Jean Michel Jarre terug naar af
armen fatale hartenbreekster
NewMetropolis: baanbrekende
architectuur van Renzo Piano
HO
F S
L
T
Cultuur Kunst
Muurschildering bij Woutertje Pieterse
Open Dag Natuurhistorisch Museum
leiden Het Nationaal Natuurhistorisch Museum aan de Ples-
manlaan/Darwinweg in Leiden opent op 14 juni één dag de
deuren voor het publiek. Binnenkort begint het museum met de
inrichting van het nu nog lege gebouw. Dat zal ongeveer een
jaar gaan duren. Voor de inrichting begint mag het publiek een
paar uurtjes rondkijken in de nieuwbouw. Het museum wordt
opengesteld van 14.00 tot 16.00 uur.
Oost-Europakoor Mila viert Lustrum
leiden Het Oost-Europakoor bestaat vijf jaar en viert dat met
een programma vol muziek. Morgen zingt het koor in het
Wachtgebouw Morspoort in Leiden warmbloedig Russisch, ste-
vig Bulgaars, lieflijk Pools en vrolijk Macedonisch. Daarbij zal
het worden begeleid door de klanken van muziekgroep Mista.
Verder bestaat, voor iedereen die geïnteresseerd is, de mogelijk
heid om deel te nemen aan een workshop Macedonische liedjes.
McCartney breekt goudenplatenrecord
londen Oud-Beatle Paul McCartney heeft zijn eigen gouden- i
platenrecord gebroken. Voor zijn laatste album 'Flaming Pie'
kreeg de 54-jarige zanger de 81e gouden plaat in zijn carrière.
Hij hield het record al met tachtig stuks.
Brahms Festival trekt 25.000 bezoekers
den haag Het Brahms Festival in Den Haag heeft tussen 3 april
en eind mei 25.500 bezoekers getrokken. Er werden 31 concer
ten gegeven, waarvan het Residentie Orkest er 13 voor zijn reke
ning nam. In de openingsweek werden enkele masterclasses
verzorgd door onder anderen Herman Krebbers en Elly Ameling.
De bezoekers brachten zes ton in het laatje, bijna twee ton min
der dan was begroot. Dit weekeinde is de officiële afsluiting van
het festival.
All-Starr Willie Woods overleden
kalamazoo Willie Woods, de gitarist van de Amerikaanse rhy
thm bluesgroep Junior Walker and the All-Stars is op 60-jarige
leeftijd overleden aan longkanker. Junior Walker and the All-
Stars was in de tweede helft van de jaren zestig één van de troe
ven van het Motown-label. Het bekendste nummer van de
groep is 'Shotgun'.
Vincent van Gogh op veiling
amsterdam Veilinghuis Christie's brengt 4 juni in Amsterdam
een potloodtekening van Vincent van Gogh onder de hamer. Het
gaat om het portret van een vrouw, vermoedelijk getekend in
1882. Een Nederlandse particulier heeft de tekening ingebracht.
Christie's schat de opbrengst op maximaal 70.000 gulden.
Neil Young stelt Europese toernee uit
'elft» Neil Young stelt zijn Europese toernee uit die op 9 juni
zou beginnen. De 51-jarige zanger is gewond aan zijn vinger en
kan daardoor niet spelen. Ook zijn optreden in de Oranjehal in
Utrecht op 17 juni gaat niet door, aldus organisator Mojo Con-
certs. Young hakte per ongeluk het puntje van zijn linkerwijsvin
ger af toen hij thuis in Californië een broodje doorsneed.
■kits Eks onconventionele aanpak van klassieke balletverhalen
n rijsdam, 071 -5356444
'Monsieur Synthesizer' pakt het dit keer vol overtuiging bescheiden aan
Komt-ie eindelijk, pakt-ie
voor zijn doen slechts
kleinschalig uit. heeft ech
ter wel zo zijn redenen
voor de gehanteerde be
scheidenheid tijdens zijn
eerste internationale con
certtournee die hem gister
avond naar Ahoy' bracht.
amsterdam louis du moulin
„Allereerst is deze ervaring voor
mij ook nieuw. Want tot dusver
heb ik altijd vrijwel uitsluitend
'one offs' gedaan: reusachtige
spektakelshows in de open
lucht, die stuk voor stuk eenma
lig van opzet waren en gericht
waren op een maximaal publiek
bereik. Met 'Europe In Concert'
heb ik vier jaar geleden dan wel
meerdere steden aangedaan,
maar in feite was van een echte
tournee geen sprake. Ik moet
dus nog steeds ontdekken hoe
het is om voor een langere pe
riode 'on the road' te zijn en
dan is het handiger om niet al te
veel zorgen te hebben over alle
technische en logistieke bij
komstigheden," verduidelijkt de
Franse synthesizervedette.
„Maar belangrijker is natuur
lijk dat ik me een keer van een
andere kant wil laten zien. Niet
meer als de muzikale stuntman
die wolkenkrabbers en andere
bouwkundige hoogstandjes in
zijn show integreert, maar als
een muzikant die alleen maar
zijn eigen verhaal vertelt."
Jean Michel Jarre, inmiddels
48 maar nog steeds jongensach
tig fris en fraai ogend, leek als
uitvoerend artiest altijd vooral
uit op opzienbarende 'records'.
Waren het geen tot de verbeel
ding sprekende escapades ('De
eerste westerse popheid die in
China concerteerde'), dan wa
ren het wel de onalledaagse me-
ga-locaties (Place de la Concor
de in Parijs, London Docklands
in 1988, Parijs-La Defense,
Jean Michel Jarre tijdens een concert in Zurich.
1990) die hem in de geschiede
nisboeken moesten doen belan
den. De meest geavanceerde
technologie was bij die exclusie
ve krachttoeren maar al te vaak
een voornaam hulpmiddel. De
laserstraal was bij wijze van
spreken nog niet eens voor
openbaar gebruik vrijgegeven,
of 'Monsieur Synthesizer'
pronkte er al mee als hij nooit
anders had gedaan.
Zo vooroplopen hoeft intus
sen van hem niet meer. Zeker
voor wat betreft zijn studiobe-
staan. Want de man die altijd zo
graag met de jongste elektroni
sche snufjes stoeide, keerde
voor zijn nieuwe album 'Oxygen
7-13' terug naar de eerste gene
ratie synthesizers: de analoge
apparatuur uit het begin van de
jaren zestig. Die ferme sprong
terug in de tijd heeft hem weer
de spelvreugde bezorgd die hij
in het digitale tijdperk gaande
weg meer was gaan missen.
„Voor mij komt deze heront
dekking neer op een regelrechte
bevrijding. Bij digitale synthesi
zers ga je uit van samples, be
staande brokken geluid waar je
een soort mozaïek van maakt.
Ga je analoog te werk, dan ga je
uit van de prilste beginselen en
bouw je zelf alles op, zonder dat
je kan terugvallen op een ge
heugen. Alles wat je hoort, is
niet alleen warmer maar ook
nog eens eenmalig en daarom
uniek. Waardoor je je veel meer
muzikant, veel meer handwer
ker waant. Het voelt alsof je met
een kostbaar klassiek instru
ment mag spelen. Niet voor
niets dat ik er dan ook van over
tuigd ben dat die oude machi-
FOTO REUTER
nes straks de status van 'de
Stradivariussen van de elektro
nische muziek' zullen krijgen."
Jean Michel Jarre heeft zijn
hernieuwde belangstelling voor
de 'museumstukken' deels te
danken aan zijn brede kring van
navolgers. De creatieve recy
cling van zijn vroegste repertoi
re door de meest uiteenlopende
'techneuten' liet zijn aloude
liefde vanzelf weer opbloeien.
Waarmee meteen maar is ge
zegd dat de klassiek geschoolde
synthesizerpionier zelf wel de
gelijk de ontwikkelingen elders
op de voet volgt, hetgeen hij
tussen de bedrijven door nog
eens bevestigt door het terloops
noemen van een hele trits 'jon
gere gardisten', zoals Robert
Miles, The Prodigy en natuurlijk
het uit z'n eigen contreien af
komstige Daft Punk.
Aardig neveneffect is dat deze
actuele trendsetters hebben bij
gedragen tot een duidelijke op
waardering van Jarres imago.
Werd hij voorheen veelal versle
ten voor commercieel, niet erg
inventief, thans hoort JM er bij
de allerhipste elektro-freaks he
lemaal bij. „Als je maar lang ge
noeg bezig blijft, word je op een
gegeven moment vanzelf weer
trendy," meent de in Lyon ge
boren Parijzenaar, die kan bo
gen op een wereldwijde albu-
mafzet van maar liefst 55 mil
joen exemplaren. „Die upgra
ding is leuk om te ervaren. En ik
ben ook best trots op bijnamen
als 'Godfather Of Electronic',
maar ik laat me er verder niet
door leiden." Zijn jongste cd,
het resultaat van twaalf maan
den intensief 'pielen' in zijn ka
pitale huisstudio, kan doorgaan
als voor zich sprekend bewijs.
Want 'Oxygen 7-13' kent als
enige inspiratiebron zijn baan
brekende, gelijknamige lang-
speler uit 1976. Geprikkeld door
zijn analoge apparatuur vond
Jarre het wel zo spannend om te
proberen zijn 'primitieve' mees
terwerk (genummerd 1-6) ver
der uit te werken.
,,'Oxygen 7-13' moet je niet
zien als een vervolg la 'Rocky
2'. Daarvoor ben ik sinds de eer-,
ste 'Oxygen' teveel veranderd,
heb ik gemerkt. Een voorbeeld
je: destijds was ik min of meer
een onbewuste minimalist,
maar dit keer moest ik enorm
op mezelf blijven letten om die
ruimtelijkheid, die zuurstof uit
de titel, vast te houden. Dat ik
daarin ben geslaagd, komt al
leen door die instrumenten, de
oude Moogs, de mellotrons."
msterdam francoise ledeboer
e Carmen van de Zweedse
ïoreograaf Mats Ek is een
:re, trotse vrouw die als de
jlood is dat ze een speelbal van
lannelijke lusten wordt. Die
ïgst maakt haar tot een fatale
artenbreekster die haar slacht-
fers trouweloos dumpt nadat
hen eerst in vuur en vlam
gezet. In het Holland Fes
toont Carmen dat Ek op
:lijke hoogte staat met Hans
in Manen, Pina Bausch en
'illiam Forsythe. Ook zij waren
itivalchoreograaf en met Ek
uit scheidend directeur Jan
in Vlijmen terecht zijn rij Eu-
3 ipese topchoreografen af.
In Bizets gelijknamige opera
1875 is Carmen een vrij-
iidslievende vrouw die geen
aam treft voor de noodlottige
K iuzes die ze op haar liefdespad
laakt. Ek koos een andere in-
ilshoek en liet zich inspireren
)or het oorspronkelijke ver
aal van Prosper Merim'ee, de
:anse schrijver die in 1847 juist
:t destructieve effect van haar
gouweloze karakter benadruk-
leiden» De potten verf staan
nog op een tafeltje in het
speellokaal van de basisschool
Woutertje Pieterse. Op de
vloer liggen grote stukken
plastic. In deze omgeving heeft
de Nicaraguaanse kunstenares
Conny Gomez gewerkt aan een
kunstwerk met als thema: 'Kin
deren en sport in Nicaragua en
Nederland.' Het idee komt van
de stichting Vriendschapsband
Leiden-Juigalpaen benadrukt
de stedenband tussen deze
twee gemeentes. Het kunst
werk is samengesteld uit teke
ningen die leerlingen van de
groepen 1 tot en met 8 hebben
gemaakt op een achtergrond
gemaakt door de kunstenares.
Het kunstwerk is vier meter
lang en weerbestendig. Het
heeft een plaats gekregen
naast het toegangshek van de
school.
FOTO LOEK ZUYDERDUIN
Tijdens het Holland Festival wordt Mats Eks versie van het sprookjesballet 'Sleeping Beauty' uitgevoerd.
FOTO GPD
bliek duidelijk maakt dat de lief
de nooit volmaakt is en dat de
mens daar maar beter vrede
mee kan hebben.
Tijdens het Holland Festival
wordt Eks versie van het
sprookjesballet 'Sleeping Beau
ty' uitgevoerd en ook deze klas
sieker gaf hij een prikkelende,
eigentijdse wending. Prin
ses Aurora komt terecht in
het drugsmilieu, haar
moeder is bezeten door
seks en van prins Désiré
maakte Ek een reactionai
re yup. Wie eenmaal ken
nis heeft gemaakt met zijn
werk, weet wat hem ook
dit keer te wachten staat:
een spannende combina
tie van abrupt-haakse
armbewegingen, heen en weer
schuddende hoofden en houten
klaasachtige loopjes voor de ge
moedsuitstortingen met bewe
gingen vol elegantie en span
kracht uit de klassieke ballet-
taal.
De Zweed (1945) is de jongste
zoon van het befaamde dan
sersechtpaar Birgit Cullberg en
Anders Ek, maar aanvankelijk
wees niets erop dat hij in de
voetsporen van zijn ouders zou
treden. Hij volgde een regie-op
leiding aan het Marieborg Volks
College en werkte daarna eerst
een tijd als regisseur bij het Ma
rionetten Theater en het Ko
ninklijk Dramatisch Theater in
Stockholm. Dat het bloed toch
kroop waar het niet gaan kon,
bleek in 1973 toen hij zich voor
een eerste korte periode aan-
sloot bij het Cullberg Ballet dat
door zijn moeder tot een toon
aangevend Europees gezel
schap was gemaakt. Van 1985
tot 1993 leidde hij het Cullberg
Ballet alleen, sindsdien trekt hij
als freelancer door de wereld.
In het Holland Festival keert
Ek ook terug bij zijn eerste lief
de: hij bewerkte het toneelstuk
'The Jew of Malta' van Christop
her Marlowe uit 1591 tot een
voorstelling die een mengvorm
tussen theater en dans is gewor
den. In 'On Malta' strijden
christenen, joden en islamieten
om de macht in een steeds hef
tiger geweldsspiraal waarin ie
dereen zowel slachtoffer als ge
weldpleger wordt. Dat de mens
tussen goed en kwaad heen en
weer pendelt, vervult Ek echter
altijd met mededogen, voor
moralisme is bij hem geen
plaats.
Dankzij zijn absurde ge
voel voor humor heeft zijn
werk bovendien een aan
gename lichtheid. Zelfs bij
zo'n dramatische gebeur
tenis als de dood van Car-
mens José voor het vuur
peloton zorgt dat voor een
relativerende voetnoot die
zijn betrokkenheid bij de
tobbende mensheid des te ster
ker voor het voetlicht brengt.
'On Malta' is op 15, 16 en 17
juni te zien in het Transforma
torhuis van de Westergasfa
briek, aanvang 20.30 uur;
'Sleeping Beauty op 21, 22 en
23 juni in Theater Carré, aan
vang 20.15 uur; en 'Carmen'
op 25 en 26 juni in Carré, aan
vang 20.15 uur.
amsterdam thea van beek
De eerste schets van architect
Renzo Piano was meteen raak.
Drie lijnen. Die van de IJ-tunnel
schuin naar beneden. In spie
gelbeeld een schuine lijn om
hoog. Daartussen de horizonta
le lijn van het water. Het resul
taat lijkt een scheepsboeg, die
dominant dobbert in het water
van het Oosterdok.
De in groen geoxideerd koper
uitgevoerde scheepsboeg is het
onderkomen van newMetropo-
lis. Dinsdag opent koning
Beatrix dit nieuwe nationale
science and technology center
in Amsterdam. Daarna kan het
publiek zich er op speelse wijze
verdiepen in wat de mens op
het gebied van wetenschap en
technologie heeft uitgedacht.
Het gebouw is gloednieuw.
Toch is het alsof het schip er al
tijd heeft gelegen, boven op de
zuidelijke toegang van de IJ-
tunnel. Net zo vanzelfsprekend
als het Scheepvaartmuseum
met VOC-schip aan de overzijde
van het water. De Italiaanse ar
chitect Piano is niet de eerste de
beste. Hij onderwierp onder
meer het Centre Pompidou in
Parijs en de luchthaven Kansai
in het Japanse Osaka. In de
vakliteratuur wordt newMetro-
polis inmiddels als baanbre
kend in zijn werk beschouwd.
J. Douma, directeur van new-
Metropolis: „Bij het ontwerp
kwam Piano met twee uitgangs
punten. Hij wilde iets moois op
de tunnel zetten, daarmee ont
kennend dat die tunnel lelijk is.
Het is juist een spiegel van die
tunnel. Eigenlijk het omgekeer
de van de naar beneden aflo
pende tunnelingang. Daarnaast
wilde hij een stedelijk project
ontwikkelen en daarmee de
stad groter maken. Dat deed hij
door het creëren van verschil
lendepleinen."
Het meest prominente plein
bevindt zich op het hellende
dak. Je komt er per lift of via een
loopbrug. Het dakplein bestaat
over de volle breedte uit een
'luie' trap. De brede treden voe
ren tot een hoogte van 28 me
ter. Aan één zijde klatert een
waterval.
Het nieuwe wetenschapscen
trum is gebouwd op de funda
menten van het Museum van
den Arbeid. In dit Amsterdamse
museum bracht de kunstenaar
Heijenbrock in 1923 zijn collec
tie schilderijen en industriële
objecten bijeen. In de jaren vijf
tig ontstond hieruit het Neder
lands Instituut voor Nijverheid
en Techniek (NINT). Het NINT
heeft inmiddels plaats gemaakt
voor newMetropolis.
Wie denkt de stap naar we
tenschap en techniek met
Een opstelling in newMetropolis over hoe energie wordt opgewekt.
FOTO GPD
moeite te maken, komt bij new
Metropolis bedrogen uit. Alles is
er juist op gericht deze onder
werpen voor een breed publiek
toegankelijk te maken. Acteurs
helpen bij die uitdaging. Zij zijn
de gastheren en -vrouwen. Hun
straattheater helpt de bezoeker
spelenderwijs over de drempel.
Maar liefst tweehonderd ob
jecten staan in newMetropolis
opgesteld. Wie alles wil onder
gaan en beleven, moet daarvoor
minstens vijf dagen uittrekken.
Elke drie tot vijf jaar wisselt de
vaste tentoonstelling. In hoger
tempo wisselt de programme
ring met actuele onderwerpen,
workshops, films, debatten,
concerten en theater.
Vijf thema's staan in newMe
tropolis centraal: de mens, we
tenschap, energie, uitwisseling
en technologie. Uitdaging voor
de bezoeker is zelf oplossingen
te bedenken voor de problemen
die hij voorgeschoteld krijgL
De totale kosten voor new
Metropolis bedroegen 77,5 mil
joen gulden, opgebracht door
de overheid en het bedrijfsle
ven. Voor een rendabele exploi
tatie zijn jaarlijks 350.000 be
zoekers nodig. Aan bijnamen
heeft het gebouw inmiddels
geen gebrek. Behalve 'het
schip', heet het ook al 'de kik
ker' omdat het gebouw zo lek
ker groen uit het water springt.
Lachend zegt Douma: „Zelf heb
ik het wel eens 'de Titanic' ge
noemd. Daar kom ik liever van
terug. Dat is me net een tikkel
tje te riskant."
