Sints botten rusten in Italiaans roversnest
Juppé pakt supermarkten aan
Buitenland
)eksel is van
Seerput in
aak-Salinas
Irroenen verdeeld over pacifisme
6TERDAG 2 DECEMBER 1995
nte'
ikt.j
SCW
Ook in Bari staat men elk jaar op de kade - maar dan op 7 mei
STAD KATRIEN GOTTLIEB
Hxico wordt beheerst door een nieuw cor-
'j ^jtie-schandaal waarbij de familie van ex-
=°''!sident Carlos Salinas een hoofdrol
aarjelt. Paulina Castanon, echtgenote van
^Jnas' broer Raül, zit vast in de Zwitserse
"Üdstad Bern nadat zij had geprobeerd
een openstaande rekening van maar
be%t 84 miljoen dollar op te nemen.
a* °ie Zwitserse en Mexicaanse autoriteiten
!!dnben een onderzoek ingesteld naar ver-
"aerstelde verregaande betrokkenheid
laarj pai^| spinas bij drugszwendel. De 84
j^oen dollar zou afkomstig zijn van de he
ilrijkste Mexicaanse en Colombiaanse
i ^fgskartels met wie hij, zo wordt nu ge-
/"[kterd, nauwe contacten onderhield als
^j^cteur van de Conasupo (1985-1991),
ar bedrijf dat zich bezighoudt met de in-
ip van voedsel. De voornaamste activi-
Dezer dagen zingen we van een stoomboot die uit Spanje komt, maar na
vraag leert dat daar niemand van het bestaan van de goedheiligman af weet.
Spanje moet dan ook Italië zijn. Een vergissing die valt terug te voeren tot de
zestiende eeuw, toen de bewoners van de Lage Landen, zoals een ander lied
leert, de koning van Spanje eerden. De donkere moren hebben waarschijnlijk
model gestaan voor de zwarte pieten.
Sint Nicolaas ligt begraven in de Zuiditaliaanse havenstad Bari. Zijn botten
werden in 1087 door een groep Barese kooplieden en soldaten weggeroofd
uit het graf in Myra, de Zuidturkse stad waar Nicolaas in de eerste helft van
de vierde eeuw bisschop was. Ook in Bari staat men elk jaar op de kade. Niet
in december maar op 7 mei, om de glorieuze intocht van het gebeente te
herdenken. De Sint schenkt bij die gelegenheid geen kadootjes, maar wel zijn
mysterieuze, uiterst geneeskrachtige, botvocht.
BARI EELCO V.D. LINDEN
CORRESPONDENT
:n zou dit bedrijf hebben ondernomen
^Tns het bewind van zijn broer Carlos Sa-
ek toen deze president van Mexico was.
n S(je ex-president, die na het volbrengen
rca| zijn ambtstermijn is uitgeweken naar
herenigde Staten, stuurde een dag na de
(houding van zijn schoonzuster, een
«£f naar enkele vooraanstaande dagbla-
waarin hij zich distantieert van het
/\iandaal. ,,Ik was nergens van op de hoog-
schrijft Salinas daarin. Hij dringt er op
i dat zijn broer Raül gestraft moet wor-
UJ voor welke door hem begane misdaad
t -ier ook aan het licht mag komen.
V jorruptie, men zal het moeilijk toegeven,
u Mexico essentieel voor de uitvoering
W>verleving van het politieke systeem. Het
kent niet anders. In plaats van de wet
vieren in Mexico de uitvoerende macht,
-—-privileges, gunsten en invloed. Het '84
Soen dollar'-schandaal is dan ook niets
\uws. Bijna elke Mexicaanse president
üft het land geplunderd achtergelaten.
^4oed, het schandaal dat op dit moment
.Tele land in z'n greep houdt is ernstig;
vfll Salinas heeft zich schuldig gemaakt
'het witwassen van grote sommen geld.
ar welk systeem staat dit toe? In welk
z^zeem krijgt een functionaris de mogelijk-
wad zich gedurende lange tijd zo grenze-
kout te verrijken?
iagJs mosterd na de maaltijd maken ka-
f hogreden van regeringspartij PRI zich
|u ht voor stuk druk over de nu opeens ge-
1 heetste verwijdering van beide broers uit de
tij. Volgens het dagblad La Jornada werd
le Senaat ondermeer geroepen dat Sali-
:moest 'branden'. Een uitspraak, gedaan
)eel"r dezelfde partijleden die onder Caïlos
g mjïas' regering hun mond hielden en die
jst nng geen effect meer hebben op de ge-
Idelde burger die bij iedere nieuwe ont-
ing moet denken: De politiek is door en
^(corrupt.
eratifet is trouwens opvallend dat niemand
nt. gebroeders Salinas verdedigt. Zelfs tus-
de voorheen zo trouwe partijleden is er
e je,nand die het voor hen opneemt. Werd
w;Jds ooit nationaal zowel als internatio-
g iel bejubeld voor zijn radicale economi-
hervormingen die hun beslag vonden
iet NAFTA-handelsverdrag met Canada
3e Verenigde Staten en incasseerde hij
iels eredoctoraten voor zijn Salinisme,
Salinastroika; nu vertegenwoordigt hij
i orurn met ^et kwaad dat Mexico is
;edaan.
oe men het ook wendt of keert, het dek-
^'y|an de beerput is gelicht. De Mexicaanse
5 36(heid en de oppositiepartijen, zowel als
imerikaanse FBI en dejdrugspolitie DEA
15 ben aangekondigd nog veel meer
leime) verdachte bankrekeningen te
3nde&n gaan onderzoeken.
n on,l die zin staat er zeker iets te gebeuren
it land waar normaal gesproken, uitzon-
itwijlngen daargelaten, elke vorm van cor-
108|ie uiteindelijk in de doofpot terecht is
,,Kijk in hemelsnaam
uit. Voor je het weet
ben je alles kwijt".
Het is de derde keer
dat een vrouw haar
bezorgdheid toont en
het advies geeft
rechtsomkeert te ma
ken. Het oude cen
trum van Bari, in feite
de stad zoals die was
tot het begin van de
negentiende eeuw,
heeft geen beste re
putatie. Jeugdige dea
lers en tasjesdieven
heersen in dit met
wasgoed versierde la
byrint van nauwe
straatjes en pleintjes.
De gracieuze, witte
pandjes bieden van
oudsher onderdak
aan vissers, maar ook
aan sigarettensmok-
kelaars en andere
randfiguren die wor
den gecontroleerd
door de maffia van
Bari, La Rosa.
In deze wijk van
bandieten en bandie-
tjes rust San Nicola,
ofwel Sint Nicolaas.
Hij is de bescherm
heilige van heel Bari,
maar nergens wordt
hij zo aanbeden als
hier in de oude stad,
waar de afstammelin
gen wonen van degenen die in 1087 de
botten stalen uit het graf in Myra.
Bari mag zichzelf graag het 'Venster
op de Levant' noemen, vanwege de in
tensieve handelscontacten die de stad
onderhield met Klein-Azië. Het was dan
ook een groep kooplieden die het idee
opvatte van de relikwieënroof. Een on
derneming die in de middeleeuwen
vaak voorkwam, vooral omdat het een
groot prestige verschafte.
Sint Nicolaas was reeds in de tiende
eeuw, ondanks een volledig gebrek aan
historische bronnen, een geliefde heilige
in Bari. De legendevorming was in de
vijfde en zesde eeuw op gang gekomen
in het Midden-Oosten, Rusland en Grie
kenland. Het feit dat Bari, van de negen
de tot de jaren zeventig van de elfde
eeuw deel uitmaakte van het Byzantijn
se Rijk, verklaart de verbreiding van de
Nicolaas-verering in Zuid-Italië.
Sinterklaas was volgens de overleve
ring een genereus en vriendelijk man,
die het altijd opnam voor de armen en
ongelukkigen en ook voor kinderen. Hij
gaf drie scholieren die door een restau
ranthouder in stukken waren gehakt het
leven terug en gaf goud aan drie meisjes
De heilige San Nicola.
opdat ze konden ontkomen aan een
toekomst in de prostitutie. Ook wist
Nicolaas drie tot onthoofding veroor
deelde Byzantijnse generaals te red
den.
De aanwezigheid van het gebeente
van de heilige in Bari vergrootte zijn
populariteit in heel Europa en deed het
aantal aan hem toegedichte wonderen
toenemen. Sint Nicolaas werd de pa
troon van gilden en liefdadige instellin
gen, vin kinderen, zeelieden, koop
vaarders en gevangenen.
Het grootste wonder is misschien
wel dat Sint Nicolaas nergens zo popu
lair zou worden als in het protestantse
Nederland, dat toch met harde hand
een einde gemaakt had aan elke vorm
van beelden- en heiligenverering. De
Nederlanders zorgden er bovendien
voor dat de heilige, via Nieuw Amster
dam, het latere New York, in de Vere
nigde Staten bekend werd, ook al ver
anderden de Amerikanen 'Santa Claus'
in de loop der eeuwen in de kerstman.
Invulling
De Italianen gaven een andere invul
ling aan het Sinterklaasfeest. In Bari
De basiliek van San Nicola.
werd na de aankomst van het gebeente
van de heilige besloten een aan San
Nicola gewijde basiliek te bouwen,
vlakbij de haven. Twee jaar later kwam
de paus Urbanus II over om de re
likwieën in te metselen in het altaar in
de crypte. De prachtige Romaanse kerk
die nu valt te bewonderen, werd in de
twaalfde eeuw voltooid.
,,San Nicola is voor ons een weldoe
ner, het hele jaar door", zegt een pries
ter, die koers zet paar de basiliek en
weet heeft van de populariteit van Sint
Nicolaas in Nederland.
Sinterklaas wordt hier drie dagen ge
vierd. Op 7 mei verandert Bari in een
groot openluchttheater en wordt de
aankomst van de 62 zeelieden met het
gebeente van de heilige nagespeeld.
Op 8 mei wordt het beeld van Sint Ni-
colaas dat in de basiliek staat met een
processie door de stad gedragen. Bij de
haven aangekomen, wordt de Sint op
twee drijvers geplaatst en de zee opge
stuurd, waar hij verder de hele dag zal
ronddobberen, 's Avonds keert hij, be
geleid door muziek, dans en vuurwerk
terug naar de basiliek.
Vocht
Op de negende wordt weer uitbundig
gefeest, maar vindt ook een bijzondere
religieuze handeling plaats: in het bij
zijn van alle gelovigen verwijderen de
rector van de basiliek, een pauselijke
gezant en de aartsbisschop van Bari
het vocht, het 'Heilige Manna', uit de
tombe van Sinterklaas.
Volgens de dominicaanse monnik en
Sint-Nicolaasgeleerde Gerardo Cioffari
is er geen natuurlijke verklaring voor
het fenomeen. „De botten bevinden
zich in een absoluut water- en lucht
dichte omgeving. In 1954 is het ge
beente vanwege werkzaamheden in de
crypte, geanalyseerd en hebben de ge
lovigen het gedurende drie jaar kun
nen aanschouwen in een zijzaal van de
kerk. Ook hier bleken de botten water,
van het zuiverste soort, te produceren.
Overigens zijn er verscheidene getui
genissen van personen die hetzelfde
fenomeen hebben waargenomen in de
periode dat Sinterklaas nog begraven
lag in Myra", aldus Cioffari.
Aan het vocht, dat men op 9 mei op
vangt in een kristallen ampul, wordt
een buitengewoon geneeskrachtige
waarde toegekend. Het dient gedron
ken te worden of te worden aange
bracht op zieke lichaamsdelen. Vol
gens Gerardo Cioffari zijn er vele geval
len bekend van een wonderbaarlijke
genezing. Natuurlijk overstijgt de vraag
het aanbod, en daarom wordt Sinter
klaas' botvocht aangelengd met grote
hoeveelheden gewoon water en vervol
gens gebotteld. In het winkeltje naast
de basiliek staan kleine plastic flesjes
uitgestald. Ze zijn gratis, zegt de juf
frouw, maar er is niemand die geen gift
achterlaat.
Heks
Buiten, op de trap voor de kerk, zit een
klein jongetje. Hij houdt van Sinter
klaas, zegt hij, maar heeft nog nooit
iets van de goedheiligman kado gekre
gen. Zelfs geen botvocht. Vijf decem
ber is voor hem een dag als alle ande
ren.
„Wij vieren, op 6 januari, Drie Ko
ningen. Dan vliegt een lelijke maar
goedaardige oude fee, La Befana, op
De jaarlijkse processie in Bari voor San Nicola.
F O Ti
een bezemsteel door de lucht. Ze gooit
kadootjes in de schoorsteen. Alleen de
lieve kinderen krijgen wat. Wie stout is
geweest krijgt steenkool", zegt hij wijs.
Waarom kinderen kadootjes krijgen?
„Omdat de drie koningen ook kadootjes
meebrachten voor het kindje Jezus." Die-
zit. Maar die heks, waar komt die van
daan? „Dat weet ik niet", zegt hij ietwat
verbouwereerd. Misschien komt ze uit
Spanje, of wellicht Nederland.
«Reuring dreigt op congres komend weekeinde in Bremen
U PETER VAN NUUSENBURG
njfgelopen jaren heeft het er
"^uitgezien dat de Duitse
12ïnen de lessen uit hun ru-
7(rige verleden geleerd had-
20 De verscheurende tegen
gingen tussen 'realisten' en
ilamentalisten' leken na de
i|cht van de fanatiekste frin
ge zijn overwonnen. Onder
5ng van Joschka Fischer, de
3irrealo met het supertalent,
23tte de partij zoveel succes,
17ie op weg leek na de CDU
7k SPD de derde macht in
3D te worden.
jgkurlijk waren er verschilled
2o(nening tussen de realo's en
I8|ikervleugel, maar daar
7 vooral zakelijk over ge
kken. De tijd dat elk politiek
ihil werd opgeblazen tot een
iitensvraag en een oppo-
Jautomatisch een verwer-
sujet was, leek tot het ver-
-2(1 te behoren.
2i want de tegenstellingen
Troeger waren aan de voor
st van het partijcongres dat
2ijeekeinde in Bremen plaats
^j, weer hoogst actueel. De
2d tussen de realisteivrond
icier, die vooral in de Bonds-
lactie te vinden zijn, en de
jivleugel rond partijvoorzit-
|ittin is zo groot, dat som-
ïÉfa een scheuring vrezen.
Trzaak van de nieuwe
pingen is het debat over
roene geloofsartikel bij uit
liet pacifisme. Aangezwen
geld is dit debat, zoals gewoon
lijk, door Fischer. Aanleiding
was de verovering van de VN-
veiligheidszone Srebrenica door
de Bosnische Serviërs en het
bloedbad dat zij daar onder de
moslims aanrichtten.
Dit was voor Fischer zo'n trau
matische ervaring dat hij de
doctrine van de geweldloosheid
ter discussie besloot te stellen.
De kern van de stelling waar
mee hij deze zomer zijn partij
genoten verraste, luidt als volgt:
inzet van Duitse gevechtseen
heden onder de vlag van de
Verenigde Naties is gerecht
vaardigd als daardoor volken-
moord wordt voorkomen. Het
principe van de geweldloosheid
moet in dat geval wijken voor
een ander principe dat hoog in
het groene vaandel staat: de on
schendbaarheid van de men
senrechten.
Daar leek in alle redelijkheid
weinig tegen in te brengen. De
linkervleugel verwierp Fischers
opvattingen, maar de discussie
werd aanvankelijk op beschaaf
de toon gevoerd. Trittin en de
buitenland-expert in de Bonds
dag, LudgerVolmer, formuleer
den een alternatief voorstel, dat
voorziet in 'speciale eenheden
voor vredesmissies' die, los van
de Bundeswehr, de minister van
buitenlandse zaken aan de VN
ter beschikking moet stellen.
Wat die eenheden mogen doen
als er op ze geschoten wordt is
niet duidelijk. Dit is een prak
tisch en geen principieel pro
bleem en voor Trittin en Volmer
dus van ondergeschikt belang.
Belangrijk was echter vooral,
dat ze met dit standpunt de
meerderheid van de partij ach
ter zich weten.
In de loop van de discussie
sneuvelden echter de goede
omgangsvormen. Fischer werd
door zijn tegenstanders uitge
maakt voor de 'kroongetuige
van een conservatieve militaire
politiek'. En op zijn beurt ver
weet Fischer hen in een opge
wonden open brief'opportunis
me en anti-amerikanisme'.
Het conflict werd op de spits ge
dreven na het verdrag van Day
ton. De regering in Bonn be
sloot 4.000 militairen te leveren
voor de NAVO-vredesmacht.
Dat zijn voornamelijk genees
kundige en genie-eenheden,
maar ook Tornado-jachtvlieg
tuigen, die eventueel tegen vij
andelijke doelen kunnen wor
den ingezet.
Fischer en het grootste deel van
de fractie overwegen het rege
ringsbesluit de komende
woensdag bij de stemming in
de Bondsdag te steunen. Het
partijbestuur en de achterban,
die de uitverkoop van groene
beginselen en het verlies van de
'eigen identiteit' vreest, zijn te
gen. Voor de goedkeuring van
het Bosnië-besluit zijn de groe
ne stemmen niet nodig; de re
geringspartijen en de meeste af
gevaardigden van de SPD gaan
akkoord. Maar voor de Groenen
staat er iets anders op het spel:
Joschka Fischer.' foto reuter
de eigen eenheid.
Er dreigt een debacle als de
meerderheid van de fractie voor
stemt, terwijl het congres in
Bremen het besluit heeft ver
worpen. Een compromis is mo
gelijk, zeggen optimisten. Maar
dan moet het congres toestaan
dat de leden van de Bondsdag
'naar eer en geweten' hun stem
uitbrengen. Of men daartoe be
reid is, staat nog te bezien.
Het conflict wordt nog gecom
pliceerd door de positie en per
soonlijkheid van Fischer. De
man heeft succes, vaak gelijk en
dus vijanden. Hij geldt als 'auto
ritair en dominant' en dat zijn
eigenschappen die hem bij de
basis niet populair hebben ge
maakt. Er zijn dus veel congres
gangers die hem van harte een
nederlaag gunnen, ook al is dat
funest voor de partij.
PARUS. JAN VAN ETTEN
DE Franse premier Juppé kan
'die hangars en blokkendozen
met schreeuwende neonrecla
me' niet meer zien. Hij doelt
daarmee op de grote super- en
'hyper'markten, die als padde
stoelen uit de grond schieten
rond alle grote Franse steden.
Ze worden bij voorkeur in de
wei geplaatst, waar de grond
prijs laag is en er genoeg plaats
is voor eindeloze parkeerterrei
nen. Het geheel ontsiert op zijn
zachtst gezegd het landschap.
Juppé wil ook tegemoet ko
men aan de middenstanders.
Die klagen steen en been dat de
giganten hen kapot maken. Be
gin deze maand kwam het in
Bordeaux tot heftige botsingen
tussen middenstanders van een
tegen extreem-rechts aanleu
nende organisatie van winke
liers en kleine industriëlen en
de oproerpolitie. Daarbij vielen
28 gewonden en werd voor
tientallen miljoenen schade
aangericht. Bordeaux is de stad
waarvan premier Juppé burge
meester is.
„Als de kalmte is terugge
keerd, valt er te praten", beloof
de de premier toen. Dat is ge
beurd, en met resultaat voor de
demonstranten. Deze week
kwam Juppé op een congres
van het midden- en kleinbedrijf
met 34 voorstellen die duidelijk
in de richting gaan van hun
wensen. Zij krijgen belastingfa
ciliteiten en moéten minder be
lasting betalen, er komt een
speciale bank met oog voor hun
problemen en
hun elektrici
teitsrekening
gaat omlaag.
De succes
sierechten
worden lager
en de ambtelij
ke papierwin
kel wordt min
der ingewik
keld en minder
tijdrovend. En
de grote jon
gens worden
aangepakt.
In Frankrijk
kon iedereen
tot dusverre
zonder enige
toestemming
een winkel be
ginnen, als hij
daar zin in
had, in een
ruimte van maximaal 1.000
vierkante meter. Dat is verlaagd
tot 300 vierkante meter. Dat
moet de kleinste winkeliers be
schermen tegen al te wilde con
currentie. Daarnaast komen er
strengere regels voor de relatie
met leveranciers en straffen op
'verkopen beneden de inkoop
waarde'.
Leveranciers aan de inkoop
centrales van de tien grote su
per- en hypennarktconcerns in
Frankrijk, voelen zich vaak aan
de duivel overgeleverd. Als de
centrales met te grote voorra
den blijven zitten, eisen zij her
ziening van de inkoopprijs. Lo
pen de zaken te goed: idem
dito. Daarnaast wordt van hen
gevraagd in de aangesloten be-
Alain Juppé.
foto ep/k
drijven recla
mecampag
nes voor hun
produkten te
financieren,
de rekken in
te richten en,
eventueel,
een bijdrage
te leveren in
uitbreiding
van een su
permarkt.
Meestal
kunnen de
leveranciers
niet anders,
omdat één
centrale voor
hen soms 15
procent van
hun afzet be
tekent. De
grote distri-
butiecentra
waren tot dusverre werkelijk als
God in Frankrijk, en daar wil
premier Juppé ook verandering
in brengen. Zo moet er een re
delijke opzegtermijn komen
voor leveranciers, die tot dus
verre van de ene op de andere
minuut aan de dijk konden
worden gezet.
Uiteraard komt uit de hoek
van de grote supermarkten de
nodige tegenspraak. Die zijn in
Frankrijk goed voor 59,1 pro
cent van de afzet van levens
middelen. Verhoudingsgewijs
telt Frankrijk het grootste aantal
extreem grote supermarkten
per hoofd van de bevolking in
Europa: vijftien op 1.000.000 in
woners, tegen bijvoorbeeld ne
gen in België.
Zó slecht gaat het nu ook niet
met de middenstand, klinkt het
uil die hoek. De afgelopen vier
jaar zijn er in Frankrijk 84.000
middenstanders bijgekomen,
en in totaal leven een kleine
drie miljoen mensen van deze
sector. Niettemin: de beschik
bare cijfers over winkeliers lie
gen er niet 0111. In 1962 waren
dat er nog 570.000, in 1990
450.000. En door de grote win
keicentra is 53 procent van de
benzinepompen in het land
verdwenen.
De afgelopen decennia heb
ben burgemeesters en gemeen
teraden van kleine gemeentes
er alles voor over gehad om een
supermarkt op hun grorulge
bied te krijgen. Dat leverde ge
meentelijke belastingen, toe
loop en... steekpenningen op.
Ze hebben ons niet meer no
dig, heeft één van de grootste
distributeurs, Michel Edouard
Leclerc, al geroepen, dus we
worden weggegooid. In de hui
dige moeilijke tilden is het zaak
te denken aan electoraal gewin,
en kun je beter de bakker en de
slager uil de straat te vriend
hebben om aan de bak te blij
ven, dan de directeur van een
supermarkt en diens personeel,
die niet eens in de gemeente
wonen.
Over de administratieve
rompslomp heeft Leclerc ook
zrjn woordje te zeggen. Hij
denkt er zelfs over zijn admini
stratieve centra naar het buiten
land over te brengen, om af te
zijn van 'de Parijse bureaucra
