Kleine beller heeft geen alternatief
'Bezems behoren in de kast, niet in de lucht'
Vrijheid op
Internet
Feiten Meningen
Afkicken van de auto
Benzineprijs is al jaren gelij
MAANDAG 30 JUNI 1997
IEUWSANALYSE
Wereldwijd juichen gebruikers van Internet over de be
slissing van het Amerikaanse Hooggerechtshof ten gun
ste van de vrijheid van meningsuiting. Het Hof stelde
vorige week een wet buiten werking waarin onfatsoen
lijke of aanstootgevende informatie op Internet werd
verboden. Als porno is toegestaan, mag porno ook op
Internet. Maar kinderporno is altijd verboden, dus ook
verboden op Internet.
Het .Amerikaanse vonnis bevestigt dat het vrije verkeer
van informatie op Internet een fundamentele vorm is
van vrije meningsuiting. Overheden hebben in de loop
van de geschiedenis nieuwe communicatievormen al
tijd als een bedreiging gezien. De uitvinding van de
drukpers ging bijvoorbeeld gepaard met de invoering
van censuur en pauselijke banvloeken wegens vrees
voor de verspreiding van zedeloze of oproerige ge
schriften.
De geschiedenis herhaalde zich: in de VS werden nieu
we strafbepalingen speciaal ontworpen om.de vrijheid
op Internet aan banden te leggen. Deze poging is nu
dus gestrand. Maar een andere kwestie blijft volop ter
discussie staan: hoe vallen de allang bestaande strafbe
palingen. zoals het verbod op kinderporno, te handha
ven - ook op Internet?
Net als de telefoon of welk communicatiemiddel dan
ook, kan Internet worden gebruikt voor criminele acti
viteiten. 'Illegale en schadelijke inhoud in de media
heeft altijd bestaan', sprak het Europese parlement on
langs in een resolutie, 'maar kenmerkend voor compu
ternetwerken is dat het media zonder tussenpersoon en
zonder grenzen zijn. waardoor staten en regeringen er
moeilijk of geen controle over kunnen uitoefenen.'
Zowel de Nederlandse regering als de Europese Unie
breekt zich het hoofd over wat er valt te ondernemen
tegen de verspreiding van kinderporno, oproepen tot
terrorisme, racisme, fraude met creditcards en dergelij
ke. Ook massale inbreuken op het auteursrecht en de
Internetverkoop van medicijnen zijn verschijnselen
waar de overheid niet in kan berusten.
De Europese Unie maakt hierbij - mede in reactie op de
nu buiten werking gestelde .Amerikaanse fatsoenswet -
uitdrukkelijk onderscheid tussen strafbaar materiaal op
Internet en materiaal dat niet strafbaar is maar bijvoor
beeld wel schadelijk voor kinderen. Tegen het eerste wil
men optreden, het tweede is een verantwoordelijkheid
van ouders en het onderwijs.
Allerlei filter- en blokkeertechnieken om ongewenste
boodschappen te weren, zijn op het ogenblik in ontwik
keling. Maar de overheid mag deze filters niet dwin
gend voorschrijven. Dat zou
neerkomen op een ontoelaatba
re vorm van preventief toezicht
en dus in strijd zijn met de vrij
heid van meningsuiting. Even
min mag de overheid zich men
gen in de communicatie binnen
besloten gebruikersgroepen of
neuzen in de elektronische post:
daarvoor gelden de regels van
de privacybescherming en het
briefgeheim.
Centraal in de discussie over
overheidscontrole op Internet
staat de rol van de 'access provi
ders' of'service providers', zon
der wie Internet niet toeganke
lijk is voor individuele gebruikers. Als zij op de hoogte
zijn van via hen gepleegde strafbare feiten kunnen zij
volgens minister Sorgdrager worden vervolgd wegens
medeplichtigheid. In Nederland en in Europees ver
band is wetgeving in voorbereiding om de aansprake
lijkheid van de aanbieders van toegang en diensten op
Internet te regelen.
Het Europese parlement wil dat de providers niet alleen
volledig aansprakelijk worden gesteld voor materiaal
dat zij zelf aanbieden, maar ook voor materiaal van an
deren. althans wanneer ze op de hoogte zijn van de in
houd en het gebruik ervan kunnen verhinderen. In het
Nederlands Juristenblad drongen de juristen Th. de
Roos en L. Wissink er in dit verband op aan de Internet-
providers gelijk te stellen met uitgevers en drukkers. Ter
voorkoming van (zelf)censuur staan in het Wetboek van
strafrecht speciale strafuitsluitingsgronden waarop
drukkers zich kunnen beroepen.
Luid klinkt intussen de roep om zelfregulering op Inter
net, waarvan het Meldpunt kinderporno een voorbeeld
is. De Europese Commissie overweegt een regeling op
te stellen voor een kwaliteitsmerk v oor Intemetprovï-
ders, vergelijkbaar met het milieukeurmerk. Het doel is
te voorkomen dat aanbieders samenwerken met de
verspreiders van illegaal materiaal.
Zelfregulering kan bijdragen aan de bestrijding van kin
derporno en andere schadelijke bij-effecten van Inter
net, maar ook leiden tot zelfcensuur of censuur door de
providers. Het Amerikaanse Hooggerechtshof onder
streepte in zijn Intemetuitspraak nog eens: 'Het belang
van de vrijheid van meningsuiting in een democrati
sche samenleving overtreft het theoretische en onbe
wezen voordeel van censuur.'
Internet heeft trouwens ook belang voor mensen in au
toritair geregeerde landen Of andere onderdrukkende
situaties. Slachtoffers kunnen gebruik maken van de
mogelijkheden die Internet biedt om anoniem, direct
en interactief in contact te komen met de buitenwereld.
Dat laat zich niet goed rijmen met het voorstel van het
Europese parlement om alle aanbieders van informatie
via Internet een duidelijke vermelding van de afzender
voor te schrijven.
GUSSCHREUDERS
juridisch
medewerker
Jarenlang leidden benzineverhogingen tot
stijging van mijn lichaamstemperatuur.
Zeg maar koorts. In die periode was ik al
tijd licht ontvlambaar. Een lucifer erbij en
je had een uitslaande brand. Iedereen kon
wat mij betreft naar de pomp lopen. Zelf
reed ik er daags voor de nieuwe aanslag op
mijn portemonnee heen om nog gauw
even de tank vol te gooien. Het liefst had ik
ook nog de schuur, de kelder, de zolder en
het konijnenhok gevuld met benzine.
De accijnsverhoging van dertien cent mor
gen doet me echter niets. Geen Pavlov-re
actie, geen retourtje benzinepomp. Als ik
me al laat vollopen, is het niet met benzi
ne. Ik weet alleen dat anderen wat minder
blij zullen zijn als ze morgen rijden. Daar
kom ik met name achter als ik de man te
genover me daar nog eens fijntjes aan her
inner. ..Prima hè die duurdere benzine.''
Roder had de lap die ik de man voorhoud,
niet kunnen zijn. De kleur van zijn gezicht
verandert van normaal in superrood. „So
demieter op. Zit jij plotseling in de olie?'"
Nee. juist niet meer. Tot vier jaar geleden
reed ik zo n 25.000 kilometer per jaar. Via
de actie 'Rijd ook minder' ben ik geleidelijk
gaan afkicken van de auto. Dankzij trein,
bus en fiets en ondanks vele ergernissen
over regen en vertragingen heb ik m'n au
to inmiddels nog geen 10.000 kilometer
per jaar nodig.
Daardoor tel ik m'n winst uit. Door de la
gere houderschapsbelasting en de hogere
benzineprijs spaar ik zo'n slordige 150 gul
den uit. „Is dat niets voor jou?", probeer ik
voorzichtig. Nee dus. De man is op de eer
ste plaats met zijn auto getrouwd. Die
band maakt niemand kapot, zelfs het kabi
net niet. Alleen als zijn andere partner de
wagen per se nodig heeft of sprake is van
een onderhoudsbeurt van de auto, het
windstil is. de zon schijnt en de tempera
tuur boven de twintig graden is. wil hij
zich één of twee keer per jaar openbaar la
ten vervoeren. .Ach. het is natuurlijk waar
deloos wat er nu weer gebeurt, maar die
honderd gulden extra die ik moet gaan be
talen, kan ik nog wel opbrengen. Voor die
honderd gulden ga ik niet staan blauwbek
ken bij een bushalte of op het station. Ik
kan m'n tijd wel beter gebruiken."
Onder meer door zich zorgen te maken
over volgende aanvallen op zijn auto.Als
straks dat spitsroeden ingnetvrordt inge
voerd en die tolheffing, ja misschien moet
ik dan m'n auto af en toe laten staan."
Het kabinet weet wat het zo snel mogelijk
moet doen om milieu en portemonnee
echt te sparen.
JAN PREENEN
De burger is helemaal niet
meer voor benzine gaan be
talen. Accijnsverhogingen
ten spijt. Als de prijs gecorri
geerd wordt voor inflatie
schommelt die al jaren rond
de twee gulden. De accijns
verhoging van aanstaande
dinsdag brengt de prijs voor
een liter eurobenzine op 2,17
gulden.
Dat is geen hoogtepunt. Uit
berekeningen die het cen
trum voor energiebesparing
en schone technologie (CE)
uitvoerde blijkt dat in 1981
omgerekend bijna 2,50 gul
den voor een liter moest
worden betaald. Borrelpraat
dat opeenvolgende accijns
verhogingen de burger geld
uit de zak kloppen zonder
dat dat leidt tot minder auto
kilometers en minder ener
gieverbruik vallen bij CE-me
dewerker J. Dings dan ook in
verkeerde aarde.
„Dat is volks verlakkerij. Je
weet namelijk nooit wat er
gebeurd zou zijn als je niets
had gedaan. Bekend is dat op
de langere termijn een prijs
die acht procent hoger ligt,
leidt tot twee procent minder
kilometers en vier procent
minder verbruik. Door infla
tie, dalende prijzen van ruwe
olie en de overstap op goed
kopere brandstoffen, lekt het
effect van accijnsverhogin
gen helemaal weg."
„Eigenlijk zou een burger
meer voor mobiliteit moeten
betalen. Het besteedbaar in
komen is namelijk wel geste
gen", stelt W.J. van Grondelle
van Natuur en Milieu. Hij
wijst erop dat de prijzen van
openbaar vervoer de afgelo
pen zeventien jaar wel reëel
met tientallen procenten ste
gen. „Geen wonder dat ie
dereen met de auto blijft
gaan. De ontwikkeling loopt
helemaal uit de pas.
Hij stelt dat als alle milieu
kosten in de benzineprijs
worden verrekend er een
gulden per liter boven op
moet. Gezien de problemen
met tariktourisme in de
grensstreken en de schok die
het bij burgers teweeg brengt
pleit hij daar niet voor. „Het
rekeningrijden moet snel
worden ingevoerd. Daar
naast moet de overheid ge
woon vastleggen dat de ac
cijnzen per jaar met bijvoor
beeld vijf procent omhoog
gaan. Daar kunnen bedrijven
zich op instellen. Het is ook
een signaal naar de buurla
den dat we er mee doorga:
Daar speelt precies dezelfd
discussie."
De Bovag pleit intussen vo
een goede compensatie vo
de pomphouders in de
grensstreken. De pomphoi
der moet weten welke prijs
hij kan voeren, aldus woor
voerder H. Bruin van de Bc
vag. De tankstations ver
wachten vandaag grote dn
te aan de pomp in verbanc
met de naderende verhogi
van de brandstofprijs. De
benzine wordt morgen dei
tien cent per liter duurder.
Voor een liter Ipg en diesel
moet respectievelijk negen
en zes cent meer worden b
taald.
Met de komende accijnsve
hoging van autobrandstof
het kabinet het autogebrui
flink duurder maken. Tege
lijk gaat morgen de wegen
belasting omlaag. Wie mee
rijdt, is dus meer kwijt. Me
sen die zuinig met de auto
omspringen, worden daar
ook financieel wijzer van, ii
de filosofie van de regering
RUSWUK. ANP
Consument schiet voorlopig weinig op met 'vrije telefoonmarkt
De kleine particuliere
beller zal voorlopig
weinig baat hebben
van de vrije telefoon-
markt. De telecombe-
drijven zijn vooral ge
ïnteresseerd in de gro
te zakelijke markt of
kleinere bedrijven en
particulieren die veel
naar het buitenland
bellen. De consumen
ten zullen hun tele
foonabonnement bij
PTT Telecom niet
massaal opzeggen, om
de doodeenvoudige
reden: er is geen alter
natief. Zo blijkt uit de
plannen van de tele
foonmaatschappijen.
Morgen komt definitief een ein
de aan het monopolie van PTT
Telecom. Het laatste stukje van
de telecommarkt waarop de
PTT nog alleenheerser was, de
zogenoemde openbare spraak
telefonie op het vaste net, wordt
vrijgegeven.
De PTT krijgt concurrentie van
twee landelijke aanbieders: Tel
fort. een samenwerkingsver
band van British Telecom en de
Nederlandse Spoorwegen en
van Enertel, een alliantie van
energie- en kabelbedrijven.
Daarnaast zullen regionale ka
belmaatschappijen en bedrijven
zonder eigen netwerken, die ge
bruik maken van de kabels van
anderen, telefoondiensten gaan
aanbieden.
Wie de grote winnaars worden
van de geliberaliseerde markt
moet de toekomst leren. Vast
staat dat de strijd om de tele
foontikken nu pas goed begint.
Het uitgangspunt van de libera
lisering is dat ook de gewone
consument er beter van wordt.
Bellen zal goedkoper worden en
het technisch vernuft waar
De vorm van de telefoontoestellen veranderde door de jaren heen met de stand van de techniek, maar de PTT bleef er de baas over. Morgen komt
aan dat monopolie een eind. foto archieffoto
voorlopig geen grens aan lijkt te
bestaan, zal ook de gewone te
lefoonabonnee bereiken.
Zo ver lijkt het nog lang niet te
zijn. De consument krijgt via
een in te toetsen viercijferige
code de keus via welke tele
foonmaatschappij hij zijn ge
sprekken wil afwikkelen.
„Die viercijferige code, bij ons
1600, is natuurlijk niet interes
sant als je daarna nog tien cij
fers voor een interlokaal ge
sprek moet intoetsen", zegt di
recteur Ad Ketelaars van Ener
tel. Daarom beginnen de bedrij
ven daar ook niet aan. Enertel
voert voor particulieren en het
midden- en kleinbedrijf als eni
ge op 1 juli de mogelijkheid, in
om door middel van de zoge
noemde carrierselectie goed
koop naar het buitenland te
bellen. „Je moet dan natuurlijk
wel eerst abonnee bij ons wor
den", zegt Ketelaars. Volgens
Enertel wordt bellen op die ma
nier 15 tot 25 procent goedko
per.
Om echt te concurreren met
PTT Telecom wil Enertel, dat
via het kabelnet zeventig pro
cent van de Nederlandse huis
houdens bestrijkt, op een laag
niveau toegang krijgen tot het
PTT-netwerk. Omdat PTT dit
tegenhoudt heeft Enertel hier
over een uitspraak van minister
lorritsma gewaagd. .Alleen als
we aan kunnen haken in de
centrales van de PTT wordt het
voor ons en de gewone consu
ment interessant. Die krijgt dan
eenmalig de mogelijkheid op te
geven dat hij via ons al zijn tele
foongesprekken wil afwikke
len". aldus Ketelaars. Een uit
spraak in het geschil wordt over
een week of zes verwacht.
Omdat de „gewone" televi
siekabel door glasvezel wordt
vervangen, is daarover niet al
leen bellen mogelijk, maar ook
het gebruik van Internet, te
leshoppen en tal van andere
elektronische diensten. In di
verse regio's kan dit op kleine
schaal al. Enertel heeft nu een
omzet van 200 miljoen gulden.
Ketelaars verwacht binnen ze
ven jaar 10 procent marktaan
deel te hebben.
Ook Telfort, met een zelfde om
zet en marktverwachting, ziet
de toekomst zonnig in. Het be
drijf is nu al marktleider op het
gebied van telecom verbindin
gen voor multinationale onder
nemingen. Het maakt gebruik
van het glasvezelnetwerk van de
NS, dat in de Randstad al fors is
uitgebreid.
Bij de opening van zijn nieuwe
hoofdkantoor in Amsterdam
presenteerde directeur Koos
van der Meulen vorige week vol
trots de Telfort-kaart, waarmee
je - al weer - goedkoop naar het
buitenland kunt bellen. Hoe
goedkoop? „Dat houden we nog
even geheim, maar je kunt hem
straks overal ter wereld gebrui
ken en zonder tussenkomst van
PTT Telecom.
De plannen van het bedrijf om
het vanaf 1 oktober mogelijk te
maken via de code 1616 te bel
len zijn aan het wankelen nu
minister lorritsma heeft beslo
ten het tarief dat de nieuwko
mers hiertoe voor het gebruik
van het PTT-net moeten beta
len. niet wil verlagen. De minis
ter wil zo voorkomen dat alleen
bedrijven zonder eigen netwerk
van de liberalisering profiteren.
Doelstelling is immers forse in
vesteringen in de aanleg van
technisch hoogwaardige infra
structuur. Het bellen via carrier
selectie wordt zo ontmoedigd
vinden Telfort en Enertel.
PTT Telecom wapent zich al
enige tijd tegen de komende
concurrentie door het aanbie
den van nieuwe diensten. Teli
com-directeur Johan Kooij
vreest de concurrentie niet.
verwacht niet dat de klanten i
massaal weg zullen lopen, ma
wij moeten daar wel kien op
zijn."
De strijd om de klant en de tel
foontikken zal zich volgens
Kooij toespitsen op het aanbit
den van verschillende pakket
ten. Om de bellers aan zich te
binden heeft PIT Telecom he
wisselgesprek geïntroduceerd
en is het zo gespitst op het aai
bieden van een gratis voice-
mail en e mail adres aan iedei
klant.
Het is overigens nog onzeker
dat de PTT toestemming krijg
voor deze diensten Minister
lorritsma bekijkt of PTT als do
minante marktpartij zo onei
genlijke concurrentie aandoet
aan nieuwkomers, die deze
technische mogelijkheden no
ontberen. Ook Europees com
missaris Van Miert heeft de
kwestie in studie.
PTT ontkent dat het de moge
lijkheid om het eigen numme
mee te nemen naar een andet
telecomaanbieder tegenhoud
uitconcurrentieoverweginger
Die zogeheten nummerportal
liteit is volgens Kooij pas 1 jan
ari 1999 technisch mogelijk.
„Het is een hele klus om alle
1300 telefooncentrales aan te
passen."
Hij verwacht dat de concurrer
tie voor een versnelde groei v
de markt zal zorgen en dat be
len op den duur veel goedkop
wordt. Hij is niet bang dat de
overheid de ex-monopolist ex
tra hard zal aanpakken. „Vaak
wordt de vergelijking gemaakt
met het Verenigd Koninkrijk.
Daar verloor British Telecom i
tien jaar tijd slechts tien proce
marktaandeel. Als dat bij ons
ook zo gaat dan teken ik daar
voor."
DEN HAAG CAR LA BAHNMÜLLER
Nederlandse Heksenschool kampt nog steeds met imagoprobleem
Volgens de meeste mensen leiden heksen
hun levens in sprookjesboeken of in nare
kinderdromen. Ons beeld van een heks is
doorgaans gevormd naar de griezelige illu
straties in jeugdboeken: een duistere,
kromme gestalte die beslist snode bedoe
lingen uitstraalt, voorzien van een hoge
punthoed en een fors priemend reukor
gaan, immer voorzien van even forse wrat.
Een gemene zwarte kat op de benige
schouder en een bezem die dient als dui
vels vervoermiddel maakt het cliché com
pleet.
Het is een beeld wat duidelijk niet meer
klopt. Ook heksen gaan met hun tijd mee.
Tegenwoordig staan ze ingeschreven bij de
Kamer van Koophandel, hebben ze er een
baan bij als - bijvoorbeeld - boekhouder of
advocaat en wonen ze in Amsterdam, in
plaats van in een door spinnenwebben,
vleermuizen en stof vergeven hutje ach
teraf. Ze kweken hun kruiden in een dood
gewoon volkstuintje, en 's avonds scholen
ze zich tegenwoordig bij: en wel op de eni
ge Nederlandse Heksenschool van de
Stichting Caros (Cultivate en Research Oc
cult Science) in Amsterdam.
Ruim vijfhonderd heksen en occultisten
wonen wekelijks de lessen bij in één van de
rijf gebouwen van de stichting. De adres
sen zijn geheim. Want hoewel Caros vol
gens woordvoerder Alex Nox streeft naar
complete openheid, kampt de moderne to
verkol duidelijk nog steeds met een imago
probleem. De tijd van de brandstapel is ge
lukkig voorgoed voorbij, maar wel is de
glazenier een veel geziene gast bij CAROS.
Regelmatig worden de ruiten er ingegooid.
„Men zet ons nog steeds op één lijn met
rare organisaties als bijvoorbeeld de Sa
tanskerk. Ook toen er in Amsterdam bij
een man die zichzelf tovenaar noemde, ge
mummificeerde babylijkjes werden gevon
den, was het weer raak. Terwijl wij daar ab
soluut niets mee van doen hebben. Wij zijn
geen enge sekte, we doen niet aan offers of
orgieën. Wij zijn gewone mensen die meer
over onszelf willen leren."
De stichting Caros bestaat nu zo'n 25 jaar,
en is voortgekomen uit een groep van oc
cultisten die zich in 1860 in Amsterdam
vestigde onder de naam Ooievaarsloge. De
leden verdiepten zich in de magie en het
occultisme uit eeuwenoude boeken, ge
schriften die nog steeds in de kluizen van
de stichting te vinden zijn. Nox' vader was
ook lid van deze loge, en zo kreeg de jonge
Alex de magie met de paplepel ingegoten.
In het begin van de jaren tachtig trad Nox
toe tot de loge. en besloot samen met wat
jonge mede-heksen om de bezem door de
organisatie te halen. Volgens hen was het
magisch genootschap geheel tegen de
doelstellingen in verworden tot een gezel
ligheidsclubje waar men zich liever in de
bar ophield dan boven oude manuscrip
ten. In de nieuwe opzet kwam de serieuze
studie weer centraal te staan, werden ook
vrouwen toegelaten en kwam er meer
openheid. „Vroeger bestond de loge vooral
uit zeer welgestelde leden, nu komt hier
van alles, van managers tot huisvrouwen,
van drukke baasjes tot werklozen.
Volgens de voorman van de heksenorgani-
satie, in het aardse leven werkzaam als
boekhouder, willen mensen heks of occul
tist worden om meer over zichzelf te leren.
„Zij beseffen dat er veel meer is dan je met
je ogen kunt zien. Iedereen heeft het wel
eens meegemaakt: Er staat iemand achter
je van wie je zekere weet dat hij naar je
kijkt. Het zijn bepaalde krachten waarmee
je kunt leren omgaan. Je kunt je wilskracht
oefenen zodat je sneller je doel kunt berei
ken. Wij zeggen altijd: ieder mens is zender
en ontvanger van bepaalde straling. Hier
kun je leren om bewust te leren 'uitzen
den'. Je geeft jezelf als het ware een paar
extra ogen."
Occultisten richten zich vooral op de
krachten in hun zelf. Zij leren bijvoorbeeld
zaken als aura's lezen, wichelroede lopen,
hypnose, uit het lichaam treden en teleki
nese, het optillen van voorwerpen met zui
ver geestkracht. Heksen houden zich meer
bezig met de natuur om hen heen. Zo leren
ze te werken met kruiden, waarvan ze zal
ven en oliën maken, magnetiseren ze en
bekwamen zich in het maken van bescher
mende amuletten en rituele wijn.
Sceptici klinken deze activiteiten vast en
zeker lachwekkend in de oren. Ook Nox
kent de kritische geluiden. „Ik zeg dan al
tijd: we doen niets zweverigs. Bezems be
horen in de kast, niet in de lucht. We on
derzoeken de wereld om ons heen, zoeken
uit wat wel en niet waar is. Het is oeroude
kennis die we koesteren, maar we blijven
wel nuchter. Voor labiele mensen die dit
zien als een religie, of mensen met kwade
bedoelingen is hier geen plaats. In toela-
tingsgesprekken en met behulp van een
persoonlijkheidstest die iedere kandidaat
moet ondergaan, halen we deze mensen er
snel uit. We zijn immers geen therapeuti
sche instelling."
Caros wordt vaak gezien als een groepje
zonderlingen dat zich bezighoudt met
zwarte magie. „Zwarte magie bestaat niet",
zegt Nox. „Het is wel mogelijk dat iemand
magie gebruikt op een manier die niet juist
is. Daar doen wij niet aan mee. Verbroken
relaties helen bijvoorbeeld, daar beginnen
we niet aan Die mensen gaan niet voor
niets uit elkaar."
Caros adviseert mensen in gratis consulten
over het bovennatuurlijke. Voor veel 'tove
narij' blijkt uiteindelijk een simpele 'aard
se' verklaring te bestaan. Zo klopte er eens
een radeloze vrouw aan die voortdurend
stemmen hoorde in haar huis. Ze had al
zo'n achtduizend gulden gespendeerd aan
paragnosten, die wel steevast een gedaante
in haar woonkamer zagen slaan, maar haai
niet van haar problemen afkonden helpen
Onderzoek van Caros wees uit dat er inder
daad stemmen te horen waren, maar dat
die niet afkomstig waren van kwaadwillen
de huisgeesten. „Wat bleek: de buurman
van de dame in kwestie had een erg krach
tig 27 MC bakkie. Als hij met zijn kornuiten
in gesprek was, werd dat in haar huis weer
gegeven via de boxen."
„Ie moet het maar net weten. Maar het is
dus als heks reuze handig om ook tech
nisch onderlegd te zijn."
AMSTERDAM MONIQUE BRANDT
