'Ik was te veel bouwheer op cultuur'
Onoverdraagbare
magie in Callas
Damon 'Blur' Albarn geniet met
volle teugen van held Ruud Gullit
Cultuur&Kunst
'Henry'een prachtige
hallucinerende tango
Henk van Os vindt
zijn benoeming tot
ïoogleraar wonder
Zeurgebeuren opent deuren
Ambitieuze KunstRAI
streeft naar top
van de kunstmarkt
Toneelgroep Het Arsenaal
verhuist naar kraakpand
ZATERDAG 26 APRIL 1997
chef jan rijsdam. 071 -5356444
Beatrix op 150ste verjaardag Puichri
oen haag Koningin Beatrix opent vrijdag 9 mei in Den Haag, ter
gelegenheid van het 150-jarig bestaan van het Schilderkundig
Genootschap Puichri Studio, een tentoonstelling van werk van
leden. In 1847 besloot een aantal Haagse kunstenaarsvrienden
tot oprichting van het schilderkundig genootschap Puichri Stu
dio, wat betekent 'Door beoefening van het Schone'. Op dit mo
ment heeft Puichri Studio 250 kunstenaarsleden. Als vanouds
wordt er regelmatig naar model getekend op de tekenzolder van
Puichri. Daarnaast organiseert het bestuur elk jaar ongeveer 50
(verkoop)exposities, zowel van kunstenaarsleden als van beel
dende kunstenaars uit binnen- en buitenland.
Directeur Limburgs Symphonie Orkest
maastricht Trompettist John Floore is per 1 september de nieu
we directeur van het Limburgs Symphonie Orkest (LSO). Floore
was tot 1983 solo-trompettist van het Rotterdams Philharmo-
nisch Orkest, daarna directeur van het Rotterdams Conservato
rium en vanaf 1989 Algemeen directeur van de Hogeschool voor
Muziek en Theater te Rotterdam. Floore volgt D. Weers op, die
naar Het Brabants Orkest vertrekt.
Extra 'Stille Krachten'
ruswijk» Er komen zeven extra voorstellingen van 'De Stille
Kracht' naar Louis Couperus. De productie van producent Jac
ques Senf, met onder anderen Peter Tuinman en Linda van
Dyck, heeft sinds de première al meer dan 70.000 belangstellen
den getrokken. In Den Haag, de stad van Couperus, kan de voor
stelling vanwege de verbouwing van de Koninklijke Schouwburg
niet worden gespeeld. Daardoor ontstond een run op de voor
stellingen in Rijswijk en Zoetermeer. Zoetermeer krijgt daarom
op 21 mei nog een extra voorstelling (Stadstheater) en in Rijswijk
(schouwburg) kan de voorstelling op 5 en 6 juni nog eens wor
den genoten. Op 9 en 10 juni zijn er nog extra voorstellingen in
de schouwburg van Utrecht en op 11 en 12 juni in die van Eind
hoven.
recensie susanne lammers
Voorstelling: Henry door Peter de Graef.
Gezien: 25/4, LAKtheater, Leiden.
(Als een alwetende negentiende-
eeuwse verteller. Lange bakke
baarden, geplakte haren, ka
merjas, zo komt Peter de Graef
«op en grijnzend maakt hij rook.
■Hij speelt de bewaarengel van
Marcel van Raefelgem en vertelt
ïn' de belangrijkste en meest aan-
S53üpijpende dag uit het leven van
Aijazijn mens'. En dat van zijn va-
_der Reginald, zijn dactylo Wen-
.Jdy en het konijn Walter. De
(E Graef vertelt niet alleen, maar
^speelt ook de duizelingwekken
dste hoeveelheid personages uit
)ei5THenry', dat hij begin jaren ne-
ju «entig schreef.
urtljiHenry' is een intens droevig
':end verhaal over levens die
irgens vandaan komen en op
l|onherbergzame plekken eindi-
in, maar dat tegelijkertijd om
schateren is. Dat komt door
:t enorme vermogen van De
lef om zich met alleen zijn
jTjJtem en zijn wenkbrauwen te
irmommen, door de kwaliteit
de door hem opgeroepen
beelden en door zijn oog voor
het bizarre in het alledaagse.
Henry is een solo-voorstelling,
maar bepaald geen monoloog.
De engelbewaarder die vilein
het verhaal vertelt, moet om
zijn plaatsje vechten met de fi
guren die het verhaal bevolken.
Zodra ze ter sprake komen,
springen ze vóór hem en maken
ze duidelijk wat hen bezielt. De
Graefs personages zijn karikatu
raal, maar mensen. Reuzen in
hun kleinheid, die meeslepend
verbeeld worden. De tekst is
poëtisch en raakt met lichte
woorden vaak de kern.
'Henry' is prachtig. Eén van de
mooiste dingen die een theater
maker kan bereiken is dat zijn
sympathie voor zijn zelfverzon-
nen personages op het publiek
overslaat, en dat lukt De Graef
moeiteloos. Zijn methode is de
liefde-met-een-ironische-dis-
tantie, die in een perfecte con
structie van werkelijkheid en
fantasie tot uiting komt. Het
verhaal dat hij vertelt, is lugu
ber, maar hij leidt je in een hal
lucinerende tango naar een
vuilnisbelt. En die zijn vaak heel
fascinerend.
theater
recensie wijnand zeilstra
Iflasterclass' van Terrence McNally door
p Amsterdam. Spel: Sigrid
betse, Esthelle Linssen, Eveline Karssen,
hold Bezuyen, Jaap Dieleman en David
Regie. Gijs de Lange. Gezien:
25/04, Schouwburg Leiden.
Ik wens geen kwaad woord te
oren over collega's, Joan
-)Ay iutherland heeft haar best ge-
laan." Venijnig bedoeld, terug-
loudend geformuleerd. Met de-
237/ e opmerking oogst Sigrid Koet-
uur) e een lach vanuit de zaal. Ze
peelt de rol van operadiva Ma-
ia Callas met al de grillen en
jollen die een diva eigen zijn.
let typeert ook de vrij lichte
oonzetting van deze enscene-
ing.
Tijdens een masterclass for
muleert Callas haar ideeën over
zangkunst. Drie getalenteer-
le leerlingen gaan bij haar in de
teer om in zekere zin te probe
ten iets van haar magie over te
nemen. Helaas is een dergelijke
magie onoverdraagbaar. De po-
ging als zodanig is echter meer
ian de moeite waard en kan in-
imsterdam anp
11 )ud-Rijksmuseumdirecteur
Henk van Os vindt het „nog
.steeds een klein wonder" dat de
Universiteit van Amsterdam
hem heeft benoemd tot hoogle
faar Kunst en Samenleving. Dat
zei hij gistermiddag tijdens zijn
oratie.
Van Os is de eerste en de eni
ge hoogleraar Kunst en Samen
leving in Nederland en is verder
ook niet aan een bepaalde fa
culteit gebonden. Dat is uniek.
-Het College van Bestuur weet
fat ik aanvankelijk ook niet in
dat wonder wilde geloven.
D66'er Pex Langenberg blikt terug op zijn jaren in de kunstensector
Vervolg van voorpagina
Cultuur stond bij de verde
ling van wethouÜersklus-
sen, na de verkiezingen in
1994, bepaald niet boven
aan Pex Langenbergs ver
langlijst. Toch kreeg hij het
in zijn portefeuille. Dat hij
een jaar voor de nieuwe
stembusstrijd heeft geruild
met nieuwkomer Alexan
der Pechtold versterkt de
indruk dat hij de cultuur
portefeuille liever kwijt dan
rijk is. Maar Langenberg,
sinds deze week wethou
der welzijn, verkeer en be
stuurlijke vernieuwing, laat
die conclusie voor reke
ning van de ander.
leiden wim koevoet
Hij kan zich wel voorstellen dat
mensen zo denken. „Maar bij
D66 springen we anders om
met mutaties dan bij de meeste
andere partijen. Ik vind het ge
woon leuk dat Alexander tot het
college is toegetreden. De aan
leiding, het aftreden van Hans
de Goede, die onvoldoende ver
trouwen genoot van de ge
meenteraad, beviel me uiter
aard niet. Maar daar hoeven we
het nu niet meer over te heb
ben."
„Alexander heeft mij ge
vraagd welzijn en cultuur te rui
len. Hij stelde dat niet als eis.
Maar met zijn achtergrond, hij
heeft kunstgeschiedenis gestu
deerd, is dat een heel begrijpe
lijk verzoek. Niet dat ik direct
'ja' heb gezegd. Ik heb er twee
nachtjes over moeten slapen."
Of hij na de verkiezingen cul
tuur terug wil hebben? langen
berg: „Die vraag is nu niet aan
de orde. Bij college-onderhan
delingen ligt alles open. We clai
men nu niets. Maar het zou wel
leuk zijn als D66 cultuur blijft
doen. Cultuur hoort bij D66.
Bert Oosterman was in de jaren
Pex Langenbergs: „Tjeerd van Rij was
zijn dan mijn stokpaardje."
dgenoot. Dat de cultuurgebouwen allemaal in orde moesten z
zeventig de eerste cultuurwet
houder van D66 en Jan Hoeke-
ma, nu Tweede Kamerlid, en
Egon Snelders behoren tot de
meest spraakmakende raadsle
den met cultuur als specialisa
tie."
„Ik heb geprobeerd een even
wicht te bereiken tussen de drie
functies die een cultuurwethou
der moet vervullen. Hij moet
een bouwheer zijn van cultuur
tempels, hij moet cultuurpro
ducties stimuleren, zodat er ook
wat te beleven valt in die ge
bouwen, en hij moet de partici
patie van de burgers bevorde
ren. Ik vind dat ik daar onvol
doende in geslaagd ben. Het ac
cent is de afgelopen drie jaar te
veel op 'steen' komen te lig
gen."
Langenberg heeft vele miljoe
nen guldens gestoken in de
nieuwbouw of renovatie van
Leidse cultuurtempels als de
Stadsgehoorzaal, Schouwburg,
Lakenhal, Leids Vrijetijdscen
trum, Muziekhuis M123 en het
nieuwe onderkomen van cultu
reel centrum X in het Leidse
Volkshuis. Toch vindt Langen
berg niet dat al die bouwplan
nen op zijn staat van verdien
sten thuishoren. „De besluiten
over de Stadsgehoorzaal waren
al gevallen voor ik wethouder
cultuur was. En voor andere
projecten heb ik samen met
Tjeerd (van Rij, PvdA-wethou-
der ruimtelijke ordening red.)
hard moeten knokken."
„Tjeerd was echt een bondge
noot. Dat de cultuurgebouwen
allemaal in orde moesten zijn,
was misschien nog wel meer
zijn dan mijn stokpaardje."
Grijnzend voegt hij eraan toe:
„Het kwam mij wel mooi uit dat
hij lang is en dat hij in de
Schouwburg telkens zijn hoofd
stootte."
Onder Langenbergs 'bewind'
is een aantal kopstukken van
'de sector kunsten' van het to
neel verdwenen: E. van Zanten,
directeur van het Centrum voor
de Beeldende Kunst (CBK), T.
Weber, artistiek directeur van
de Stadsgehoorzaal, H. Sannes,
directeur van de bibliotheek, en
Y. van Baarle, de hoogste kun
stenambtenaar.
Volgens Langenberg is er
'geen samenhang' en is hij niet
degene die ze heeft weggewerkt.
„Bij de een speelden persoonlij
ke omstandigheden een rol en
bij de ander was het de struc
tuur van de organisatie. Zoals
bij Tjitte Weber. Een algemeen
èn een artistiek directeur in de
Stadsgehoorzaal, dat waren
twee kapiteins op een - relatief -
klein schip. We hebben ons
daar met ons allen in vergist.
Van een man als Tjitte, die tien
tallen jaren niemand boven zich
heeft gehad, kun je niet ver
wachten dat hij een algemeen
directeur boven zich duldt.
Langenberg zegt dat hij in het
Leidse culturele wereldje een
groot aantal sympathieke en in
teressante mensen is tegenge
komen. „Als cultuurwethouder
moet je overal je neus laten
zien, ook bij clubs en instellin
gen waar je voorheen nooit
kwam, zoals bij Muziekhuis
Ml23 waarvan ik eerlijk moet
bekennen dat ik dat nauwelijks
kende. Dat was geen straf maar
een beloning. Al die mensen
met hart voor de zaak. Ik heb
mijn verblijf in de sector erva
ren als een warm bad waarin ik
me graag onderdompelde. Ui
teraard was het niet alleen maar
koek en ei. Ik vind ook dat de
sector dikwijls net een mand
met kikkers is. Veel emoties.
Veel lange tenen. En ook veel
ego's die in de gaten moeten
worden gehouden."
„Ook staat dat bastiongedrag
mij tegen. De instellingen zijn
nog te veel naar binnen ge
keerd. Ze leggen te weinig ver
bindingen in de stad, zijn nog te
weinig onderdeel van het cultu
rele leven in Leiden. Mensen
werken keihard, voeden hun
kinderen op. Cultuur geeft iets
extra's en werkt als smeerolie.
Na een concert, museumbezoek
of een tentoonstelling kun je er
weer beter tegen."
spirerend werken. Didactisch
begaafd zijn namelijk dergelijke
grootheden niet per definitie.
Callas is erg op zichzelf gericht
en niet bepaald tactisch in de
formulering van haar oordelen.
De eerste kandidaat heeft
slechts één noot gezongen en ze
heeft al het nodige commen
taar.
Koetse biedt daarbij geloof
waardig spel, wanneer ze tracht
'aan te geven dat een onvoor
waardelijk dienstbetoon aan de
muziek een absolute vereiste is
en een enorme inzet vergt. Een
uitzonderlijke gave is in haar
ogen soms een loden last die
ook leidt tot momenten van in
tens geluk en triomf.
De leerlingen - hier terecht
gespeeld door mensen met ge
schoolde stemmen - zijn de
aangevers voor een Callas die
op haar leven en carrière terug
blikt. Als actrice beschikt Sigrid
Koetse over voldoende autori
teit om zo'n nagespeelde en dus
nogal onwerkelijke lessituatie
aannemelijk en tot een aantrek
kelijk schouwspel te maken.
Emmeren en lamenteren. Dat mogen Leidenaars en mensen uit de
regio zondagvond vanaf 20.00 uur in de eerste aflevering van het
'Zeurgebeuren' in de Leidse Danssalon In Casa. Iedereen die wat
op zijn lever heeft over de cultuur in deze stad of over andere zaken
kan dat naar believen ventileren. Gasten zijn onder anderen de
dichters Bart Chabot en Peter van Leeuwen, Herman Brood die
met twee Leidse kunstenaars een schilderij gaat maken aan de
hand van een naaktmodel, het Chris Koenen Combo, Leidse Kees,
cultuurwethouder Langenberg en zijn opvolger Pechtold.
berlijn louis du moulin
„In deze tijd van schaalver
groting en fusies, van voortva
rende managers, van onder
zoekscholen, koepels en net
werken heeft het bestuur van
deze instelling de inrichting van
een eenmansbedrijfje willen be
vorderen. Het is echt niet te ge
loven. Ongetwijfeld onbedoeld
hebt u mij gesterkt in mijn stel
lige overtuiging dat geesteswe
tenschappers het best gedijen
wanneer hun professionele or
ganisatiegraad die van de keu
terboer of kleine middenstander
niet te boven gaat." Van Os
wijdde zijn oratie verder aan
opvattingen in de schilderkunst.
Wat Oasis doet en/of laat interesseert hem
minder dan ooit. Met Blur heeft zanger
Damon Albarn flink afstand genomen van
de Britpop plus de omlijstende mediagekte
en het liefst zou hij Engeland helemaal de
rug toekeren. Voor twee zaken, naast z'n
groepsverplichtingen en z'n vriendin Justi
ne (van Elstica), blijft het Londense popi
dool evenwel voorlopig nog op zijn vader
land gericht: zijn dierbare Chelsea dat zich
onder Ruud Gullit opmaakt voor de FA
Cupfinal op pinksterzaterdag en de natio
nale verkiezingen eerder op donderdag 1
mei.
Over beide 'hot items' praat op deze
sombere namiddag in Berlijn de nogal eens
brommerige frontman desgevraagd hon
derduit. Zonder inachtneming van de voor
zichtigheid die tegenover de Britse
(muziek)pers noodzakelijk is om niet te
worden geslacht door middel van meedo
genloze sensatiekoppen. 'Tony Blair is een
onbetrouwbare manipulator' zou bijvoor
beeld uit zijn mond zijn gerold, omdat Al
barn de kandidaat van Labour (bijnaam To
ny Blur ofwel Tony Wazig) eigenlijk maar
niks vindt. In zijn eigen woorden: „Ik stem
wel op die partij, maar puur omdat ik geen
alternatief heb. Het land zou het best af zijn
met een coalitie-regering, die de partijpoli
tiek op de achtergrond schuift, maar de
kans daarop is minimaal.
Heel wat vrolijker worden zijn blauwe
ogen als Albam begint over het andere
bindmiddel met zijn bakermat, het voetbal
in het algemeen en Chelsea in het bijzon
der. „Gegeven de enorme investeringen
moeten we dit seizoen een prijs winnen en
het ziet er gelukkig naar uit dat het ook gaat
lukken. Vooral dankzij jullie 'Rudi' Gullit in
derdaad. Hij is een regelrechte zegen voor
de club. Niet alleen in z'n nadagen nog een
prachtige voetballer, maar ook anderszins
een formidabele persoonlijkheid. Hij is de
eerste zwarte manager van een topclub, die
bovendien meteen klinkende resultaten
boekt, kan in meerdere talen uit de voeten,
is begaan met de zwakkere in de samenle
ving, heeft grote culturele belangstelling, is
zelfs tot op zekere hoogte muzikaal. Zo'n
kerel in je organisatie betekent zoveel extra
uitstraling, heerlijk."
Hem is bekend dat Gullit overal waar hij
komt reclame maakt voor het rijke Londen
se leven. Albarn kan dat enthousiasme van
een 'outsider' best begrijpen, omdat in de
stad volgens hem een 'stille culturele Re
naissance' plaatsvindt. Niettemin is hij er
liever niet dan wel. „Wil je zoals Ruud aan
van alles en nog wat ruiken en word je niet
te zeer lastig gevallen door de paparazzi,
dan is er geen betere plek denkbaar. Maar
ben je al die heisa zat, dan moet je er niet
zijn. t
Amerika is ook zo'n doorlopende 'brein
breker' voor Albarn. „Een oceaan aan hypo
crisie, waar je in verzuipt als je niet precies
datgene uitkiest wat je nodig denkt te heb
ben", formuleert hij nogal cryptisch, naar
aanleiding van de van de door Britse media
veelvuldig getrokken conclusie dat Blur te
intellectueel zou zijn voor een ware door
braak in de Verenigde Staten. „Zelf hebben
wij dat eerlijk gezegd ook gedacht. Maar
sinds enkele maanden is het tij volledig ge
keerd. 'Song 2' is er als single een dikke hit
geworden en nu kunnen we daar niet meer
stuk. Belachelijk, want het is een van onze
minste nummers sinds jaren. We hebben
het binnen een half uur opgenomen, ge
woon als 'n spontaan geintje. En daar kent
men je nu dan van, dat is toch om rillerig
van te worden?"
Wat voor voornoemd niemendalletje
geldt, gaat ook op voor de (titelloze) vijfde
cd. Waarmee Blur een eind maakte aan het
'Kinks van de jaren negentig -syndroom
door zich in de geest van experimentele
Amerikaanse acts als Beck, Pavement en
Tortoise uit te leven. „Dit album verkoopt
nog beter dan onze vorige en dat is zeker
niet onze opzet geweest. In onze gedachten
hadden we juist een niet-commerciële plaat
gemaakt, om enigszins te ontsnappen aan
het hele popsterrengedoe. Dat belooft dus
nog wat voor de toekomst. Volgend keer
zullen we weer precies zo frank en vrij te
werk gaan en dat kan de band alleen maar
ten goede komen."
Ondanks dat zonnige perspectief voorziet
Damon Albarn toch ook al een einde van
het spannende jongensboek getiteld Blur.
„We hebben met elkaar afgesproken dat we
de tien jaar zullen volmaken. Dat wil zeggen
dat we nog minstens twee jaar van ons zul
len laten horen. Wat er daarna gebeurt zie
ik dan wel weer. Het zal vooral gaan om het
vinden van mijn weg zonder de band. Nu is
die er altijd, ook die ene week in de maand
dat we elkaar niet zien. Daar valt nog mee
te leven, maar eens heb je daar toch genoeg
van."
amsterdam anp
De KunstRAI, de jaarlijkse inter
nationale galeriebeurs in de RAI
in Amsterdam, wil leidend wor
den in de kunstmarkt. De selec
tie van de galeries is de komen
de dertiende editie, van 14 tot
en met 19 mei, stringenter dan
voorgaande jaren. De ambitieu
ze organisatoren stappen af van
de brede opzet. Niet het brede
algemene publiek moet komen,
maar een select gezelschap van
kunstminnenden. De deelne
mende 160 galeries zijn dit jaar
door een commissie van des
kundigen geselecteerd op kwali
teit. Niet duidelijk is wat de cri
teria waren. Project-manager E.
Hermida van de KunstRAI wijst
onder meer op de exclusiviteit
en de vernieuwende kunst.
„Galeries in de lijn van Hol
land Art is niet de kunst die we
op de KunstRAI willen tonen.
We proberen de avant-garde-
galeries binnen te halen", zegt
Hermida. Hij lijkt hierin al ge
slaagd omdat de organisatie van
Art Amsterdam zich dit jaar
weer bij de KunstRAI heeft aan
gesloten. Voor deze groep gale
ries, die zich twee jaar terug van
de beurs afsplitste, is een pavil
joen ingericht.
De nieuwe strategie van de
KunstRAI is bittere noodzaak.
Vorig jaar trok de beurs 25 pro
cent minder bezoekers (ruim
16.000) dan in 1995. Art Amster
dam leek een geduchte concur
rent te worden. Voor de RAI was
het kiezen óf delen.
De ambities van de KunstRAI
reiken ver. De projectmanager
deinst er niet voor terug zijn
beurs een hoge plaats te geven
in het rijtje topkunstbeurzen,
zoals die in Bazel, Keulen en
Madrid. Nieuw idee is in de toe
komst ook gastlanden uit te no
digen. In de KunstRAI zijn naast
traditionele en vernieuwende
kunst vanaf 1900, ook figuratie
ve kunst, toegepaste kunst en
sieraden te zien. Verder zijn via
het Fonds voor Beelden Kun
sten de werken van 129 starten
de kunstenaars te zien.
leiden erna straatsma
Toneelgroep Het Arsenaal
heeft een deel van een kraak
pand aan de Oude Singel in
gebruik genomen. Het gaat
om een zaal van het voormalig
café en cultureel centrum De
Droomfabriek.
De voormalige Droomfa
briek is sinds december ge
kraakt. De acteurs van Het Ar
senaal hebben met de oor
spronkelijke krakers overeen
stemming bereikt over het ge
bruik van een zaal van het
pand.
Het Arsenaal spreekt over
een beslissing 'uit pure nood
zaak'. De ruimte is nodig van
wege voorbereidingen voor de
productie 'Lucifer', die 22 juli
in De Burcht in première gaat.
Het huren van een kantoor-,
annex decorbouwruimte zou
te duur zijn. Het Arsenaal ont
vangt jaarlijks 5.000 gulden
subsidie van de gemeente Lei
den.
Volgens zakelijk leider van
Het Arsenaal, Michel Ver
doorn, zou het gekraakte pand
zich uitstekend lenen voor een
definitieve bestemming als
'theaterproductiehuis'. „Daar
in zouden naast Het Arsenaal
ook andere Leidse (semi-)pro-
fessionele theatermakers hun
producties kunnen voorberei
den."
Het Arsenaal maakt gemid
deld twee producties per jaar
met ongeveer vijftien voorstel
lingen per productie.
