Kunstenaarswijk van dobbelstenen
Vreugdetranen bij verloren schatten
Cultuur Kunst
Frederic Forsyth houdt
het schrijven voor gezien
Werk Krijgsolifanten nog niet baanbrekend
BALlet en voetBAL, kunst
op het gras en op de planken
t World-brulwedstrijd' in Alphen
ifkiaan den rijn Wie weet welk geluid een dinosaurus maakt
JDAG21 OKTOBER 1997
N RIJSDAM. 071 -5356444. PLV CHEF AD VAN KAAM 071
Plan voor atelierdorp bij Klinkenbergerpias
zaterdag 25 oktober vanaf 13.30 uur meedoen aan de brul-
jstrijd van Euro Cinema aan de Van Boetzelaerstraat in Al-
Cn. De beste brullers krijgen een 'Lost World'-prijs. Voor de
ste 50 deelnemers ligt een button klaar.
C teraire avond over J.C. Bloem
aan den run» Ter ere van dichter J.C. Bloem wordt mor-
i sJj^ond vanaf 20.00 uur in de bovenzaal van zalencentrum
Adde iBron' aan de Troubadourweg in Alphen aan den Rijn een
de inkomst gehouden waarin het leven en werk van de dichter
n o< llfaal staan. Kunstenares Ingrid Rollema spreekt over het pas
lijke hulde kunstwerk voor de in OUdshoon geboren dichter en
van het Literair café dragen gedichten voor gebaseerd op
idichtregel van Bloem.
tü [gende editie Cultuur compact-gids
u gj. Stadsgehoorzaaldirecteur Petra Unger heeft gistermid-
'leve ne8ende editie van de Cultuur Compact-gids overhan-
>n[ daan wethouder A. Pechtold. De cultuurwethouder is zeer
housiast over de gids. „Hij heeft zich nu negen jaar kunnen
druipen zonder geld van de gemeente. Als de culturele organi-
es proberen een maandelijkse Uitgaanskrant te publiceren,
ik bereid voor een startimpuls te pleiten in de gemeente-
id. Er is een noodzaak om informatie te hebben op het brede
nifcein van cultuur." In de Cultuur Compact-gids staat de pro-
mmering van het LAK-theater, de Stadsgehoorzaal en de
jdse Schouwburg. Daarnaast bevat het adressen van veel Leid-
P| kroegen, restaurants en galeries. Het heeft een handige platte-
ind van de stad om de weg van en naar de etablissementen te
Jen.
Ie" eat-Meet in Antonius Zalencentrum
'gen
Goll Öf! Deze maand is het 35 jaar geleden dat de eerste Beatles
f 'Love me do' uitkwam en 40 jaar geleden dat John en Paul
i, R| aar tegen het lijf liepem. Genoeg reden voor een bescheiden
abot stje. Op zondag 26 oktober is er een internationale Beatles
iden zamelaarsbeurs in het Antonius Zalencentrum in Leiden. Bij-
Aa iderheden zijn deze keer de John Lennon 'How I won the
ratst r'-tentoonstelling, met foto's uit de gelijknamige film, en de
n f esentatie van een nieuwe Beatles discografie. Schrijver Ed
!iï pekmann verkoopt en signeert het nieuwe Beatlesboek 'Beat-
made in Holland Too', waarin een compleet overzicht van de
Nederland verschenen Beatles-soloplaten. Beat-Meet begint
111.00 uur.
jzz in 'In Casa'
en» Vanaf morgen is in Danssalon 'In Casa' aan de Lammer-
irkt in Leiden een maandelijks trugkeende Jazz-avond. De
onden hebben een speciaal thema en er is een optreden van
ijazz-band. Thema van de eerste avond is 'Jazz-prestige' en
er ij is een optreden van 'Footprints', met onder anderen saxofo
nen it Wlady Podsoda. De viermansformatie speelt behalve eigen
üdd, mmers ook stukken van Frank Zappa, Wayne Shorter en John
afield. De toegang is gratis. Vanaf 20.30 is de zaal g
|esj jaanse elite rouwt om Pilar Miro
drid» Prinses Cristina, oud-premier Felipe Gonzalez en film-
tvvif [isseur Pedro Almodovar waren enkelen van de tientallen vips
«valit pgisteren in Madrid de begrafenis hebben bijgewoond van Pi-
oeld Miro, een van 's lands toonaangevende film- en toneelregis-
lomqjurs. Miro, die twee weken geleden de leiding had van de tv-re-
itratie van het huwelijk van Cristina, stierf zondag, op 57-jari-
:tieo leeftijd, aan een hartaanval. Zij wordt beschouwd als een van
prak eerste grote vrouwelijke regisseurs in Spanje. Haar jongste en
itie atste film, 'El Perro del Hortelano' leverde haar acht Goya-on-
om rscheidingen - vergelijkbaar met Oscars - op, alsmede de prijs
am orde beste regie,
reel.
Kolossale dobbelstenen,
verspreid over het gras, aan
de oever van de Klinken
bergerpias. Het lijkt wel
alsof hier een paar reuzen
kinderen hebben zitten
dobbelen. Full house of
three of a kind? Geen van
beide. Het gaat om vijfen
veertig ateliers, waarin
kunstenaars uit de omge
ving van Leiden hun
scheppende werk doen.
Toeristen kunnen hier, op
de route van Madurodam
naar de Keukenhof, een
tussenstop maken en een
schilderijtje of keramiek
kopen voor thuis.
oegsgeest/warmond/sassenheim
afke van dertoolen
Als het aan de Valkenburgse
kunstenaar W. Molenkamp ligt
worden de dobbelstenen snel
gebouwd. Een paar jaar geleden
zat Molenkamp zelf zonder ate
lier. En hij was niet de enige in
de regio. Molenkamp bedacht
daarom het plan om een 'ate
lierdorp' te bouwen, naar het
voorbeeld van St. Paul de Ven-
ce, een Frans dorpje dat bijna
volledig uit ateliers en galeries
bestaat en dat een belangrijke
toeristische attractie is.
Die twee vliegen wil Molen
kamp ook graag in één klap
slaan. „De 'bewoners' van mijn
atelierdorp kunnen door de ver
koop aan toeristen, en met een
schappelijke huurprijs van vier
honderd gulden, zichzelf volle
dig bedruipen. Subsidies van de
Een impressie van de kubusateliers aan de Klinkenbergerpias. Alsof een paar reuzenkinderen hebben zitten dobbelen.
overheid zijn niet nodig. Start
kapitaal wel, maar dat kan ook
van sponsors komen."
De kubussen zijn 125 kubieke
meter groot (5x5x5 meter). „Ge
noeg vloeroppervlak voor een
atelier", meent Molenkamp, een worp dobbelstenen te ver-
„En zo nodig kan er een verdie- sterken, staat een deel van de
pinkje in worden gemaakt; het kubussen uit het lood. „Geen
atelier is hoog genoeg." De probleem voor de gebruikers",
'ogen' van de dobbelsteen zijn verzekert Molenkamp. „De
de ramen. En om het beeld van vloeren worden waterpas ge
maakt. Net zoals in de kubus
woningen in Rotterdam."
De provincie Zuid-Holland
heeft wel oren naar het plan.
Het past goed in haar beleid van
culturele vernieuwing: het stre
ven om kunst en recreatie te in
tegreren. Perfect voor het toe
komstig recreatiegebied rond
de Klinkenbergerpias, vindt
men in het Provinciehuis. Ate
liers als kunstobject, en als gele
genheid om kunst te scheppen.
Afhoudend
Maar tussen droom en daad
staan als zo vaak praktische be
zwaren. De Klinkenbergerpias
loopt dwars door drie gemeen
tengrenzen heen: die van
Oegstgeest, Warmond en Sas
senheim. Momenteel is de pro
vincie zelf nog eigenaar van de
grond, maar zij wil het eigen
dom overdragen aan de ge
meenten. Die houden de boot
nog af omdat de grond is ver
vuild. „De milieu-procedures
moeten eerst worden afgewik
keld", zegt L. Hartholt van de
provincie, die zich sterk maakt
voor het plan. „Maar ik denk
dat in de loop van volgend jaar
de tijd rijp is voor het atelier
project."
De drie betrokken gemeenten
stellen zich afwachtend op.
Wethouder W. de Vos van War
mond: „Er spelen nog enkele
heikele punten als het gaat om
overdracht van de plas. Op zich
zeggen we geen nee tegen het
atelierproject, al krijgt het aan
tal dobbelstenen van ons geen
applaus. Dat mag best wat min
der. Maar dan is de haalbaar
heid misschien in het geding. Er
moeten namelijk speciaal voor
dit project water- en elektrici
teitsleidingen worden aange
legd. En dat maakt het plan
duur, aldus de wethouder, die
positief gestemd is over het
plan."
beeldende kunst
stockholm ap
Fredrick Forsyth, auteur van 'De
Dag van de Jakhals' en andere
bestsellers, heeft besloten het
schrijven eraan te geven. In een
gisteren gepubliceerd vraagge
sprek met de Zweedse krant
Dagens Nyheter zegt hij dat
'Ikoon' zijn laatste roman is ge
weest. „Je moet ophouden wan
neer je nog betrekkelijk succes
vol bent. Dus ik denk dat het
tijd is om te stoppen. Ik heb tien
thrillers geschreven. Dat is een
goed en even getal. En ik ben 25
jaar schrijver geweest", zei For
syth.
recensie titia fuchs
Expositie: veRsUS Te zien: tot eind van dit jaar, zaterdag
en zondag 12.00-17.00 uur of op afspraak, tel. 071-
5128175/5144973, Galene Liga Nieuw Beelden, Presi
dent Steinstraat 14, Leiden
In het begin van de jaren negentig begon de
Leidse Galerie Liga Nieuw Beelden een
groep jonge Russen, de Krijgsolifanten, te
volgen. De Leidse belangstelling lag in het
verlengde van de interesse voor het ontwa
ken van de Nederlandse moderne kunst
vlak na de Tweede Wereldoorlog. In Rus
land was sinds de perestrojka op een zelfde
manier sprake van het zoeken naar nieuwe
wegen en het gestalte geven aan de door
braak van moderne kunst.
Galerie Liga Nieuw Beelden toont nu, in
de tentoonstelling met als titel veRsUS,
werk van Russische kunstenaars, o.a. van de
Krijgsolifanten, samen met werk van een
aantal Amerikaanse kunstenaars. Hoewel
de kwaliteit sterk uiteen loopt, zijn aspecten
als het forceren van verandering, het zoe
ken naar een doorbraak, ook in de huidige
expositie duidelijk aanwezig.
Er hangen veel doeken van de Ameri
kaanse Molly Ackermann, een telg uit een
Russisch-joods geslacht en regelmatig in
Nederland. Ackermann maakt robuuste,
veelkleurige doeken die stijf staan van de
verf. Geen gladde dikke strepen, maar verf
met een korrelige structuur omdat het ver
mengd is met o.a. hout, gras of zand. Som
mige doeken hebben in het midden een gat
of 'een kuil' die ook weer met verf is dicht
gesmeerd en aan een wond doen denken.
Soms maakt Ackermann ook collages van
werk, worden er etiketten van flessen of
draadjes opgeplakt en weer beschilderd.
Het zijn imposante werken met mysterieu
ze namen die aan iets zachts doen denken.
Hun structuur laat eerder een gevecht zien.
De Russische kunstenares met de meest
illustere achternaam, Olga Romanova,
woont momenteel in Leiderdorp. Ze maakt
grote en kleine pastels in vloeiende vormen
en in elkaar overgaande kleuren. De werken
zijn overwegend abstract met hier en daar
een verwijzing naar iets herkenbaars. Van
de Amerikaan Ford Crull, wiens werk in
meerdere grote musea in de Verenigde Sla-
ten te zien is, worden drukke expressionis
tische schilderijen in zware stalen lijsten ge
toond: 'relics'. Maar het meest indrukwek
kend is de sereniteit in de schilderijen van
Sergei Glousjko. Glousjko, die deel uitmaakt
van de Krijgsolifanten kwam in 1991 op uit -
nodiging van Liga Nieuw Beelden naar Ne
derland. De Russisch-joodse kunstenaar
vroeg hier asiel aan en woont en werkl mo
menteel in Weesp. Zijn werk, dat is beïn
vloed door de icoonkunst, js niet realistisch
maar wel herkenbaar. Glousjko schildert
licht geabstraheerde taferelen of neemt
soms als thema een gemoedstoestand. Zijn
werk wordt gekenmerkt door een ingehou
den, aparte en direct herkenbare stijl.
De tentoonstelling veRsUS maakt duide
lijk hoe een aantal kunstenaars in of afkom
stig ui tRusland een weg zoekt na het jaren
lange verplichte academisme. I lun werk wil
veranderingen forceren. Een doorbraak is
daar (nog) niet bij.
Cypriotische fresco's in Het Paleis in Den Haag
Het Ajax-museum, zoals dat recentelijk is geopend.
FOTO RONALD DE BRUIN
Is het kunst of is het sport of is het beide? Waar ligt de grens, wie gaan er over heen
en waarom gebeurt dat? In de rubriek Kunstgras zoeken we achter de coulissen en
tussen de kalklijnen op zoek naar antwoorden. Vandaag aflevering 1. Over een mu
seum dat z'n mooiste kunststukje niet opstelt.
nieuwe Arena was nog slechts
een kleine.
Afgelopen week was het zo ver
en opende niemand minder
dan de maestro himself, Johan
Cruijff dus, het Ajax-museum.
Even weg van de waan van de
dag, zo introduceerde voorzitter
Michael van Praag de nieuwe
aanwinst van de club, waar naar
verwachting zo'n 130.000 men
sen per jaar op afkomen. Het
twee verdiepingen tellende mu
seum vertelt enerzijds de ge
schiedenis van de roemruchte,
bijna 100-jarige en anderzijds
die van een jongensdroom die
werkelijkheid wordt.
Tot zover klopt het als een bus.
Met de oude prenten, de digita
le videobeelden, de zes Europa
Cups, de twee Wereldbekers, de
jongenskaart van Bergkamp, de
nis van Cruijff, het Feyenoord-
kabinet, de foto's van onze
plaatselijke coryfeeën Edwin
van der Sar, Wim Rijsbergen en
Alfons Groenendijk is helemaal
niks mis. De collectie en de op
zet rechtvaardigen de naam
museum in alle opzichten; ik
ken musea waar beduidend
minder verteld wordt dan wel te
zien is. Alleen, helemaal 'af is
het toch niet. Want een muse
um heeft behalve een kijk- en
bewaarfunctie toch ook iets met
kunst van doen. Tuurlijk, de
wonderschone beelden van het
fenomeen Cruijff spreken voor
zich en tussen de vertoonde
doelpunten zitten kunststukjes.
Maar waar is die video v^n Ru-
die van Dantzig over Van Bas
ten, gemaakt met de hulp van
Cruijff? Waar is die prachtige sa
mensmelting van de kunstvor
men BALlet en voetBAL? Die is
er niet... die ontbreekt. En dat is
een misser. Als in een gemiste
kans voor open doel.
ad van kaam
den haag coos versteeg
Het was een emotioneel mo
ment voor honorair consul
Tasoula Georgiou van Cyprus.
Geflankeerd door bisschop Vas-
silios van Trimithountos en re
chercheurs van de Cypriotische
politie kon zij gistermiddag de
wereld tonen hoe Grieks-
Cyprioten onverschrokken hun
geroofde kunstschatten waar
ook ter wereld terughalen.
In museum Het Paleis in Den
Haag lagen 32 uit Noord-
Cypriotische kerkmuren losge-
hakte fresco's uit Antiphonites
en een mozaïek uit Kanakaria
uitgestald. De charmante hono
rair consul - zelf een Grieks-
Cypriotische vluchteling uit Fa-
magusta - trilde licht met haar
stem, voelde haar ogen vochtig
worden en moest al kijkend
naar de 'verloren schatten' even
een slokje water nemen. „Want
dit is nog maar het begin", liet
ze daarna krijgshaftig weten.
Met andere woorden: Tasoula
Georgiou zal niet rusten voor ze
de andere geroofde kunst ook
terug heeft. „En we zijn niet be
reid ook maar een dollar te be
talen voor iets dat al van het
Cypriotische volk was.
Sinds het Turkse leger in 1974
het islamitische Noord-Cyprus
bezette, zijn er volgens de
Grieks-Cypriotische regering
zo'n 15.000 tot 20.000 ikonen en
tientallen belangrijke fresco's en
mozaïeken van dat deel van het
eiland verdwenen. Een groot
deel is door Turkse militairen
uit minachting voor het Chris
tendom vernietigd: simpelweg
verbrand of verminkt. Zo zijn er
talloze gevallen waarbij de ogen
van apostelen of de maagd Ma
ria werden uitgesneden. Tal van
eeuwenoude waardevolle stuk
ken werden echter verkwanseld
en kwamen in de internationale
kunsthandel terecht.
Een suppoost waakt over de kunstschatten.
In de loop der jaren zijn via
juridische procedures, onder
meer in Amerika, geroofde
kunstwerken als de Kanakaria-
mozaïeken teruggekregen.
Soms bleken particuliere bezit
ters, die te goeder trouw had
den gekocht, zo geschrokken
van het feit dat ze gestolen waar
in huis hadden dat ze hun aan
winst beschaamd aan de
Grieks-Orthodoxe kerk van Cy
prus teruggaven en hun finan
ciële verlies voor lief namen. In
Nederland loopt ook nog een
procedure tegen een Schiedams
echtpaar dat de van diefstal af
komstige ikonen van de vier
apostelen van Antiphonites in
bezit bleek te hebben en verder
worden pogingen in het werk
gesteld de Koningsdeuren uit
Peristerona uit Japan terug te
halen. De collectie die gister
middag in Den Haag werd gr
toond is 'teruggekocht'. Althans
er is als het ware losgeld voor
betaald, wat nu weer ogenblik
kelijk door de tirieks-Cyprioti
sche regering wordt teruggeëist.
Via de Nederlandse kunsthan
delaar Michel van Rijn die giste
ren om onduidelijke redenen
niet met name werd genoemd,
maar uitsluitend onder zijn co
denaam 'Leftaris' (wal 'vrije
man' betekent) werd aangeduid
is die eerste partij kunstwerken
in München gekocht van de 60-
jarige Turkse kunsthandelaar
Aydin Dikmen. Deze transactie
is trouwens in het geheim door
het Britse Channel 4 vastgelegd
voor een reportage van Peter
Watson, de journalist die eerder
allerhande malversaties en
kunstsmokkel van het gerenom
meerde veilinghuis Sotheby's
onthulde.
De deal met Dikman, aan wie
een half miljoen gulden werd
betaald, was een lokkertje. Want
toen 'Ix-ftaris' voor de tweede
partij Grieks-orthodoxe kunst
kwam, bleek hij vergezeld door
een grote Duitse politiemacht.
Uit het magazijn van de gear
resteerde Turk, die overigens al
om bekend is in de internatio
nale kunsthandel, kwamen 35
fresco's, een mozaïek en aantal
ikonen. Alles bij elkaar ter waar
de van naar schatting een slor
dige 70 miljoen mark.
Die tweede partij religieuze
kunst bevindt zich nog in Mün
chen en is hangende de zaak te
gen Aydin Dikmen door de
Duitse justitie in beslag geno
men. „Wij hopen dat deze
kunstschatten voor kerst op Cy
prus kunnen zijn. Dan heb ik de
mooiste kerstdagen die ik ooit
heb gehad", liet mevrouw Geor
giou met haar liefste glimlach
weten.