De mythe ron
de kerstroos
Tuinieren
ZATERDAG 11 NOVEMBER 1995
Nu planten
geeft winter
soms al kleur
in januari
wim oudshoorn gpd
In de tuin zult u inmiddels wor
den bevangen doordat grijze
gevoel, want de ingetreden
herfst met af en toe al nacht
vorst is onverbiddelijk. Die grij
ze periode echter kunt u aan
zienlijk verkorten door te zor
gen voor heel vroege bloeiers.
Wie de handen uit de mouwen
steekt kan nu nog bloembollen
planten. Al heel vroeg in het
nieuwe jaar geniet u dan van
een vrolijke kleurrijke tuin.
De overbekende soorten zijn
natuurlijk sneeuwklokje, krokus
en blauw druifje. Maar er zijn
nog veel meer bolgewassen te
koop die uw tuin volop kleur
geven. De winterakoniet en het
sneeuwklokje zijn de eerste
bloembollen die de winter voor
gezien houden. Als het weer een
beetje meezit, pronkt de win
terakoniet met zijn kanariegele
bloempjes uitbundig in januari
en februari.
Net als het sneeuwklokje kan
ook de krokus al in februari een
kijkje boven de grond nemen.
Voor een mooi effect kunt u de
ze mini-bolletjes in groepjes
van minimaal vijfentwintig bij
elkaar planten.
Muscari, beter bekend als het
blauwe druifje, bloeit in april.
Deze echte lentebodes kunt u
het best wat dichter bij het huis
planten, zodat u er vanuit de
kamer goed zicht op heeft.
IJ kunt ook op het terras een
blauwe hoek maken door in
eveneens blauwe potten en
bakken verschllende voorjaars-
bloeiers te planten. Denk daar
bij ook aan iris en sneeuwroem.
Eveneens met blauwe klokjes
bloeit de hyacint en bovendien
zijn de hyacinten dit jaar door
de mooie zomer van uitzonder
lijk hoge kwaliteit. Blauw staat
ook heel mooi bij het lichtpaars
van krokus.
De grauwheid van de tuin ver
drijft u voorgoed door tulpen en
narcissen te planten. Voor in de
border kunt u de heerlijk geu
rende witte narcis poeticus Ac-
taea planten. Witte tulpen die
het planten waard zijn, zijn de
Purissima ofwel White Emperor
en de gevulde tulp Schoonoord.
Met de kleur wit is eindeloos te
combineren.
Rode bloemen zijn goed te
combineren met heesters en
vaste planten met roodachtig
blad. l ulpen zijn er van felrood
tot donkerrood. Al in maart
bloeit Tulipakaufmanniana
'Showwinner' mooi rood. Ideaal
voor bloembakken is de kleine
stevige tulp Roodkapje.
Heel bijzonder is de diepdonke
re parkiettulp Black Parrot. Zet
deze tulp niet tegen een te don
kere achtergrond, want daar
valt hij tegen weg. Voor een
speels effect kunt u er hier en
daar een toef roze tulpen tussen
planten.
Houdt u niet van harde kleuren
in de tuin? Kies dan voor oranje,
want oranje 'mag' weer. Een
harmonieus geheel krijgt u als u
zachtgele, oranje en rode bloe
men samen brengt. Oranje tul
pen zijn Princess Irene en Oran
ge Emperor. Abrikooskleurig is
de tulp Apricot Beauty.
Van de bloembol keizerskroon,
Frittilaria imperialis, hangen de
grote bloemen als klokken in
een krans aan de stengel. Kiest
u voor een border die verloopt
van rood via oranje naar geel,
dan kunnen geel met oranje
bloemen zoals het dwergnarcis-
je Jetfire met een mooi oranje
trompetje de verbindende fac-
Een echte lentebode is de
Muscari, beter bekend als
blauw druifje. foto gpd
De kerstroos staat bij
mij in het rijtje van lie
velingsbloemen. Ze
vormden dan ook mijn
bruidsboeket. Geen
wónder dat er in elk van mijn
tuinen kerstrozen stonden en
nu heb ik een flinke plek vol
zelfgezaaide, hagelwitte
kerstrozen.
Maar nimmer bloeien
Kerstmis. Hun naam hebben
ze dan ook al in de Oudheid
gekregen, in streken waar de
Helleborus niger inderdaad
rond de zonnewende bloeit. Dat
magische tijdstip heeft er toe
geleid dat aan deze plant ook
magische krachten werden toe
gekend. Zo zou de giftige plant
kunnen helpen tegen krankzin
nigheid en tevens over verjon
gende krachten beschikken.
Maar ze werd ook gebruikt om
demonen te weren en een
Grieks veldheer heeft de Helle
borus (helleborio betekent in
het Grieks krankzinnig) gebruikt
om de tegenstander weerloos te
maken door het rivierwater te
verontreinigen met kerstrozen.
In onze tijd maken we ons niet
zo druk om hetzij positieve, het
zij negatieve krachten van een
plant. We houden gewoon van
de prachtige bloemen en zou
den ze het liefst rond de kerst
dagen in huis willen hebben.
Wel dat kan.
Dan moeten we half november
kerstrozen uitgra
ven, of een plant bij een kweker
kopen. De plant ziet er dan alles
behalve fraai uit. Geen nood, we
zetten hem in een mooie bak of
pot met goede aarde en geven
hem dan een koel en donker
plaatsje in huis. Pas na sinter
klaas zullen we knoppen kun
nen zien. Dan gaat de plant
naar een iets warmere en vooral
lichte plaats en uiteraard blijven
we de aarde vochtig houden.
Met een beetje geluk hebben we
rond de kerstdagen een echte
kerstroos.
Die mag naar buiten als het niet
vriest. Gewoon in de tuin, in de
halfschaduw. Maar het eerstvol
gende jaar zal hij waarschijnlijk
niet bloeien. De kerstroos houdt
niet van verplanten en blijft
graag jaren en jaren op dezelfde
plek. Waarschijnlijk een kwestie
van een eigen bodemschimmel.
Maar daarover een andere keer.
GREET BUCHNER
geeft antwoord op
al uw tuinvragen
Vraag en antwoord
Mevrouw Van Galen uit Haar
lem vraagt naar bijzonderheden
van de karmozijnbes, in het La
tijn de Phytolacca americana.
Dat is een winterharde overblij
vende plant die wel anderhalve
meter hoog kan worden. Hij
doet het wonderwel in de scha
duw en zaait zich bij mij in de
tuin op geheimzinnige wijze uit.
(Vogels?) Het opmerkelijke van
deze karmozijnbes is dat de lek
ker ogende vruchten licht giftig
zijn terwijl men in sommige
streken de jonge forse spruiten
als asperges eet. Overigens wor
den de bessen, mondjesmaat,
ook wel gebruikt om wijn bij te
kleuren, maar ik zou dat liever
niet adviseren.
De braam, met of zonder door
nen, wordt net als de klimroos
in de loop van de winter ge
snoeid. Het is belangrijk om
flink uit te dunnen. In de prak
tijk komt het erop neer dat men
het merendeel van de oude tak
ken tot bij de grond af kan knip
pen zodat de nieuwe, jonge tak
ken voldoende ruimte krijgen.
Mochten zich te weinig jonge
takken hebben gevormd dan
worden ook oude takken be
houden, maar daarvan worden
de zijtakken tot op enkele ogen
weggeknipt. Als de takken te
lang geworden zijn voor de be
schikbare ruimte dan adviseer
ik om de mooie jonge takken
niet af te knippen maar voor
zichtig rond te buigen en zo
vast te binden. Dat ombuigen
heeft een goede invloed op de
bloem- en dus vruchtvorming
en het staat heel mooi. Dit ant
woord is bestemd voor me
vrouw Montagne uit Haarlem.
Slerhekwerk
Spijlentiekwerk
Schulfhekken
Plantsoenhekken
Gaasafrastering
Sportveld afrastering
Tenn isbaairauErastering
Schoorsteenkappen
4J Oudhollandseverllc
1
S
M
L
E
A
N
M
K
2
K
W
A
A
A
K
L
T
3
R
E
P
A
G
E
R
K
4
Z
A
L
L
S
I
G
V
5
0
K
0
0
R
0
R
A
6
V
N
0
D
E
E
R
G
7
E
K
N
A
E
N
N
S
8
w
U
I
A
T
R
M
Z
9
0
B
0
N
T
D
E
R
10
w
E
I
R
E
I
N
K
11
G
D
E
R
N
A
V
B
12
K
0
A
0
A
R
S
Z
13
H
I
A
C
V
H
E
R
14
Z
E
B
0
L
0
F
T
OPGAVE
OPLOSSING
CITAAT
Streep op elke regel de letters
weg, die samen het woord vor
men dat overeenkomt met de
omschrijving De resterende let
ters vormen van boven naar be
neden en van links naar rechts
een citaat.
Horizontaal:
1weekdier; 2. neteldier; 3. wan
delplaats; 4. hoogst gelukkig; 5.
zanggroep; 6. naad; 7. mogelijk
heid; 8. heet; 9. zuivelprodukt;
10. molenarm; 11. koffiedik; 12.
zuivelprodukt; 13. graansoort;
14. vaartuig.
KRUISWOORDRAADSEL
IK ZOCHT AL TRUFFELS
TOE/U uf ZO RLE/Af WAS.
m'a/ vaoer was truffel-
ZOEKER M'U ORA WAS
TRUFFELZOEEER
TAAU/E LAZE Af WE DE TRUFFEL -
0ODEWE L U/STERPEAf AL T/JD
WAAR Af ET TRUFFELUUR TJE
ZOAfPA&S ZOAA&EAJ WE W Af ET
TRUFF.ELZOEKERSF&OR
TOMPOES
Heer Bommel en de toornviolen
Heer Bommel liep al mompelend
heuvel op en heuvel af. De verant
woordelijkheid van een heer die alle
mir uit de omtrek in zijn spuit mee
voert, drukte hem zwaar, zodat hij
niet op de weg lette. Hij schrok op
toen hij een wit gebouw uit de nevels
op zag doemen, want hij herkende
plotseling het laboratorium van pro
fessor Sickbock.
De geleerde bevond zich op op het
lapje grond, dat hij naast zijn deur
had ontgonnen, en staarde be
vreemd naar de cacteeën die hij daar
gekweekt had.
..Ei, ei", zo prevelde hij, „geheel slap!
In één dag verflenst. Wat mag hier
gebeurd zijn?"
„Het is de mir", sprak heer Ollie met
bevende stem. „Die zit in de pippe
ling, u weet wel."
De professor keek op en glimlachte
vaag.
„Ach, de heer Bommel!" zei hij. „On
ze proefpersoon. Wat was het, wat u
zei?"
„Het is de mir", herhaalde heer Ollie
wanhopig. „Ik kan het niet langer ge
heim houden; de verantwoordelijk
heid wordt te zwaar voor een heer al
leen. Misschien kunt u mij helpen."
Als iemand u kan helpen ben ik het",
gaf de ander toe. „Maar wees zo goed
om u duidelijker uit te drukken. Zon
der nauwkeurige gegevens kan ik
niet werken."
Heer Ollie gehoorzaamde. Het lucht
te hem op om alles over de muziek-
makende bloemen te vertellen, voor
al omdat de geleerde vol begrip toe
luisterde.
„Juist", zei deze ten slotte. „U bent in
de handen gevallen van enkele pri
mitieven. Men moest figuren als Pas-
tinakel en Kwetal onder rijkstoezicht
plaatsen. Maar u bent bij mij aan het
goede adres. Komt u toch binnen!"
H
W
R
door Hans van Es
Eerder deze week meldde ik de opvallende afwezigheid van de geb
kelijke westcirculaties en de daarmee samenhangende stormdepri
sies in ons deel van de wereld en de noord- of zuidgerichte stromin
gen, die daarvoor in de plaats zijn gekomen. De sterk golvende be*
ging van de straalstroom komt fraai tot uiting op de stromingskaarl
van het noordelijk halfrond. Alleen al in het Europees-Atlantische;
deelte zijn vijf golven zichtbaar, waarlangs de hoofdstroming zich
voortplant. Bij zo'n patroon zijn de koude en warme luchtmassa's
merdionaal gerangschikt - anders dan de meer gebruikelijke verdel
met kou in het noorden en warmte in het zuiden. Twee tongen van
warme lucht - een boven West-Europa en een andere, die van het
midden van de oceaan naar Groenland reikt - worden geflankeerd
door zones met koude lucht boven Oost-Europa, bij Ierland en i
regio New Foundland. Het kenmerkende van een dergelijke verdel
zijn de vaak markante weersomslagen. De sectoren met koude en
warme lucht blijven immers niet op hun plaats en verschuiven v
west naar oost of vice versa. Dat hebben we in de afgelopen dagen
kunnen merken, toen we van het vroege winterweer opeens ir
zachtere lucht terechtkwamen. Dat was vooral aan de minim;
ken, die aan het einde van de week meer dan 10 graden hoger lag<
dan enkele dagen eerder. Dit weekeinde liggen we nog altijd binne
het bereik van de tong warme lucht, die van de Middellandse Zee<
onze omgeving naar het Oostzeegebied reikt. Vooral vandaag is het
behoorlijk zacht en is er af en toe zon bij maxima van 12 tot 15 g
den. Zondag begint er al wat te veranderen. Een frontale zone kom
dichterbij en in de loop van de dag is er lichte regen mogelijk, terw
de oostenwind wat aantrekt. Het kwik reikt daarbij wat minder hoo
Maandag is de kans op neerslag nog wat groter bij maxima rond 1(
graden. Daarna is de koude luchtmassa weer aan zet. Tussen een
Groenlands hoog en een lagedrukgebied boven Skandinavie komti
noordelijke stroming op gang, die dinsdag of woensdag ons land tx
reikt. Daarbij daalt het kwik overdag naar 7 graden en 's nachts is
weer lichte vorst mogelijk. Ook in de koudere lucht is er kans op \a
regen of een bui.
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
Noorwegen:
Rustig wee
klaringen,
noorden en uiterste zuiden
soms ook wolkenvelden en
mogelijk wat neerslag.
aantrekkende westelijke
wind. Middagtemperatuur
flinke op-
in het
tot ruim onder nul i
noorden; zondag
I 5 gra
:ijgmg v
Denemarken:
Zaterdag eerst nog vrij ve^l bewolking en
plaatselijk regen. Vooral zondag meer
kans op zon en overwegend droog. Vrij
winderig. Middagtemperatuur rond 7
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
In het algemeen veel bewolking en van
tijd tot tijd regen. Vooral langs de Noord
zeekust een stevige oostelijke wind. Stij
ging van temperatuur met op zondag
maxima rond 12 graden.
België en Luxemburg:
Zaterdag geregeld zon. droog en behoor
lijk winderig. Zondag geleidelijk meer
bewolking maar waarschijnlijk tot de
avond droog. Middagtemperatuur zater
dag rond 15 graden, zondag vooral in
Noord- en Midden-Frankrijk:
Zaterdag in de meest westelijke depar
tementen veel bewolking en nu en dan
buiige regen; in de andere streken droog
en flink wat zon; overal winderig. Zon
dag breiden wolken en neerslag zich
naar het oosten uit. Middagtemperatuur
van 13 tot 16 graden, zaterdag met na
me m midden-Frankrijk plaatselijk
dichtbij de 20 graden.
Portugal:
Vrij veel bewolking en vooral in het noor
den van tijd tot tijd buiige regen, moge
lijk met onweer. Middagtemperatuur
aan de westkust rond 15 graden, in de
Algarve iets hoger.
Wisselend bewolkt en vooral zaterdag
nog enkele buien, mogelijk met onweer.
Middagtemperatuur iets boven de 20
graden.
Vrij veel bewolking en op veel plaatsen
van tijd tot tijd buiige regen, soms met
onweer; vooral aan de zuidflank van de
Pyreneeën kan veel neerslag vallen.
Zondag ook weer wat zon. Enige daling
van temperatuur, met op zondag maxi
ma van 12 tot 18 graden, aan de zuid
oostelijke costa's rond 20 graden.
Canarische Eilanden:
Naast zon soms ook wolkenvelden en
vooral zaterdag kans op een regen- of
onweersbui. Middagtemperatuur onge
veer 24 graden
Marokko:
Westkust wolkenvelden en vooral in het
noorden kans op buiige regen, soms met
onweer Plaatselijk kan veel neerslag
vallen. Middagtemperatuur vlak aan zee
iets boven de 20 graden.
Veel zon en stijging van temperatuur;
maxima op zondag dicht in de buurt van
30 graden.
Zuid-Frankrijk:
Zaterdag geregeld zon, ir
Duitsland:
Perioden met zon. Droog. Een
kende zuiden- tot oostenwind. Mid
temperatuur van 9 graden rond E
tot rond 15 graden verder zuidwaarl
het zuiden door föhn mogelijk r
Zwitserland:
Aan de zuidflank van de Alpen r
bewolkt, kans op veel regen en n
rond 12 graden. Aan de noordzij
de Alpen door föhn meer zon en
temperaturen.
Oostenrijk:
Aan de zuidflank van de Alpen v
bewolking, mogelijk regen en rr
temperaturen van 11 graden ii
Aan
>or
van het massief flink v
Polen:
Naast zon met name in het noorde
oosten ook wolkenvelden. Bijna c
droog. Zondag een aantrekkende o
lijke wind. Middagtemperatuur r
graden, op beide dagen in het noo
ten iets lager, zaterdag in het v
Tsjechië en Slowakije:
Zowel wolkenvelden als wat zon.
Middagtemperatuur rond 6 graden
Hongarije:
Wolkenvelden. Vrijwel overal
ZONDAG 12 NOVEMBER 1995
Zon- en maanstanden
Zon op 07 54 Zonond
Maan op 21.10 Maan onder 1!
MAANDAG 13 NOVEMBER 1991
Zon- en maanstanden
Zon op 07 56 Zon onder lf
Maan op 22.10 Maan onder 13
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 06.55 19 05 06.28 II
Laag 02.46 15.05 02.27 l
Weerrapporten 10 november 1
s op e
in het8
vige
erslag
Middagtemperatuur zaterdag rond 20
graden, plaatselijk zelfs iets hoger;
maxima zondag rond 16 graden.
Mallorca en Ibiza:
Zaterdag flink wat zon, droog, een stevi
ge zuidenwind en maxima rond 24 gra
den. Zondag meer bewolking, kans op
een regen- of onweersbui en iets lagere
Italië:
In het noorden en westen flink wat be
wolking en op beide dagen kans op
buiige regen; plaatselijk kan veel neer
slag vallen. Op andere plaatsen geregeld
zon en kleinere neerslagkansen. Door
een aantrekkende zuidelijke wind gelei
delijk hogere temperaturen, met op zon
dag maxima van 12 graden in het noor
den tot dicht bij de 25 op Sicilië.
Corsica en Sardinië:
Zaterdag flink wat zon, een stevige zui-
20 graden. Zondag geleidelijk meer be
wolking en misschien bunge regen, mo
gelijk ook onweer; aanhoudend warm.
Malta:
Flinke perioden met zon en droog. Gelei
delijk een aantrekkende zuidelijke wind
met op zondag maxima rond 23 graden.
Koper hagen motregen
Luxemburg
Madrid
Malaga
Griekenland en Kreta:
Rustig en droog
kans op wolkenvelden. Zachter, met
maxima van 14 rond Thessaloniki tot
rond 18 langs de Griekse westkust en op
Kreta.
Turkije en Cyprus:
Rustig weer met flinke perioden met
zon. Droog. Middagtemperatuur van 16
graden plaatselijk langs de Turkse west
kust tot ongeveer 21 op Cyprus.
