Noordzee lang
niet leeggevist
Philips
moet op
zoek naar grote klapper
Feiten M eningen
Stoelendans verdeelt
Kok en PvdA-fractie
Even gevechtspauze
DONDERDAG 24 OKTOBER 1996152
PUKSr/H tfÉQT'f
Y$» oen
tlffWP]
\UL&&N<
'minister
PÉWCwne. en
f&SWxMW*,.
V£!
'TZWN He*4?
VA'è ANHEfc
wcow
VeMoCWtB^
Beperkt treinverkeer
Dordrecht - Roosendaal
Dordrecht - Breda
Zaterdag 26 oktober vanaf 16.30 uur
aan sporen,
Zondag 27 oktober de gehele dag
In Utrecht CS wordt een wisselcomplex vernieuwd. Hie
worden aangepast. Intercity's rijden wel. maar met ver
minderd. In Utrecht CS stoppen veel treinen langs and
Reist u per Intercity Den Helder - Amsterdam - Utrecht - Arnhei
Amsterdam - Utrecht - Eindhoven - Maastricht v.v.?
In de richting VAN Amsterdam NAAR Utrecht en verder rijden deze
ting komen deze Intercity's tot 12.00 uur met een vertraging van 5 t<
Duivendrecht en Amsterdam CS. Aansluitingen kunnen hierdoor ver
Reist u met de "zondagavond-sneltreinen" Maastricht-Eindhove
Groningen/Leeuwarden?
In de richting Zuid-Noord rijden deze treinen direct van 's-Hertogent
in Utrecht CS. Voor reizen van/naar Utrecht CS reist u van 's-Hertoge
naar Amersfoort per Intercity.
Rampscenario het gevolg van verkeerde uitleg VN-rapport
Overbevissing en visserijconflicten, je leest en hoort er steeds vaker over,
De verhalen doen denken aan die over de kaalslag van tropische regen
wouden. Is er een catastrofe op komst, een door overbevissing leeg ge
raakte zee? Dat beeld is te somber. Visserij zal nooit leiden tot een zee
zonder vis. De wereldvisvangst zal zeker nog toenemen.
De verwarring over de gevolgen
van overbevissing is waarschijn
lijk mede het gevolg van het feit
dat de term doet denken aan
leegvissen. Overbevissing bete
kent echter in de meeste geval
len slechts dat de visstand klei
ner is dan bij een biologisch
juiste visserijpraktijk.
Om op een heldere manier over
overbevissing te spreken maken
visserijbiologen onderscheid
tussen groei-overbevissingen re-
cruitment-overbevissing.
Bij groei-overbevissingwoidt de
vis te jong gevangen. De hoe
veelheid te vangen vis in zee is
afgenomen en er zijn naar ver
houding minder volwassen vis
sen. Het zou economisch ver
standiger zijn om de vis nog een
tijdje langer te laten zwemmen.
Dan kunnen duurzaam hogere
vangsten worden behaald. Ook
bij groei-overbevissing kan ech
ter ieder jaar opnieuw sprake
zijn van een behoorlijke oogst
en dus van een rendabele visse
rij.
Over recruitment-overbevissing
wordt gesproken wanneer de
hoeveelheid geslachtsrijpe die
ren zo klein wordt, dat de voort
planting mogelijk vermindert.
Er kan dan een neerwaartse spi
raal ontstaan, waarbij een afne
mende hoeveelheid vis jaarlijks
steeds minder nageslacht voort
brengt. Deze vorm van overbe
vissing komt echter zelfs bij een
hoge visserij-intensiteit niet
snel voor.
Veel commerciële vissoorten
produceren ieder jaar een
enorm aantal eieren. De hoe
veelheid jonge vis die hieruit
voortkomt is vooral afhankelijk
van de overleving in het ei- en
het laryenstadium. Er is dus
geen rechtstreeks verband tus
sen de hoeveelheid volwassen
vis en de hoeveelheid jonge vis.
Ook een relatief klein paaibe-
stand kan een grote nieuwe ge
neratie produceren, waarmee
de vissers weer jarenlang voor
uit kunnen.
De Noordzee kan, als een van
Het Wereld Natuur Fonds
(WNF) beweert dat zeven
tig procent van de visge-
bieden op aarde is leegge
vist en uitgeput. Deze stel
ling is volgens Leidenaar
Bert Keus onjuist. Volgens
het hoofd van de afdeling
natuur en milieu van het
Productschap Vis worden
FAO-cijfers verkeerd uitge
legd.
de meest intensief beviste zeeën
ter wereld, als voorbeeld die
nen. De hoge visserijdruk heeft
hier geleid tot groei-overbevis
sing op enkele populaire soor
ten. Daarnaast bevindt zich een
aantal voorraden (waaronder
die van haring en schol) op of
onder de door biologen bepaal
de ondergrens.
De overheid staat momenteel
de jaarlijkse vangst van slechts
kleine hoeveelheden van deze
soorten toe, zodat de voorraad
in zee zich weer kan herstellen.
Ondanks de overbevissing op
enkele belangrijke soorten is de
totale opbrengst uit de Noord
zee, na een daling, de afgelopen
jaren gestegen. Die toename is
toe te schrijven aan grotere
vangsten aan, bijvoorbeeld, ma
kreel en sprot. Het lijkt erop dat
die hebben geprofiteerd van de
vermindering van de aantallen
kabeljauw in zee.
Visserij leidt blijkbaar niet tot
een afname van de totale vis-
productie. Een verklaring hier
voor is, dat de-verschillende vis
soorten afhankelijk zijn van de
zelfde voedselbronnen. W$t de
ene sp.Qtipiet .cojpsurpe^rt korpt
ten goede aan een andere soort.
Visserij zou zelfs tot een hogere
visproductie kunnen leiden om
dat vissen aan het eind van de
voedselketen vaak de meest
waardevolle zijn. Kabeljauw en
wijting eten op hun beurt veel
andere vis. Samen consumeren
zij jaarlijks evenveel als de tota
le internationale vangst in de
Noordzee. Het bevissen van de-,
ze soorten leidt dus tot grotere
overlevingskansen voor andere
soorten.
Visserij, kortom, heeft geen 'le
ge' zeeën en oceanen tot gevolg,
De jaarcijfers van de Wereld
voedselorganisatie van de Vere
nigde Naties (FAO) bevestigen
dit.
De noodkreet van het WNF, dat
reeds zeventig procent van alle
visgebieden op aarde is leegge-1
vist, berust dan ook op een ver-!
keerde interpretatie van cijfers
uit een FAO-rapport van verle
den jaar.
Deze VN-instelling wilde met
dat rapport waarschuwen dat
de visvangst weliswaar nog
steeds groeit, maar dat het pla
fond duidelijk in zicht is. De
FAO deed dat met het oog op
de groei van de wereldbevolking
en de daaruit voorkomende
voedselproblematiek. Uit de
FAO-rapportage blijkt dat ne-
gen procent van de belangrijke
commerciële visvoorraden
wordt aangemerkt als uitgeput.
Er is op het terrein van het in
ternationale visserijbeheer zelfs
sprake van belangrijke vooruit
gang. De uitbreiding van de vis-
serijzones naar tweehonderd
mijl in de jaren zeventig, heeft
veel visvoorraden onder natio-
naai toezicht gebracht. Dat een!
effectieve regulering van de vis-!
serij hierdoor mogelijk is, heeft
bijvoorbeeld Noorwegen duiden
lijk aangetoond. De Noorse ha
ring- en kabelj auwvoorraden
zijn momenteel uitstekend als
gevolg van een zeer strict ge- j
hapdfi^afd visserijbeleid. Aan j
internationale vangstafspraken
en,p,ontrol^ bufren de weehop-,
derdmijlszone wordt gewerkt.
De internationale ontwikkelin
gen gaan niet op alle fronten
even snel. Ze geven echter, in
combinatie met de aard van de
overbevissingsproblematiek, ze
ker geen reden tot pessimisme;
leiden bert keusj_
NIEUWSANALYSE
De verwachte benoeming van Tweede-Kamervoorzitter Wim Deet-
man tot burgemeester van Den Haag werpt haar schaduw vooruit.
Nog voor de prominente CDA'er zeker is van zijn nieuwe baan, is
de strijd om zijn huidige stoel reeds losgebrand. Dat heeft onder
meer geleid tot verdeeldheid tussen de PvdA-fractie en premier
Kok.
Na maanden van overleg en geruzie achter de schermen zal het
kabinet op aanbeveling van minister Dijkstal vrijwel zeker met
Deetmans benoeming instemmen. De vertrouwenscommissie uit
de Haagse gemeenteraad leverde eind vorige week uiteindelijk toch
een unaniem advies af bij de minister. Een advies vóór Deetman,
waar ook de commissaris van de koningin in Zuid-Holland haar ze
gen aan gaf.
Met zoveel neuzen die dezelfde kant op wijzen is het voor Dijk
stal onmogelijk hiervan af te wijken. Hij zou dat overigens wel wil
len. Dijkstal is niet echt gecharmeerd van Deetman, weten nauw
betrokkenen. Bovendien zou de minister in één van de vier grote
steden een vrouw als eerste burger willen hebben. Maar voor de
bühne heeft Dijkstal zijn best gedaan.
Deze benoeming zet een banencarrousel in beweging die politiek
Den Haag al langer bezighoudt. Naast het Tweede-Kamervoorzit
terschap komt immers binnenkort ook één van de meest invloed
rijke posten in Nederland vrij: die van vice-president van de Raad
van State. De huidige vice-president Scholten (CDA) vertrekt eind
mei en als zijn opvolger wordt steevast dé PvdA'er Tjeenk Willink
genoemd, nu voorzitter van de Eerste Kamer.
De verdeling van prestigieuze politieke baantjes heeft veel weg
van schaken op verscheidene borden. Zoveel borden soms, dat een
partij verdeeld raakt over de vraag welke slag het eerst moet wor
den geslagen. Dit geldt nu de PvdA en haar leidsman Kok.
De premier heeft zijn zinnen gezet op de benoeming van Tjeenk
Willink bij de Raad van State. Alle wetsontwerpen van zijn kabinet
worden van commentaar voorzien door de Raad van State en bij
kabinetsformaties speelt de vice-president als adviseur van de ko
ningin een belangrijke rol. De voorkeur van Kok is volgens ingewij
den zo sterk, dat hij het voorzitterschap van de Tweede Kamer
daarvoor wil opofferen. Beide functies in PvdA-handen gaat im
mers de andere partijen te ver.
Kok kan zijn zin binnenkort doordrukken. Vrijwel gelijktijdig met
de benoeming van Deetman verlaat namelijk staatsraad Borman
de Raad van State. Tjeenk Willink zou deze plek kunnen opvullen
en zich zo kunnen warmlopen voor het echte werk vanaf 1 juni
1997.
De PvdA-fractie is weinig ingenomen met de koers van Kok. De
fractie verkiest een PvdA-voorzitter in de Tweede Kamer boven een
partijgenoot als vice-president bij de Raad van State. „De fractie en
de premier trekken in deze zaak gescheiden op", luidt het eufemis
me over het sluimerende conflict binnen de PvdA.
De PvdA-fractie heeft de Haagse mores aan haar zijde. Volgens
die ongeschreven regels levert de grootste partij in de Tweede Ka
mer (PvdA) de voorzitter aldaar. Partij nummer twee (CDA) mag de
voorzitter voor de Senaat uit haar midden kiezen. Maar die onge
schreven regels kunnen genegeerd worden.
Niettemin houdt de PvdA-fractie dit keer vast aan de mores. Kan
didaten genoeg: de Kamerleden Van Nieuwenhoven, Vliegenthart,
Zijlstra en Kalsbeek worden allen genoemd. Voorwaarde is wel dat
één van de kandidaten een meerderheid krijgt. De WD zal haar
steun weigeren als zij gepasseerd wordt voor het voorzitterschap
van de Eerste Kamer. Hoewel niet de tweede partij in de Tweede
Kamer, is de WD wel de grootste in de Senaat. Én in de opiniepei
lingen. Met de keuze voor een PvdA'er als voorzitter in de Tweede
Kamer en een liberaal in de Senaat wordt het CDA echter ernstig
geschoffeerd. De christen-democraten - nog steeds potentiële re
geerders - moet je niet alles in één keer ontnemen: zowel het Ka
mervoorzitterschap als de post van vice-president bij de Raad van
State. En omgekeerd geldt: is een PvdA'er op deze beide posten
niet wat al teveel van het goede?
Waarschijnlijker is dan ook dat iedere partij iets krijgt: de PvdA
wordt het vice-presidentschap bij de Raad van State toebedeeld
(Tjeenk Willink), het CDA levert de voorzitter van de Tweede Ka
mer (Bukman) en de WD die voor de Senaat (Korthals Altes of
Dees). Kok haalt dan zijn gelijk met een oer-Hollands compromis
volgens beproefd recept. Minstens houdbaar tot de verkiezingen
van mei '98.
den haag harm harkema
marc peeperkorn
Met de aankondiging dat de be
zem erdoor gaat op het Eindho-
vense hoofdkantoor, doet Cor
Boonstra wat van hem wordt
verwacht: Het door jan Timmer
gekaasschaafde Philips verder
omvormen tot een slagvaardige,
wendbare en klantgerichte on
derneming. Maar waar de be
leggers met smart op wachten is
een Grote Klapper, een nieuw
product in een nieuwe markt,
dat Philips Electronics eindelijk
weer eens een boven gemiddel
de winstgroei bezorgt.
Tot twee keer toe moest Philips
de winstverwachting dit jaar al
temperen. De eerste keer in het
voorjaar door lan Timmer, de
tweede keer afgelopen week
door Boonstra. Niet goed voor
het vertrouwen van de beleg
gers/aandeelhouders. Boonstra
wil de bedrijfsprocessen en de
instelling van de werknemers
drastisch aanpakken. „De hele
business moet zich laten inspi
reren en leiden door het belang
van de klant en van de uiteinde
lijke consument", schreef hij
aan zijn directeuren.
De koers van het toch al niet
bijster sterke aandeel Philips
hangt nu rond de 53 gulden, ver
onder de piek van meer dan 80
gulden in juni vorig jaar.
Philips kon toen over 1995 een
recordwinst bekendmaken, van
vier miljard gulden bruto en 2,5
miljard netto. En Timmer
mocht in een interview met de
gezaghebbende zakenkrant
Wall Street Journal zijn triomf
uitschreeuwen. 'Centurion' had
gewerkt en Philips was er weer
helemaal bovenop, zei Timmer,
men kon weer aan groei gaan
denken.
Die voorspelling is niet uitgeko
men. De chipsmarkt stortte in,
de verkoop van televisies en
huishoudelijke apparaten
stagneerden. Dochter Grundig
is op sterven na dood met de
302 miljoen gulden reorganisa
tiekosten over '96 (een verlies
post van een miljard) en de fa
lende cd-i bezorgde Philips in
de VS een afschrijving een mil
jard dollar. Het rendement op
het eigen vermogen zakte van
ruim twintig procent vorig jaar
tot ruim beneden de tien pro-
eent dit jaar.
Er gaat geen jaar voorbij of Phi
lips wint wel een prijs voor een
'tv van het jaar.' Philips maakt
ook de meeste en de beste kleu
renbeeldbuizen ter wereld,
maar toch worden die steeds
vaker in een ander merk tv ver
kocht. Wie televisievakzaken
binnenwandelt, moet Philips
(en Grundig) op de achterste
planken zoeken, terwijl de aan
dacht wordt opgeëist door
breed uitgestalde design-kasten
van Loewe - gebouwd met Phi
lips onderdelen - en de breed-
beeldapparaten van Sony.
Boonstra gaat nu ingrijpen bij
Sound Vision, zoals de afde
ling geluidsapparatuur, televi
sies en videorecorders heet. Vo
rig jaar was consumentenelek
tronica goed voor een derde van
de omzet van Philips, maar
slechts voor drie procent van de
winst. Philips heeft achthon
derd miljoen gulden vrijge
maakt voor de reorganisatie,
waarbij in anderhalf jaar zes
duizend van de 38.000 banen
vervallen.
De modellen worden gestan
daardiseerd, waardoor er min
der verschillende onderdelen
nodig zijn en minder arbeid.
Daarnaast wordt het aantal Eu
ropese distributiecentra ver
kleind. De productie van de vi-
deofabriek in Neurenberg wordt
verplaatst naar Oostenrijk en
Polen.
Centurion was een bezuini
gingsoperatie. De loonkosten
zijn gedaald, de schulden ver
kleind. Koelkasten en wasma
chines zijn verkocht aan Whirl
pool, lampen en componenten
aan Matsushita. Hollandsche
Signaal Apparaten ging naar het
Franse Thomson, de pc-pro-
ductie naar Digital Equipment.
De nieuwe herstructurering die
Boonstra heeft ingezet, moet
overbodige schakels wegsnijden
uit de Phüips-hiërarchie. De be
noeming van reclameman Ge
rard Dufour (ex-Young&Rubi-
cam) tot senior-marketingdirec
teur, die vorige week bekend
werd gemaakt, past in het plaat
je van Boonstra's zoektocht
naar de consument. Volgens
Boonstra moet Philips veel
Hussein kot» Een Afghaanse vluchteling en zijn zoontje maken, zo'n twintig kilometer ten noorden van
de hoofdstad Kabul, gebruik van een van de zeldzame korte gevechtspauzes om te ontkomen aan het ge
weid tussen de Taliban aan de ene kant en de troepen van de voormalige minister van defensie Masud
aan de andere.
FOTO REUTERS
meer 'anticiperen op en tege
moet komen aan de wensen
van de markt'.
Maar reorganisaties en kosten
reducties zijn niet genoeg voor
een commerciële machtsgreep.
Ook al innoveert de Light-divi-
sie nog zo geweldig (zoals met
de nieuwe, dunne tl-buis en de
'power'-lampen die met hun
witblauwe straling steeds vaker
op de snelweg te zien zijn in
topmodellen van Mercedes en
BMW), voor het hele concern
worden daarvan geen spectacu
laire gevolgen verwacht. Op de
bestaande markten wordt heftig
geconcurreerd en marktaande
len worden moeizaam veroverd.
Philips heeft voor de komende
jaren meer ijzers in het vuur,
maar of daar een klapper bij is,
durft niemand te voorspellen.
De digitale video disc (DVD)
wellicht? Of Web-tv, een appa
raat waarmee je via je tv op het
Internet kunt surfen. De Trime
dia-chip misschien, de strategi
sche component in digitale de
coders, nodig voor betaaltelevi
sie?
De tientallen miljoenen die Phi
lips vorig jaar opeens in de fa-
bricage van draadloze telefoons
stak (fabrieken in Le Mans en
Singapore, plannen voor een fa
briek in Indonesië), komen vol
gens velen te laat. De leidende
specialisten als Motorola, Nokia
en Ericsson hebben al moeite
om nog iets op hun draagbare
telefoons te verdienen. Analis
ten van ABN-AMRO verwachten
niettemin dat Philips erin zal
slagen de weg naar winstgroei:
opnieuw in te zetten.
den haag fred van essen
WIM STEVENHAGEN
ui,) Mn wel
LUJ|C£
OVBZ.
