V
jIHIK
Zee-arenden zijn verzot op zalm
Natuur Milieu
WOENSDAG 27 DECEMBER 1995
REDACTIE BERT DE JONG 072-5196276
Boeren creatief bij
verjagen van ganzen
Boeren die last hebben van groepen grazende
ganzen op hun land, zijn creatiefin het beden
ken van oplossingen. Zo is er een Friese vee
houder die zijn hond - uiteraard een Friese sta
bij - heeft afgericht. Als de boer vindt dat de
ganzen bij hem hun buiken genoeg hebben ge
vuld (gastvrijheid kent grenzen), stuurt hij de
trouwe viervoeter het weiland in. Met de tong
uit de bek blijft het dier rondrennen, tot de
laatste gans is opgevlogen.
Er is er ook een boer die voor de verjaging een
radiografisch bestuurbaar vliegtuigje gebruikt.
Staande op een terp, wat hem verheft boven
het 'slagveld', dirigeert hij zijn speelgoedjet
richting brand- of kolganzen, om vervolgens
over te gaan tot het uitvoeren van schijnaanval-
len. Het helpt.
Andere mogelijkheden: het plaatsen van vogel
verschrikkers, wapperende vlaggen, knalappa
raten, of het spannen van draden. De ene met-
houde werkt beter en langer dan de andere.
Domme gansjes zijn er slechts*spreekwoorde
lijk, die in het vrije veld leren snel.
Op Terschelling heeft een boer een nieuwe list
bedacht. Boven zijn velden hangt een met heli
um gevulde vlieger, die de vorm heeft van een
havik. De nep-roofvogel moet de rotganzen
hang maken, zodat ze een (lucht)straatje om
vliegen. Als de truc mislukt, is het altijd nog een
leuk reclame-object voor zijn kaasboerderij.
Verjaging is een eco-vriendelijke manier om de
vraatschade die ganzen aan kunnen richten in
weilanden en akkers te beperken. Bejaging -
het doodschieten van vogels - is trouwens ver
boden als het gaat om soorten als de brand- en
de rotgans. Desondanks sneuvelen er elke win
ter nog flink wat brandganzen. De jacht op
ganzen begint 's morgens in alle vroegte. Som
mige jagers kunnen dan niet goed de bejaagba-
re en niet-bejaagbare soorten uit elkaar hou
den. Onder andere daarom pleiten natuurorga
nisaties voor sluiting van de jacht op alle soor
ten ganzen.
Milieu-organisaties
staken verzet tegen
W esterschelde-plan
Het is op. Natuur- en milieu-organisaties heb
ben hun verzet tegen verdieping van de Wes-
terschelde gestaakt. Er kan alleen nog wat tijd
worden gerekt. En daar wordt niemand wijzer
van. Verdieping van de Westerschelde is een
vurige wens van België, in verband met de be
reikbaarheid van de zeehaven Antwerpen. De
verdieping richt grote ecologische schade aan.
Schorren en slikken zullen verdwijnen.
De Zeeuwse Milieufederatie, het Zeeuwse
Landschap en Natuurmonumenten hebben
om die reden de verdieping fel bestreden. Niet
helemaal zonder succes. Ze zijn er weliswaar
niet in geslaagd de plannen van tafel te krijgen,
maar er is wèl een flinke compensatie bedon
gen. Datgene wat verloren gaat, moet elders via
natuurontwikkeling terugkeren. Ook al kost dat
offers van de landbouw en is er veel geld mee
gemoeid.
Er ligt nu een herstelplan voor de Westerschel-
de-natuur. Daarin wordt gerept over plannen
voor ontpoldering van cultuurgrond langs de
Westerschelde, en voor het aanleggen'van
nieuwe buitendijkse schorren. Uitvoering vergt
vele miljoenen guldens. België, dat lang dwars
lag, heeft 44 miljoen gulden voor natuurherstel
beschkbaar gesteld. De natuur- en milieu-orga
nisaties geloven dat meer er niet in zit. Beter is
nu maar zo snel mogelijk het herstelplan in
procedure te nemen, opdat de uitvoering gelij
ke tred houdt met de verdiepingswerkzaamhe
den in de Westerschelde.
'Vliegende deuren' zijn in het dal van de Chilkatrivier heel gewoon. Tijdens de zalmtrek verblijven er duizenden.
FOTO MARTIJN DEJONCE
In een boom zo vol geladen, mist
men een arend niet... Terwijl in Ne
derland vogelliefhebbers onmiddel
lijk uitrukken als er eens een - ver
dwaalde - Europese zee-arend wprdt
waargenomen, vindt de bevolking
van het stadje Haines (Alaska) 'vlie
gende deuren' de gewoonste zaak
van de wereld. Elk jaar, laat in de
herfst, als honderdduizenden Chum-
zalmen de Chilkatrivier optrekken
richting paaiplaatsen, verzamelen
zich ruim tweeduizend Amerikaanse
zee-arenden (bald eagles) in het ri
vierdal. Ze zijn over het algemeen
iets kleiner dan de Europese zee
arend, maar qua formaat (68-76 cen
timeter, spanwijdte tot krap 2 meter)
toch zeer imponerend.
De Chilkatrivier blijft ondanks de
vorst lang open, door een warme
kwelstroom uit de bodem. In het
voorjaar en gedurende de zomer
voert de rivier enorme hoeveelheden
smeltwater uit de bergen af. Een deel
van dat water wordt de bodem in ge
drukt en vormt daar een soort reser
voir. In de herfst, als de smelwater-
stroom opdroogt en het rivierpeil
daalt, wordt het in de bodem opge
warmde water naar boven gestuwd.
Sinds 1982 heeft het dal van de Chil
katrivier de officiële status van na
tuurreservaat. Het beschermde ge
bied heeft een oppervlakte van
19.200 hectare. De bescherming
kwam maar net op tijd. Er lagen di
verse plannen voor mijnbouw en
houtkap in dit gebied. Het moest op
gestoten worden in de vaart der vol
keren, onder de noemer economi
sche vooruitgang.
Houthakkers
Toen natuurliefhebbers pleitten voor
bescherming van het dal vonden ze
aanvankelijk de lokale bevolking op
hun pad. De houthakkers en vissers
zagen geen brood in een reservaat.
Ze vreesden dat hun vrijheid van
handelen tè zeer door regelgeving
zou worden ingeperkt, dat de bedel-
In een boom zo vol geladen... Amerikaanse zee-arendei
passief door, om energie te besparen.
staf hun toekomst zou zijn. Anno
1995 is men van mening veranderd.
In het kielzog van de bald-eagles ko
men ook talrijke natuurtoeristen
naar Haines, en dat brengt dollars in
de kassa's van restaurants, hotels,
enzovoorts. De bevolking biedt zich
aan als gids ten behoeve van het
'eagle-toerisme'. Winkels verwijzen
met hun naam naar het jaarlijks te
rugkerende spektakel: Eagle's Nest,
Eagle View, of Eagle Arts. En er wor
den eagle-festivals georganiseerd.
Amerikanen hebben iets met zee
arenden. Het is hun nationale sym
bool. Toch hadden ze de vogels bijna
uitgeroeid, want nationaal symbool
of niet, tot 1954 werd de vogel bik
kelhard vervolgd. Er stond een prijs
van 2 dollar op zijn witte kop. Bij de
lokale autoriteiten te innen na inle
veringvan twee arendsklauwen. De
mens beschouwde de visetende zee
arend als prooi-concurrent. In de pe
riode van 1917 tot 1954 werden et al
leen al in Alaska 128.000 Amerikaan
se zee-arenden afgeschoten.
Onzin
De angst voor de zee-arend als
prooi-concurrent was -het gebeurt
vaker- gebaseerd op onzin. Men
nam aan dat de arenden zalmen vin
gen vóór ze kuit konden schieten, en
daardoor de hoeveelheid jonge zalm
negatief bëinvloedde. Een weten
schappelijk onderzoek wees echter
uit dat de arenden de zalmen pas na
het paaigebeuren verschalkten, het
geen voor de vispopulatie geen scha
delijke effecten heeft.
Na het sluiten van de jacht heeft de
Amerikaanse zee-arend zich in Alas
ka knap hersteld. Er leven er nu weer
zo'n 60.000. Het reservaat in het dal
van de Chilkatrivier telt dertig broed-
paren. Elders in Noord-Amerika gaat
het minder goed met deze majestu
euze vogels, ondanks de bescher
ming. Milieuproblemen (kaalslag, gif
in het voedsel) staan herstel in de
weg.
Hoewel er tijdens de zalmtrek in de
omgeving van Haines altijd wel een
paar honderd zee-arenden aan het
vissen zijn, is het overgrote deel van
de vogels zoveel mogelijk passief. Ze
zitten stil in bomen langs de rivier
om energie te sparen. Na de zalm
trek verspreiden de vogels zich langs
de gehele zuidoostkust van Alaska.
Behalve vis staan zoogdieren en wa
tervogels op hun menukaart.
PUZZEL
123456789
10
11
mm
OPGAVE
OPLOSSING
KRUISWOORDRAADSEL
Horizontaal:
1tapioca; 2. monster; 3. vierkante zuil,
Europese hoofdstad; 4. muzieknoot,
wiel, dun; 5. deel v.e. vis, bijbelse naam;
6, vreemde munt, lipide; 7. woonboot,
voertuig; 8. voegwoord, papegaai, land
bouwwerktuig; 9. onbeweeglijk, meisjes
naam; 10. gebladerte; 11. lokale wind.
Verticaal:
1. strandmeer, Europeaan; 2. hartver
scheurend; 3. droogoven, Europeaan,
oosterse naam; 4. zeevogel, rijtuig; 5.
Leger des Heils (Eng.); Oud Testament
(Lat.); 6. ondermaans, vertrek; 7. insekt,
eerste vrouw, bid (Lat.); 8. peinzen; 9.
schil, vluchtige stof.
CITAAT
Horizontaal:
1. kwaad; 2. denker; 3.
renner; 4. robot; 5. tan
dem; 6. model; 7. la
waai; 8. intern; 9. na
gel; 10. lawine,- 11. en
gel; 12. lommer-, 13.
rommel; 14. lelijk.
Het citaat is van
Goethe: ..Niemand ver
dwaalt ooit op een rech
te weg".
p s
HEINZ
V7SWAT ZOU JE EZVAN PEN KEN
AIS VIAE TOCH NO& EVEN SNEL
&EZELL/0 EEN 0OOM
IN HU/S HAALPEN
TOM POES
Tom Poes en het Lemland
Intussen reed heer Ollie opgewekt in
de richting van Rommeldam.
,,Het is toch mooi om een heer te
zijn", zo sprak hij tot zichzelf. „Ach,
was iedereen maar zo. Het leven hier
op aarde zou heel wat prettiger zijn
wanneer men zijn best deed om
goed te zijn voor behoeftigen en
zwervers. Dan zou de ontevreden
heid van de eenvoudige lieden, waar
men nu zoveel over leest, vanzelf ver
dwijnen."
Op dat moment kreeg hij een donke
re figuur in het oog die midden op de
weg stond en zijn hand opstak. Het
was commissaris Bulle Bas.
„Een ogenblikje, Bommel", zei de
politiechef. „Hier lopen sporen, die
ik moet onderzoeken. Beschadig ze
niet."
Heer Ollie stapte uit en boog zich
nieuwsgierig over de indrukken die
de ander hem wees. Tot zijn verras
sing zag hij, dat ze precies leken op
die van Lobbe Lem en een kleine uit
roep ontsnapte hem.
„Heb je ze al meer gezien?" vroeg
Bulle Bas scherp.
„Ja", zei heer Bommeleh... dat is
te zeggen, eh... dit zijn héél gewone
sporen, lijkt me. Waarom moeten die
onderzocht worden?"
„Omdat het géén gewone sporen
zijn!" verklaarde de commissaris
grimmig.
„Verdachte elementen zijn het land
binnengedrongen; vanmorgen was er
een waarschuwing over de radio.
Heb je die niet gehoord, Bommel?"
„N-nee", zei heer Ollie zwakjes.
„Hm", hernam de hooggeplaatste
beambte. „Zo, Dan weetje het nu!
We moeten de handen inéén slaan
om het gevaar te weren! Als je een
verdacht element ziet, moet je dat
onmiddellijk melden. Alleen dan
kunnen we het leven hier in Rom
meldam prettig houden, begrepen?"
HET WEER
DOOR HANS VAN ES
Eindelijk ging een langgekoesterde wens in vervulling. Een groot de
van Nederland ontwaakte op kerstochtend te midden van een wit be
poederd landschap-, de eerste witte kerst sinds 1981. De meeste
sneeuw daalde neer in het noordwesten van het land; plaatselijk 5
tot 7 centimeter. In onze regio viel in korte tijd 2 tot 4 centimeter,
dankzij de uitloper van een felle winterdepressie boven de Noordzee
De passage van de storing verliep in delen van Schotland minder
vriendelijk dan bij ons. Bij een volle noordoostenstorm viel bijzonde
veel sneeuw, die plaatselijk opwoei in duinen van zes meter hoogte.
De sneeuw zorgde in onze regio voor Anton Pieck-achtige plaatjes;
erg lang duurde de pret echter niet. In de loop van de middag en
avond stak er een krachtige tot harde noordwestenwind op en bij
temperaturen tot 4 graden werd het sneeuwtapijt snel aangetast.
Tot dinsdagochtend vielen er nog een paar forse buien met hagel er
onweer, waarna de winterse rust terugkeerde. December behoudt in
de laatste dagen van het jaar zijn duidelijk te koude imago. Een zwa
hogedrukgebied boven het continent zorgt voor een aflandige wind
met veelal lichte vorst overdag en 5 tot 8 graden vorst in de nacht.
Het blijft vandaag en donderdag droog en eindelijk helder. Extreem
koud is het in geheel Noord-Europa. De afgelopen dagen vroor het
Lapland plaatselijk 40 graden en zelfs in Zuid-Scandinavië kwam 2
tot 25 graden vorst voor. Deze diepvrieslucht kan ons voorlopig met
bereiken. Vanaf vrijdag proberen Oceaanstoringen via West-Frankri
een dooi-aanval te forceren. Of dat gaat lukken is nog maar de vraaj
De kans op sneeuw of ijzel neemt tegen het weekeinde wel toe.
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
donderdag.
Noorwegen:
Langs de westkust van tijd
tot tijd sneeuwbuien. Ver
der vooral in het zuidoos
ten geregeld opklaringen.
Overdag meest lichte, lo
kaal ook strenge vorst.
Zweden:
Opklaringen, ook enkele
wolkenvelden en droog.
Overdag ten zuiden van de
grote meren matige vorst,
naar het noorden toe op
veel plaatsen zeer strenge
Denemarken:
Rustig en droog weer met
flinke opklaringen. Maxi
ma een paar graden onder
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Rustig weer met zowel
wolkenvelden als opklarin
gen en ook plaatselijk
mist. Op de meeste plaatsen droog.
Morgen in het zuiden van Engeland
meer wind en kans op regen of sneeuw.
Maxima van 0 graden in Schotland tot
+4 in Cornwall en zuidwest-lerland.
België ed Luxemburg:
Vandaag, aanvankelijk nog rustig en
droog weer met af en toe zon. Daarna
meer wind, meer bewolking en een toe
nemende kans op regen, sneeuw of ijzel.
Overdag enkele graden vorst, in het wes
ten maxima vandaag nog iets boven nul.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Veel bewolking, een aantrekkende oos
telijke wind en vooral morgen regen,
sneeuw en ijzel. Middagtemperaturen in
het noorden enkele graden onder nul, in
midden-Frankrijk morgen tijdelijk ruim
erboven.
Portugal:
Aanhoudend onbestendig met veel be
wolking en van tijd tot tijd regen. Vooral
vandaag kan er veel neerslag vallen. In
het.noorden veel wind. Middagtempera-
tuur van 13 graden in het noorden tot
17 in de Algarve.
Madeira:
Wolkenvelden en op beide dagen kans
op wat regen. Maxima ongeveer 21 gra-
Spanje:
Aan de wisselvallige kant met op beide
dagen vrij veel bewolking en van tijd tot
tijd buiige regen, misschien met on
weer. Plaatselijk valt veel neerslag. Mor
gen in het zuidoosten overwegend droog
en af en toe zon. In het noorden veel
wind. Maxima meest tussen 10 en 15
graden, aan de kusten in het zuidoosten
plaatselijk iets boven de 20.
Canarische Eilanden:
Perioden met zon en waarschijnlijk
droog. Middagtemperatuur rond 24 gra-
Marokko:
Westkust: Geregeld wolkenvelden en
kans op buiige regen. Vandaag in het
zuiden nog flink wat zon. Middagtempe
ratuur uiteenlopend van ongeveer 19
graden in het noorden tot rond 25 ten
zuiden van Agadir
Tunesië:
Vandaag zonnige perioden, morgen
meer bewolking en kans op buiige re
gen, misschien met onweer. Middag-
temperatuur 20 graden of iets hoger.
Zuid-Frankrijk:
Wisselvallig weer met veel bewolking en
op beide dagen van tijd tot tijd regen, in
de bergen sneeuw. Maxima vandaag van
+3 graden rond Bordeaux tot 12 langs
de Middellandse Zeekust; morgen overal
tijdelijk zachter.
Mallorca en Ibiza:
Flink wat wolkenvelden en vooral van
daag kans op buiige regen. Vrij winderig.
Maxima ongeveer 18 graden.
Italië:
Onbestendig met veel bewolking en van
tijd tot tijd regen, vooral in de bergen in
het noorden sneeuw. In het uiterste zui
den met name morgen overwegend
droog. Plaatselijk veel wind. Maxima in
het algemeen tussen 12 en 18 graden,
maar in het noorden niet veel hoger dan
+4 graden. 4
Corsica en Sardinië:
Wisselvallig weer met veel bewolking,
van tijd tot tijd buiige regen en veel
wind. Maxima rond 16 graden.
Malta:
Aan de bewolkte kant met vooral van
daag kans op een bui. Middagtempera
tuur ongeveer 19 graden.
Griekenland en Kreta:
In het westen en noorden veel wolken
velden, plaatselijk veel regen en tame
lijk winderig. In het oosten en op Kreta
minder nat en misschien wat zon. Maxi
ma ongeveer 18 graden, in het uiterste
noorden beduidend lager.
Turkije en Cyprus:
Vooral in het westen van Turkije aan de
wisselvallige kant met van tijd tot tijd
een regenbui. Maxima ongeveer 18 gra-
Duitsland:
Vandaag rustig weer met soms wat zon
en op de meeste plaatsen droog. Morgen
een aantrekkende oostelijke wind, meer
bewolking en vooral in het zuiden kans
op sneeuw. Overdag meest lichte vorst.
Zwitserland:
In het algemeen veel bewolking en op
beide dagen van tijd tot tijd sneeuw, in
Tessin in de dalen misschien regen.
Maxima van +4 graden rond Locarno tot
iets onder nul in het noorden en westen.
Oostenrijk:
Meest bewolkt en vooral aan de zi
flank van de Alpen van tijd tot
sneeuw. Overdag meest lichte vorst.
Vandaag rustige weer en overwegf
droog weer. Morgen een aantrekker
oostelijke wind, vrij veel bewolking er
het zuiden kleine kans op wat snee
Overdag lichte, soms ook matige v<
Tsjechië en Slowakije:
Eerst rustig weer. In de loop var
daag een aantrekkende oostelijke
veel bewolking en een kleine kans
sneeuw. Overdag meest lichte vorst.
Hongarije:
In het algemeen veel bewolking er
beide dagen sneeuw. Middagtemper;
ren enkele graden onder nul.
DONDERDAG 28 DECEMBER 1995
Zon- en maanstanden
Zon op 08.48 Zon onder 16
Maan op 12.06 Maan onder
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 08.15 20.34 07.48 20
Laag 03.35» 16.15 03.16 15
Weerrapporten 27 december 07 u
Deelen
Eelde
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Twente
Maastricht
AJhene
Barcelona
Berlijn
Bordeaux
Cyprus
Klagenfurt
Kopenhagen
Luxemburg
Los Angeles
New Orleans
New York
