HOKKI
Fietsen over
O
O
Toerisme
bij de boer
Edelherten
op vrijersvoeten
ZATERDAG 27 SEPTEMBER 1997
BM
De hekken zijn weg, de gren
zen verdwenen. Fietsen in
voormalig niemandsland. Sla-
lommend vanuit Twente naar
Nieder-Sachsen en terug. Van
hotel naar hotel. Na een week
je herfstvakantie ken je alle
smokkelpaadjes. Tot voor en
kele jaren was het grensgebied
met de oosterburen voor pu
bliek nog niet toegankelijk.
Het zijn maar kleine dingen
die eraan herinneren, dat je
van het ene land het andere in
fietst. Het gladde asfalt wordt
zomaar een zandpad, richting-
bordjes zien er anders uit en
als je ergens naar de weg
vraagt, komt het antwoord in
een vreemde taal.
leon klein schiphorst
Vanuit Almelo zit je zo in het
buitengebied. Licht glooiend,
groen in veel tinten. Waar het
maïs is gemaaid, heb je vrij uit
zicht over het coulissenland-
schap. Rechthoekige landbouw-
percelen omzoomd door boom
singels en bospercelen. Onder
de kronen van grote vrijstaande
beuken zoekt het vee beschut
ting. Doorkijkjes om in te lijs
ten.
De forensengemeente Enter,
150 jaar geleden een dynamisch
vissersdorp, ligt er wat stilletjes
bij. Vroeger was het er een en al
bedrijvigheid. Vanwege De Reg-
ge, een rivier waarover in hou
ten zompen van alles en nog
wat werd aan- en afgevoerd. De
watergang kabbelt nog steeds,
maar van de 130 karakteristieke
platbodems ligt er nog maar
eentje bij de Pelmolen, een
voormalige olieslagerij. Bezoe
kers zijn welkom en in het ge
restaureerde schip worden
tochtjes over het riviertje ge
maakt.
Uitbundig
Aan de slootkanten herinneren
de pluisjes van de harige wil
genroosjes aan de uitbundige
zomer. Er is ook nog wat ver
dord boeren wormkruid, vogel
wikke en blaassilene te zien.
Het mooie raakt er wel een
beetje af. Maar de overrijpe bra
men langs de weg maken veel
goed. Pas op voor de brandne
tels, die er zo geniepig tussen
door groeien. Word je toch ge
prikt, wrijf dan over de zere
plekken blad van de smalle
weegbree of hondsdraf en de
pijn zal verdwijnen. Groeit altijd
in de buurt.
Aan de Kasteellaan in Rijssen
ligt de havezate De Oosterhof.
Een met zorg gerestaureerde
buitenplaats, die onderdak
biedt aan het streekmuseum.
Verdiepingen vol nostalgie. Tot
op de zolder volgestouwd met
voorwerpen, die herinneren aan
een rijke historie. De textielnij
verheid, de jute-industrie, de
steenfabrieken, de boerenbe
drijven. Rijssen (in 1242 al
stadsrechten) had eigenlijk nie
mand nodig. Ze konden het
daar alleen wel af. Alles wat
noodzakelijk is om in je onder
houd te kunnen voorzien, was
er binnen handbereik. Uit voor
raad leverbaar. Het eigenzinni
ge karakter van de bewoners
hier wordt daar nog steeds aan
toegeschreven. Nu praat je over
Rijssenaren, in die gloriejaren
had je er negers (turfgravers),
roodhuiden (steenbakkers) en
blanken (linnenwevers).
De bazen van weleer boerden
zo goed dat er genoeg buiten
plaatsen zijn overgebleven om
een aparte kastelenroute te
kunnen uitzetten. Onze tocht
voert alleen langs het 17de
eeuwse Huize Warmelo, waar
Prins Bemhards moeder Arm
gard resideerde. Het buiten
wordt nog steeds particulier be
woond, maar de 18de eeuwse
stijltuinen zijn voor het publiek
toegankelijk. De doolhof is een
attractie op zich.
Eigen zwijnen
Hotel-restaurant de Kop'ren
Smorre in Markelo mag zich in
middels ook een bezienswaar
digheid noemen. Binnen van
wege het antiek en de met kei
tjes ingelegde vloeren; buiten
door de bijzondere collectie
kuipplanten, met veel liefde
door uitbater Jan Lammertink
verzorgd. De stamfuchsia's zijn
al veertig jaar oud. Z'n trots: de
dubbelbloemige vlijtige liesjes,
die hij eigenhandig stekt en op
kweekt. In de oude Saksische
boerderij kun je voortreffelijk
eten. Vooral wildgerechten. Jan
vertelt dat hij de enige restau
ranthouder in Nederland is die
z'n eigen zwijnen fokt.
Sterke verhalen ook in de kroe
gen van Gronau en Glanerbrug,
waar de smokkelaars van weleer
hun nadagen achter een goed
glas bier slijten. Op de grens
overgang staan nog steeds ge-
uniformeerde douaniers te pos
ten. Ze loeren op drugstrans
porten en illegale Polen. De
sluipwegen in het grensgebied
zijn nu oases van rust, waar de
gestreste randstedeling tot zich
zelf kan komen. Aan de Duitse
kant herinneren leegstaande fa
briekscomplexen aan de indus
triële hoogtijdagen. Als spook
huizen liggen ze in het land
schap. De spoorlijnen er naar
toe zijn door onkruid overwoe
kerd.
Rond de Drielandensee is een
ruim opgezet recreatiepark ont
wikkeld. Ook de boeren hier
spelen op het toerisme in, door
op hun erf terrasjes in te rich
ten. Fran Margret van de
Bauernhof serveert bij de koffie
verse vruchtentaart en komt
met de volle bakplaat langs om
te bewijzen dat alles uit eigen
oven is.
De bosrijke omgeving zit vol vo
gels. We spotten spechten en
bloomklevers. Mezen en putters
vliegen kwetterend een eindje
met je op. Het roodbonte vee
lijkt minder geïnteresseerd. Ver
veeld herkauwend ligt het bij te
komen van al het gegraas. Bij de
Gilderhauservenn gaan de fiet
sen tegen een boom voor een
korte wandeling door dit na
tuurgebied. Met 650 hectare het
grootste van West-Niedersach-
sen. Veen, heidevlaktes en zom
pige poelen. De ideale biotoop
voor vlinders, slangen, kikkers
en watervogels. Vanaf de uit-
kijkplatforms zie je roofvogels
rondcirkelen. Zijn het buizerds
of kiekendieven?
Cycloon
Ongemerkt fiets je weer in Ne
derland. Fliermeenen, onder
Enschede. Vroeger kon je de to
ren van Delden als baken aan
houden, maar die is nu aan het
oog onttrokken door honderden
hoge dennen, ooit aangeplant
voor de mijnbouw. Dit naald
hout had als voordeel dat het
begon te kraken voor het be
zweek, zodat mijnwerkers bij
instorting snel een veilig heen
komen konden zoeken.
In het buurtschap Oele domine
ren de oude eiken. Die ene van
duizend jaar oud is door een cy
cloon in 1925 geveld. Een plak
van de boom is nog in het histo
risch museum van Enschede te
zien. Rond de watermolen 01-
demenke grazen originele
Herefords-koeien. Met schrifte
lijke garantie. Bekend van de
prairies in de VS. Ze krijgen
geen krachtvoer en zijn vooral
gewild vanwege de natuurlijk
gemarmerde vleesstructuur. De
biologisch dynamische bief
stukken kunnen ter plaatse wor
den gereserveerd. Minimum af
name: 118 koe, ofte wel drie
vrieskistladen. Het wordt in
maaltijdporties aangeleverd.
Ook in de fietsbroek zou zo'n
stuk vlees nu goed pas komen.
De beschreven fietstocht is 4 sterren
Grensland-route, een 5-daags arran
gement met hotelovernachtingen,
half pension en nabrengservice van
bagage. Meer informatie en reserve
ringen: Provinciale VW Overijssel te
Almelo, telefoon 05 46-81 32 36.
De zelfgemaakte yoghurt bij het
ontbijt van Klazien Tuten is in
middels beroemd. Er zijn logés -
zo valt te lezen in het gastenboek
- die er speciaal voor naar Heeten
reizen. Het gros van de gasten
komt echter vooral voor de rust
en de mooie omgeving, vertelt de
boerin. De rietgedekte Sallandse
boerderij in Heeten is een van de
71 logeeradressen die staan ver
meld in het boekje 'Hoeve-Logies
in Nederland; gids voor een sfeer
vol verblijf op de boerderij'.
In navolging van het kamperen
bij de boer, dat zo'n twintig jaar
geleden in Nederland opkwam en
inmiddels helemaal is ingebur
gerd, bestaat er nu een nieuwe
mogelijkheid om te logeren op
het platteland: Bed Breakfast bij
de boer.
De vorm van logies is heel divers.
Niet alleen door de verschillende
soorten bedrijven (vee, akker
bouw, tuinbouw), maar ook in ac
commodatie: van eenvoudig tot
compleet ingericht, van modern
tot bijna volledig in de stijl van
vroeger. Op een aantal adressen
kan de agrotoerist zelfs zijn eigen
paard meenemen. Dertig adres
sen bieden logies en ontbijt gedu
rende een kort verblijf; op de ove
rige boerderijen zijn verblijven te
huur waarbij de gasten zelf voor
alles dienen te zorgen.
Initiatiefnemer van de gids is J.
Tooten, die als onderwijspsycho
loog werkzaam is geweest bij di-
Gerrit en Klazien Tuten: „Als zich 's nachts een kalfje aandient, staan de gasten in hun pyjama toe te kijken."
FOTO GPD BENNO TEN BRUGGENCATE
verse boerenorganisaties. Zijn ei
gen positieve ervaringen met de
Gites de France op het Franse
platteland brachten hem op het
idee ook in Nederland alle logeer
adressen op het platteland syste
matisch te bundelen. Hij is daarin
niet uniek. In Engeland bestaat
het Farm Holiday Bureau en Bel
gië kent de Federatie voor Vlaams
Hoeve- en Plattelandstoerisme.
Gerrit en Klazien Tuten uit Hee
ten begonnen 25 jaar geleden met
het bieden van onderdak aan gas
ten. In het bakhuisje naast hun
monumentale boerderij 'DeAar-
nink' hebben ze in de afgelopen
jaren tal van logés gehad. Vorig
jaar, toen de jongste het huis uit
ging, verbouwden ze de deel en
het opkamertje tot logeerruimte
en meldden ze zich aan bij Hoe-
ve-Logies Nederland. In totaal
kunnen er acht gasten tegelijk te
recht. Ze ontbijten in de ruime
woonkeuken van de familie Tuten
en kunnen op verzoek ook een
warme maaltijd voorgeschoteld
krijgen. „Het moet bij je bedrijfs
voering passen", zegt Tuten, die
een melkveebedrijf met tachtig
koeien heeft. „De meeste gasten
komen gelukkig in een periode
waarin de koeien niet afkalven,
want als er kalfjes zijn, dan is het
soms wel erg druk. Dan is het een
kwestie van goed plannen." Hij
heeft al een paar keer, als zich 's
nachts een kalfje aandiende, de
gasten wakker gemaakt; op hun
eigen verzoek overigens. „Dan
staan ze in hun pyjama toe te kij
ken; prachtig vinden ze dat."
De prijzen van Hoeve-Logies vari
eren van 30 tot 50 gulden. Klazien
Tuten: „Het is een hobby, maar
het moet natuurlijk wel wat op
brengen." Het verschijnen van
'Hoeve-Logies in Nederland'
heeft een stortvloed aan nieuwe
logeeradressen opgeleverd.
Tooten is al met een tweede druk
bezig. Ook heeft hij inmiddels het
verzoek gekregen de gids in het
Engels en Frans te vertalen.
'Hoeve-Logies in Nederland; gids voor
een sfeervol verblijf op de boerderij';
Uitgeverij Roodbont Zutphen; ISBN
90.75280.11.4. De gids (25 gulden) is
schriftelijk te bestellen: Postbus 73,
2390 AB Hazerswoude.
redactie rob van den dob
Woonbootmuseum
In Amsterdam is een woonbootmuseum geopend,
is gevestigd in de 'Hendrika Maria', een 23 meter 1,
zeilschip dat ligt afgemeerd aan de Prinsengracht I
genover nummer 296. Kern van de expositie vorm!
roefje waarin de schipper vroeger met zijn gezin w
de. Verder is er veel fotomateriaal te zien van ex- ei
terieuren van woonboten en natuurlijk is er ook ee
aantal schaalmodellen. Het museum is geopend vt
dinsdag tot en met zondag van 10 tot 17 uur en dd
treeprijs bedraagt 3,75 gulden (kinderen tot 1.52 ni
2,50 gulden).
Informatie: telefoon 020 - 42 70 75 0.
Snelle malariatest
Uniprom uit Waddinxveen heeft een testkaart op
markt gebracht waarmee binnen acht minuten kaï
worden vastgesteld of men eventueel is besmet me
malaria. Een vroege diagnose van deze ziekte kanl
genezingsproces aanmerkelijk bevorderen. Malari,
steekt de laatste tijd ook in Nederland de kop op. I
1996 werden zeshonderd gevallen geregistreerd, gi
tendeels bij toeristen die op reis waren geweest in
der meer Afrika en het Verre Oosten. De MalaQuic
kaarten zijn vooralsnog niet bij apotheken verkrijg
maar wel bij importeur Uniprom, Coenecoop 4h,
PG Waddinxveen. Er is een verpakking met twee k
ten: 73,80 gulden en een met drie: 99,65 gulden.
Informatie: Uniprom, telefoon 01 82 - 63 29 15.
Varen in Brabant
Bij het Brabants Bureau voor Toerisme is een vaan
teboekje voor de regio West-Brabant uitgekomen,
lengte van het beschreven traject bedraagt ongeve
zestig kilometer en loopt van Geertruidenberg via I
terhout en Zevenbergen naar Dintelsas. Eventueel
nen uitstapjes worden gemaakt naar onder meer B
Oudenbosch en Roosendaal. De route is geschikt v
motorjachten, kano's en roeiboten en de vrije dooi
vaarthoogte bedraagt grotendeels zeven meter. Alli
op de Roosendaalse- en Steenbergsevliet liggen va
bruggen met een hoogte van circa drie meter. Het
boekje kost 4,95 gulden en kan worden aangevraaj
het Brabants Bureau voor Toerisme, Postbus 5001,
GA 's Hertogenbosch.
Informatie: telefoon 073 - 61 42 02 0.
IJsduiken
Norvista, een aan luchtvaartmaatschappij Finnair|
eerde reisorganisatie, stelt zijn klanten de komendi
winter in staat duiken onder het ijs te maken. Uitei
worden ze van te voren wel voorzien van een speci
ontworpen thermisch pak. Uitvalsbasis voor dit ko
avontuur is de ijsbreker 'Sampo', die de Botnische
als werkterrein heeft. De 'cruise' op het door het se
anderhalve meter dikke ijs ploegende schip, maak!
uit van een driedaagse reis die vanuit het op de Poi
kei gelegen Rovaniemi (Finland) wordt gemaakt.
I nformati e: ANVR- reisagent.
Fotosafari's
Staatsbosbeheer stelt op 2 en 7 oktober groepen va
maximaal twintig fotografen in de gelegenheid op I r(
tosafari te gaan in het gewoonlijk afgesloten deel v: u
Oostvaardersplassen in Flevoland. Van 10 tot 16 ui t
wordt gespeurd naar vrij rondlopende Koninckspa e
den, Heckrunderen en edelherten, die in de bronst e
De liefhebbers worden begeleid door een deskundi Ie
van Staatsbosbeheer en de natuurfotograaf Peter 1)
tenbroek uit Lelystad. De kosten van de dag zijn, in n
sief vervoer per jeep en koffie, 85 gulden.
Informatie: telefoon 03 20 - 24 84 45.
Gaper met ezelsoren
Een gaper uit 1803 is toegevoegd aan de tentoonstéia
'Kopstukken' in het A. Vogel's Bezoekerscentrum a n;
de Industriestraat 15 in Elburg. Het gaat om een bi a
der exemplaar, afkomstig van een apotheek in Alp! d<
aan de Rijn. De nieuwkomer heeft een grote neus, u
ezelsoren, gouden bellen en gespen. 'Kopstukken' iu
grootste gapertentoonstelling ooit in Nederland ge!
den en duurt tot 10 oktober.
Informatie: 05 25 - 68 73 73.
NewMetropolis
NewMetropolis, het speel- en leercentrum op het j ie
bied van wetenschap en technologie in Amsterdan Ie
de IJ-tunnel), is naast de vrijdag- en zaterdagavond ir
ook op zondagavond tot negen uur open. Vanaf 17 lie
geldt een gereduceerd tarief van 12,50 gulden, een Ie
ting van een tientje.
Informatie: 09 00 - 91 91 10 0.
Zwerven langs tenten
De buitensport-expo Outdoor Experience biedt lief
bers van lichtgewicht kamperen nu al de mogelijk! 'u
een zwerftocht te maken langs de typen tenten die -r
in het voorjaar van 1998 in de winkel komen. De h( [0:
derden lichtgewichten staan vandaag en morgen of
Luchthaven Lelystad. Buitensporters kunnen er ooi
nieuwste modellen rugzakken omhangen, in licht»
wicht slaapzakken kruipen, buitensportkleding pas
en accessoires testen. Outdoor Experience is opent
10 tot 17 uur.
Informatie: 030 - 28 91 07 3.
De grensstreekroute achter Enschede voert de fietsers langs plekken waar het lijkt alsof de tijd heeft stilgestaan.
FOTO LEON KLEIN SCHIPHORST
Tot eind oktober - tijdens de bronsttijd - galmt het
geloei van opgewonden mannetjesherten weer door
de bossen. Dit burlen Is niet alleen een erotisch sig
naal voor de hinden; de oerkreten dienen ook als af
schrikmiddel om hitsige rivalen op een afstand te
houden. Diverse Veluwse VWs organiseren momen
teel speciale wildspeurtochten naar de paringsgebie-
den. Zoals in Vierhouten (gemeente Nunspeet) waar
de deelnemers op dinsdag 30 september en donder
dag 2 oktober in carpool-verband met een natuur
gids de bossen in trekken. Vertrek om 20 uur vanaf
de WV Vierhouten, kosten negen gulden per per
soon.
De VVV Ede organiseert tot 12 oktober dagelijks
bronsltochten. compleet met diapresentatie, bos
wandeling en een bezoek aan de wildkansel De Hln-
denkamp in Ede. Die hoge uitkijkpost biedt een on
gehinderd uitzicht over de plek waar de edelherten
het liefdesspel bedrijven. Kosten vijftien gulden, kin
deren een tientje. Reserveren is noodzakelijk bij de
VW Ede. telefoon 03 18 - 61 44 44.
Voor het eerst is het ook mogelijk om in het natuur
gebied Oostvaardersplassen (Flevoland) op zoek te
gaan naar burtende herten. Het wild zwerft er in zul
ke groten getale rond, dat de kans groot Is dat de die
ren in de kijker lopen. De tochten zijn vandaag en za
terdag 4 oktober. Vertrek om 16 uur vanaf het Sta
tionsplein in Nunspeet, kosten 19,50 gulden per per
soon. Reserveren is noodzakelijk op de telefoonnum
mers 03 41 -25 30 41,05 77 - 49 14 50 of 05 77
41 1400.
Het aanbod aan wildexcursfes in het najaar omvat
verder onder meer sporen zoeken in het Nationale
Park de Hoge Veluwe, een wildwandeling inet sage
vertelling In het Wildpark rond bet Aardhuis in Hoog
Soeren en natuurtochten door het Kroondomein bij
Apeldoorn. Informatie en reserveren: VVV Apeldoorn,
telefoon 055 - 57 88 88 4.
Een uitgebreid overzicht is te vinden in de gratis fol
der "Wild op de Veluwe' die bij alle grote WVs op de
Veluwe klaar ligt.
