunst
noemen we dat inspiratie. Die
term dateert nog uit vroeger tij
den, toen we de medische ach
tergrond van het gevoel nog
niet kenden."
Komrij kan zich voorstellen dat
sommige mensen veel lol bele
ven aan sport, maar zelf interes
seert het hem geen bal. Toen
een NRC-journalist hem in 1994
naar zijn mening vroeg over het
WK Voetbal in de Verenigde
Staten, antwoordde hij: „Geen
idee. Ik volg dat niet. Onvermij
delijk zie ik natuurlijk wel eens
wat voetbal op de televisie,
.maar dat is voor mij altijd het
moment om te gaan plassen."
Zelf doet de dichter niets aan
sport. „Daar ben ik gewoon niet
mee grootgebracht. Ik loop
hooguit tien meter van de
woonkamer naar de deur. En
eh... O ja, ik ijsbeer veel!"
sander becker*
leiden «sander becker
„Als je toneel speelt doe je men
sen veel plezier. Iedereen is
trots op je, en misschien word
je later beroemd!" Emre (9) pro
beert uit te leggen waarom hij
acteert, maar zijn motivering
wordt door de andere kinderen
van toneelclub Pats met hoon
gelach ontvangen. Acteren is
gewoon leuk, vinden ze, en ver
der niks.
In het schoolgebouw aan de
Leidse Kaasmarkt hebben zich
op maandagavond negen ravot
tende kinderen verzameld. Ac
teurs in de dop. Ze voeren het
hoogste woord. „Oké jongens,
even stil. Ik geef jullie dertig se
conden om je volledig te con
centreren. Daarna beginnen we.
En onthoud goed: niet jezelf
zijn, maar je rol. Sloof je maar
eens lekker uit, het mag alle
maal ontzettend overdreven."
De kinderen zijn druk bezig
met het repeteren van hun
nieuwe toneelstuk 'Hellup!'. Het
gaat over een meisje dat naar
een nieuwe school moet. Haar
broer en zus zeggen dat de leer
lingen van die school afschuwe
lijke dingen met haar van plan
zijn. Ze zou bijvoorbeeld op een
razendsnel skatebord worden
vastgebonden, en ze zou met
pimpelpaarse verfhallen wor
den bekogeld. Het meisje wordt
uiteraard heel bang. Ze bereidt
„Niemand hoeft een 'boom' te spelen."
FOTO HENK BOUWMAN
zich op het ergste voor. Maar als
ze eenmaal op de nieuwe
school aankomt, blijkt iedereen
bijzonder aardig te zijn. Broer
en zus hebben dus tegen haar
gelogen. Het meisje neemt ver
volgens op gruwelijke wijze
wraak, waarbij ze hulp krijgt
van haar tot leven gekomen
poppen.
De kinderen van Pats - vijf
meisjes en vier jongens - gaan
volledig in hun rol op. Acteren
vinden ze helemaal niet moei
lijk, maar teksten uit het hoofd
leren wel! Dat moeten ze hele
maal alleen doen, thuis op hun
kamertje, regel voor regel. En
dat is zwoegen. Behalve acteer
les krijgen de kinderen ook
stem- en dansles. „Op stemles
speel je bijvoorbeeld een stukje
uit Jip en Janneke na. Je
dan zo hard praten dat iede
het kan horen, zelfs de mei
achter in de zaal", leggen Iri
en Jasmijn (11) uit.
Toneelclub Pats is pn
tien jaar geleden opgericht,
jaar wordt er een toneelprol
tie op de planken gebracht,
heeft ook al twee keer in
buitenland opgetreden, als
tegenwoordiger van Nederl
De toneelvereniging bestaal
een spelgroep voor de allerjé
sten, en een productiegi
voor gevorderde kinderen
sen zes tot twaalf jaar. Kind!
mogen doorstromen naai
tweede groep als ze over
doende improvisatie- en
pressievermogen beschik
Toch heerst er geen concui
tiesfeer. „Onze producties
vatten geen hoofdrollen en
bijrollen. Iedereen is even
langrijk. Niemand hoeft
een 'boom' te spelen",
streert de toneelleidster.
Aan het eind van de les I
gen de kinderen huiswerkl
Ze moeten verschillende sc$
uit hun hoofd leren. Er stijg!
zucht en gekreun op. Gelul
hebben de kinderen nog to'
april, dan moeten ze de eè
voorstelling spelen. Tegen
tijd staat 'Hellup!' waarschijl
als een huis.
