w
VtfgJ j*tofe*sr
IJslandse heidenen in één dag bekeerd
s
Leiden
Flink
is
link
Kerk Samenleving
ZATERDAG 30 DECEMBER 1995
chef hennyvan egmond. 071 -5356414. plv -chef hans koenekoop. 071-535
,,t VAT SEN i'S
"NK"! STOEf^"
Va-XI AT tont Kff.
sSutï* i iIVs' A
KV:1 Ik
im. /XM tof P£ J 'J l x
UD-W-,
AT;
I Siunrï'l
4- aM<v> 1
Ruim 500 scholieren uit de re
gio Leiden hebben deelgeno
men aan de striptekenvvedstrijd
'Flink is link'. De wedstrijd werd
gehouden via de zogenaamde
Vuurwerkkrant die begin deze
maand in een oplage van 35.000
is verspreid op onder meer
scholen en politiebureaus.
Bij het Bureau Halt in Leider
dorp, verantwoordelijk voor het
samenstellen van de Vuurwerk
krant, kwamen de afgelopen
weken stapels strips binnen. De
opdracht was in maxi maai vier
striptekeningen uit te beelden
welke gevaren kleven aan stoer
gedrag bij het afsteken van
vuurwerken.
De stripwedstrijd was spe
ciaal bedoeld voor scholieren
van 10 tot en met 13 jaar. Er
werd gestreden in twee catego
rieën: 10/11 -jarigen en 12/13-
jarigen. Een deskundige jury
heeft deze week de winnende
strips gekozen. Alle prijswin
naars krijgen een cadeaubon
van 25 gulden die beschikbaar
is gesteld door het Leidsch Dag
blad.
De prijswinnaars in de cate
gorie 10/11 - jarigen:
1. Matthijs Kruik, Sassenheim,
11 jaar.
2. Loes v.d. Padt, Noordwijk, 10
jaar.
3. Britt v.d. Veek, Zoeterwoude,
11 jaar.
De prijswinnaars in de cate
gorie 12/13-jarigen:
1. Peter Noort, Voorthout, 13
jaar.
2. Jan Hachmang, Noordwijker-
hout, 13 jaar.
3. Jeroen Roosen, Noordwijk, 12
jaar.
Onder de inzendingen waren
veel strips die voortborduurden
op oude en bestaande acties.
Die zijn niet in de prijzen geval
len. De jury heeft vooral ook de
originaliteit in tekst willen belo
nen. Zowel voor Matthijs Kruik
als voor Peter Noort geldt dat zij
zowel in beeld, maar vooral ook
in taal op oorspronkelijke wijze
de gevaren van het afsteken van
vuurwerk in beeld hebben ge
bracht. Op deze pagina de win
nende strips.
KOM jöngêmsvaS
DlEStRjK£R
SOM AFSTEKEN J
arözr
redactie dick van der plas, 071-5356481
Gijsen bisschop in een land met rijke geloofshistorie
De eerste bewoners
van IJsland waren
christenen: Ierse
monniken die bij de nadering
van Vikingschepen het binnen
land invluchtten. Waarom ze
kwamen en waar ze bleven is
onduidelijk: een eilandje Papey
aan de oostkust herinnert nog
aan hun aanwezigheid. Rond
860 ontdekte een uit de koers
geslagen Noorman bij toeval
het vrijwel onbewoonde eiland
in het noorden van de Atlanti
sche Oceaan. Het werd een toe
vluchtsoord voor avonturiers.
Om de anarchie te beteugelen
besloten de IJslanders in 930 tot
het houden van een jaarlijkse
wetgevende volksvergadering,
de Althing (alle dingen); het
land werd daarmee de oudste
democratie ter wereld.
Christelijke invloeden waren
vanaf hel begin op (Island aan
wezig. Een deel van de immi
granten kwam uit Ierland, En
geland of Schotland, waar al
sinds de vierde eeuw zendelin
gen werkten. De meesten kwa
men echter uil Scandinavië en
aanbaden de oppergod Odin
(Wodan), zijn gemalin Frigg
(Frija), de god van donder en
bliksem Thor (Donar) en nog
een hele reeks andere goden en
godinnen.
Volgens de overleveringen
kreeg de heidense godsdienst
via de Althing een geweldige
impuls. De hoofdmannen, die
de wetten bepaalden, ontleen
den er hun machtspositie aan.
IJsland werd vrijwel een heiden
se natie. Elders in Europa won
echter het christendom steeds
meer veld. Steeds vaker landden
zendelingen op de kusten.
Friedrich, een bisschop uit Sak
sen, en zijn IJslandse assistent
Thorvald de Verre Reiziger, wis
ten tussen 981 tot 986 een aan
tal heidenen te bekeren, maar
toen Thorvald een landgenoot
doodde in een gevecht, werden
ze van het eiland verwijderd.
Korte tijd later kreeg Noorwe
gen zijn eerste christelijke ko
ning, Olaf Tryggvason, die het
als zijn roeping zag al zijn on
derdanen te bekeren. Hij stuur-
Duizend jaar geleden was IJsland een heidense natie. De Vikingen aanbaden de almachtige Odin en de dondergod
Thor. In Europa was het christendom in opmars. De IJslanders kregen het steeds drukker met het verwijderen van
missionarissen die hen wilden kerstenen. Op de grote volksvergadering van het jaar 1000 kwam het tot een
verbazingwekkend compromis: de IJslanders werden er christenen, van de ene op de andere dag...
de fanatieke missionarissen
naar nederzettingen van de Vi
kingen. Zijn eerste zendeling op
IJsland, Stefnir Thorgilsson, be
gon meteen de tempels te ver
nielen en werd prompt op de
boot gezet. Hetzelfde lot trof
zijn opvolger, de Vlaming
Thangbrandur.
Terug in Noorwegen sprak
Thorgilsson er twijfel over uit of
dit door en door slechte volk
überhaupt wel gekerstend kon
worden. Koning Olaf besloot
toen alle heidense IJslanders in
zijn rijk te doden. Dat werd op
het nippertje verijdeld. Twee
christelijke hoofdmannen uit
IJsland, Gissur en Hjalti. wisten
hem ervan te overtuigen dat
hun landgenoten op het punt
stonden zich te bekeren. Maar
daar was (nog) geen sprake van.
Wel was onder de IJslanders in
tussen grote verdeeldheid ont
staan. Fanatieke heidenen, die
koste wat kost vast wilden hou
den aan het oude geloof, ston
den fel tegenover even bezeten
bekeerlingen, die de Blijde
Boodschap er wel in wilden
rammen. Het overgrote deel
van de bevolking vreesde echter
voor de eenheid en de vrede in
het land en vooral voor een ver
bod op het eten van paarde-
vlees en het buiten de hutten
leggen van kinderen met een
zorgelijke gezondheid, zodat ze
een milde dood zouden sterven.
Besloten werd de kwestie aan
de orde te stellen op de Althing
van het jaar 1000.
Even werd eraan gedacht niet
één, maar twee 'wetsprekers'
aan te stellen; een christen en
een heiden. Het werd er één,
Thorgeir van Ljosavatn, het
'heldere meer', uit het noorden
van het land. Een gematigde
heiden, maar hij werd de aller-
wijste geacht van alle stamhoof
den. Hij trok zich terug in zijn
tent, piekerde een dag en een
nacht en riep daarna de aanwe-
Het heidenbeeld van Thor wordt in de waterval gegooid; de paarden behielden grote betekenis in de nieuwe
religie. foto gpd
zigen op zich bij de wetsteen te
verzamelen. Daar hield hij de
volgens historici
'allerbelangrijkste toespraak die
ooit op IJsland is gehouden'.
Het handhaven van één wet
was noodzakelijk. Maar gezien
de extreme standpunten moes
ten daar wel compromissen
voor worden gesloten. En daar
om diende iedereen zich tot
christen laten dopen. Het aan
bidden van de oude goden, het
eten van paardevlees en het
buiten de hutten leggen van
kinderen bleef toegestaan, mits
dat niet in het openbaar ge
beurde. Thorgeir wist de aan
wezigen te overtuigen. Wie als
heiden was gekomen, ging als
christen weer naar huis. De
moedigsten lieten zich dopen in
het ijskoude water van Thing-
vellir; de anderen wachtten tot
ze onderweg een hete bron met
aangenamer water passeerden.
De wetspieker zelf wierp zijn af
godsbeelden in een van de
mooiste watervallen in het
noorden, die sindsdien de
Godafoss wordt genoemd.
Saga's
Professor Sigurdur Lindal (64)
van de Universiteit van Reykja
vik vindt het een mooi verhaal.
Maar hij gelooft er niet zo veel
van. Het ontbreekt op IJsland,
aldus Lindal, vrijwel aan hei
dense overblijfselen. „Er is nau
welijks archeologisch materiaal
gevonden. Het beperkt zich vrij
wel tot een beeldje van Thor, de
god van de bliksem en de don
der, en een bel die bij de hei
dense eredienst zou kunnen
zijn gebruikt".
Volgens Lindal werd het
christendom op IJsland echter
wel voortdurend gekenmerkt
door het eeuwigdurende verlan
gen naar onafhankelijkheid, wat
pas in 1944 werd gerealiseerd,
toen moederland Denemarken
door de Duitse bezetting mach
teloos geworden was. „De ka
tholieken noch de latere luthe-
raanse gelovigen hebben zich
de wet laten opleggen door het
buitenland. Ze gingen hun ei
gen gang, zo goed als dat moge
lijk was".
Ook de overgang naar het
protestantisme werd 'bevor
derd' door overzeese heersers.
In dit geval koning Christiaan III
van Denemarken, die in 1536 de
Lutherse kerk stichtte in Dene
marken, Noorwegen en op de
F
Faröer-eilanden. Op IJsland wa
ren in die tijd twee bisdommen,
Skalholt in het zuiden en Holar
in het noorden. „Toen bisschop
Palsson van Skalholt in 1542
overleed, werd hij vervangen
door een Lutheraan, Gissur Ei-
narson, die tactvol optrad en
een al te grote Deense invloed
wist te voorkomen. Tot zijn
dood, zes jaar later, onderhield
hij een goede relatie met zijn
katholieke collega Jon Arason,
maar wel won intussen het pro
testantisme aan invloed. Te
sterk, meende Arason, die toen
een campagne begon tegen de
nieuwe leer en tegen het Deen
se koningshuis. Hij schreef de
paus om hulp, maar die liet we
ten daartoe niet in staat te zijn.
De Deense reactie was keihard:
in 1551 werden Jon en zijn twee
zonen onthoofd. Als wraak ver
moordde een groep IJslanders
iedere Deen die ze tegenkwa
men. Het lijk van de bisschop
werd naar Holar vervoerd en
plechtig begraven. De bekering
kwam per oorlogsschip. De IJs
landers werden lutheraan, maar
de naam van Jon Arason leeft
tot vandaag toe voort als de
grootste IJslandse martelaar die
zijn leven gaf voor de vrijheid."
Opvallend in het tegenwoor
dige IJslandse landschap zijn de
vele kerken in het binnenland,
ver van de bewoonde wereld. Ze
werden vroeger gebouwd bij
grote boerderijen; predikanten
te paard maakten een regelma
tige ronde. Tegenwoordig komt
de dominee per auto en treft hij
maar weinig kerkgangers aan,
maar de gebouwen worden
zorgvuldig onderhouden. Bijna
elke IJslander is nog steeds Lu
theraan, maar de vrijheid van
godsdienst staat hoog in het
vaandel. De 2500 IJslandse ka
tholieken, één procent van de
bevolking, hebben ook weer een
bisschop; sinds eind september
Joannes Gijsen uit Nederland.
Rooseveltstraat 82
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5128030
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging:
Ma. t/m/vr.18 00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071 -5128 030
DIRECTIE
B. M. Essenberg,
G. P. Arnold (adjunct), J. Kiel (adjunct)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor, F Nypels,
H. G. van der Post (adjunct)
PUBLIC RELATIONS
W. H. C. M. Steverink 071-5356356
OMBUDSMAN
RD.Paauw 071-5356215
Tel. dag. 9.30- 11.30 uur of per post.
G.J. Visser, chef redactie nieuwsdienst/kunst
H.W. van Egmond, chef red. Groot Leiden
A.J.B M.Brandenburg, chef eindredactie regio
F. Blok, chef eindredactie algemeen
W.F. Wegman, chef red. Duin- en Bollenstreek
W. Spierdijk, chef sportredactie
J. Preenen, chef binnen-, buitenland, eco
L O
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 7 maart 1860)
KANTOOR
071-5356356
071- 532)1
023-5311
023- 532L
071 - 532[
071-53lP
Redactie:
Hoofdredactie:
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17
071-53!
RUBRIEKSADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17
071- 51'
ABONNEMENTEN
bijvooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per maand (autom. betaling)
per kwartaal (acceptgiro)
per kwartaal (autom. betaling)
per jaar (acceptgiro)
per jaar (autom. betaling)
VERZENDING PER POST
per kwartaal (NL)
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSETTEBAty
Voor mensen die moeilijk lezen, slechte
hebben of blind zijn (of een andere leef
dicap hebben), is een samenvatting var
regionale nieuws uit het Leidsch DagblP
geluidscassette beschikbaar. Voor inforift
0486-486486 (Centrum voor Gesproker^
tuur, Grave).
K
N H U I
E f
f
ONGEVALLEN DIENST
Academisch Ziekenhuis: vanaf zaterdag 13.00 t/m dinsdag 13.00 en
woensdag 13.00 t/m vrijdag 13.00; Diaconessenhuis: maandag t/m v
8.00 tot 17.00 en vanaf dinsdag 17.00 tot woensdag 8.00; St. Elisabeth
kenhuis: dagelijks.
BEZOEKUREN
DIACONESSENHUIS
(tel. 071-5178178): dagelijks 14.30-15.15 uur en 19.00-19.45 u
Kraam- en zwangerenafdeling: buiten de gewone bezoektijden, voor
ners bovendien van 10.30 -11.15 uur en van 19.45 - 21.00 uur
Special Care Unit: 10.30-11.00 uur, 15.00 - 15.30 uur en 19.00-19.30 l
na overleg met de dienstdoende verpleegkundige.
Kinderafdeling: 10.30-19.00 uur, na overleg met de dienstdoende
pleegkundige.
Jongerenafdeling: 14.30-15.15 uur en 19.00-19.45 uur
kla
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging St. Elisabeth
(tel. 071-5454545) dagelijks 14.00-15.00 uur en 18.30-19.30
en II daarnaast ook 11.15-12.00 uur.
Kraamafdeling: 14.30-15.30 uur en 18.30-19.30 uur (voor vaders tot
uur).
Kinderafdeling. 14 30-19.00 uur (voor ouders de gehele dag)
Afdeling hartbewaking (CCU)en intensive care (IC): 14.00-14.30 u
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging Rijnoord
(tel. 0172-463131): dagelijks 14.00-15.00 uur en 18.30-19.30 uu
en II daarnaast ook 11.15-12.00 uur.
Geen spoedeisende hulp meer mogelijk
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
(tel. 071-5269111): alle patiënten (behalve kinderen) 14.15-15.00 uu
18.30-19.30 uur.
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde 18.15-19.00 uur. 19.00-20.00 uu
leen Partners/echtgenoten met kinderen.
Voor zwangeren: zaterdag en zondag van 10.00 tot 11.00 uur, uitslui
voor partners/echtgenoten en eigen kinderen.
Kinderafdelingen: voor ouders van opgenomen kinderen is er een ruimt
zoek mogelijkheid in overleg met de hoofdverpleegkundige.
Voor andere bezoekers gelden de volgende tijden: keel-, neus- en
kunde en neurologie: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30 uur; oogheelkunc
heelkunde 14.15-15.00 uur en 18.3&-19.00 uur.
Kinderkliniek: zalen voor peuters, kleuters en grote kinderen: 15.15-1
uur: babyzaal en boxenafdeling: volgens afspraak.
