Nastase wil burgemeestersstoel
r
Timmer mee
met LOUT
ZATERDAG 11 ME11996
Onze Taal
Roestige trams en wegen die toe zijn aan e
op te knappen.
De Stichting LOUT lijkt me een
sympathieke stichting. Ik maak daar
graag een beetje reclame voor. Ik
weet niet hoeveel stichtingen er in
ons land bestaan, maar ik schat
toch dat er heel wat zijn waar ik niet
graag voor opkom. Als ik me niet
vergis heb ik zelfs nog nooit reclame
gemaakt voor een stichting. Het
moet er maar 'ns van komen, en de
stichting LOUT is het waard. Ze
timmert alleen nog niet zo aan de
weg, maar dat gaat nu veranderen.
Sinds wanneer wordt e
weg getimmerd? Is dat nog uit de tijd v
de Romeinen, die wel houten wegen aan
legden? Het is niet uitgesloten dat men toen
al wegen timmerde, want timmeren is een
heel oud woord, al was aanvankelijk de be
tekenis ruimer. Het betrof eigenlijk bouwen
in het algemeen. In het Nederlands van de
middeleeuwen kon men dan ook wel een
stenen gebouw timmeren. Toch waren hou
ten huizen nog heel lang het meest gang
baar. Vandaar dat timmeren wel vaak de
houtbouw betrof. Al vroeg maakte men wel
onderscheid tussen timmeren en metsen.
Er ontstond een spreekwoord: 'Wie by den
wech timmert, die heft veel berichts'. Dit
gaat niet over de aanleg van wegen, of over
het onderhoud, maar over bouwen langs de
weg. Wie langs de weg bouwt, die krijgt veel
berichten. Er komt allerlei volk langs, en je
hoort nog eens wat. Langs de weg bezig
zijn, is een prima plaats om de laatste rod
dels te vernemen.
Maar je krijgt ook veel commentaar. Van
daar een iets ander spreekwoord dat luidt:
'Die aan de wegh timmert, heeft veel beris-
pens'. Of in de woorden van Vader Cats: 'Als
iemant timmert aen de straet, daer yder
komt. daer ider gaet, Die staet dan uyt aen
alle kant, Het oordeel van het gansche lant'.
Of bij Huygens: 'Die timmert aen den wegh,
is selden buyten opspraeck'. Van Dale
noemt hem ook: 'Wie aan de weg timmert,
heeft veel bekijks'. Dat komt dus op hetzelf
de neer als: 'Hoge bomen vangen veel
wind'.
Voor zover ik het kan zien, heeft zich
hieruit betrekkelijk recent, ik schat zo'n 25
jaar geleden, de huidige uitdrukking ont
wikkeld: 'Aan de weg timmeren' als: 'In de
publiciteit staan, publieke aandacht vragen,
merkbaar bezig zijn'.
E nfin, het ging dus om die stichting
LOUT, die nog te weinig aan de weg tim
mert. 't Is begonnen met een zekere F.E.H.
Groenman, Nederlands gezant in Canada.
Groenman droeg onze taa| een warm hart
toe. Bovendien had hij een hoop geld. Bij
zijn dood bleek hij honderdduizend gulden
na te laten voor de oprichting van een fonds
onder de naam 'Let Op Uw Taal'. Dat fonds
wordt nu sinds enkele jaren beheerd door
de stichting LOUT. Groenman zelf wilde
vooral Duitse leenwoorden bestrijden, maar
de huidige stichting ziet haar opdracht rui-
.mer: de bevordering van gebruik van goed
Nederlands en het tegengaan van onnodige
vreemde invloeden op de taal.
Een van de activiteiten van de stichting is
het toekennen van de Groenman-taal
prijs. Die wordt gegeven aan een mediapre-
sentator die uitblinkt in goed en creatief
Nederlands op radio of televisie. Paul Witte-
man heeft die prijs eens gekregen, en ook
de Belgische Martine Tanghe van de BRTN.
De stichting LOUT wil nu wat meer, hoe
zal ik het zeggen, o ja: aan de weg gaan tim
meren, en zoekt daarvoor geestverwanten
en donateurs. De mediaprijs blijft uitgereikt
worden, maar men wil nu meer gaan doen.
Met name het overdadig en onnodig ge
bruik van Engelse woorden wil de stichting
op de een of andere wijze aanpakken. Van
daar dat gezocht wordt naar donateurs die
dit willen ondersteunen. Door minimaal
een tientje te storten op gironummer
57.60.43 (t.n.v. Stichting LOUT, Den Haag)
timmert men mee.
Hoe dat precies aangepakt moet worden,
is een andere zaak. Misschien is het
geen gek idee om onze lezers uit te nodigen
met creatieve voorstellen te komen. Voor
stellen dus hoe je op een aardige en toch
overtuigende manier het overdadig gebruik
van Engelse woorden een beetje kunt terug
dringen. Stel dat u die ton van Groenman
mocht besteden, hoe zou u te werk gaan?
De aardigste ideeën zal ik hier bespreken,
en alle ideeën worden doorgestuurd
naar de stichting LOUT. Enne.... niet dat
tientje vergeten.
Boekarest. Hier - in zijn geboortestad - wil oud-toptennisser llie Nastase als burgemeester orde op zaken gaan stellen.
Ex-toptennisser
favoriet in
aldus Nastase. Een van de grote problemen
van Boekarest is een schreeuwend gebrek
aan geld. De stad heeft een begroting van
nog geen 500 miljoen gulden per jaar. Dat is
slechts een fractie van hetgeen er per jaar in
een middelgrote Nederlandse stad omgaat.
„Van dat weinige geld moeten we bijvoor
beeld 22 ziekenhuizen betalen, honderden
scholen, de nutsbedrijven, tienduizenden
ambtenaren. Dat kan natuurlijk onmogelijk.
Om deze stad weer op de kaart te zetten, zijn
tien of vijftien jaar lang vele miljarden dollars
extra nodig", zo rekent Nastase uit de losse
pols voor.
Een deel van dat geld denkt hij dankzij zijn
uitstekende internationale contacten aan te
kunnen trekken. „De naam 'Nastase' is
overal een begrip. Sinds ik me als kandidaat
heb aangemeld, heeft de internationale pers
Boekarest opnieuw ontdekt. Als ik er in slaag
om de zaken hier in beweging te zetten, zal
de hele wereld daar via media als CNN en de
Wall Street Journal van op de hoogte worden
gebracht en zullen de internationale inves
teerders, die Boekarest nu nog links laten lig
gen, in de rij staan", zo voorspelt Nastase. „Ik
wil het vertrouwen dat men internationaal in
mij heeft op de stad overbrengen."
Of de 'coup' van llie Nastase lukt, zal over
enkele weken duidelijk worden. In het kamp
van de concurrentie heeft men zich echter
nog lang niet bij een nederlaag neergelegd,
zo blijkt. „Nastase staat nu nog bovenaan in
de peilingen, maar hij zal het de komende
weken moeilijk krijgen", zo voorspelt Costica
Canacheu, de campagneleider van rivaal An
ton Vatasescu. „De grootste vijand van Na
stase is Nastase zelf. Hij heeft geen enkele
opleiding, hij kan geen twee normale zinnen
achter elkaar produceren, hij is heel instabiel
en hij zal zichzelf volslagen belachelijk ma
ken. Bovendien zullen de mensen het spel
dat de PDSR met hem speelt doorzien", zo
voorspelt Canacheu.
Kennis Bogdan is daarvan duidelijk niet
overtuigd. „Het klopt dat Nastase een primi-
tieveling is die geen enkele opleiding heeft en
een heel vaag programma, maar ik zou de
domheid van de mensen hier niet onder
schatten. Het politiek bewustzijn is in Roe
menië nog altijd heel gering en de meeste
jongeren zijn zo gedesillusioneerd dat ze zich
in het geheel niet meer voor politiek interes-
Nastase heeft bovendien het geluk dat van
de in Boekarest regerende Democratische
Conventie weinig gevaar te duchten is. De
huidige burgemeester, Crin Halaicu, is van
wege een aantal forse corruptieschandalen
zo impopulair dat hij zich niet meer verkies
baar stelt. Halaicu werd vier jaar geleden ge
kozen met een programma dat veelbelovend
was. Ook hij zegde toe de corruptie aan te
pakken, de stad schoon te maken en buiten
landse bedrijven aan te trekken.
Van dat alles is op de vestiging van een
paar Amerikaanse hamburgerketens na
niets terechtgekomen. „Halaicu was toen hij
burgemeester werd broodmager en arm. Hij
is nu moddervet en heeft meerdere huizen",
zegt Daniela, een 26-jarige architectuurstu
dente. Ze overweegt ernstig om op Nastase te
gaan stemmen. „Een grotere puinhoop kan
hij er onmogelijk van maken."
llie Nastase: na zijn tennis
carrière een paar kilo
zwaarder geworden maar
het haar nog even zwart
en even lang.
FOTO HANS (.ERTSEN
De Roemeense tennisser llie
Nastase stond in het begin van de
jaren zeventig veertig weken
nummer 1 op de wereldranglijst.
Hij won vrijwel alle grote
toernooien een of meerdere malen.
Nastase bouwde echter vooral een
reputatie op als lastpost. Hij stak
als eerste tennisser in de
gesch iedenis zijn middelvinger op
naar een scheidsrechter en sloeg
hem vervolgens een bal naar het
hoofd. Aan dat soort woede
uitbarstingen hield hij de bijnaam
'Nasty' ('Gemeen j over.
Op vijftigjarige leeftijd zoekt
Nastase een nieuwe uitdaging.
'Nasty' wil volgende maand
burgemeester van zijn
geboortestad Boekarest worden.
m 1 en dik kwartier lang gaat het goed.
B i Met veel stuurmanskunst weet
Bogdan, een kennis die me per au
to het centrum van Boekarest wil laten zien,
de ergste gaten in het wegdek te omzeilen.
Dan, op het moment dat hij me op een mar
kant gebouw wijst en de aandacht even laat
verslappen, gaat het ineens helemaal mis.
Met een daverende klap die ik tot in mijn
maagstreek voel, schiet het rechtervoorwiel
van zijn aftandse Dacia in een minstens tien
centimeter diepe kuil.
Bogdan uit een reeks indrukwekkend klin
kende vloeken. Een paar honderd meter ver
der draait hij een parkeerplaats op om de
schade op te nemen. De band overleefde het,
maar de velg heeft een flinke deuk opgelo
pen. Bogdan haalt een hamer uit de koffer
bak en probeert de velg weer enigszins in
model te slaan. „Welkom in Boekarest", zegt
hij cynisch.
De staat waarin de wegen van de Roe
meense hoofdstad verkeren, is symptoma
tisch. De bijna tweeëneenhalf miljoen inwo
ners tellende stad is geen schaduw meer van
'Het kleine Parijs' zoals de bijnaam van Boek
arest tussen de twee wereldoorlogen luidde.
Verval
De stad is vuil, verpauperd en vrijwel overal
heeft het verval toegeslagen. Tientallen ooit
fraaie gebouwen lijken, na decennia te zijn
verwaarloosd, op instorten te staan, net als
het gros van de honderden roestige trams en
bussen van het stedelijk vervoerbedrijf. Zo
mogelijk nog desastreuzer is de staat van
voorzieningen als water, gas, electriciteit en
riolering. Als er al water uit de kraan komt, is
het niet raadzaam om dat te drinken. Her en
der liggen hopen vuilnis penetrant stinkend
te bewijzen dat ook de vuilnisophaaldienst
buiten het oude centrum van de stad nauwe
lijks functioneert.
Als het aan llie Nastase ligt, biedt Boekarest
weldra een heel andere aanblik. De voormali
ge Roemeense tennis-ster heeft zich tot veler
verbazing onlangs in de race om het burge
meesterschap van Boekarest gestort. Als kan
didaat van de PDSR nog wel, de uit de voor-
Boekarest
malige communistische partij voortgekomen
Sociaal-Democratische Partij van Roemenie.
Het is de partij van president Ion Iliescu en
premier Vacariou. De partij die volgens veel
waarnemers verantwoordelijk is voor de de
plorabele staat waarin Roemenië zich be
vindt.
Nastase wil naar eigen zeggen de strijd
aanbinden tegen de diepgewortelde corrup
tie, tegen het wijdverbreide pessimisme over
de toekomstkansen van Roemenië en van de
hoofdstad Boekarest in het bijzonder. „Ik wil
de mensen hier weer geloof geven in hun
toekomst", zo zegt de vijftigjarige kandidaat
burgemeester in zijn verkiezingshoofdkwar
tier aan de Magheru-boulevard in het cen
trum van de stad.
Favoriet
llie Nastase is de afgelopen jaren nauwelijks
veranderd. Hij werd, sinds hij niet meer mee
draait in het lucratieve senioren-tenniscir-
cuit, weliswaar een paar kilo zwaarder, maar
zijn nog altijd zwarte haren („Ik verf ze niet",
zo bezweert hij) draagt hij nog net als vijfen
twintigjaar geleden tot op zijn schouders.
Zijn taalgebruik is ook amper anders. Hij
praat in interviews voortdurend in aan de
sport ontleende metaforen. De verkiezings
campagne is in Nastase's eigen woorden 'de
moeilijkste partij van mijn leven' en een van
zijn slogans luidt: 'Kies voor de winnaar'. De
formule lijkt aan te slaan. Hoewel de cam
pagne nog maar net op gang is gekomen (de
lokale verkiezingen zijn op 3 juni), is Nastase
volgens opiniepeilingen veruit favoriet. Bijna
de helft van de ondervraagden zei bij de
laatste peiling op Nastase te zullen stemmen.
Het is duidelijk dat de kersverse politicus
llie Nastase zijn faam als groot sportman op
timaal uit probeert te buiten. v,Die reputatie
is een van zijn belangrijkste troeven", zo
meent Costica Canacheu, de campagneleider
van Anton Vatasescu, de burgemeesterskan
didaat van de Democratische Partij. „Ik heb
persoonlijk ook bewondering voor wat Na
stase als sportman gepresteerd heeft, maar ik
geloof niet dat hij daardoor ook geschikt is
voor het burgemeesterschap van Boekarest.
Hij laat zich gebruiken door de PDSR. Die
partij wil kost-wat-kost de macht ook in de
stad Boekarest weer in handen krijgen en Na
stase is hun 'Paard van Troje'. Via hem ho
pen ze kiezers te trekken die eigenlijk niets
meer van de PDSR moeten hebben."
Het is een analyse die vaker te horen valt in
Boekarest. llie Nastase als 'schaamlap' voor
de voormalige communisten! Nastase zelf
wuift dat soort kritiek resoluut van de hand.
„Vrijwel iedereen die nu in de Roemeense
politiek zit, heeft een partij-verleden. Ook de
zogenaamde oppositie. Ik ben kandidaat na
mens de PDSR, maar dat wil niet zeggen dat
zij mijn programma bepalen. Ik maak zelf uit
wat ik doe en zeg. Ik ben geen partijman of
marionet", zegt Nastase.
Alsof hij zijn onafhankelijkheid meteen wil
onderstrepen, levert hij ondubbelzinnige kri
tiek op president Ion Iliescu. Die maakt vol
gens Nastase onder andere de fout te weinig
te communiceren. „Hij weet niet voldoende
wat er onder de mensen leeft. Sommige van
zijn ideeën zijn niet slecht, maar hij vergeet
ze goed en duidelijk uit te leggen. Ook het
llie Nastase als tennisser in karakteristieke
houding: die van de vermoorde onschuld.
FOTO ARCHIEF
privatiseringsprogramma is daardoor deels
mislukt."
Veelzeggend
Dit soort, zeker voor Roemeense begippen,
ongezouten kritiek is volgens kritici echter
slechts bedoeld om de kiezers zand in de
ogen te strooien. „Nastase wil duidelijk niet
te veel met de PDSR worden geassocieerd.
Die partij is in Boekarest helemaal niet popu
lair. Bij de laatste lokale verkiezingen haalde
de partij amper 13 procent van de stemmen.
Door zich onafhankelijk op te stellen, pro
beert Nastase te scoren onder het grote aan
tal 'zwevende kiezers', maar hij maakt onder
tussen wel handig gebruikt van het enorme
apparaat van de partij", zo meent Costica
Canacheu. Het feit dat de socioloog Vladimir
Pasti nadrukkelijk deel uit maakt van Nasta
se's campagnestaf is volgens hem ook veel
zeggend. Pasti is een persoonlijke vriend en
naaste adviseur van president Iliescu.
Behalve zijn in Roemenië nog altijd im
mense populariteit als sportman en zijn bijna
spreekwoordelijke vechtlust, heeft llie Nasta
se nog een belangrijke troef in de strijd ge
worpen. Hij presenteert zich waar het maar
kan als een man die financieel al lang 'bin
nen' is. „Ik ben rijk genoeg; ik ben niet in het
baantje van burgemeester geïnteresseerd om
mijn zakken nog verder te kunnen vullen", zo
luidt de boodschap.
Juist omdat hij er zelf niet beter van hoeft
te worden, zegt Nastase als enige in staat te
zijn om de wijdverbreide corruptie in Boeka
rest aan te kunnen pakken. Nastase beweert
een vermogen van meer dan twintig miljoen
dollar te hebben en wil uit eigen zak een mil
joen gulden in zijn campagne investeren.
Wie doorvraagt over Nastase's programma,
is bij de voormalige toptenniser duidelijk aan
het verkeerde adres. „Hoe we de problemen
concreet aan gaan pakken, is van later zorg.
Maar ik ben zeker niet de man die de hele
dag vanuit een bureaustoel alles gaat zitten
beslissen. Zodra ik gekozen ben, roep ik een
team van deskundigen in het leven. Die men
sen gaan alle problemen van de stad en de
mogelijke oplossingen precies in kaart bren
gen. Ik zie voor mezelf een rol als manager
weggelegd. Ik ben de man die moet zorgen
dat er beweging in het stadsbestuur komt",
