begint aan tweede jeugd
Toerisme
Het begon met
^jeen weddenschap
Zowel droog als vochtig
38<
Een museum uit woede geboren
ZATERDAG 11 NOVEMBER 1995
REDACTIE ROB VAN DEN DOBBELSTEEN
uol biedt de toerist
en gevarieerde mix
aarin langlaufen een
lorname plaats in-
»emt.
Scuol
zè
(Is toeristen eenmaal een leuk plaatsje
lebben ontdekt, kan het snel gaan. Dat
ieft Sankt Moritz wel bewezen. De zeer
nondaine wintersportplaats was in de
omer van 1864 alleen rlog bekend bij de
CI igen boerenbevolking en vier 'verdwaalde'
ngelse toeristen. Totdat hoteleigenaar
ohannes Badrutt een weddenschap met
ijn buitenlandse gasten aanging. De
(ritten moesten met de kerstdagen
irugkomen. Als ze de omgeving dan niet
looier vonden dan in de zomer, hoefden
i het verblijf niet te betalen. De
imergasten kwamen inderdaad in de
rinter, keerden gebruind huiswaarts om
,n ervolgens weer terug te komen, samen
iet een groot aantal landgenoten. De
/intersport in het kanton Graubünden was
eboren.
Het nabij gelegen Scuol beschikt over
istien skiliften en tachtig kilometer aan
köfdalingen, langlauf-loipen meteen lengte
an in totaal zo'n 45 kilometer, de eerste
nowboard-school' van Europa en een
"erst modern kuurbad. Het winterseizoen
ipt van december tot half april. Ook in de
omer biedt'het gebied diverse
logelijkheden, zoals bergbeklimmen,
520 andelen, wildwatervaren, hanggliden,
olfen, vissen, mountainbiken en vissen,
oor de liefhebbers van natuur en cultuur
n het Zwitsers Nationaal Park en het 1
achtige slot Tarasp een bezoek waard,
fo: Zwitserland Toerisme in Amsterdam, 020 -
22 03 3.
Zwitserland is een toeristenland. En dat valt te merken.
Vakantiegangers, al waar je kijkt. Hoewel... Het vriende
lijke bergdorpje Scuol wordt vooralsnog gemeden. De be
woners zijn daar niet zo gelukkig mee. Ook zij willen op
gestoten worden in de vaart der volkeren en zetten daar
om hun geheime toverdrank in: zuiver mineraalwater om
in te baden of om van te drinken.
michèl hasselerharm Zwitserse francs (bijna 70 mil
joen gulden) te investeren in
het oude kuurbad. De forse in
vestering was voor een kleine
gemeenschap als Scuol, met
1.900 inwoners, een enorme
sprong in het diepe. Robert Hu-
bert van de VW, vergelijkt het
met een 'bungee-jump'. „Met
de geruststelling dat het elastiek
om onze enkels sterk genoeg is
om te voorkomen dat we onze
nek breken. Maar natuurlijk
vroegen veel mensen zich af
waarom we zo fors investeerden
in een kuurbad, waar alleen
mensen van boven de 70 op af
komen die met de kippen op
stok gaan."
De Kur-director is echter
overtuigd van de combinatie
kuurbad-wintersport. „Mensen
willen niet alleen met hun
hoofd tussen de knieën naar be
neden en zijn de lange wachttij
den bij de skiliften beu. Ze wil
len ook genieten van de rust. De
maatschappij is al prestatief ge
noeg. De ziel wil ook wat."
Het bad onderging daarom
een verjongingskuur. 'Boign
(Retro-Romaans voor bad)
Scuol' kreeg een uiterst mo
dieus jasje en een nieuwe.
Als de tekenen niet bedriegen,
zal het op 1.250 meter hoogte
gelegen Scuol (Kanton Grau
bünden, twaalf kilometer van
zowel de Italiaanse als de Oos
tenrijkse grens) straks ook be-
kènd zijn bij het 'grote publiek'.
Het Zwitserse kuuroord begint
na een fikse financiële injectie
aan een tweede jeugd.
Het dorp stond samen met de
buurgemeenten Tarasp en Vul-
pera aan het begin van deze
eeuwwisseling bekend als de
'huwelijksmarkt van Europa'.
Van heinde en verre (en dan
met name uit Rusland) bezoch
ten de Europeanen het kuur
bad. Het plaatsje zette hoog in:
zo waren er voor het eerst ont
blote, vrouwelijke knieën te
zien. Europa sprak er schande
van, maar kwam wel kijken. Na
de Tweede Wereldoorlog ech
ter, begon met name door de
opkomst van de farmaceutische
industrie (die 'eeuwige jeugd'
beloofde), het verval.
Het dorp ontwaakt nu uit
haar onvrijwillige 'winterslaap'.
De kleine gemeenschap besloot
begin jaren '90 voor 52 miljoen
De renovatie van het Kurbad heeft circa 70 miljoen gulden gekost.
sprankelende uitstraling. Een
uitstraling die ook jongeren
naar Scuol moet trekken. Om
die reden werd het voorvoegsel
'Bad' voor de plaatsnaam ge
schrapt. Het woord wordt zou te
veel worden geassocieerd met
gezapigheid. Er schuilt wel een
addertje onder het gras. Het
welslagen van de plannen hangt
samen met het handhaven van
de rust in en rond Scuol. Een
beetje hinken op twee gedach
ten, dus. Toeristen trekken met
het beeld van ontspanning en
rust, maar ook weer niet te veel,
want dat zou juist ten koste
gaan van dezelfde rust.
Of het storm gaat lopen in het
Zwitserse dorp is de vraag. Voor
wintersporters die alle dagen
willen langlaufen of alpine-ski-
en zijn er beter uitgeruste va
kantie-oorden. Maar de toerist
die graag 'van alles iets' wil, kan
prima in Scuol terecht. Tenmin
ste als ze het dorp weten te be
reiken. Want de slechte bereik
baarheid is de Achilles-hiel van
Scuol. Vanuit Nederland zijn er
twee reële mogelijkheden: met
de auto over de hooggelegen
Flüela-pas (die regelmatig afge
sloten is) of vanaf Zürich met de
Rhatische Bahn. De overigens
sprookjesachtige reis van vlieg
veld Kloten naar eindstation
Scuol, duurt totdat de Vereina-
tunnel over enkele jaren gereed
is bijna vijf uur. Als de tunnel
klaar is de helft.
Dat betekent wel dat de
Flüela-pas dicht gaat, omdat
onderhoud te duur wordt. Auto
mobilisten dienen hun voertuig
op de trein te zetten.
De inwoners van Graubün
den moeten zich binnenkort in
een Abstimmung (een soort
'voor-referendum') uitspreken
over de aanschaf van een derde
treinstel, waarmee de auto's
kunnen worden vervoerd (kos
ten twaalf miljoen Zwitserse
francs).
Hubert^ „Het ziet er wel goed
uit, maar er is alleen geen geld.
Ja, er zijn wel voldoende francs
in het land, maar dat is niet van
ons." Daarom zijn er toeristen
nodig. Zodat straks héél Zwit
serland bekend is bij de buiten
landse toeristen.
FOTO'S ZWITSERLAND TOERISME
Het Zwitserse kanton Graubünden heeft vijf kuurbaden
Andeer, Sankt Moritz, Vals, Scuol en Serncus. De
modernste is dat in Scuol. Als eerste in Zwitserland biedt
Boign Engiadina Scuol een Iers-Romeins bad (sauna,
massage, stoombaden, mineraal- en zoutbaden en een
rustkamer). Het corhbincert twee badculturen; Het
Romeinse (hete, droge lucht) met het Ierse (hete,
vochtige lucht).
Het bad werd geopend in maart 1993 en heeft
inmiddels al meer dan 300.000 bezoekers uit
Zwitserland, Duitsland en Italië mogen begroeten. Het
zwembad kan ook apart worden bezocht. Het biedt
dezelfde faciliteiten als het Iers-Romeinse bad (behalve
de massage en de rustkamer), maar mist logischerwijs
de privacy. Een aparte ervaring is het verwarmde
buitenbad.
Vikingen
ooit eerder werd zoveel materiaal over de
tkingen bijeengebracht als voor de ten-
ionstelling Vikingar' die deze winter in de
weedse havenstad Göteborg is te zien. De
ezoeker maakt een reis door het Viking-
jdperk aan de hand van duizenden voor-
/erpen, een multi mediashow, bijzondere
chitectuur, gouden en zilveren sieraden,
aunten, runenstenen, wapens, schepen,
eubilair en porselein. De expositie wordt
eh ouden in de Eriksberghallen aan de
7^1 laskingatan (noordelijke oever van de Gö-
-rivier).
\'0 icheepvaartfusie
Stockholm
Een driedaags weekend-arrangement
Stockholm wordt nu aangeboden vanaf 650
gulden, inclusief vliegreis en twee over
nachtingen met ontbijt. De Scandinavische
luchtvaartmaatschappij SAS biedt daarbij
ook nog een Stockholm Card aan, die gratis
toegang geeft tot openbaar vervoer, attrac
ties en musea. Wie in het centrum wil zitten
betaalt enkele tientjes meer. Stockholm
biedt in de maand december onder meer
de traditionele kerstmarkten in de oude
binnenstad.
Info: Zweeds Bureau voor Toerisme en
Verkeer, 070 - 36 25 61 7.
>e fusie tussen vijf van de grootste Neder-
1 mdse rederijen in de jaren zestig vormt het
nderwerp van een tentoonstelling die on-
J{ er de titel 'Nediloyd - 25 jaar op koers' tot
n met 31 maart zal worden gehouden in
-1 et Maritiem Museum 'Prins Hendrik' aan
e Leuvelaan in Rotterdam. Aanvankelijk
ras de naam: Nederlandse Scheepvaart
VS nie, maai- na enkele jaren werd die gewij-
igd in: Koninklijke Nediloyd Groep NV.
inds mei 1995 luidt de naam Koninklijke
1 A edlloyd NV. De expositie toont de ge-
h( Jiiedenis van de bedrijven aan de hand
an scheepsmodellen, schilderijen, tekenin-
en en posters. Een apart onderdeel van de
intoonstelling vormt de passagiersvaart,
ïfo: 010 - 41 32 68 0.
j™ Jatuur als
Gratis skipas
voor kinderen
Randdecoratie
R et Museonder, 's werelds eerste onder-
ondse museum, exposeert tot en met 7 ja-
uari decoratieve grondprofielen, die de ge-
roeders Frits en Eric Bevort door middel
an een speciale techniek al vele jaren op-
L epen uit afgravingen en bouwputten. De
3 rofielen zijn geen saaie happen uit de va-
s' erlandse bodem, maar kleurrijke wandde-
iraties van 240 bij 120 centimeter. Ze laten
13 lidelijk zien hoe de grond waarop wij
aan in de loop van vele miljoenen jaren
nstond onder invloed van wind, water,
ote klimaatsverschillen en schuivende ijs-
uu' 1 grondmassa's.
16',f0: 055-37 81 44 1.
In het Oostenrijkse Kitzbiihel krijgen kinde
ren tot en met 14 jaar (indien ze worden
begeleid door hun ouders) van 16 maart tot
13 april een gratis skipas. Gaan vader en
moeder op skischool, dan mogen ze tevens
voor niets lessen. Het speciale KidsCard-
programma biedt gezinnen met kinderen
ook nog een fors aantal andere voordelen.
Info: Oostenrijks Verkeersbureau Amster
dam, 020 - 61 29 68 2.
Ski Info Frankrijk
Het Maison de la France in Amsterdam
heeft voor skiliefhebbers een telefonisch in
formatie-nummer opengesteld. Tot aan
eind februari kunnen daar onder meer
brochures over de Franse skigebieden wor
den aangevraagd.
Info: 020-63 81 99 1.
NBBS-Hotelbrochure
Bij NBBS-Reizen verscheen de nieuwe hotel
brochure met daarin uitgebreide informatie
van ruim 500 hotels, verspreid over de gehele
wereld. Het boekje, gratis verkrijgbaar bij de
NBBS-Reiswinkels, is speciaal samengesteld
voor toeristen die hun reis weliswaar boeken
bij een agent, maar de keuze van accommoda
tie in eigen hand willen houden.
Illustratie uit een van de Kameleon-boekjes van Hotze de Roos.
Kameleon in Groningen
Hele volksstammen zijn opgegroeid met Sietse en Hielke
Klinkhamer en hun oersterke bootje de Kameleon, hoofd
personen uit de befaamde jeugdboeken van Hotze de
Roos. Het eerste deeltje rolde in 1947 van de pers en nog
steeds verschijnen er nieuwe, nu geschreven door de zoon
van de inmiddels overleden succesauteur uit Krommenie.
Tot en met 28 januari ligt de Kameleon afgemeerd in het
Noordelijk Scheepvaartmuseum aan de Brugstraat 23 in
Groningen. Op de tentoonstelling over de pieremachochel
en zijn al even kleurrijke bemanning zijn onder meer een
origineel manuscript, omslagontwerpen en voorwerpen
uit het denkbeeldige Friese Kameleondorp Terherne te
zien.
Info: 050 - 31 22 20 2.
Stewardessen
Onder de titel 'Zestig jaar Cabinepersoneel' wordt in het
Nationaal Luchtvaartmuseum Aviodome op Schiphol tot
7 januari het werk van stewardessen, stewards en pur
sers belicht. Dat wejrk omvatte aanvankelijk niet veel
meer dan een geruststellend praatje met de passagiers.
Een glaasje water, oorwatjes of een kotszak; veel meer
hadden de stewardessen niet weg te geven. Na de Twee
de Wereldoorlog namen de ontwikkelingen in de lucht
vaart een stormachtige vlucht en groeide het werk van
het cabinepersoneel navenant mee. De tentoonstelling
geeft van de ontwikkelingen een beeld.
Info: 020-60 41 52 1.
Kaasboer Kees Bakker heeft zijn
wrongelsnijmes definitief aan
de wilgen gehangen. Hij is eige
naar geworden van een muse
um. Een ongebruikelijke stap
die mede is ingegeven door
woede. Want Bakker is 'gruwe
lijk boos' op de Nederlandse re
gering. „Den Haag is bezig alle
Nederlandse boeren op te rui
men. En als dat niet goedschiks
lukt, dan maar kwaadschiks."
De 44-jarige telg uit een agra
risch geslacht was niet van plan
nog jarenlang in onzekerheid
voort te ploeteren. Toen zijn
kaasboerderij in de Barneveldse
wijk Wencop onlangs moest
wijken voor een industriege
bied, gaf Kees Bakker er de brui
aan, om zich geheel te gaan wij
den aan zijn hobby: het verza
melen van oude gereedschap
pen, werktuigen en huishoude
lijke artikelen. Die uitgebreide
collectie vult sinds enige tijd
een voormalige kuikenbroederij
in het Veluwse dorpje Ter-
schuur, niet ver van Barneveld.
In een hoek van dat 'Oude
Ambachten- Speelgoedmuse
um' ligt Bakker's oude wron
gelsnijmes in de antieke kaas
tobbe van zijn vader. De ex-
boer laat er vertederd zijn hand
op rusten. Heimwee? „Nee",
zegt hij na enige aarzeling,
„maar het deed natuurlijk wel
pijn dat ik na veertien jaar met
m'n bedrijf moest kappen. Het
liefst was ik boer geworden op
een andere locatie. Maar het
beleid van de regering deed de
deur dicht. Toen die voormalige
kuikenbroederij beschikbaar
kwam, heb ik die kans met bei
de handen aangegrepen."
Explosief
De Inrichting van het nieuwe
museum is inmiddels klaar en
trekt dagelijks bezoekers. De of
ficiële opening staat pas voor
eind februari op de agenda,
want eerst moet het exterieur
grondig onder handen worden
genomen. Dat ziet er nog te veel
uit als een bolwerk van de bio-
industrie grauw en saai dus.
Een buitenexpositie van land
bouwwerktuigen, een kinder
boerderijtje. kennel, schaaps
kooi en terras moeten straks
voor wat kleur en levendigheid
gaan zorgen.
Bakker's collectie groeit ex
plosief. Daarom broedt hij nu al
op plannen om er duizend vier
kante meter bij te trekken. „Zes-
lig tot zeventig procent bestaat
uit schenkingen. Zo kreeg ik vo
rige week de complete inventa
ris van een oude drukkerij uit
Naarden." De drukpers, letter
bakken en andere grafische at
tributen brachten het aantal ou
de beroepen dat in het museum
wordt uitgebeeld op 44.
De vele duizenden gereed
schappen, werktuigen en ande
re voorwerpen zijn niet lukraak
in vitrines gepropt, maar keurig
geordend in nagebouwde werk
plaatsjes, winkeltjes en huiska
mers. Zo kunnen de bezoekers
een blik werpen in een antieke
drogisterij, smederij, schoolklas,
schoenmakerij, kruidenierswin
kel, kwasten makerij, klokken -
winkel, zadelmakerij, slagerij,
boerderijtje en van heel dichtbij
zien hoe scharensliep, klom
penmaker, mandenvlechter,
kwasten maker, kaasboer, kleer
maker, leerlooier, ketellapperen
talloze andere neringdoenden
hun ambacht uitoefenden in de
periode tussen pakweg 1900 en
1960.
Het nieuwe museum beschikt
ook over een expositieruimte
voor wisseltentoonstellingen.
Van januari tot maart zijn daar
vijftig originele klederdrachten
uit heel Nederland te zien. Bak
ker kocht die nostalgische gar
derobe van de voormalige Fle-
vohof. „Daar lagen die streek-
drachten voor oud vuil in een
hoek. In sommige kledingstuk
ken zaten zelfs muizenesten."
Op de museumzolder brengen
vijftien verzamelaars van oud
en antiek speelgoed Jules Ver
ne's beroemde 'Reis om de we
reld in tachtig dagen' in beeld.
In een tiental vitrines is le zien
hoe de globetrotters Phileas
Fogg en zijn bediende Passe
partout met boten, treinen en
luchtschepen' reizen, de ele
menten trotseren en in allerlei
bizarre avonturen verwikkeld
raken. Drukknoppen wekken de
scènes met geluid, beweging en
lichteffecten tot leven.
Snel/ijker
In het nieuwe museum worden
van dinsdag tot en met vrijdag
oude ambachten gedemon
streerd, zoals manden vlechten,
stoelenmatten, strovlechten en
wolspinnen. Kees Bakker: „Vrij
willigers die hier ambachten
willen tonen zijn van harte wel
kom. Hoe meer hoe liever, want
ik wil dat het een levend muse
um wordt. Daarom mogen de
mensen ook overal aankomen."
Een oude dame grijpt die uit
nodiging met beide handen
aan. In het lingeriewinkeltje
ontplooit ze glunderend een
ouderwetse damesonderbroek
met de afmetingen van een
tweepersoons trekkerstent.
Waar het kruis behoort te zitten
gaapt een gat. „Dat was makke
lijk, rnet al die rokken over el
kaar." Met het schaamrood op
de kaken slaat ze de handen
voor de mond als ze zich laat
ontvallen: „Ze noemden dat wel
een snelzijker. De vrouwen hiel
den hem zelfs in bed aan. Geen
wonder dat er zoveel kinderen
werden geboren."
Het Oude Ambachten Speel
goed Museum aan de Rijksweg
87 in Terschuur is geopend
van dinsdag tot en met zater
dag van 10-17 uur. Info:
03 42 - 46 20 60.
