'Jongens, echt, mijn kop zit vol!'
Dylan en paus de sterren
op 'katholiek Woodstock'
'De Jantjes',
musical om
van te houden
Cultuur Kunst
The Beau Hunks eren Grofé
goed geolied massaspektakel
Weer Gouden Kalf
voor Theo van Gogh
'Aïda' in Amsterdamse Arena
MAANDAG 29 SEPTEMBER 1997
Kunstenaar Juul Neumann overleden
Amsterdam In zijn woonplaats Amsterdam is deze week de kun
stenaar Juul Neumann overleden. Hij werd 78 jaar. De schilder/
graficus/ ontwerper/ vormgever beleefde zijn artistieke bloeipe
riode in de jaren vijftig.
Regisseur Chabrol wint Gouden schelp
Kunstroute '97: van atelier naar atelier
In het Kunstcentrum Haagweg 4 is het een drukte van belang.
raken „omdat dat in een muse
um nooit mag."
Na een bezoek aan de Haag-
weg, gaat de reis richting We
nen, pardon, richting Blonk Ga
rage. In die ruimte bouwde
Norman Beierle het kleerma
kerswinkeltje na dat een grote
rol speelt in het werk van de
Oostenrijkse schrijver Thomas
Bernhard. In dat winkeltje dis
cussieert de filosoof Karrer met
de kleermaker Rustenmacher
over de kwaliteit van een be
paalde stof, en daarmee tegelij
kertijd over de kwaliteit van het
leven en de sleetse plekken
daarin. Uit een luidspreker van
een oud radiotoestel komt de
stem van de kleermaker, die zijn
vakkennis aanprijst met de
woorden: „Probeert u maar
eens een knoop van dit jasje af
te trekken, dat lukt u niet, dat
FOTO LOEK ZUYDERDUIN
lukt u niet." De oude naaima
chines, de wandelstok op de
toonbank, de kassa, het speciale
Rustenmacher-vignet dat door
Beierle is ontworpen, het fo
tootje voor de stikmachine van
een vrouw in Dimdljurk en een
man in Lederhose, het kruis
beeld aan de muur - al die voor
werpen brengen je terug naar
een tijd waarin 'Der Kunde' nog
'König' was. Je ziet hier een
man met spelden tussen zijn
lippen op zijn knieën gaan voor
het kapitaal, zoals een gelovige
op zijn knieën gaat voor God.
In het atelier van wijlen Kees
Buurman aan de Nieuwe Rijn
leidt zijn dochter de bezoekers
rond. Nee, het atelier is niet leeg
zonder Kees. Overal nog zie je
de sporen van zijn werkzaam
heid en zijn denken. In een dag
boekaantekening lees je hoe se
rieus Buurman zijn werk nam
en hoeveel energie hij erin stak.
Nadat hij een aantal lichtdoor-
latende doeken had beschil
derd, schreef hij: 'Na afloop
heeft Jetteke Bolten mij fijn ge
holpen om weer een beetje bij
de mensen te geraken. Zij toon
de mij haar warme enthousias
me en leende me haar stevige
schouder om mijn hoofd op te
leggen.' En met veel humor
voegde de vrij lange Kees daar
aan toe: 'Ik moest daar wel diep
voor bukken.'
Nog geen driehonderd meter
van het atelier van Buurman
vandaan, onder de pergola van
Café Galerie Lijn 3 aan de Mid
delstegracht, zitten wat mensen
na te praten over hun ervarin
gen tijdens de kunstroute. Bin
nen hangen de kleurenetsen
van Gerrit Alberts, afbeeldingen
van figuren met lege hoofden.
Ze zitten in een wachtkamer te
genover elkaar, staan op een
duikplank of maken samen een
rondedansje. „Even weer al die
indrukken kwijtraken", zegt een
van de bezoekers. „Jongens,
echt, mijn kop zit vol. Als mijn
neus een kraantje was. dan zet
te ik het nu meteen open."
rtda' door Operama Productions. Regie:
aolo Micciché. Artistieke en muzikale lei-
ing: Giuseppe Raffa Choreografie: Bry-
on Paige. Met: Wilhelmenia Fernandez
Aïda), Elisabetta Fiorillo (Amneris), Piero
(Radames), Mauro Augustini
<\monasro), Giancarlo Boldrini (Koning
Roni (Ramfis), Opera-
i Ballet. Gezien: 27/9
soort interactieve show was
telkens als er een nieuw
pectaculair plaatje op het de-
werd getoverd door de bat-
:h hjerij laserkanonnen, werd dat
uit de zaal beantwoord met
spervuur aan flitslichten. En
varen meer 'special effects'
Verdi nooit bedoeld heeft
doen hij zijn opera 'Aïda'
I a^chreef. De treinen en de vlieg-
tigen bij voorbeeld, die bij
iali oorkeur voorbij reden of over-
logen tijdens gevoelige passa-
;s.
Toch kreeg het publiek zater-
ialc agavond in de Arena waar het
cl oor gekomen was: adembene-
ïende plaatjes en een geolied
ïassaspektakel. Daarbij bewees
roducent Operama en passant
de beroerde akoestiek van
stadion wel degelijk is te be
dwingen.
Bij de 'Aïda' in de RAI, vier
geleden eiste een groot deel
het publiek zijn geld terug
alfmdat het niets had kunnen
ien. De ervaringen met het eer-
ij Ie klassieke concert in de Are-
gegeven door Pavarotti,
stemden ook al niet vrolijk. De
tenor slaagde er met geen mo
gelijkheid in om te doen verge
ten dat zijn optreden zich af
speelde in een stadion.
Operama had de zaken veel
beter aangepakt, met een decor
dat zo'n beetje een hele korte
zijde van het stadion besloeg.
Een drie verdiepingen hoge pi
ramide, die even eenvoudig als
vernuftig te veranderen was,
bleek de juiste maat voor deze
uit de kluiten gewassen
schouwburg te zijn. Met de
laserprojecties werdén verbluf
fend realistische 'decorwisselin
gen' gerealiseerd, al was het
jammer dat de projectoren niet
helemaal schokvast stonden.
Een trilling bij een laserkanon
had op het podium al snel een
kleine aardverschuiving tot ge
volg.
Het geluid was verbazingwek
kend goed, op wat gefluit en ge
kraak in de eerste akte na. Was
aan de zijkanten van het sta
dion bij heftige passages nog
een echo te horen en klonk het
wat schel, op het veld was de
geluidsafstelling perfect. Op die
plaats was het ook gemakkelij
ker om de entourage te verge
ten, want wie op de hoger gele
gen plekken zat kon tot ver in
de eerste akte ook in het pu
bliek nog troepenbewegingen
waarnemen. Daar stond tegen
over dat ook het zicht op het
podium daar veel fraaier was.
Met de aankleding zat het dus
wel goed. Wat betreft de regie
recensie «susannei
Concert: The Jazz Suites van Ferde Grofé
door The Beau Hunks o.l.v. Jan Stulen
Gehoord. 27/9, Stadsgehoorzaal Leiden
De vader van de arrangeurs
werd Ferde Grofé (1892-1972)
wel genoemd. Hij was de man
achter de schermen van de
fameuze band van Paul White-
man, de succesvolste orkestlei
der van de jaren twintig en der
tig. Whitemans band speelde
jazzy, maar zelfs het kleinste
nootje was uitgeschreven -
meestal door Ferde Grofé. Hij
was ook degene die Gershwins
Rhapsody in Blue arrangeerde.
Gershwin kwam met een versie
voor twee piano's en Grofé deed
de rest.
Daarop begon Grofé zelf ook
symfonische jazz te compone
ren en zo ontstonden de Suites
die The Beau Hunks nu aan de
vergetelheid trachten te ontruk
ken. Voor dit project heeft het
gezelschap, dat bekendheid ver
wierf met de reconstructie van
de muziek van de Laurel en
Hardy-films, zich vergroot tot
33 musici.
De Beau Hunks erkennen het
zelf ook: Grofé was, ondanks
zijn inventiviteit en brille als ar
rangeur, niet een werkelijk
groot componist. Zijn thema's
zijn niet onvergetelijk.
Broadway at Night, zijn eerste
proeve van symfonische jazz uit
1924, is een beschrijving van de
grote stad. Als in vogelvlucht zie
je drukke straten en stille bin
nenplaatsjes. Hectische jazz
doorschoten met zwijmelstuk-
jes, klankrijk en vol effecten. In
de andere impressie van de gro
te stad, Metropolis uit 1928, is
op de magere themaatjes te
zwaar gefantaseerd. Een gek
zangintermezzo, gevolgd door
quasi-anarchistische soli is
maar net voldoende rechtvaar
diging om het toch uit te voe-
De Mississippi Suite: A Tone
Journey (1925), in vier delen, is
geestiger. Het derde deel, Old
Creole Days, is van een zalige
loomheid. Op de rivier dobbert
een echo van 01' Man River, de
zon schijnt en het leven is goed.
Dat alles mondt uit in het feest
van het vierde deel: Mardi Gras.
Hier helt de muziek echter wel
erg over naar Hollywood-kitsch.
De violen hollen nerveus trap
op trap-af, daar tussendoor
schrijdt statig het koper en de
gong die het stuk besluit werkt
nogal komisch.
Het bekendste werk van Grofé
is de Grand Canyon Suite uit
1931. Er is zelfs een plaatopna
me onder leiding van Toscanini
van. On the Trail en Cloudburst
zijn beslist de moeite waard,
maar in de andere drie delen
verveelt de eindeloze optocht
van effectjes al snel. Het best
beviel mij de wals Alice Blue uit
Three Shades of Blue (1926),
waar Grofé zijn tekort aan me
lodieuze fantasie meesterlijk
maskeert en met veel humor
een kermisoptocht arrangeert
waarin alle instrumenten uitge
laten aan je voorbij trekken.
was gekozen voor een aanpak
waar Verdi zelf niet van zou
schrikken. De solisten waren
stuk voor stuk vocale gewelde
naars, maar reciteerden meer
dan dat ze acteerden, terwijl de
figuranten niet veel meer deden
dan opkomen en afgaan. Zelfs
amateuroperettevercnigingen
weten in Nederland al jaren dat
je met die mensen op het podi
um toch zoveel méér kunt
doen.
Hoe het ook anders kan liet
Wilhelmenia Fernandez als Aï
da horen en zien. Zij was de
enige die haar rol van binnenuit
gestalte gaf. Het meest intens
waren haar solo-aria's en de du
etten die zij zong met Piero Gi-
uiiacci alias Radames. Zijn pres
taties waren zo fraai dat de ha
pering op die laatste hoge noot
hem met gemak te vergeven is.
Voor de trompettist die er op
het moment suprème, de tri
omfmars, een paar keer lelijk
naast zat, valt dat wat moeilij
ker.
Raffa kreeg dus zijn revanche,
al was het voor het publiek op
sommige punten wel afzien. De
meest gehoorde klacht gold de
kou. Velen hadden er niet op
gerekend dat het dak open zou
staan (volgens de organisatie
maakt dat overigens voor de
temperatuur weinig uit), zodat
in de loop van de avond steeds
meer galakleding onder jassen
verdween. Een handjevol men
sen hield het daarom in de pau
ze al voor gezien.
BOLOGNA
'II Papa e il Rock', de paus en de
rockster. Johannes Paulus II en
Bob Dylan. Zij waren dit week
einde in Bologna de sterren op
wat het Vaticaan 'het katholieke
Woodstock' noemde.
In Bologna kwam de paus
naar de jongeren toe, en dat
waren er meer dan driehon
derdduizend, een menigte die
Dylan zelfs niet in zijn glorieja
ren bijeenkreeg. Zijn populari
teit is na de jaren zeventig afge
nomen, maar de één-twee met
de paus zorgde voor een in
drukwekkende opkomst.
De Italiaanse kranten reser
veerden pagina's voor het twee
tal. De paus gebruikte Dylan om
zijn imago ten overstaan van de
jongeren op te poetsen, Dylan
vond het een uitstekend idee
goed te worden betaald door
het Vaticaan en twee dagen
voor het uitkomen van zijn
nieuw cd voor zoveel jongeren
te spelen.
Het katholieke Woodstock
had veel weg van een combina
tie van het Flevo Totaal Festival
en de EO Landdag. Het zag wer
kelijk zwart van de paters en
priesters, broeders en zusters.
Met allen heel blijde gezichten.
Ook vak C, geheel gevuld met
kardinalen in het zwart met
paarse hoed, straalde een enor
me trots en tevredenheid uit. En
al bij het eerste nummer van de
avond, 'O Happy day', ging vak
C uit zijn dak. De reli-wave kan
werkelijk zo in de volgende
Bob Dylan.
Monty Python film.
JP II zat er bij en keek er af en
toe naar. Hij swingde niet en
had grote moeite bij de ver
schillende optredens de ogen
open te houden. Op het mo
ment dat de artiesten hem kwa
men begroeten, moest hij bijna
wakker worden geschud. Maar
een roomse promotietoer zon
der il Papa is natuurlijk ondenk
baar. Zeker als RaiUno enkele
uren rechtstreeks zendtijd be
schikbaar stelt.
THEATER
'De Jantjes', toneelstuk van Herman
Bouber met liedjes van Louis Davids,
Margie Morris, John Brookhouse, Lou
Bandy, Philip Pinkhof, Ivo de Wijs en
Ruud Bos Bewerking Ivo de Wijs, Re
gie Eddy Habbema Met Danny de
Munk, Peter Faber, Carry Tefsen, John
ny Kraaykamp. Leontine Ruiters e v a
Gezien: 26/9, Stadsschouwburg, Am-
Het toneelstuk 'De Jantjes'
trekt al tientallen jaren volle
zalen en dat zal de komende
maanden niet veel anders
hoeven zijn, nu het werk in
een geheel opgepoetste vorm
opnieuw langs de Nederlandse
theaters trekt. De versie die
vrijdagavond in de Amster
damse Stadsschouwburg in
première ging, heeft in ieder
geval die potentie. Een aanste
kelijke show die artistiek in
niets verraadt dat het stuk al in
1920 zijn eerste première be
leefde.
Dat wil zeggen.... 'De
Jantjes' doet als productie mo
dern aan, maar blijft volstrekt
authentiek en doet de bedoe
lingen van de schrijver Her
man Bouber volledig recht.
Neem alleen al het decor, dat
met veel sfeer en oog voor de
tail rechtstreeks lijkt te zijn
ontleend aan de schilderijen
vaji Breitner. En als bijvoor
beeld het 'radijslied' wordt ge
zongen verschijnen drie man
nen op het toneel, met een
trommel, een trombone en
een accordeon. Zo gingen die
straatmuzikanten langs de
straten, tot lang na de oorlog.
Met respect voor het volkse
karakter en met de ervaring
van de laatste jaren staat hier
een show die enerzijds typisch
Nederlands is, maar tegelijker
tijd ook de kwaliteit heeft, die
van het hedendaagse musical-
bedrijf mag worden verwacht.
Anders gezegd: deze oer-Hol-
landse show heeft het tempo
en de energie, die ook ten
grondslag liggen aan bij voor
beeld 'West Side Story'. De
show is dan ook met veel be
weeglijkheid vorm gegeven.
Toch biedt 'De Jantjes' voor
hedendaagse ogen een op het
eerste gezicht vreemd verhaal:
drie Amsterdamse volksjon
gens raken door uiteenlopen
de oorzaken als liefde en ar
moede in de problemen en te
kenen dan uit pure narigheid
voor zes jaar dienst in het Ne
derlands-Indisch Leger. Het
zijn de gein, het oprechte sen
timent, de levenswil en vooral
de herkenbaarheid van tijdlo
ze menselijke gedrag die het
stuk al bijna tachtig jaar zo
aantrekkelijk maken. De hu
mor lijkt de boventoon te voe
ren, maar achter elke lach
blinkt een traan. Kortom: het
gaat over echte mensen die
echt Nederlands spreken en
zingen.
Dat het stuk nog zo aan
spreekt komt wellicht ook
doordat Ivo de Wijs het aan
durfde te snijden in de teksten
om zo elke grap ruimte te ge
ven. Dat werkt. Bovendien
schreef hij met Ruud Bos en
kele nieuwe liedjes. Heel
mooie zelfs, maar met alle res
peet: of ze ook klassiek zullen
worden...? Die oudjes blijven
toch meteen herkenbaar door
hun bij die mensen passende
taal.
Deze nieuwe productie
straalt vooral liefde uit voor
'De Jantjes'. Het is alsof ieder-
het
/indt
hierin te spelen. Hoe kan het
ook anders: al bij de ouverture
slaat de vlam in de pan. Het is
meteen zachtjes meezingen en
hier daar gaan de eerste han
den al op elkaar. 'De Jantjes' is
van het Nederlandse publiek.
Carry Tefsen stond al twee
keer eerder in dit stuk, maar
speelt nu Na Druppel, een
zwaar aan lager wal geraakte
zangeres, die met Peter Faber,
alias De Mop een straatzan
gersduo vormt. Samen maken
ze iets moois van hun duet 'je
bent niet mooi', dat ooit door
Heintje Davids en Sylvain
Poons tot klassieker werd ge
zongen.
Ella Snoep is als de moeder
van de Dolle, ontroerend en
levensecht. Net als al die an
deren eigenlijk, zoals Ryan van
den Akker en Leontine Ruiters
die hier als Bleke Doortjc afre
kent met haar imago van tv-
spelletjesjuf. Ze verdient deze
rol. Of John Kraaijkamp als
mooie Leendert, echt een vent
om een hekel aan te krijgen,
zoals dat bij het volkstoneel
hoort.
En de drie Jantjes zelf? Dan
ny de Munk, René Vernout en
vooral Bart Oomen vormen
een sterk trio, al hapert er juist
hier soms wel eens wat. Maar
Bart Oomen weet in zijn scè
nes met Blonde Greet een
massa spanning te leggen.
Mariska van Kolck, nooit zo
opvallend op de Nederlandse
podia te zien geweest, is als
Greet een ontdekking, in we
zen is zij de motor in deze
productie, die bewijst dat 'De
Jantjes' nog jaren meekan; een
geliefd toneelstuk van weleer,
blijkt nu een musical te zijn
om van te houden.
solisten waren stuk voor stuk vocale geweldenaars, terwijl de figuranten niet veel r
en afgaan.
De regisseur Claude Chabrol heeft zaterdag op het
internationale filmfestival in de Spaanse stad San Sebastian de
Gouden schelp gewonnen. De 67-jarige Fransman kreeg de on
derscheiding voor zijn film 'Rien ne va plus'.
Grote Prijs voor Haagse band
amsterdam De Haagse popgroep Suburbs heeft zaterdagavond
de Grote Prijs van Nederland 1997, in de categorie 'bands' in de
wacht gesleept. De band eindigde als eerste tijdens de finale van
dertien groepen uit het hele land in de Amsterdamse Melkweg.
De hiphop en raggamuffin-groep Herdly Everet heeft in de cate
gorie R&B/hiphop de Grote Prijs bij elkaar gerapt.
Hartaanval treft Hermien Timmerman
heeten Zangeres Hermien Timmerman van het duo Gert en
Hermien is zaterdagavond in het Overijsselse Heeten tijdens een
optreden getroffen door een hartaanval. Ze is in het ziekenhuis
in Deventer opgenomen en maakt het inmiddels redelijk goed.
Het duo heeft al zijn optredens voorlopig afgelast.
Theo van Gogh heeft gisteren in
o Utrecht een Gouden Kalf ge-
wonnen voor zijn dramapro-
eli luctie 'In het belang van de
itaat'. De jury van het Neder-
hiands Film Festival bekroonde
pe productie als 'Beste TV Dra-
da na'. Aan het Gouden Kalf is een
hoed rag verbonden van 25.000
ïat gilden.
ree De jury bekroont 'In het be-
ov( ang van de staat' als: „Een ac-
lo< ueel thema gekoppeld aan een
de )olitiek probleem wordt span-
rs ïend en onthullend in beeld ge-
g< >racht, dankzij een scenario dat
atsi ïeel goed is toegesneden op het
ilti nedium televisie."
d Gillis Biesheuvel kreeg het
?oe
?rd
Gouden Kalf voor de 'Beste Ac-
teerpresatie TV'. Dat voor zijn
rol in de aflevering 'That's no
way to kill your mother' uit de
VPRO-serie 'Goede dagen bij
daglicht'.
In 'In het belang van de staat'
van Van Gogh probeert een
Koerdische dichter een ver
blijfsvergunning te krijgen als
politiek vluchteling. Turkije
heeft echter om zijn uitlevering
gevraagd, vanwege de vermeen
de moord op een aantal Turkse
officieren. Het scenario is van
Thomas Ross.
Theo van Gogh won op het
Nederlands Filmfestival van
1996 al het Gouden Kalf voor de
'Beste Regie' met de film 'Blind
Date'.
Geestelijk boodschappen
doen. Een hele zaterdag
lang langs de Leidse ate
liers van de meest uiteen
lopende kunstenaars. Zo
veel indrukken opdoen dat
je 's avonds het werk van
Nicole Carvajal over dat
van Jacques Turk heen ziet
schuiven.
leiden cees van hoore
En dan 's zondagsmiddags naar
het atelier van wijlen Kees
Buurman en daar dan zo stil
vandaan komen, zo licht van
binnen, zo behoedzaam, dat je
de dunne draad waarmee een
spinnetje je fiets heeft vastgeke
tend aan de brugleuning niet
wilt verbreken omdat je denkt:
zo ongeveer heeft Kees de men
sen met zijn kunst aan zich wil
len binden.
Dat is zo'n beetje het gevoel
dat je overhoudt na het volgen
van de Kunstroute 97, een ma
nifestatie die afgelopen vrijdag,
zaterdag en zondag als een web
over Leiden heen lag.
In het Kunstcentrum Haag-
weg 4 is het op de vroege zater
dagochtend ad een drukte van
belang. De schilder Rob Steen
horst, tevens voorzitter van Ars
Aemula Naturae, is aanwezig
om uitleg te geven over zijn re
cente werk, waarmee hij een to
taal nieuwe weg is ingeslagen.
En ook Will Sorel, beter bekend
als 'Will de Belg', laat met enke
le werken zien dat hij na een
ernstige oogziekte weer lang
zaam op gang begint te komen.
Een jonge kunstenares die
werkt met textiel en glas, spoort
de bezoekers aan om haar kod
dige, Muppet-achtige, we
zentjes toch maar vooral aan te
