'Boheems glas is frivoler'
Grote belangstelling voor Indisch festiva
Beatles: Michael
Jackson smakeloos
Cultuur&Kunst
Saxofonist
Coleman
blijft zichzelf
Haagse School bij Art Gallery Gérard
Cobra Museutfi eerste gespecialiseerde in Nederland
DINSDAG 7 NOVEMBER 1995
Oud-directrice circus Krone overleden
starnberg» Frieda Sembach-Krone, de ex-directrice van het in
ternationaal bekende circus Krone uit München, is dood. De
'grande dame' van de circuswereld overleed op 80-jarige leeftijd
in een ziekenhuis in het Zuidduitse Starnberg. De op 15 april
1915 in Wenen geboren dochter leidde sinds 1943 het grootste
Europese circusbedrijf. Meer dan tien jaar geleden trok ze zich
uit het actieve werk in de ring terug en liet de leiding over aan
haar dochter Christl Sembach-Krone.
Dromen van Rome in Amsterdam
Amsterdam De ARCAM Galerie aan het Waterlooplein in Am
sterdam houdt van 18 november tot en met 9 december de ex
positie Dromen van Rome. Voor deze expositie is aan alle 243
deelnemers voor de Prix de Rome voor Architectuur 1995 ge
vraagd een ruimtelijke impressie van hun ontwerp in te leveren.
De presentatie toont de diversiteit van de inzendingen. Op
dracht voor de prijs was het ontwerpen van het entreegebied
voor het Openlucht Museum in Arnhem. Het Nederlands Archi
tectuurinstituut in Rotterdam besteedt vanaf 16 november aan
dacht aan de negen architecten die de eindronde haalden.
Beeld Wim Kan verhuist wellicht
Amsterdam I let beeld van Wim Kan en Corry Vonk verhuist
wellicht van het Amsterdamse Leidseplein naar Kudelstaart. Het
beeld moet wegens herinrichting van het plein weg van de hui
dige plek. Het is nog onduidelijk of er ergens anders op het Leid
seplein of in Amsterdam een geschikte lokatie voor het paar is te
vinden. De gemeente Aalsmeer, waar Kudelstaart onder valt, wil
het beeld dolgraag hebben. Kan en Vonk woonden jarenlang in
Kudelstaart. Kunstenaar S. Bolhuis moet instemmen met de ver
huizing. Hij reageerde in eerste instantie positief op het idee.
LONDEN AFP/ANP
De drie ex-Beatles beschuldigen
Michael Jackson ervan hun
werk op een smakeloze manier
uit te buiten. In een gisteren ge
publiceerd vraaggesprek met de
Britse editie van het damesblad
Elle nemen de Beatles stelling
tegen het gebruik van hun lied
jes in reclames.
„Als we er niets aan doen, zal
ieder Beatles-lied eindigen om
bh's of hartige taarten aan te
pfijzen", zegt George Harrison
in het interview. Jackson kocht
al in 1985 alle rechten op de
complete Beatles-produktie,
voor een prijs van 50 miljoen
Engelse pond (circa 125 miljoen
gulden). Jackson overtroefde
Paul McCartney, die volgens
sommige berichten de rechten
zou willen terugkopen.
McCartney beschuldigt Jack
son in Elle van het goedkoop en
smakeloos gebruik maken van
de liedjes. De betrekkingen tus
sen de twee popsterren zijn
aanmerkelijk bekoeld. In de ja
ren tachtig namen ze samen
nog twee liedjes op: Say Say Say
en The Girl Is Mine.
De drie nog levende ex-Beat
les zetten hun aanval op Jack
son in enkele weken voor de
lancering van het album Bloem
lezing van de Beatles, waarop
voor het eerst in 25 jaar nieuwe
liedjes zijn te horen.
Jackson heeft herhaaldelijk
toestemming gegeven voor het
gebruik van Beatles-liedjes in
reclames, onder meer van Nike.
In een geval zou hij daaraan bij
na 400.000 gulden hebben ver
diend. Niettemin ziet Jackson
zichzelf als een beschermer van
de Beatles-erfenis. Onlangs ver
hinderde hij de uitgifte van een
album met rap versies van de
wereldberoemde liedjes.
RECENSIE PETER VAN EU KELENBURG
Ornette Coleman (saxofoon). Gezien op
6/11 in Nighttown, Rotterdam.
Dat een jazz-muzikant uit 1930
ook anno nu nog een nieuw pu
bliek kan aanboren zonder zijn
eigen muzikale beginselen te
verloochenen en vooral zonder
in de diepste dalen van de mod
derige fusion te verzuipen, be
wees gisteravond in een drie-
kwart-vol Nighttown saxofo
nist Ornette Coleman. Z'n te
gendraadse, strak maar onzicht
baar geregisseerde muziek is er
nog, z'n schrille toon, de abrup
te slotakkoorden, de onbewo
gen houding -van de meester
zelf, de afwezigheid van af- of
aankondigingen, alles als van
ouds.
Maar nieuwigheden genoeg.
Bijvoorbeeld de aanwezigheid
van twee danseressen en een
danser, die met de beweging
van hun lijven letterlijk de gol
ven van de muziek volgen en
daarmee de mate van geregis-
seerdheid onderstrepen. De
volop gemanipuleerde video
projecties van de spelende Co
leman zelf evenzeer. En het op
treden van een rappende me
vrouw, achter wie Omette zich
zowaar terugdrong in de rol van
begeleider. Natuurlijk kon hij
het niet nalaten daarbij af en
toe zijn hoge jubels rond te
strooien en dus het geluids
beeld toch weer te beheersen.
De muziek van Coleman is
onder dat nieuwe visuele ge
weld alleen maar coherenter ge
worden. Begeleidingen presen
tatie zijn meer gestroomlijnd.
Z'n concert is een project, het
vertelt meer dan voorheen een
afgerond verhaal, hoe kort de
afzonderlijke stukken nog
steeds zijn.
Gelukldg bleven trompet en
viool nu als solo-instrumenten
grotendeels buiten gebruik,
hooguit voor een enkel ver
vreemdend klankeffect greep hij
er nog naar. Een prachtige solo
op akoestische gitaar diende
slechts als lange aanloop tot een
nieuw stuk met de furieus op
z'n alt blazende Coleman. Een
dito inleiding op contrabas
kreeg helaas storende begelei
ding door de flipperkast-gelui
den van een gokjunk in Night
town.
wassenaar Het 'Meisjesportretje' van de schilder A. Bompiani is één van de schilderijen op de najaarsex
positie van Art Gallery Gérard. Tijdens deze tentoonstelling wordt een groot aantal werken uit de Haagse
School en van internationale Impressionisten getoond. Daaronder werk van J. Israels. J. Maris, W. Maris,
A. Mauve en K. Verwey. De expositie bij Art Gallery Gérard, Rijksstraatweg 358 te Wassenaar, is tot en
met 19 november dagelijks van 12.00 -17.00 uur te bezichtigen. foto»pr
Milan Kunc exposeert in galerie Stelling in Leiden
De in Praag geboren kun
stenaar Milan Kunc is met
zijn schilderijen in de jaren
tachtig zeer bekend gewor
den. Politiek .getint werk,
maar kitscherig en surrea
listisch geschilderd. Onge
veer een jaar geleden be
gon Kunc, van wie tot en
met 3 december werk is te
zien in de Leidse galerie
Stelling, keramiek en ob
jecten van glas te maken.
Net als de schilderijen zijn
het kleurrijke, surrealisti
sche en pop-artachtige
droomvoorstellingen.
leiden «titia fuchs
De techniek moest hij leren,
maar dat was geen probleem.
Kunc schildert nog steeds, maar
is de laatste tijd zo opgegaan in
het nieuwe driedimensionale
werk dat hij slechts af en toe
voor het doek stond. „Ik heb
lange tijd geschilderd en andere
dingen gedaan. Dit is het begin
van iets nieuws. Driedimensio
naal werk is anders, ik verbeter
nu mijn sculpturale fantasie. Ik
ben een tekenaar, dus ik maak
eerst tekeningen. Een tekening
verhoudt zich goed tot kera
miek. Het heeft allemaal te ma
ken met voorstellingsvermogen.
Ik maak de verschillende onder
delen apart en combineer dan."
De werken van glas laat Kunc
door meesterblazers in Noord-
Bohemië maken. „Het Boheem
se glas is wat frivoler dan het
Italiaanse." Hij maakt tekenin
gen en gaat er naar toe om aan
wijzingen te geven en er zelf de
laatste hand aan te leggen.
Kunc laat zich niet in een
hokje stoppen. De kunstenaar
vond de 'east-pop' uit en com
bineerde in zijn schilderijen
westerse symbolen met de
communistische hamer en sik
kel. Hij houdt van stijlen als ba
rok, biedermeier en het sociaal-
realisme. Van de moderne wes
terse stijlen bewonderde hij in
de jaren zestig en zeventig al
leen pop-art. Hij is nooit bang
geweest voor clichés, state
ments en traditioneel beeldma
teriaal, dat door de eeuwen
heen bewezen heeft kracht en
intensiteit te bezitten.
„Ik gebruik het allemaal: ba
rok, maniërisme, surrealisme,
kubisme. Ik was zelfs een tijdje
een abstracte schilder. Maar ik
ontdekte dat ik na een jaar alles
van abstract schilderen wist.
Toen hield ik ermee op, het was
een gebied dat al veroverd was.
En uiteindelijk mondt abstractie
uit in pure esthetiek. Ik geef
niets om die indeling in stro
mingen en stijlen, ik ben geïnte
resseerd in mijn eigen nieuwe
ontdekkingen."
Ook over andere stijlen die
deze eeuw zijn ontstaan heeft
Kunc uitgesproken ideeën. „We
lopen nu tegen het einde van
deze eeuw die een enorme pro-
duktie van avant-garde en expe
rimentele kunst had die niet al
tijd een succes was. Ik ben kri
tisch tegenover een aantal van
mijn collega's omdat ik zie dat
de markt deze eeuw sterker was
dan de kunst. En kunst werd op
Milan Kunc bii de pierrot, een van zijn glazen beelden die te zien zijn in galerie Stelling. foto mark la-
mers/jan holvast
een bepaald moment enorm
modieus. Dat had ook te maken
met het geld dat ermee ge
moeid was. Maar de kunst had
niet altijd meer de kwaliteit die
het zou moeten hebben. De
markt was zo inventief in het
verkopen dat kunstenaars voor
de markt begonnen te produce
ren. Het gaat vaak, zoals bij
conceptuele kunst, om één idee
van één kunstenaar. En al het
werk komt dan voort uit dat
idee."
„Bij mij is elk nieuw idee een
nieuw werk. Het zijn vele con
cepten eigenlijk waarbij elk
concept een nieuw werk wordt.
Dus eigenlijk ben ik juist een
conceptuele kunstenaar. Ik
wantrouw het als ik zie dat alles
er hetzelfde uitziet."
„Ik probeer de dingen intens
te maken, als een meesterwerk.
En ze moeten zo sterk zijn dat
ze overtreffen wat gangbaar is.
Dus ik zou nu geen installaties
maken, want dat heb ik twintig
jaar geleden al gedaan. En wat
ik nu aan installaties zie, ziet er
netzo uit als toen."
De thematiek in het werk van
Kunc is iets verschoven nu de
verhoudingen tussen oost en
west veranderd zijn. Erotiek
treedt in het nieuwe werk meer
op de voorgrond. „Ik heb altijd
verhalende dingen gemaakt, al
legorisch en kitscherig, ook om
dat dat provocerend was. En de
erotische lijn was er vroeger
ook, maar is nu meer aanwezig
omdat het socialistische thema
is weggevallen, dat is over. Rus
land en China worden als de
rest van de wereld.'
Lopend door de tentoonstel
ling in galerie Stelling gaat Kunc
nog even in op zijn beeldtaal.
„Ik gebruik hele simpele basale
iconen zoals een appel of een
blad. Ook dit beeld van een
pierrot is eigenlijk een icoon.
Het is een heel bekend beeld,
maar er hangt een kitschsfeer
omheen. Het heeft te maken
met de Commedia dell'arte. Het
is een combinatie van «ie pier
rot, geschilderd in Delfts blauw
en de zilverkleurige structuur
op het hoofd. Letterlijk ook
want de romp, het hoofid en de
'hoed' zijn apart gemodelleerde
onderdelen die ik aan elkaar ge
zet heb."
Kunc' nieuwste driedimen
sionale werk, de prachtige ap
pels en dolfijnen van glas in de
mooiste kleuren en dei surrea
listische landschappén van
aardewerk, zijn tot eni met 3
december bij galerie Stelling,
Kruisstraat 1, .Leiden, te zien
(donderdag t/m zondag; 14.00 -
17.00 uur).
schef gert visser. 071-i
Franse prijs I
voor schrijvei
Jeroen Brouv
amsterdam gpd
De Nederlandse schrijver J i
Brouwer (geb. 1940) heeft
ren in Parijs de Prix Ft
Etranger gelaegen voor zi
man Bezonken Rood. Dei
man verscheen afgelopei
mer in Franse vertaling b
geverij Gallimard, onder d
Rouge Décantée. De Prix
na Etranger wordt elk jaai
gekend aan een niet-Fran
man. De jury bestaat uitslu
uit vrouwen.
Bezonken Rood, in Nede
in 1981 verschenen, gaat
de relatie van de schrijvei
zijn moeder tijdens hun gt
genschap in een Jappen!
Het boek gaf indertijd a;
ding tot heftige polem
over de omstandighede
Indonesische kampen.
Onder de genominet
voor de Prix Fémina Etr;
waren dit jaar onder meei
Peter Hoeg (Smilla's gevoel
sneeuw), Vikram Seth
Suitable Boy) en Carol Sh
(De stenen dagboeken),
jaar kreeg
Engels/Amerikaanse schri
Joan Brady de prijs. Het
van Jeroen Brouwers wor
Nederland uitgegeven bij D
beiderspers. Nu Bezonken
bekroond is, wil Gallimard
werk van Brouwers in het I
gaan uitbrengen.
Nylon doek
moet Panoran
Mesdag redde
DEN HAAG ANP
Een nieuw doek van nylon i
het Panorama Mesdag in
Haag redden. Het oorspro
lijke linnendoek is op en zo
behandeling is het were!
roemde schilderij van Me
in acuut gevaar. Een spe
door Akzo ontwikkeld ki
stofdoek wordt daarom bin
kort achterop het 1680 m2 f
schilderij geplakt. De restau
moet in maart volgend
klaar zijn.
Linnen was lange tijd
meest gebruikte doek voor
tauraties, maar het 'werld
veel' voor zo'n oud schill
vooral door klimaatwisselirl
Een schilderij kan dan gei
kelijk barstjes oplopen. N\
veel minder gevoelig, lijkt
de oplossing. Het gaat ook
mee, zo is de verwachting.
Bij het Panorama hebbei
er het volste vertrouwen in.
is al eens getest aan de Tec
sche Universiteit in Delft,
een model op ware grootte.
De restauratie van het ge
museum Panorama Mesdag
gon in 1989 en zal nog tot
volgend jaar in beslag nen
De totale kosten zijn zes
joen gulden, een bedrag
grotendeels via een fond'
wervingsactie in de jaren t;
tig bijeen werd gebracht,
ontwikkeling van het nylond
door Akzo was een gift van
bedrijf. Het Panorama, dat
een verstevigde „ophangi
krijgt, zal steeds voor het
bliek toegankelijk blijven.
Weduwe van Indië in teken Gordel van Smaragd
den haag hans visser
Den Haag is van 30 november
tot en met 10 december het de-
cor van het festival Indië-Indo-
nesië. In toneel, dans, literatuur,
muziek, beeldende kunst en
film wordt getoond hoe zeer
Nederland en Indonesië nog al
tijd met elkaar zijn verbonden.
Natuurlijk gebeurt dat in Den
Haag, de weduwe van Indië. De
stad ook van waaruit eeuwen
lang het leven in de archipel
voor een deel werd gedicteerd.
De belangstelling voor het festi
val is groot, want nu al zijn er
enkele voorstellingen uitver
kocht.
Nederland en Indonesië kun
nen nog altijd slechts met moei
te met elkaar overweg. De oude
wonden van de breuk na 1945
helen moeizaam. Maar cultu
reel ligt dat heel anders. Toen
een paar jaar geleden emoties
rond de voorgenomen komst
naar Nederland van Jan 'Ponc-
ke' Princen de gemoederen
weer eens verhitte, groeide het
idee te laten zien hoe beide lan
den het wel op artistiek gebied
samen kunen vinden.
De grote topper van het festi
val is zonder meer het toneel
stuk 'Soekarno' dat Jan Blokker
schreef op verzoek van het Na
tionaal Toneel. Het stuk gaat na
het festival ook het land in. Het
accent ligt op de periode 1942-
1849 en behandelt de droom
van de man die Indonesië onaf
hankelijk maakte en de eerste
president zou worden: Soekar
no. Hoe moeilijk was zijn weg
en hoe vaak liep hij bijna mis.
Kaaskop
'Soekarno' is geschreven vanuit
het 'kaaskop'-perspectief. Dat
vqI zeggen dat de auteur heeft
gepoogd zich te verplaatsen in
de hoofdpersoon. Een invals
hoek die tot dusver zelden door
Nederlandse auteurs is ingeno
men. Alle rollen in 'Soekarno'
worden gespeeld door Neder
landseacteurs.
Ook Poncke Princen speelt een
rol op het festival. Graa Boom-
sma schreef het stuk 'De Witte
Berg'. Daarin vraagt de auteur
zich af wat er zou gebeuren als
Princen ooit nog eens Eric zou
ontmoeten. 'Eric' staat voor alle
oud-Indiëgangers die nog altijd
moeite hebben te accepteren
dat Princen destijds als een van
hen overliep naar het Indonesi
sche leger en meevocht tegen
zijn landgenoten.
Eric is bovendien de com
mandant van de eenheid die
opdracht kreeg om Princen te
liquideren. Dat mislukte op 9
augustus 1945. Een dag later
werd een wapenstilstand geslo
ten, zodat die opdracht niet
meer kon worden uitgevoerd.
Hans Croiset en Bram van der
Vlugt spelen die twee. Èe filoso
feren over wat er kan gebeuren
als ze elkaar zouden ,ontmoe-
ten: ruzie, verbroederjing, pra
ten, of wordt Prince In alsnog
doodgeschoten?
Graa Boomsma scH.reef ook
het libretto voor de karneropera
'Westerling', die op muziek van
Jan Bus vertelt over d>e achter
gronden van kapiteinl Wester
ling die hardhandig ru<;t en orde
op Celebes herstelde. Het werk
beleefde eerder dit jaaj de pre
mière in Amsterdam.
Schrijvers
Aan het festival werkë n ook di
verse schrijvers mee, waaronder
F. Springer, Adriaan van Dis,
Marion Bloem. Hella Haasse
Rudy Kousbroek. Uit Indont
komen de dichter Rendra en
hoofdredacteur van het vei
den weekbad Tempo, Gunav
Mohamed.
Verder zijn er wajangvoors
lingnen (Javaans schimm
spel) en komt er een dansgn
uit Yogyakarta met een
gramma rond de enkele ja
geleden overleden popul:
sultan Hamengku Buwono.
derlandse componisten sch
ven werk voor gamelans. lm
nesië stuurt ook enkele fil
waarin de revolutie wordt
licht. Daarnaast is een tiei
Nederlandse films rond dit t
ma te zien.
Op de een na laatste
wordt er een symposium
houden over de dekolonisatie
de Nederlandse literatuur,
groot feest sluit het festival af.
AMSTELVEEN ANP
Onder de rook van Amsterdam gaat za
terdag een nieuw museum open: het
Cobra Museum voor Moderne Kunst.
Het Amstelveense museum is een ont
werp van architect Wim Quist. De bouw.
die 17,5 miljoen gulden kostte, maakt
deel uit van de vernieuwing van het
stadshart van Amstelveen.
Het is voor het eerst in Nederland dat
een museum zich specialiseert in Cobra
kunst. Het Stedelijk Museum in Amster
dam heeft een Cobra-collectie van onge
veer 150 werken, maar die bevinden zich
vaak in depot. In Amstelveen is Cobra
permanent te zien.
De openingstentoonstelling bevat
werk van onder anderen Appel, Roos-
kens, Wolvecamp, Lucebert, Corneille,
Brands, Jorn, Gar, Gilbert, Pedersen en
Gudnason. De eerste expositie, De Taal
van Cobra, is tot en met 14 januari voor
het publiek geopend. Voor volgend jaar
staat een tentoonstelling met het wec k
van de Belg Pierre Alechinsky op het
programma.
Het Cobra-museum heeft geen eige[n
collectie, maar kan putten uit de verza
meling van Karei van Stuijvenberg, ee n
Nederlandse zakenman die ruim vijf
honderd werken van Cobra-kunstenaars
bezit. Een overzicht daarvan was zeveih
jaar geleden in de Nieuwe Kerk in Am
sterdam te zien.
Ook de openingspresentatie in Am
stelveen toont praktisch de gehele 0
lectie: behalve schilderijen zijn er be
den, tekeningen en grafiek. Directe
Leo Duppen verwacht jaarlijks 70.0
mensen in het Cobra-museum.
De expositie 'De Taal van Cobra'
het nieuwe Cobra Museum (Ple
1960/SandbergpIein, Amstelveen), gs
11 november open en duurt tot en m
14 januari 1995. Het museum is t
opend van dinsdag tot en met zond
van 11.00 tot 17.00 uur.
