Wilhelmina kreeg lelijk cadeau
Cultuur&Kunst
Krisztina
ïlijft haar
de Chatel
stijl trouw
Crescendo laat het vuur pas in tweede akte flink oplaaien
Aladdin op Haags ijs
VTERDAG 2 DECEMBER 1995
voor werk Karei Appel
Een schilderij van Karei Appel is bij Chris
t's in Londen voor een recordbedrag geveild. 'Femmes, en-
ints, animaux' uit 1951 bracht ruim 9,5 ton op. Het wereldre-
ord voor een schilderij van Appel dateert uit 1987. Toen werd
Christie's ruim zes ton betaald voor 'Le grand chef Cobra'.
Aquarel Matisse levert 2,5 miljoen op
hrus* De aquarel 'De dans' die Henri Matisse in 1910 maakte,
'%eft in Parijs tijdens een veiling ruim 2,5 miljoen gulden opge
Hij gaat naar een anonieme Amerikaanse kunstverzame-
;ar. Matisse had 'De dans' voor de Franse politicus Marcel
(1862-1922) vervaardigd en het doek was sindsdien in
"fct bezit van diens familie gebleven. Het was voor de veiling ge-
"hat op anderhalf a twee miljoen gulden.
Rekeningen Koenigscollectie te zien
bsKOUDe ruim driehonderd tekeningen van het Poesjkin-
'^useum in Moskou, uit de voormalige collectie van Franz Koe-
igs, horen thuis in Rotterdam. De kunstwerken hadden er nooit
indaan gehaald moeten worden. Dat zei staatssecretaris Nuis
in cultuur donderdag in Moskou bij de opening van de ten-
'Counterparts'. Op die presentatie in de Bibliotheek
tor Buitenlandse Literatuur zijn tot 21 januari dertig tekenin-
Jn van oude meesters uit de Koenigscollectie van Museum r
Beuningen in Rotterdam te zien. De tekeningen
tvonden zich tot 1941 in Museum Boymans in Rotterdam,
werden ze illegaal verkocht aan de nazi's.
'De Lelijke Tijd', expositie over mengelmoes van stijlen, in liet Rijksmuseum
iq
t
0dans
MAARTEN BAANDERS
stelling 'Tripos' door Dansgroep Kris-
.deChêtel Gezien: 1/12. LAKtheater,
1 iien Nog te zien: 2/12, LAKtheater
nieuwe programma 'Tripos'
I Dansgroep Krisztina de
tel begint met een reprise:
es' uit 1979. De minimal
pe in dit stuk was toen revo-
>nair en schokkend. In een
afgebakend door verti-
TL-buizen, zien we vijf
isers die een bewegingspa-
I0i met benen en voeten ein-
vos herhalen. Alleen de
van de dansers verandert,
8rdoor de groep telkens an-
8] lijnen en Figuren op de
vormt. De dansers zijn on-
a«iddelijk onderworpen aan
4ewegingen. Ze zijn geen in-
maar pionnen in een
troosteloze sfeer.
..ines' vergt veel geduld van
ijker. Vooral als de muziek
ejudt en de bewegingen in
Zi doorgaan, wordt de cho-
(rafie langdradig. Schokkend
ines' nu niet meer. Wel is
/oor de mensen die recen-
||/erk van De Chatel kennen
'*essant te zien hoe haar ma-
loopbaan begon. Aan de
toen is ze trouw geble-
maar de bewegingen met
(£eren wetten zijn extatisch
;er emotioneel geworden.
Tfn nieuw werk is 'Solo IV',
Chatel maakte voor Ann
van den Broek. Het is een aan
grijpend dansstuk dat op een
perfecte manier aansluit op de
muziek, de 'Chaconne' voor so
lo viool van Bach. De ijle klan
ken in deze muziek worden af
gewisseld door felle, agressieve
tonen en net zo komen uit lang
zame bewegingen van de dan
seres korte, nerveuze impulsen
tevoorschijn. De gebaren zijn
hoekig en drukken emotionele
onrust uit. Net als in 'Lines' lijkt
ook hier de danseres een slavin
van de bewegingen te zijn, maar
haar dans is een persoonlijke
strijd om de impulsen van haar
lichaam de baas te blijven. 'Solo
IV' is een prachtig, karaktervol
stuk waarin Ann van den Broek
alle uithoeken van haar dans-
persoonlijkheid laat zien.
Het laatste deel, 'In het voor
bijgaan', is van gastchoreografe
Conny Janssen. Haar stijl is heel
anders dan die van De Chatel.
Ze laat' zich minder leiden door
één dwingend idee en is minder
pessimistisch. De bewegingen
zijn mooi, soms een beetje
netjes, maar meestal wervelend,
energiek, vloeiend en gymnas
tisch. Ook humor ontbreekt
niet: aan het ontwapenende slot
laat een danseres een danser
bewegen door tegen hem te
blazen. Het is verrassend te zien
dat de dansers van Krisztina de
Chatel ook deze heel andere be
wegingstaal uitstekend beheer-
Koning Willem III gaf zijn
dochter Wilhelmina in
1888 een kerstcadeau waar
het toen achtjarige prinses
je vast weinig plezier aan
heeft beleefd. Bij de firma
van Anthonie Begeer liet
hij het 81-delige zilveren
tafelservies maken dat nu
te kijk staat op de expositie
'De Lelijke Tijd' in het Am
sterdamse Rijksmuseum.
De overdadig krullende
fruitschalen, bonbonnières
en tienarmige kandelaars
stralen veel koninklijke
waardigheid uit, maar der
gelijke rococo-voorwerpen
wekken toch vooral verba
zing en moeilijk te onder
drukken afkeer op.
amsterdam franqoise ledeboer
'De Lelijke Tijd' bestrijkt de ja
ren tussen 1835 en 1895, een
tijdvak waarin de Nederlandse
huiskamers en koninklijke ver
trekken propvol stonden met
meubels, zilver, glaswerk, textiel
en keramiek m stijlen die terug
grepen op het verleden. De Go
tiek, Renaissance, Rococo, Ba
rok en Empire werden boven
dien door elkaar gehusseld zo
dat één object ook een mengel
moes van neo-stijlen kon bevat
ten.
Het schilderij dat David Bles
in 1847 maakte van 'De terug
keer van Jhr. I.L.C. van den
Berch van Heemstede bij zijn
gezin en schoonouders na een
reis' laat zo'n rijk gevulde huis
kamer in verschillende stijlen
zien. Er staan een 17de-eeuwse
bijbellessenaar en een armstoel
in Rococostijl, de pendule is een
kopie van een Franse gotische
kathedraal en op de schoor
steen prijken een Rococo-karaf
en een Griekse roodfigurige
nepvaas.
Al in de 19de eeuw was er kri
tiek op het ontbreken van een
'eigen' stijl en in de nuchtere
20ste eeuw kreeg de diepe af
keer tegen de stroming die 'his
torisme' werd gedoopt al gauw
de overhand. De voorwerpen
waarmee onze voorouders zich
omringden belandden in de
verste hoeken en gaten van de
museumdepots en de 'lelijke
tijd' werd een curieuze voetnoot
in de kunstgeschiedenis die
daarna nooit meer serieus is ge
nomen.
Van Reinier Baarsen, hoofd
van de afdeling beeldhouw
kunst en kunstnijverheid van
het Rijksmuseum, hoeven we
De familie Meterlerkamp in de tuin van hun huis aan de Nieuwe Gracht te Utrecht, een doek uit ca. 1850 van J J. Neuman.
de ruim 160 objecten op deze
expositie niet ineens allemaal
mooi te vinden. Als samenstel
ler van de expositie is hij echter
wel uit op eerherstel. Baarsen
wijst daarvoor op de virtuositeit
en bravoure waarmee de ma
kers het verleden gebruikten. Zo
ontstond toch een eigen stijl die
een nieuwe kans verdient en op
zijn minst in zijn waarde gela
ten moet worden.
Het zou inderdaad al te mak
kelijk zijn de voorwerpen op de
ze expositie als protserige uit-
glijer van de smaak van een
paar generaties af te doen.
Dankzij de warme kleuren en
belichting die inrichter Ulf Mo-
ritz bedacht, valt het met die le
lijkheid bovendien nogal mee.
Ook de meest overdadig gede
coreerde meubels en zilveren
voorwerpen krijgen daardoor
een uitstraling die in elk geval
het vakmanschap van de ma
kers volledig tot zijn recht doet
komen.
Nu de hoogtijdagen van de
strakke moderne interieurs
voorbij zijn. zouden de neo-go-
tische zilverkast van JA. Hille-
brand uit Leeuwarden, de grote
boekenkast met 17de-eeuwse
guirlande van kroonprinses
Sophie en de exotische smyrna-
tapijten in een hedendaagse zit
kamer bovendien helemaal niet
misstaan; Romantiek en fanta
sie zijn weer 'in' en dat zal de
bezoeker van 'De Lelijke Tijd'
zeker over een deel van zijn af
keer heen helpen.
De gotische meubels en orna
menten van Pierre Cuypers
voor het door hem in middel
eeuwse stijl herbouwde kasteel
De Haar zijn zelfs zeer geslaag
de voorbeelden van een neo
stijl. De consequentie waarmee
hij te werk ging dwingt respect
af omdat de middeleeuwse sfeer
er stijlvol en kitschloos door
herleeft. De getoonde rode
hoekcanapé met spiegellijst en
porseleinen punchkom met zil
veren handgrepen zijn daaren
tegen zo verbluffend lelijk dat
alleen een excentriekeling ze
nog zal willen hebben.
Dezelfde afkeer wekt de gele
Rococo-vlindercanapé op die
de oudste zoon van koning Wil
lem III voor het paleis aan de
Kneuterdijk bestelde. Zo'n
protserig meubelstuk is alleen
verteerbaar voor wie er de
pracht en praal van een 19de-
eeuwse koninklijke huishouding
bij denkt, maar dat koningin
Beatrix het ooit vrijwillig ergens
zou neerzetten lijkt uiterst on
waarschijnlijk.
Expositie 'De Lelijke Tijd' in
het Rijkmuseum
(Stadhouderskade 42, Amster
dam), t/m 31 maart, dagelijks
van 10.00 tot 17.00 uur. Geslo
ten op 1 januari 1996.
chef gert visser. 071 -5356441
Vertedering en
afgrijzen bij
'Ach! Requeim'
muziektheater
recensie sjoerd de jong
Voorstelling Ach! Requeim, Korczak en
zijn kinderen Muziek Burkhardt Söll
Beelden/ruimte Rein hart Büttner Regie
Paul Koek Dirigent Peter Stam Zang
Djoke Winkler Pnns Gezien 1/12, Muse
um De Lakenhal, Leiden
Een bijzonder concert op een
bijzondere plaats: de première,
gisteravond, van het muziekthe
aterstuk Ach Requiem in Ste
delijk Museum De Lakenhal. De
kamermuziek gecomponeerd
door Burkhardt Söll samen met
de kunstobjecten van Rcinhart
Büttner, de zang van Djokc
Winkler Prins en de performan
ce van vijf spelers vormen een
indrukwekkend geheel. Het stuk
verhaalt op abstract symboli
sche wijze over de moord op de
schrijver Korczak en een groep
weeskinderen in het concentra
tiekamp Treblinka tijdens de
tweede wereldoorlog.
De dood van kinderen. Geen
gemakkelijk onderwerp om in
de vorm van kunst recht te
doen. Het melodrama en het
moralisme liggen op de loer.
Söll en Büttner zochten al jaren
naar een geschikte vorm om het
verhaal van Korczak te kunnen
vertellen. Componist Söll
schreef al eens een requiem
over dit onderwerp, maar was
toch niet tevreden. Beeldend
kunstenaar Büttner maakte de
zogeheten 'kinderdingen', zwar
te houten objecten die doen
denken aan kindermeubels en -
speelgoed. Pas toen de beide
vrienden elkaar na lange tijd
weer ontmoetten viel de puzzel
Het in Ach! Requieifi ge
hanteerde mengsel van kunst
disciplines weet melodrama en
moralisme te vermijden. De zo
wel krijsende als melodische
muziek, de agressieve kinder
meubelen, het verstilde spelen
van een meisje en het rituele
schuiven van vier dakvormigc
decorstukken. Dat alles werpt
het publiek steeds heen en weer
tussen vertedering en afgrijzen.
En beter kan het onderwerp,
kinderen in oorlogstijd, niet
worden uitgedrukt.
Al met al indrukwekkend mu
ziektheater, maar zeker niet be
haaglijk. Dat laatste ook omdat
een groot deel van het publiek
slechts met moeite het hele to
neel kon overzien. Her en der
gingen mensen staan, op hun
stoelleuning zitten of verrekten
hun nek om alles te kunnen vol
gen. „Vaker zón concert in mu
seum De Lakenhal?" vroeg de
directrice van het museum voor
aanvang van het muziektheater.
Zeker, maar dan wel er voor
zorgen dat iedereen het gebo-
dene goed kan volgen.
theater
recensie monica schiks
'lm Weissen Rössl' van Ralph Benatzky
het Leids Operette gezelschap Crescendo Muzi-
ïeiding: Joop van Eek Ballet Dansschool Jeanette
iger. Medewerking van Jeugdoperette Vereni-
je Mascotte. Regie: Koos Moens. Gezien: 1/12,
ouwburg, Leiden. Aldaar nog te zien: vanavond
P
1.1 is er in één jaar tijds met Crescendo
eurd? Veranderd van locatie. De
°gDuwburg heeft ontegenzeglijk méér
sfeer en intimiteit dan de Stadsgehoor
zaal. Maar ook een moeilijke, doffe
akoestiek. Bleef daarom het vuur nog
een tijdje smeulen alvorens op te laaien
in de tweede akte?
Vorig jaar trad Crescendo zo zelfbe
wust aan op de planken. Nu liet men
zich op de kop zitten door het ongewone
van de situatie. Je merkte het aan het ha
peren op het toneel, aan de onzekere
klank van sommige solisten. Als het koor
met ferme stem de pas erin zette, kwam
het orkest erachter aan. Je had ze willen
toeroepen „Zet hem op, ik wéét dat jullie
het kunnen, laat het eruit komen!" En
dat gebeurde tenslotte dan ook.
Stemmen kwamen los van Dr. Siedler
(Wouter Tukker) en Dr. Giesecke (Germ
Welbergen). John van Haasteren (Leo
pold) had nergens last van. Bij hem liep
vanaf het begin alles gesmeerd. Bij zijn
opkomst oogstte hij al applaus en naar
later bleek terecht!
Ook de vrouwelijke solisten (Suze van
Duyl en Dicky Oskam) bleven de hele
avond goed in hun rol. Voor een fleurige
noot zorgde de fris ogende balletgroep
met haar soepele motoriek. Het orkest
mag zeker niet worden vergeten. Onder
in de bak kreeg het precies de goede
klank, als van een vooroorlogse radio. Na
het warmdraaien van twee voorstellin
gen zal de laatste ongetwijfeld de beste
zijn.
ijheden brengt kalender uit
t koud december kijken naar warm Egypte
1 4» arjan van duk
pdrinkt en weest vrolijk',
te willen zeggen.
linkerhand leunt de
<pd nonchalant op een sa-
qc een natuurdemon met
9 jtjes, bokkepoten en een
met zijn rechterhand
j hij een tros druiven om-
Aan zijn blik te zien, zou
yr wel een druifje lusten.
Ie mythologische figuren
het voorblad van een
e kalender, die het Rijks-
B&m van Oudheden samen
archeologisch tijdschrift
>ee heeft uitgebracht. Bij
oneven maanden staan
,t;,nfoto's van voorwerpen
collectie van het RMO,
Ban het beeld van Chaem-
e overige maanden gaan
van afbeeldingen van
rfingen en archeologische
vmenten. Zo toont april
"impel van Hadrianus in
3jrkse Efese en is in het
december een zomerse
een Egyptische zuilen-
zien. Een korte beschrij-
iv® het achterblad van de
f oer verklaart wat de af
voorstellen.
hebben de indruk dat
:ers een dergelijk aanden-
j/\jn het museum leuk vin-
i Ezegt J. Bruggink, voor-
jO/tr van het museum. „De
ti kunnen straks nog
"^jenlang naar voorwerpen
t collectie kijken."
d&lender kost 21,95 en is
in het museum. Daar-
*a,s hij ook telefonisch te
op 071-5163163. Het beeld van Chaemtore.
Gezellige boel
bij Oudheden
leiden arjan van duk
Een drinkgelag zoals in de
Griekse of Romeinse oudheid
zal het niet worden, maar
een beetje feestelijk is het
wel; in het Rijksmuseum van
Oudheden kunnen bezoe
kers van de tentoonstelling
Wijn! Wijn!! Wijn!!! deze go
dendrank nu ook proeven.
Het museum biedt een spe
ciaal wijnarrangement aan,
dat bestaat uit de entree tot
het museum, een rondlei
ding over de tentoonstelling
Wijn! Wijn!! Wijn!!! en aan
sluitend een wijnproeverij.
Zo staat een proeverij op 6
december in het teken van
Spaanse wijnen, op 24 janua
ri kunnen, bezoekers het stof
in hun kelen met sherry weg
spoelen en op 23 februari ten
slotte is er een proeverij met'
wijnen die doen denken aan
wijn uit de oudheid. De
groepsarrangementen kun
nen nog worden uitgebreid
met op de Romeinse keuken
geïnspireerde buffetten.
Ook de jeugdige bezoekers
van het RMO komen aan
hun trekken. Weliswaar krij
gen zij geen wijn of sherry,
maar elke woensdagmiddag
en in de kerstvakantie kun
nen ze aardewerk wijnscha
len beschilderen. Speciaal
voor leerlingen uit de twee
de, derde en vierde klas van
het Gymnasium is een boek
je ontwikkeld met korte frag
menten uit Griekse en Latijn
se teksten over wijn.
den haag Zoals elk jaar tussen Sinterklaas en kerst komt Walt Disney's World on Ice met een splinter
nieuwe schaatsshow naar de Haagse Statenhal. Ditmaal beelden de zesenveertig schaatsers en schaatsters
het sprookje Aladdin uit.
Aladdin, een arme straatjongen, wordt hopeloos verliefd op Jasmine, de mooie dochter van de sultan
van Agrabah. Maar Jafar, de gemene hoofddienaar van de sultan, wil ook met Jasmine trouwen om zo de
macht over het land in handen te krijgen. Gelukkig krijgt Aladdin hulp van de Geest uit de magische lamp
en komt alles toch nog goed. Het ijsspektakel Aladdin is van 6 tot 13 december te zien In de Statenhal van
het Nederlands Congresgebouw in Den Haag. Behalve Aladdin zullen ook Mickey en Minnie Mouse en
andere Disney-figuren hun opwachting op het ijs maken. foto pr
Kröller-Müller
koopt Brancusi
Het Kröller-Müller Museum
heeft op een veiling bij Chris
tie's in l-onden 'Le Commence
ment du Monde' (Het begin van
de wereld) van Constantin
Brancusi gekocht voor 3,1 mil
joen gulden. Het museum in
Otterloo spreekt van een van de
belangrijkste aankopen, omdat
hiermee voor het eerst een werk
van de vader van de moderne
beeldhouwkunst binnen een
Nederlandse collectie wordt ge
bracht.
DCBBÖiSttor
BRUNCHEN EN DINEREN
in Restaurant de Beukenhof
tijdens beide kerstdagen.
Wij raden u aan tijdig te reserveren!
Brunchmenu 99,50 Dinermenu f 147,50
Juniormenu f 47,50
Voor informatie of reserveringen
071-5171388
r.-..'4'.v,'.v.ri-.r.ifynri.iia.'i- v.'V.;.nvi«<iWMiiTrr -v
