André Rieu lacht
om de 'intuelen'
Al Dente slaagt in opzet
Geen kunstuitleen
voor Leidse jeugd
Filmfestival Rotterdam kijkt terug en blikt vooruit
Cultuur Kunst
naOndanks sociale druk
toch creatieve jazz
Barend Middelhoff
A Chorus Line in Breda
Rodin trok al
150.000
bezoekers
CHEF «GEKT MSSEK O"! MMJ1I
1TUSSEN
Kerst Kitsch
(5)
Llbaar zit hij dan, de kerstman. In zijn chocoladeschuitje. Zijn baard
je zal wel van witte chocola zijn. Erg fraai staat dat kingewas hem
fiiet. Maar alles wat goeds brengt, moet kennelijk een baard heb-
ben: Jezus, sinterklaas en dus ook de kerstman. Wat is dat toch? Te-
h^enwoordig worden mannen met baarden als softies beschouwd,
n J/roeger, toen de philishave nog niet zijn ronkende geluid in de
ir vroege morgen liet horen, waren die mannen juist woest en uiter-
ptnate mannelijk.
;eli
ht
Maar goed. Daar zal de dame die deze zoete kerstman naar haar
vejnond brengt niet om malen. Die denkt alleen: hoe zal dat kleine
us tnoompje smaken? Maar wacht eens: is dit niet een beeld van de
capannenverslindende vrouw, de belle dame sans mercie 'zoekende
i bns te verslinden'? Ach, nee. Gewoon een onschuldig genoegen.
Een bonbonnetje hier, een chocolaatje daar. Maar kijk uit, dames,
ïlhelk pondje gaat door het mondje. Mijn tante Coba kon het woord
o\bonbons niet goed uitspreken. Ze had het altijd over 'beboms'.
onIZijn er nog beboms', vroeg ze dan aan mijn oom. En ja, die waren
ij ?r altijd in overvloed. Mijn tante Coba is er zo dik van geworden dat
rtmte haar etensbord gewoon op haar borsten kon zetten. Dat was me
een etage daarboven!!
mn
rssll
cees van hoore
Df°TO'
hielco kuipers
leiden herman joustra
Er komt geen kunstuitleen voor
kinderen in Leiden. Volgens
burgemeester en wethouders is
het idee aardig, maar kleven er
in de praktijk te veel nadelen
aan. Onderzoek bij andere in
stanties in Nederland die kunst
uitlenen aan kinderen heeft uit
gewezen dat daarvan slechts
mondjesmaat wordt gebruik ge
maakt. De inkomsten vallen
dan ook sterk tegen, terwijl de
kosten van het opzetten van
een dergelijke collectie veel ho
ger liggen.
E. Snelders (D66) diende bij
de begrotingsbehandeling van
1990 al een motie in voor het
instellen van zo'n kunstuitleen
voor kinderen, die door de ge
meenteraad werd aanvaard.
AKO pest terug
inet verkoop cd's
den haag gpd
Hoewel de motie volgens het
college niet goed in praktijk kan
worden gebracht, blijft 'de
geest' ervan bewaard door de
kinderen op een andere manier
in aanraking te brengen met
kunst.
De gemeente wil bijvoorbeeld
speciale tentoonstellingen voor
kinderen houden in het Cen
trum voor Beeldende Kunst aan
de Hooglandsche Kerkgracht.
Ook zal er vanaf juli volgend
jaar een jeugdbus langs de
scholen rijden, om beeldende
kunst onder de aandacht van de
scholieren te brengen. Daar
naast zal onder meer een van
de rekken in het Centrum voor
Beeldende Kunst worden ge
vuld met kunstwerken waarvan
wordt gedacht dat die de kinde
ren aanspreken.
De boekwinkelketen AKO
pakt de muziekwinkelgroep
van Free Record Shop terug.
Free Record Shop opende
vorige week een aanval op de
vaste prijzen van boeken.
AKO slaat nu terug met
goedkope cd's. Overigens
heeft de rechter de boe-
kenstunt van Free Record
Shop al verboden.
AKO heeft zijn actie aange
kondigd in advertenties die
veel lijken op die waarmee
Free Record Shop boeken uit
de top-10 voor bodemprijzen
aanbood.
Omgekeerd kan Free Re
cord Shop geen beroep op de
rechter doen om AKO ervan
te weerhouden cd's tegen
minimale prijzen te verko
pen. Er bestaan geen regels
die dergelijke stunts met cd-
prijzen verbieden.
recensie ken vos
,l]n|_
in I
Ejulfcoed, de markt wordt over
itroomd door musici van hei
'onservatorium die technisch
{lobaal twee keer zo goed spe
en als de gemiddelde jazz-vete
aan van twintig jaar geleden,
telfs als we de economische
lindernissen achterwege laten,
lan doet het kwartet nog een
toeie gooi naar de top van de
Europese podia die zoeken naar
azz-acts van bovengemiddelde
djwaliteit.
leel
eet Zoals contrabassist Joris
- efeepe weet van zijn tournees
rdenet Don Braden is er een gewil-
ozdge, meer consumptiekrachtige
zenluropese markt voor pittige
cerazz van na de jaren zestig. Het
triprobleem is eerder dat de me-
ldia het nagelaten hebben om
t rejet publiek voor te schotelen
vajat er na Ellington en Basie nog
chtets anders is gebeurd.
Het kwartet van Middelhoff is
gelien typische vertegenwoordiger
zcfan de jazz in de jaren negentig,
varivaarin geen in isolatie ontwik-
)3,7felde experimenten, maar een
haerwaardering van de jazz als
ereemensmelting van kunstmu-
ttieiek en de technieken van pop-
I2,5fiuziek leidraad is. "Dit heeft tot
en soort neo-traditionele jazz
jeleid die het vooral zoekt in
en nieuwe combinatie van
limp-jazz en bebop die we nu
Is postbop kennen.
Langharige charmeur vanavond in Leidse Groenoordhallen
=Els Bongers
irijivalt flauw in
"voorstelling
van Phantom
^ggscheveningen anp
22-9®E1s Bongers, hoofdrolspeel-
^ggSter in de musical Phantom
of the Opera, is tijdens de
ia9»/oorstelling van gisteren
i9-95flauwgevallen. Na een onder-
1095breking van tien minuten
**3verd ze vervangen door Ma-
79^ika Lansen. Bongers speelt
s'gjjn de musical Christine Daaé,
7.75tegenspeelster van het
s-9$pook.
6 95 Bongers stortte na de pau-
g^e in tijdens een scène die
49^ich afspeelt op het kerkhof.
4S^Jet publiek in het weer uit-
4.91'erkochte Circustheater in
3-9$cheveningen had tfrij snel
39^loor dat er iets fout ging,
g^nede omdat de hoofdrol
speelster nogal hard met
haar hoofd het podium raak
te. Lansen is in de cast van
zusje musical de zogenaamde
16Jbnderstudy van Bongers.. zeg
1^naar de tweede vervangster.
a9« Het Spook van de Opera is
5351e succesvolste musical die
4.9öoit in Nederland is ge
speeld. Sinds de verbouwing
ran het Circustheater draait
59^e voorstelling onafgebro
ken, vanaf augustus 1993. In
ötaal hebben ongeveer an-
Jerhalf miljoen mensen het
24.9)pel dat handelt over een
197*pook in de Parijse opera ge
zien. De opvoering van het
6|jtuk van producent Joop van
Sen Ende is nog tenminste
^jot juni te zien in Schevenin-
^Hen.
In het najaar van 1996 be
rkenfint in hetzelfde theater on-
urinler dezelfde producent de
«dfrusical 'Miss Saigon' te lo-
APK,t,n
Middelhoff is met zijn kwartet
nog een stap verdergegaan, zo
dat de tenorsaxofonist met gita
rist Anton Goudsmit (op een
soms onverwacht agressieve gi
taar) zowel intellectueel als
emotioneel bevredigende mu
ziek maakt die ook in informele
situaties gehoord mag worden.
Gelukkig kunnen we aan deze
qua vorm herkenbare en plooi
bare eigen composities van
Middelhoff het qua bekkenwerk
kleurrijke spel van drummer
Joost Kesselaar en het ontspan-
nenw spel van Joris Teepe
(contrabas) een extra dimensie
toevoegen.
Het nu goed ingespeelde
kwartet trekt zich niets aan van
de 'echte Jazz' en is meer geïn
teresseerd in een verbinding
van de bop met de vrijheid van
expressie die we van Sonny Rol
lins en Miles Davis kennen. Al
tijd frustrerend is de omstan
digheid dat in de Burcht meest
jonge studenten zich daar ver
zamelen - de toegang is gratis -
om zo luidruchtig mogelijk hun
problemen van zich af te pra
ten. In zulke situaties heeft het
geen zin meer om oorspronke
lijke bewerkingen van standards
en eigen, flexibele versies van
bekende conventies na te jagen
en het Barend Middelhoff
Quartet begreep dat aan het
eind van de avond blijkens hun
gemakzuchtige toegift. Mooi
dat ondanks de sociale druk
toch nog creatieve en spannen
de jazz gemaakt wordt.
De afsluiting van de jaarlijkse Uit-Markt in Amsterdam
eind augustus liep ongevraagd uit op een glorieuze over
winning voor André Rieu. De culturele elite, of wat daar
voor doorgaat, had zich massaal verzameld voor het po
dium op het Museumplein om traditiegetrouw de klan
ken van het Koninklijk Concertgebouworkest de oren te
laten strelen. De musici wisten de meute moeiteloos tot
meezingen en meedeinen te bewegen. Want iedereen
bleek de melodie van 'The Second Waltz' van Sjostako-
witsj te kennen.
Nog niet zo lang geleden was
hij uiterst voorzichtig in het
zoeken naar woorden om zijn
gevoelens over zijn lievelings
muziek openbaar te maken,
misschien wel gespeelde be
scheidenheid. Een beetje bang
om van onder uit de zak te krij
gen van de betweters, de men
sen met de juiste smaak. De 'in
tuelen', zoals Rieu ze noemt.
leiden john stael
André Rieu was er niet zelf bij
die avond, hij moest elders in
het land optreden, maar kan er
wel vreselijk om lachen. Bij toe
val was hij vorig jaar tegen de
wals van de Russische compo
nist eigenlijk een onbekend
werk aangelopen en zo onder
de indruk geraakt dat er een
single van werd gemaakt. Niet
lang daarna zong half Neder
land het deuntje mee.
Het werd het begin van een
indrukwekkende opmars van de
langharige Limburgse charmeur
die nog niet zo lang geleden te
vergeefs deuren bij omroepen
en platenmaatschappijen plat
liep met de vraag of ze hem als
jeblieft een kans wilden geven.
Maar de heren hadden aanvan
kelijk geen boodschap aan Ri-
eu's jongensdroom, klassieke
muziek heel dicht bij de men
sen' brengen. De Maastrichte
naar was niet eens verbaasd dat
ze hem niet serieus namen, zo
zat die culturele wereld nu een
maal in elkaar.
Top-tien
Maar inmiddels heeft de 46-ja-
rige 'Stehgeiger' alle schroom
van zich afgeschud. Want hij is
de man die dit jaar een nieuw
record heeft gevestigd door van
zijn cd 'Strauss Co' maar liefst
750.000 exemplaren te verko
pen. Daarmee is hij de enige
Nederlandse artiest in de top
tien van meest verkochte al
bums aller tijden. Zelfs The
Beatles of Michael Jackson heb
ben dit in ons land nimmer we
ten te bereiken.
En met zijn laatste cd 'Wiener
Melange' gaat het ook al ra
zendsnel en zal hij de eerste va
derlandse artiest zijn die in een
jaar tijd meer dan een miljoen
platen heeft verkocht. Een jaar
waarin het succes nauwelijks
nog te meten is. Met als absolu
te doorbraak het optreden van
Rieu tijdens de rust van de voet
balwedstrijd tussen Ajax en
Bayem München. Misschien
wel de grootste reclamespot die
een artiest zich kan voorstellen.
Sindsdien behoren de Rieu-
deuntjes tot het vaste Ajax-re-
pertoire.
Rieu heeft inmiddels iets van
zijn schroom afgegooid. Hij
mag nu zelfs af en toe graag een
kat uitdelen aan die mensen die
het allemaal maar niks vinden
wat hij doet. „Het mag van die
intuelen niet gezellig zijn, hè.
Zij willen liever zelf bepalen wat
goed is voor het publiek. Maar
ik speel voor uitverkochte zalen.
Elke avond opnieuw. En dat al
lemaal zonder een cent subsi
die."
Zendingsdrang
Rieu ziet zichzelf als een brug-
gehoofd tussen klassieke mu
ziek en het grote publiek. Daar
zit misschien wel enige zen
dingsdrang achter, geeft hij
schoorvoetend toe. „Ik ben wei
eens bij zo'n modern program
ma geweest, van die ontoegan
kelijke muziek, voor tien men
sen in de zaal. Vreselijk, dan
vroeg ik me wel eens af of ik gek
was."
Na zijn opleiding aan het
Brussels conservatorium kon hij
terecht bij het Limburgs Sym-
phonie Orkest, waar Rieu senior
breda Een auditie is het uitgangspunt van de musical 'A Chorus Line', een klassieker die in 1975 te New York de première beleefde. De show
behoort tot de langstlopende produkties die ooit op Broadway stonden. De musical is nu in Nederland te zien, als onderdeel van een Europese
theatertournee. Van 9 t/m 13 januari staat 'A Chorus Line' in het Chassé Theater in Breda. foto roland lorente
André Rieu: „Ik ben weieens bij zo'n modern programma geweest, van die ontoegankelijke muziek, voor tien
mensen in de zaal. Vreselijk. foto pr
dirigent was. Maar de jonge Ri
eu vond het orkest te eentonig,
wat saai en het verdiende niet
zo goed. „Ook niet onbelang
rijk," lacht Rieu. Dus richtte hij
het Maastrichts Salonorkest op
waarmee Rieu een gat in de
markt ontdekte. Een klein or
kest met leuke gezellige stukken
muziek. I let publiek genoot.
„Het leek wel of de mensen er
op zaten te wachten. Want het
valt niet mee hoor, die stijve
concerten waar iedereen een
beetje verkrampt naast elkaar
zit, nooit precies wetend wan-
neeer er geklapt mag worden."
Bij Rieu mag gedanst worden.
„Graag zelfs."
Met de oprichting van het Jo-
hann Strauss Orkest zette Rieu
de laatste stap naar wat later
zijn grote succes zou worden.
Een orkest waarin naast de in-
trumenten ook ruimte was voor
veel glitter: mooie jurken en al
tijd een fraai podium.
Rieu begrijpt niets van de kri
tiek dat hij de muziek van
Strauss te grabbel gooit: „Johan
Strauss schreef zijn walsen niet
voor de concertzaal maar voor
gezellige bijeenkomsten en
leesten, waar gedanst en mee
gezongen werd".
André Rieu en het Johan
Strauss Orkest vanavond in de
Groenoordhallen, Ix'idcn, aan
vang 20.00 uur, er zijn nog en
kele kaarten aan de zaal ver
krijgbaar.
toneel
recensie susanne lammers
Voorstelling: Jozef in Dothan naar Joost
van den Vondel Door Toneelgroep Al
Dente. Regie Jos Nijhof Gezien 21/12,
Theater De Ware Liefde, Kagerstraat 1,
Leiden Nog te zien: 22 en 23/12, aldaar
Toneelgroep Al Dente is jong en
voor geen Ideintje vervaard. Vo
rig jaar debuteerde de groep
met 'De Kale Zangeres' van Io-
nesco, dit jaar zette men een
Vondel op het programma. 'Jo
seph in Dothan' is niet bepaald
Vondels meest toegankelijke
stuk. Het is een diep-christelijk
drama waarin Vondel een ver
gelijking trekt tussen Joseph en
Christus, allebei redders die
zich buigen naar Gods wil en zo
het goddelijke heilsplan voltrek
ken.
Jozef komt namens zijn vader
Jakob eens informeren hoe het
zijn broers, die ver van huis de
kudden weiden, vergaat. Maar
zij kunnen Jozef, het arrogante
lievelingetje van pa, helemaal
niet zetten en besluiten zich
van hem te ontdoen. Sommige
broers gaat broedermoord te
ver en daarom besluiten ze
eerst hem in een put te laten
'verrekken' en vervolgens hem
als slaaf aan Arabische hande
laars te verkopen.
Voor de meeste moderne toe
schouwers is het wat moeilijk
zich hier met Gods raadsbesluit
te verzoenen, en Al Dente reikt
hun dan ook de hand door het
verhaal van Jozef en zijn broers
puur op te vatten als een fami
lietragedie. Maar door die op
vatting wordt het gruwelijke ge
drag van Jozefs broers eigenlijk
nog onaanvaardbaarder.
Al Dente verdient
voor zijn moed om juist dit stuk
te spelen: dat beseffen ze zelf
ook. Niet voor niets citeert men
in het programmaboekje uitda
gend Marden Berendse, die be
weert dat Joseph in Dothan'
het saaiste Nederlandse stuk is
dat ooit geschreven is. Al Dcn-
tes bewerking van het stuk is
echter ook zonder meer de
amsterdam anp
De 25e editie van het International
Film Festival Rotterdam kijkt met de
vertoning van het volledige program
ma van het eerste festival terug naar
het verleden en blikt met het onder
deel Exploding Cinema zo ver mogelijk
vooruit in de wereld van internet, cd-
rom en computerspellen. De jubileu
meditie speelt zich van 24 januari tot
en met 4 februari af in zevenden zalen,
waar in totaal ongeveer 180 speelfilms
en een groot aantal documentaires en
korte films worden vertoond.
Het hoofdprogramma bestaat uit
ruim 110 speelfilms. Daaruit worden er
ongeveer veertien geselecteerd die
kunnen meedingen naar de drie Tiger
Awards voor nieuw filmtalent, de prij
zen van elk 10.000 dollar die vorig jaar
voor het eerst zijn uitgereikt.
Bij die selectie zit de Nederlandse
film Marie Antoinette is not dead van
Irma Achten. Overigens is de Neder
landse speelfilm waarschijnlijk met
niet meer dan een viertal speelfilms op
het festival vertegenwoordigd, zei di
recteur Emile Fallaux gisteren op een
persconferentie in Amsterdam.
De reconstructie van het eerste festi
val in 1972 omvat ruim veertig films.
Zij worden behalve in Rotterdam ook
in het Filmmuseum in Amsterdam
vertoond (25 januari tot en met 28 fe
bruari).
Het programmaonderdeel Exploding
Cinema speelt zich af in het uitgaans
centrum Nighttown. Daar kunnen be
zoekers experimenteren met internet,
computergames en andere interactie
ve media. Er worden voorts films ver
toond waarbij digitale technieken cen
traal staan.
Speciale aandacht besteedt het festi
val aan de filmproduktie in de Me-
kong-landen Vietnam, Thailand, Cam
bodja, I.aos en Birma en aan de dit jaar
overleden eigenzinnige Japanse filmer
Kumashiro Tatsumi. Negen van zijn
belangrijkste werken worden vertoond.
Ook zal er een aantal voorbeelden van
de recent sterk opgeleefde Braziliaanse
cinéma te zien zijn. Fallaux noemt het
opvallend dat er op het festival rond de
25 30 films worden gepresenteerd die
over films en filmmaken gaan.
Voor Emile Fallaux wordt de jubileu
meditie het laatste festival dat hij als
directeur meemaakt. Over zijn opvol
ging hult het festivalbestuur zich nog
in stilzwijgen. Fallaux heeft eerder
vastgesteld dat het evenement
enigszins uit zijn krachten is gegroeid,
onder meer door de bezoekersaantal
len die ruim boven de 200.000 liggen.
Hij voelt er overigens niet voor het
aantal films te gaan beperken. „Het
moet zijn als de onoverzichtelijke
jungle van de stad waar je in de kroch
ten van het festival je eigen ontdekkin
gen kunt doen", aldus Fallaux. Wel
worden de faciliteiten voor het publiek
verbeterd, zodat de grote bezoekers
stromen beter worden opgevangen.
moeite waard. I let décor is ade
quaat en fantasievol, er is spra
ke van een aantal mooie regie
vondsten en men acteert be
hoorlijk. De strijd van de broers
onderling en met het eigen ge
weten wordt door het lijfelijke,
haast agressieve acteren op de
toeschouwer overgebracht. En
de kwaadaardige manier waar
op Maartje Scnoorl sigaretten
rookt, is absoluut een beziens
waardig, haast adembenemend
aspect van de voorstelling.
Een duidelijk minpunt is het
gebrek aan karakterontwikke
ling: vorm en kleur van de per
sonages staan al bij het begin
van het eerste bedrijf vast en
daarin wordt niets veranderd of
genuanceerd. De slechten zijn,
overigens prachtig, oerslecht en
blijven dat. De weifelaars doen
niet veel anders dan twijfelen
en de held is eigenlijk willoos.
Desalniettemin is Al Dente ge
slaagd in zijn opzet: een oudtes
tamentisch verhaal in al zijn
gruwelijkheid eigentijds aan
schouwelijk maken.
den haag/laren anp
De belangstelling voor de Ro-
din-tentoonstelling is groot. De
expositie in het Singermuseum
in l.aren en het Paleis in Den
Haag trok gisteren de 150.000e
bezoeker. In de dépendance
van het Haags Gemeentemuse
um is sinds begin oktober het
vroege werk te zien. Ook ban
gen daar zijn aquarellen.
