Ziekenhuis moet termijn
van operatie garanderen
Basis huidige economie dateert van vóór Gouden Eeuw
Binnenland
Ontdek de
verborgen wereld op
Schiphol Plaza.
'Incestzaak kantonrechter
kent louter verliezers
Kerstboom mee naar Bosnië
Ruziënde boerenorganisaties ieder voor zich in actie
_gATER
TERDAG 9 DECEMBER 1995
Al.'.rmren NcJtfil.viils P.-rsbuu-
erde Per* Diensten
"Ik wil Bolletje op een eitje
sneek Bij het pakstation Bakker en Zonen in Sneek zijn gisteren
de eerste met reclame bedrukte eitjes 'van de pers' gerold. De
firma is het eerste bedrijf dat reclame maakt met een stempel op
eieren. Het idee om de eieren te bedrukken met reclameteksten
is afkomstig van de Europese Commissie in Brussel. Het pro-
duktschap voor vee, vlees en eieren heeft positief gereageerd op
het voorstel van de commissie, en verwacht dat veel bedrijven
reclame op eieren willen maken. foto anp peter wouda
Schmitz mag Somaliërs terugsturen
zwolle-denhaag» Staatssecretaris Schmitz (justitie) mag Somali
sche vluchtelingen naar hun land terugsturen. Dat hebben de
presidenten van de Vreemdelingenkamers in Nederland gisteren
bepaald. Somaliërs maakten bezwaar tegen uitzetting. Zij willen
hun bezwaar- of beroepschrift hier afwachten. Volgens de magi
straten laat de politieke en mensenrechtensituatie in Somalië
wel wat te wensen over, maar dat geldt niet voor de algehele si
tuatie in dat land. Voor hen die terug moeten naar gebieden die
nog onveilig zijn, zoals de hoofdstad Mogadishu, kan een uit
zondering worden gemaakt.
Schokland op erfgoedlijst
parus Unesco, de VN-organisatie voor onderwijs en cultuur,
heeft gisteren in Parijs besloten het voormalige eiland Schokland
in de Noordoostpolder op te nemen in de Werelderfgoedlijst.
Het is de eerste keer dat een Nederlands monument daarin
wordt opgenomen. De Werelderfgoedlijst bestaat uit objecten
van 'uitzonderlijke universele waarde'. Staatssecretaris Nuis van
cultuur had Schokland vorig jaar voorgedragen omdat het een
fysieke herinnering vormt aan de algemene strijd tegen het wa
ter en daarvan een concreet symbool is.
Eerste nieuwe Groene Boekje
den haag Het eerste exemplaar van de Woordenlijst Nederland
se Taal, beter bekend als het Groene Boekje, is gisteren in Den
Haag aangeboden aan staatssecretaris Nuis (cultuur). Nuis is
voorzitter van het comité van ministers van de Nederlandse
Taalunie. De officiële woordenlijst, zoals de Nederlandse Taal
unie die heeft vastgelegd, omvat ruim 110.000 woorden. Volgens
de Taalunie zijn de voornaamste inconsequenties uit de oude
Woordenlijst (van 1954) verdwenen. Aan de nieuwe lijst zijn
60.000 woorden toegevoegd. Uiterlijk 1 september 1997 zal de
nieuwe spelling in Nederland en Vlaanderen wettelijk worden
ingevoerd.
Supersnelle veerboot naar Harwich
hoek van holland» Bij de Stena Line wordt volgende week beslo
ten of op de verbinding Hoek van Hollaftd-Harwich een super
catamaran wordt ingezet. Dat vaartuig zou voor de overtocht
drie uur nodig hebben. De huidige schepen doen er zes a acht
uur over. Bij de Stena Line komen volgend jaar en in 1997 vijf
catamarans van het HSS-concept (High Speed Seaservices) in de
vaart. De snelle schepen zullen alle faciliteiten van de veerboten
hebben.
Twintig miljoen tekort bij aanleg dijken
Maastricht De provincie Limburg komt twintig miljoen gulden
tekort om de volledige aanleg van dijken en kades langs de Maas
te financieren. Minister Jorritsma (verkeer en waterstaat) die
daarvoor dit jaar 155 miljoen glilden uittrok, heeft gedeputeerde
Schrijen al laten weten, niet met meer geld over de brug te ko
men. Schrijen verwacht dat de beide Limburgse waterschappen
juridische procedures tegen de provincie zullen aanspannen om
de twintig miljoen gulden betaald te krijgen.
Hulporganisaties blijven in Rwanda
den haag/Kigali Nederlandse hulporganisaties kunnen blijven
werken in Rwanda. Dit hfeft Memisa in Rotterdam te horen' ge
kregen van het Rwandese ministerie van rehabilitatie en integra
tie. De Rwandese regering gelastte woensdag 38 Westerse hulp
organisaties hun activiteit te staken. Onder de getroffen organi
saties zijn de Franse en Zwitserse afdelingen van Artsen zonder
Grenzen, Care-Australia en Médecins du Monde. De VN hebben
verontwaardigd gereageerd op de'uitwijzing' van de hulporga
nisaties.
Notarisklerken in actie voor CAO
aagtekerke De Bond van Medewerkers in het Notariaat (BMN)*
houdt vandaag een protestmanifestatie voor een betere collec
tieve arbeidsovereenkomst. Bond en de Koninklijke Notariële
Broederschap (KNB) steggelen al geruime tijd over modernise
ring van de CAO. Tot groot ongenoegen van de bond wil de KNB
een deel van de medewerkers (boven een jaarsalaris van 75.000
gulden) uitsluiten van de salarisverhogingen volgens de CAO.
Horeca: Van der Valk terecht gestraft
den haag Een meerderheid van de horeca-ondernemers (58
procent) meent dat de familie Van der Valk terecht hard is ge
straft door de rechtbank in Den Haag. Dit blijkt uit een enquête
van bureau Lenting Partners uit Nijmegen dat is uitgevoerd in
opdracht van het vakblad Missets Horeca. Volgens de onderne
mers zijn de Van der Valken 'bewust fout geweest' en 'is ons
rechtsysteem er niet voor niets'. Desondanks wensen veel colle
ga's de Van der Valks succes met het hoger beroep.
De Hidden World is een IJslands Kerstsprookje
vol elfjes, trollen, reuzen en kerstmannen. Van
10 december tot 3 januari zijn ze op Schiphol
Plaza. De winkels zijn alle dagen open, dus ook
op 23,24,25.26,31 december en I januari. En
bij besteding van minimaal 25,- in één van de
winkels krijgt u een parkeercheque voor I uur
gratis parkeren. Vraag uw winkelier naar de SCl-ltfHOL
voorwaarden. PLAZA
Je wïnRelt er werelds.
Iedere dag geopend van 7.00 - 22.OO uur.
Borst: 'Patiënt die te lang op wachtlijst staat in ander ziekenhuis onderbrengen
almelo ••gpd
Ziekenhuizen moeten met patiënten afspreken hoe lang
ze op de wachtlijst komen te staan. Ziet het ziekenhuis
aankomen dat het die afspraak niet waar kan maken, dan
moet het voor de patiënt naar een plek zoeken in een an
der ziekenhuis om de belofte na te komen. Minister Borst
van volksgezondheid wil met de artsenorganisatie KNMG
gaan praten over zo'n systeem van wachtlijstgaranties. In
Zweden werkt dat al.
rijswuk anp
Wachtlijsten zijn een heikel on
derwerp in de gezondheidszorg.
Sinds jaar en dag roepen spe
cialisten, ziekenhuizen, patiën
ten en overheid dat er iets aan
gedaan moet worden. Specialis
ten en ziekenhuizen zoeken de
oorzaak van de lange wachtlijs
ten doorgaans in gebrek aan
geld. Meer geld en dus meer
specialisten zouden de wacht
lijsten drastisch verkorten. Mi
nister Borst ziet meer in verbe
tering van de doelmatigheid en
effectiviteit.
Bijkomend probleem is ook
dat de wachtlijsten 'vervuild'
zijn en vaak ondoorzichtig. Een
lange wachtlijst wil niet per se
zeggen dat een patiënt lang
moet wachten. Een aantal zie
kenhuizen voegt iedere nieuw
aangemelde patiënt toe aan de
lijst. Tegelijkertijd hoeft een
korte wachtlijst niet in te hou
den dat de patiënt snel wordt
geholpen. Een korte lijst kan
even goed betekenen dat het
ziekenhuis alleen spoedeisende
gevallen heeft genoteerd.
Het komt ook voor dat in het
ene ziekenhuis mensen maan
den moeten wachten voor een
nieuwe heup terwijl in een zie
kenhuis verderop het een kwes
tie van weken is.
Borst pleit al langer voor een
uniforme registratie van wacht
lijsten. Op die manier krijgen
patiënten ook een reëel beeld
van de zorg die in hun regio be
schikbaar is. Ook kunnen de
oorzaken beter worden achter
gehaald, waarmee ziekenhuizen
vervolgens het probleem van de
wachtlijsten zelf kunnen aan
pakken.
Het enige spoor van emotie was
de omhelzing van zijn vrouw.
Dat gebeurde gistermiddag op
de gang, direct nadat de 51 -jari
ge Almelose kantonrechter door
de rechtbank was vrijgesproken
van incest met zijn vier doch
ters. Daarna nam de magistraat
minzaam glimlachend de felici
taties van vrienden en kennis
sen in het gerechtsgebouw in
ontvangst.
Wat restte was terughou
dendheid. „Want van winst of
verlies, is in deze trieste zaak
geen sprake, daarvoor zijn er te
veel mensen beschadigd", zei
advocaat mr. M.H.M. Boek
horst. De raadsman was geluk
kig met de uitspraak dat de ten-
lastegelegde feiten tegen zijn
cliënt niet wettig en overtui
gend bewezen zijn. De recht-
rijswuk-eindhoven» Sergeant-majoor Van der Horst neemt
op de vliegbasis Eindhoven afscheid van zijn dochtertje. Hij
zal de feestdagen niet bij zijn familie doorbrengen en ver
trok daarom gisteren met kerstboom en al richting Bosnië.
Van der Horst zit in het eerste toestel, een Hercules C-130
van de Koninklijke Landmacht, dat vanaf de Italiaanse
vliegbasis Rimini gaat opereren in het kader van de interna
tionale vredesmacht in Bosnië (IFOR).
De regering heeft besloten ruim tweeduizend militairen
ter beschikking te stellen voor IFOR, de vredesmacht die
toe gaat zien op de uitvoering van het vredesakkoord in
Bosnië. De militairen gaan in beginsel voor de periode van
een jaar, aldus premier Kok. Kok noemde als belangrijkste
argumenten voor het kabinet om nu tot deelname te be
sluiten, het feit dat er een vredesakkoord voor Bosnië is en
dat vele landen op ruime schaal aan de in totaal 60.000
man tellende vredesmacht meedoen.
foto anp marc bolsius
Transportbedrijven dreigen boeren met kort geding
den haag gpd
Ondanks het uiteenvallen van
het landelijke comité tegen het
mestbeleid werden gisteren op
veertien plaatsen toch 'sponta
ne' acties gehouden door boze
boeren. Met tractoren werd net
als de dagen ervoor over secun
daire- en snelwegen gereden,
onder begeleiding van de poli
tie. De acties werden vooral ge
voerd in de provincies Utrecht,
Limburg, Brabant en Overijssel.
De drie in het landelijke actie
comité verenigde organisaties
hebben zo'n onenigheid over de
wijze van actievoeren, dat ze de
samenwerking hebben stopge
zet.
Nu de drie organisaties niet
meer met elkaar door één deur
kunnen, gaan ze vanaf maan
dag ieder voor zich actie onder
nemen. Of en welke acties er
komen, is afhankelijk van de
discussie in de Tweede Kamer
die dan plaatsvindt. Gaat de
meerderheid van de kamerle
den akkoord met het voorge
stelde mestbeleid van de minis
ters Van Aartsen en De Boer
dan gaan de boeren opnieuw de
straat op.
De grote manifestatie van
daag bij de Veemarkthallen in
Utrecht wordt nog wel door de
gezamenlijke comités gehou
den. In Utrecht worden naast
duizenden boeren vooral verte
genwoordigers uit de veevoerin-
dustrie en slachterijen ver
wacht. Die komen in groten ge
tale met vrachtwagens. Het
Korps Landelijke Politiedien
sten Driebergen zet extra perso
neel en een helikopter in om
een en ander in goede banen te
leiden.
Intussen zijn de transportbe
drijven de acties van de boeren
meer dan zat. Transport en Lo
gistiek Nederland CTLN), met
zevenduizend bedrijven de
grootste ondernemersorganisa
tie in het beroepsgoederenver-
voer, dreigt met een kort geding
als de boeren na het weekeinde
doorgaan met hun acties. De
actiecomité's worden dan ver
antwoordelijk gesteld voor de
'tonnen schade' die de trans
portbedrijven dagelijks lijden
door de boerenacties.
Het ultimatum dat TLN de
actiecomité's gisteravond heeft
gesteld, loopt morgen om mid
dernacht af. Gok heeft TLN in
een expresbrief aan de minis
ters Dijkstal (binnenlandse za
ken) en Sorgdrager (justitie) ge
vraagd om sneller en adequater
op te treden tegen acties op de
openbare weg.
bank betitelde de verklaringen
van de kinderen onder meer als
'minder betrouwbaar', 'kenne
lijk onjuist', terwijl ze ook 'te
weinig details bevatten'.
De incest zou in de periode
juli 1993 tot en met de Kerst van
1994 hebben plaatsgevonden.
De dochters waren toen tussen
de vijf en zeventien jaar oud. De
raadsman schreef de beschuldi
gingen tijdens de behandeling
van de zaak toe aan de sfeer van
haat en nijd die ontstond door
de echtscheiding van de kan
tonrechter in 1985.
Verwacht wordt dat de officier
van justitie, die vier jaar eiste te
gen de verdachte, hoger beroep
aantekent tegen de vrijspraak.
Scanner 'ruikt'
het miniemste
spoortje drugs
katwijk 9 gpd
Er zit vaart in de ontwikkeling
van een drug-scanner, een ap
paraatje dat snel kan aantonen
of iemand drugs vervoert of
heeft gebruikt. In Katwijk is gis
teren de Ion-scan geïntrodu
ceerd. Het apparaatje is in staat
binnen vijf seconden minieme
restanten drugs op te sporen die
zijn achtergebleven op bijvoor
beeld kleding, geld ol autopor
tier. De verwachting is dat de
scanner binnen afzienbare tijd
ook drugrestcn in speeksel kan
opsporen.
De huidige scan, die ongeveer
150.000 gulden kost, zuigt stol
deeltjes op en geeft razendsnel
aan of daarin sporen van drugs
aanwezig zijn. Het apparaat
werkt nog te omslachtig om op
luchthavens bruikbaar te zijn,
maar kan goed van pas komen
bij verkeerscontroles. Dat
laatste wordt steeds noodzake
lijker nu kort achter elkaar di
verse onderzoeken hebben aan
getoond dat het gebruik van
drugs in het verkeer fors toe
neemt.
Hoorzitting
over Srebrenica
kan besloten
den haag anp
Een hoorzitting over de val van
Srebrenica kan achter gesloten
deuren plaatshebben. Dat heeft
het kabinet gisteren bepaald,
liet komt daarmee tegemoet
aan de wens van de Verenigde
Naties die bij de regering op
vertrouwelijkheid hebben aan
gedrongen i iet t :i )A heeft al la
ten weten geen genoegen te ne
men met een besloten zitting,
het blijft erbij dat de bijeen
komst openbaar moet zijn.
Een meerderheid in de Kamer
wil via een hoorzitting meer
duidelijkheid krijgen over de rol
van de VN tijdens de val van de
enclave afgelopen zomer. De
Kamer wil maandag vier Neder
landse militairen horen, die
destijds sleutelposities bekleed
den in de VN-vredesmacht in
Bosnië.
Premier Kok wees er in zijn
persconferentie na afloop van
net kabinetsberaad op dat het
gaat om aanvullende informatie
bij alles dat minister Voorhoeve
(defensie) de Kamer al gemeld
heeft. Volgens hem is het niet
vanzelfsprekend is dat de Ka
mer informatie krijgt van amb
tenaren, maar moet zij die ei
genlijk via de minister moet
krijgen.
den haag marien van den bos
Het is een verhaal vol nostalgie: de meeste histo
rici zijn het er over eens dat de wortels van de
huidige wereldeconomie zijn te vinden in de Re
publiek der Zeven Verenigde Nederlanden. En
nog altijd wordt het huidige Nederland gezien als
een bolwerk van vrijhandel.
Anderhalve eeuw lang waren Amsterdam en de
andere Hollandse steden het centrum van de
wereldhandel. Aanvankelijk, in de 16de eeuw,
waren het vooral bulkgoederen als graan, hout,
zout en wijn die van hot naar her in Europa wer
den getransporteerd. Later kwamen daar de ko
loniale waren bij, terwijl de binnenlandse nijver
heid voor meer en meer toegevoegde waarde
ging zorgen.
Dr. D. Jacobs van TNO anno 1995: „Traditioneel
zijn we sterk in' het buiktransport. Maar die ster
ke commerciële benadering, die handelscultuur,
is ook een gevaar. Namelijk dat je de goederen
meteen verkoopt als je ze kimt verkopen. We zijn
daarom minder op produktie gericht, op de con-
sumenten-maak-industrie, zoals ik dat maar
noem."
Juist bij die omslag, van bulkvervoer naar toe
passingen van de toenmalige high tech en een
uitbreiding van het assortiment met luxe, kolo
niale waren, begon wat we de Gouden Eeuw zijn
gaan noemen. Vierhonderd jaar later lijkt de dis
cussie nog maar weinig veranderd.
Nederland Distributieland, gekoppeld aan nieu
we technologie en gespecialiseerd vakmanschap,
betekende destijds ook relatief hoge lonen. En
daarmee ontstond het gevaar van concurrentie
uit lage-lonenlanden. Al was de wereld nog een
stukldeiner.
De Britse historicus Jonathan I. Israel, die van de
geschiedenis van The Dutch Republican levens
werk heeft gemaakt, kwam deze discussie al te
gen in 1609. De destijds invloedrijke 'econoom'
Willem Usselincx waarschuwde toen dat de Hol
landse industrie niet langer zou kunnen concur
reren met die in Brabant en Vlaanderen, de toen
malige Spaanse Nederlanden. In 1609 waren de
lonen in een stad als Leiden inmiddels vijftig
procent hoger dan in steden als Gent en Brugge.
Daar staat wel tegenover dat ook de belastingen
en huren navenant hoger waren.
De gevolgen waren nauwelijks anders dan van
daag de dag: protestantse Vlamingen stroomden
weliswaar om politiek-religieuze redenen
massaal naar het noorden. Schattingen lopen op
tot 100.000 tot 150.000. Met hun specialistische
kennis van verfijnd vakmanschap uit de Bour
gondische tijden leverden ze een belangrijke bij
drage aan de sterk groeiende economie ten
noorden van de grote rivieren. Later zouden nog
slromen Franse I lugenoten en Portugese joden
volgen, die hun eigen specifieke bijdrage lever
den aan de groei-economie in onze Republiek.
Voor de internationale handel, die hier later zo
veel rijkdom bracht, waren zeeschepen nodig.
Volgens Israel begon de Hollandse handels- en
vissersvloot al in de late middeleeuwen rond
het jaar 1400 fors te groeien. Van het een
kwam het ander. Door de uitvinding dat je ha
ring met zout in een tonnetje goed kon bewaren,
groeide zowel de vissersvloot als de vloot die
zout uit Portugal en Frankrijk moest importeren.
Nederland als land van handel, distributie en ef
ficiency kwam in grote lijnen al van de grond.
Door het ontwerp van het scheepstype 'de Fluit'
kon een maximum aan cargo tegen de laagste
prijs worden vervoerd. Tegen 1560 waren er al
zo'n 1.800 Hollandse zeeschepen in de vaart. Ve
netië, dat ongeveer een eeuw eerder het toppunt
van haar handelssucces beleefde, had nooit meer
dan driehonderd schepen in bedrijf.
Anno 1995 is de scheepsbouw in Nederland niet
meer echt te vergelijken met die in de Gouden
Eeuw. Of misschien toch wel? De bouwers van
buikschepen konden niet op tegen de lage-lo
nenlanden: het vlaggeschip van deze sector, hel
scheepsbouwtoncernRijn-Schelde-Verolme,
ging begin jaren tachtig op de fles.
Maar, zegt Jacobs, „ik zou daar toch niet te snel
van gaan doemdenken. Een bedrijf als IHC heeft
op het gebied van complexe baggervaartuigen de
helft van de wereldmarkt in handen. Van der
Giessen-De Noord bouwt nog altijd ferrysche
pen, in het noorden bouwen we coasters voor de
Baltische handel en luxe jachten zijn een gewild
exportprodukt. Een deel van de economie trekt
zich van die pessimistische verhalen weinig aan
en gaat gewoon door." Al zeshonderd jaar.
Zo ook andere takken van industrie. Tot in de
18de eeuw beheerste Nederland de wereldzeeën
en op technologisch gebied was het de absolute
leider van Europa. Vooral op het gebied van de
scheepsbouw, maar ook haveninstallaties, slui
zen, weefgetouwen, windmolens, klokken, tot
aan straatverlichting toe werden elders in Europa
gekopieerd.
Ook toen al verschoven de politieke en economi
sche omstandigheden. Waar de ene tak van in
dustrie achteruit holde, groeide elders een ande
re. I Iet aantal papierfabrieken aan de Zaan bij
voorbeeld groeide van vijf stuks in 1650 tol 36 in
1700.1 let aantal windmolens voor diverse doel
einden in de Zaanstreek liep in die zelfde perio
de op van 160 stuks tot 584.
De, eveneens Britse, historicus L.I lobsbawin:
„Tegen 1750 was er weinig twijfel dat als één
land de race van industrialisatie zou winnen, dat
Britain zou zijn. De Hollanders hadden zich te
ruggetrokken in de comfortabele rol van lang ge
vestigde business, de exploitatie van hun grote
financiële en commerciële apparaat, en hun ko
loniën." En niet te vergeten de schade die was
opgelopen tijdens vier handelsoorlogen met die
zelfde Britten.
De twee eeuwen die volgden, was Nederland
geen leider meer op het Europese en later op het
mondiale niveau. Maar wel een vooraanstaand
'volger'. Dat is het nog steeds. In de diverse ver
gelijkingen van concurrentiekracht tussen lan
den belandt Nederland mondiaal steevast en
met gemak in de top-10 en binnen Europa in de
top-3. Alleen Duitsland en Zwitserland halen
doorgaans 'net' iets betere cijfers.
Dit is het laatste deel van een serie over de Ne
derlandse economie. De eerste drie afleveringen
stonden in de krant van 6, 7 en 0 december.
