De eerste is de koudste
>k
Tuinieren
Vraag en antwoord
ZATERDAG 4 JANUAR11997
Tja, na alle goede v
het komende jaar, waarbij ik me
van harte aansluit, terug tot de
orde van de dag. En dat is voor
tuinliefhebbers de tuin. Die
vraagt ook 's winters de nodige
zorg. Januari blijkt volgens de
statistieken telkens weer de
koudste maand van het jaar te
zijn met een gemiddelde van
2,9 graden C. Dat lijkt niet eens
zo gek, maar dat gemiddelde
komt mede tot stand door een
aantal dieptepunten.
Over die dieptepunten wil ik het
vandaag hebben. Ze kunnen
heel wat schade aanrichten,
schade die in veel gevallen te
voorkomen is met een klein
beetje moeite. En zeg nu nim
mer dat de vorst er ineens, zo
onverwacht, zo hevig was. Deze
keer bent u gewaarschuwd.
Toegegeven, als de winter mee
valt is veel moeite tevergeefs ge
weest, maar als het een paar da
gen flink vriest zijn er planten
gered.
Laten we eens beginnen met de
fraaie siergrassen die de laatse
jaren steeds meer opgang ma
ken. Terecht, over het algemeen
zijn ze sterk, vragen weinig on
derhoud en zijn niet alleen
mooi als ze bloeien. Veel van
deze siergewassen hebben niet
zozeer last van de vorst als wel
van sneeuw en regen die tussen
de halmen blijft zitten en een
deel van de wortels doet rotten.
Dat alles is heel simpel te voor
komen met een.... touwtje. Dit
touwtje gebruiken we om de
halmen samen te binden tot
een bundeltje. Regen en
sneeuw hebben dan geen kans
en ons 'gras' overleeft alles. Zijn
we toch nog een beetje bang
omdat het een heel bijzonder
soort is, welaan, dan brengen
we een laagje halfverteerd blad
aan rond de plant. Let wel, blad
of stro, of hooi of iets van dien
aard. Liever geen turf. Turf blijkt
niet de allerbeste bewcherming
tegen vorst. Turf neemt teveel
vocht op, bovendien verstikken
dikke lagen turf in het prille
voorjaar de jonge spruiten van
veel vast planten. Menige cry-
sant heeft het loodje moeten
leggen onder een dikke deken
van turf. De enige planten die
niet genoeg kunnen krijgen van
turf en nog eens turf zijn de ro
dodendrons, azalea's en andere
Ericaceae.
'Ja, maar dat blad en al die an
dere rommel vliegt over het gras
en door de hele tuin als het lang
vriest en alles droog wordt',
hoor ik menigeen al klagen. En
ik weet het uit eigen ervaring
want ik ben een 'bladmaniak'.
Maar dankzij een vriendin ken
ik de oplossing voor dit pro
bleem. Een opstaand randje
rond de met dik blad bedekte
grond. Dat kan een plastic rand
zijn, zoals gebruikt wordt om
GREET BUCHNER
geeft antwoord op
al uw tuin vragen
Brieven naar:
POSTBUS 507
2003 PA HAARLEM
gras binnen de perken te hou
den, een smalle strook kippen
gaas, eventueel stokjes met een
paar draden (mag dik naaigaren
zijn) van stok tot stok. Verzin
maar wat. Een keer een rand is
minder werk dan om de dag
blad van het gras en uit de vij
ver verwijderen.
Groenblijvers hebben door
gaans weinig last van vorst, ten
zij we zo do,m zijn geweest om
een vorstgevoelig soort te plan
ten. Maar alle groenblijvers
hebben last van een te dik pak
sneeuw. Afschudden dus de
handel om brekende takken te
voorkomen. En groenblijvers
die we van de herfst nog geplant
hebben willen wel wat warm
water. Ze hebben zelf nog te
weinig wortels in de diepte. Wa
tergeven dus.
Het gazon wil rust, rust en nog
eens rust. Dus niet erop lopeen.
Bevroren grassprieten breken
bij betreding af en gaan rotten.
Gevolg: élke voetstap een lelijke
plek. Niet doen dus.
Tot slot de vele kuip- en balkon-
planten in pot. Die moeten al
tijd beschermd worden. In een
pot vriest het gauw door en
door. Dus flinke lagen noppenf
olie er omgheen en vooral de
groenblijvers af en toe wat
warm water. De blaadjes of
naalden blijven verdampen en
zonder warm water vinden ze
geen toevoer van de wortels in
de bevroren grond. Tot slot na
alle goede raadgeveingen de
stille hoop dat het een beetje
mee zal vallen deze maand,
want bij temperaturen onder de
15 graden wil nog wel eens het
een en ander mis gaan. Mijn
Prunus laurocerasus verliest
dan bijvoorbeeld als zijn blad.
Niet leuk.
Die stakkers van hulstbomen
van H. Egels-Magu uit Haar
lem. Zitten onder de dopluis
met als gevolg dat zich ook roy
aal een zwarte schimmel op het
blad heeft gevestigd. Elk prikje
van de luis brengt zoet planten
sap op het blad en dat is kost
voor de schimmel. Dus: dopluis
bestrijden. Er zijn tegenwoordig
gelukkig milieuvriendelijke
middelen ook in kleinverpak-
king te krijgen. Maar laat u
vooral niet een of ander gif van
Bayer of een andere grote firma
in de handen stoppen. Prima
werkt het redelijk goedkope
(want sterk verdunnen vóór ge
bruik) Spruzit waarin Pyrethrine
zit. Een plantaardig gif dat na
enkele uren afgebroken wordt.
Dus niet helemaal milieuvrien
delijk, want enkele uren giftig.
Maar wel al tientallen jaren in
gebruik in de BD tuinbouw. He
lemaal milieuvriendelijk zijn
middelen die werken met orga
nische vetzuren die het verder
leven van de insekten onmoge
lijk maken. Bekend is Plant-
schoon en Eco Insekt. Als u de
moed hebt om zelf aan het werk
te gaan: 150 gram fijngesneden
knoflook en 2 eetlepels parafine
24 uur laten trekken bij kamer
temperatuur. (Stinkt!) Dan ze
ven, aanlengen met 10 liter wa
ter en 100 gram zachte zeep. Al
le middelen mogen alleen bij
volkomen vorstvrij weer verspo
ten worden en de bespuiting
(raak vooral de onderkant van
het blad) moet na enige tijd
worden herhaald. Maar met het
uit de weg ruimen van de luis is
het verhaal niet af. Planten zijn
alleen aangetast als ze in een
slechte conditie zijn: teveel
vocht (in de grond), teveel stik
stof etc. Goede grond is:
vochthoudend maar goed door
latend, iets kalk mag, zon en
halfschaduw is ook goed. Hoor
ik nog welk middel werd toege
past en of de hulst, na veel re
genbuien, weer groen is?
Veel dank aan R. van Benne-
kom uit Haarlem voor de me
dedeling dat het niet langer ver
boden is om aardappelen twee
maal achter elkaar op dezelfde
grond te telen. Een en ander zal
wel, naar ik vrees, verband hou
den met een milieuonvriende
lijke bestrijding bij de teelt.
Maar amateurs kunnen het be
ter niet doen en in Volkstuin
complexen wordt daar op gelet.
Ikzelf heb twee keer achter el
kaar aardappelen op dezelfde
grond geteeld en het viel mee:
één op de 50 was ziek. Nu heb
ik mosterdzaad ingezaaid om te
ontsmetten en volgend jaar
gaan er en masse afrikanen op.
Ik denk dat ik nog een jaartje
wacht. Er is niets mooiers dan
het oogsten van gave, onbespo
ten aardappelen!
Wat attent van J.M. Klaasse uit
Haarlem om zo snel te reageren
op de zorgelijke brief van Han
van Kasteel, die zich geen raad
wist met de lange sprieten van
de varens. Ik wist er ook niets
van, maar de brief van Klaasse
brengt uitkomst, waarvoor veel
dank. De lange sprieten zijn aan
het uiteinde iets dikker en komt
dat uiteinde in contact met aar
de dan vormt zich daar zowaar
een nieuw varentje. Eén per
spriet, maar toch! Ook als de
spriet tussen pot en ompot te
recht komt begint ze wortels te
vormen. Als dat geen interes
sant bericht is voor Han van
Kasteel dan weet ik het niet.
Ir. H.C. de Boer uit Leiden tobt
een beetje met de opbrengst
van een oud appelboompje,
naar ik aanneem een Bellefleur.
De vruchten zijn nooit even
groot en dat kan het gevolg zijn
van te weinig of te slechte snoei.
Maar snoeien van een stokoude
boom is vakwerk. Dus niet zo
maar door iemand laten doen.
Verder de vraag naar milieu
vriendelijke bestrijding van de
vele kwalen, waaraan appelbo
men in onze vergiftigde tijd lij
den. Een prima en onschuldig
middel is lijmband. Kant en
klaar nogal kostbaar, gemakke
lijk zelf te maken met golfkar
ton. Dat wordt ongeveer 20 cm
breed geknipt en met de bob
beltjeskant naar de stam vastge
maakt. Dan gaat er nog een of
andere laag op de buitenkant
die flink plakkerig is en blijft.
Maar vóór de lijmband rond de
trotseer de kou en troost u
met kamerplanten en bloemen,
er komen vast betere tijden,
wij leven met u mee.
bloemendaal bv.
hoogmadeseweg leiderdorp
stam gaat, moet deze eerst goed
schoon en gladgeborsteld wor
den. Laat de schorsvlakken
vooral niet op de grond terecht
komen. Daar zitten allerlei klei
ne eitjes en imago's in. De lijm
band kan nu nog, al is het flink
aan de late kant. Eigenlijk moet
het in de nazomer rond de stam
en nog eens in juni (op 20 cm
van de grond) tegen de appeL
made. Overigens kan het geen
kwaad om op de voet van de
boom Oostindische Kers te
zaaien tegen luis en wortelluis.
Met al deze maatregelen zijn
lang niet alle appelkwalen voor
komen, maar het helpt. En wat
de bessen aangaat: krijgen die
tegen de tijd dat ze vruchten
vormen wel voldoende vocht?
De vruchten nemen veel vocht
op. Kan het dat het blad te wei
nig vocht krijgt? En als er toch
gegoten en gespoten moet wor
den, doe het dan meteen met
Equisetum aftreksel: 40 gram
paardestaart (Equisetum) een
half uur met 2 liter water koken,
twee etmalen trekken, zeven en
aanvullen tot 10 liter, 's Avonds
verspuiten. Prima eten voor alle
schimmels.
1
P
A
O
S
S
N
E
R
2
K
V
O
M
E
P
A
S
3
K
A
R
P
O
D
T
I
4
P
E
A
R
N
A
A
T
5
K
A
D
N
A
E
A
L
6
L
S
.T
A
O
A
K
F
7
D
I
O
N
K
S
E
R
8
B
O
E
N
B
O
E
N
9
B
N
A
A
V
R
S
E
10
S
T
E
R
K
M
E
L
11
V
O
A
R
M
K
E
N
12
G
R
D
A
V
A
E
F
13
S
R
O
N
A
W
T
E
14
K
A
N
IJ
E
E
T
L
OPGAVE
OPLOSSING
CITAAT
Streep op elke regel de letters
weg, die samen het woord vor
men dat overeenkomt met de
omschrijving. De resterende let
ters vormen van boven naar be
neden en van links naar rechts
een citaat.
Horizontaal:
1. tekengerei; 2. navigatiemid
del; 3. stuk; 4. gereed; 5. vaart;
6. lange stok; 7. duister; 8. lek
kernij; 9. vis; 10. doorn-, 11.
zoogdier; 12. adellijke titel; 13.
muziekstuk; 14. specerij.
KRUISWOORDRAADSEL
AE(E>EZ./£A/ AAW &E/J A/COE
VAM IVAT J/J PAA/Z //V JE
US/S/Z rt£3T Z/TTEN f.
TOMPOES
Tom Poes en de Niks
Heer Ollie stond naast zijn lessenaar
en staarde verslagen naar dé lege
zaal voor hem. Om hem heen lagen
de papieren van zijn lezing en van
buiten de zaal klonk flauw het gelach
van de laatste vertrekkende bezoe
kers tot hem door.„Dit is meer dan
een heer verdragen kan", prevelde
hij gebroken.Het was zo'n mooi
onderwerp - en ik heb er zo lang op
gewerkt..." „Is er iets mis gegaan?"
vroeg Tom Poes, die stilletjes binnen
was gekomen. „Ja, jonge vriend", zei
heer Bommel bedroefd. „Alles is mis
gegaan. Ik begrijp het niet. Het was
een héél mooie lezing, die ik heb
overgeschreven uit een goed boek,
dat ik een poosje geleden heb gekre
gen. En Niks zei, dat ik succes zou
hebben!" „Wat zegt u?" vroeg Tom
Poes verbaasd. „Wie zei, dat u succes
zouhebben?"„Niks", herhaalde heer
Ollie. „Ik bedoel niet zomaar niks, ik
bedoel het vreemde ventje dat er al
tijd is maar dat je nooit kunt zien.
Het zit in donkere hoeken en achter
gordijnen, maar als je kijkt is het
weg, als je begrijpt wat ik bedoel. Dat
is Niks." „Hm", zei Tom Poes. „Wilt
u dat nog eens zeggen? Maar dan
graag langzaam." Heer Bommel
haalde diep adem en streek zich over
het voorhoofd. „Misschien is dit on
derwerp te moeilijk voor een jeugdig
iemand", zei hij. „Maar ik zal probe
ren om je uit te leggen wat er ge
beurd is; anders sta ik er maar alleen
voor - en jij bent soms wel verstandig
voor je leeftijd." Hij nam daarop een
gemakkelijke houding aan en begon
alles te vertellen wat er de vorige
nacht gebeurd was...
HET WEE
DOOR JAN VISSER
Vandaag de Elfstedentocht maar wist u dat er in Noord-
Holland ook wel eens een Twaalfstedentocht is geweest?
Op 19 december 1676 werd een tocht verreden waarbij
Haarlem, net als nu Leeuwarden, de start en finishplaats
was. Claes Aris Caescooper, Mayndert Arents, Jakop Blau
en Jakop Buir reden van Haarlem via Amsterdam, Weesp,
Naarden, Muiden, Pampus, Monnickendam, Edam, Pur-
merend, Ouwendijk, Hoorn, Enkhuizen, Medemblik, Alk
maar en weer terug naar Haarlem. Ze vetrokken 's och
tends om 4 uur bij volle maan en stil weer en toen het
clubje 's avonds om half negen aankwam dwarrelde de
sneeuw naar beneden.
Het Elfstedenweer van vandaag wordt gekenmerkt door
zonneschijn, maar bij ons zijn er eerst nog wolkenvelden.
De temperaturen lopen tijdens de middaguren op tot -3
graden. De wind is eerst nog vrij krachtig tot krachtig uit
het noordoosten. Later op de dag gaat de wind afnemen.
Een afnemende wind heeft tijdens de avonduren overigens
weer dalende temperaturen tot gevolg en dat kan fnuikend
zijn voor de vermoeide toerrijders.
Morgen, wanneer de Elfstedenkoorts weer is afgenomen,
rustig weer met perioden met zon. Wel kan er in de kustge
bieden een enkele sneeuwbui vallen. De temperaturen
zakken in de nacht naar waarden omstreeks -9 graden,
zondagmiddag wordt het maximaal -2, vlak aan zee rond
het vriespunt.
Na het weekeinde komt het hogedrukgebied tussen IJs
land en Schotland naar het zuidoosten in beweging. De
kern trekt via het Noordzeegebied naar het Europese vas
teland. Deze ontwikkeling heeft tot gevolg dat het enkele
dagen rustig weer zal zijn met flink wat zon en temperatu
ren die overdag rond het vriespunt uitkomen. In de nacht
en ochtend vriest het matig en landinwaarts opnieuw
streng. Kortom aardig schaatsweer voor zij die er om be
paalde redenen de afgelopen dagen nog niet aan toegeko
men zijn. Tevens is het minder druk want de kerstvakan
ties zijn voorbij.
EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
maandag.
Noorwegen:
Langs de westkust enkele
sneeuwbuien. Elders over
wegend droog en opklarin
gen. Maxima langs de
westkust rond
punt, landinwaarts ti
-10 graden.
opklaringen. Overdag in
het zuiden meest lichte
vorst, in het noorden mati
ge of strenge vorst.
Denemarken:
Overwegend rustig en
droog winterweer met nu
meest lichte vorst.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Wolken afgewisseld door
brede opklaringen. Vooral
langs de Noordzeekust en langs Engelse
Lichte
idkusten enkele sneeuwbui-
an temperatuur;
rond plus 5 gra-
/liddag-
België en Luxemburg:
Overwegend bewolkt maar zondag in het
westen van Belgie ook nu en dan zon. In
het oosten van Belgie en in Luxemburg
nu en dan sneeuw. Geleidelijk iets min
der koud met zondag maxima net iets
onder het vriespunt.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Vrij veel bewolking en kans op sneeuw óf
ijzel. Tamelijk veel wind. Overdag meest
Onbestendig met regen- of onweersbui
en. Middagtemperatuur aan de kust va
riërend tussen 10 en 14 graden.
Zaterdag overwegend droog en wat zon.
Zondag meer bewolking en opnieuw en
kele regen- of onweersbuien. I\
temperatuur hooguit 17 graden.
Spanje:
Wolkenvelden en buien, ook met onweer
en in het zuiden plaatselijk veel neer
slag. Op de Spaanse Hoogvlakte ook
sneeuw. Zaterdag in het oosten wat zon
en hier en daar veel wind. Maxima uit
eenlopend van iets boven het vriespunt
op de Spaanse Hoogvlakte tot tussen 10
en 15 graden aan de meeste kusten.
Canarische Eilanden:
Zaterdag bijna overal droog en af en toe
zon. Zondag half tot zwaar bewolkt en
opnieuw buien, ook met onweer. Mid
dagtemperatuur rond 21 graden.
Marokko:
Westkust: meest bewolkt en erg buiig
met vooral zondag lokaal veel neerslag.
Middagtemperatuur van 12 graden in
het noorden tot tegen de 20 in het zui-
Tunesië:
Perioden met zon; in het noorden een
kleine kans op een bui. Middagtempera-
tuu r rond de 20 graden. Maxima aan
zee rond 15 graden.
Zuid-Frankrijk:
Zaterdag nog veel wind en af en toe re
gen, landinwaarts ook ijzel. Zondag rus
tiger en droger met vooral langs de Mid
dellandse Zeekust nog enkele buien,
Middagtemperatuur uiteenlopend van
iets onder het vriespunt rond Lyon en Li
moges tot een graad of 7 boven nul aan
de Middellandse Zee. Middagtempera
tuur op 2000 meter in de Pyreneeen en
Alpen rond -8 graden.
Mallorca en Ibiza:
Naast wolkenvelden ook wat zon en
vooral zaterdag eerst nog een enkele re
gen- of onweersbui. Middagtemperatuur
ongeveer 14 graden.
Italië:
Onbestendig met een aantal buien, in
kaal veel neerslag en soms veel wind.
Zondag in het noorden droger en wat
zon. Maxima uiteenlopend van enkele
graden boven het vriespunt in het noor
den tot 17 op Sicilië.
Corsica en Sardinië:
Wisselvallig en buiig en vooral zaterdag
nog veel wind. Fris met maxima rond 11
Malta:
Nu en dan zon en waarschijnlijk droog.
Middagtemperatuur ongeveer 16 gra
den.
Griekenland en Kreta:
Vooral in het noordwesten enkele buien.
Naar het zuidoosten toe meer zon en
droger. Geleidelijk iets lagere maxima;
zondag uiteenlopend van 10 graden
rond Thessaloniki tot 15 op de Pelopon-
nesosenop Kreta.
Turkije en Cyprus:
Kusten: Half tot zwaar bewolkt en enke
le buien, misschien met onweer. Gelei
delijk iets lagere middagtemperaturen
van rond 10 graden nabij de Dardanel-
len tot ongeveer 18 op Cyprus.
Duitsland:
In het noorden flink wat zon en droog.
Naar het zuiden toe meer bewolking en
van tijd tot tijd sneeuw; hier en daar
ijzel. Met name in het midden en zuiden
een koude oosten- of noordoostenw
Overdag lichte tot matige vor:
ratuur in de Zuidduitse Alpen op 1
punt; zondag weer aanmerkelijk kou u
/.eerst vooral aan de zurdflank v
Alpenmassief. Temperatuur op 21
meter op zaterdag rond -4 graden; i
dag flink lager. Maxima in het dal
iets onder nul in het noorden tot bo
nul in het zuiden. Veel wind.
Oostenrijk:
ZONDAG 5 JANUARI 1997
Zon- en maanstanden
Zon op 08.48 Zon onder lf
Maan op 04.15 Maan onder 1.
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 12.25 •--.» 11.58»
.Laag 07.40 20.15 07.21 2
MAANDAG 6 JANUARI 1997
Zon- en maanstanden
Zon op 08.47 Zon onder lf
Maan op 05.24 Maan onder K
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 00.55 13.19 00.28 li
Laag 08.55 21.25 08.36
Weerrapporten 03 januari 19 uur:
Rotterdam zwaar be
