Helmut Kohl had hoe dan ook
naar New York moeten gaan
Slotverklaring 50 jaar VN
Barings: een drama van hoogmoed en incompetentie
Feiten &Meningen
Vakbeweging
moet meer
ondernemen
urn,
KMXWEl
PAT 11 HIJ H
WOENSDAG 25 OKTOBER 1995
Ik verdien de kost met schrijven en spreken en
met zo nog het een en ander. Ik ben in de ware
zin des woords een ondernemer van mijn eigen
arbeid geworden. Dat is min of meer van/.elf zo
gegaan. Ie ontdekt je talent, gaat daar mee aan de
slag en dan blijkt daar zowaar ook nog eens een
markt voor te zijn. Dat is het leuke van ons soort
maatschappijen. Ie kunt het zo gek niet beden
ken of er is wel iemand die daar iets voor over
heeft. In die zin valt er nog heel wat te onderne
men in de wereld.
Onlangs mocht ik spreken voor de Houw- en
Houtbond van de I NV. Ik deelde het podium met
de voorzitter van die bond. Ik ging er met niet al
te hoog gespannen verwachtingen op af. Tenslot
te ben ik in die kringen niet zonder meer geliefd.
I Ioe anders liep het allemaal. De gestaalde kaders
zaten weliswaar in de zaal, maar waren een en al
oor en zeer bereid om naar mijn niet alledaagse
denkbeelden te luisteren en om erover te discus-
Ik heb een ferm pleidooi gehouden voor het
openbreken van de onderkant van de arbeids
markt, voor het afschaffen van al die levenslange
arbeidscontracten in de particuliere sector èn de
collectieve sector, voor een aanzienlijke vergro
ting van de flexibiliteit van de inzet van arbeids
krachten, voor het ondernemer worden van je ei
gen arbeid en voor nog zo het een en ander.
Ondermeer heb ik de vraag opgeworpen waar
om de Houw- en I loutbond niet zelf gaat onder
nemen. Waarom zouden ze daar niet gaan doen,
en graag nog een beetje beter, wal Randstad ai
doet. Dat bedrijf biedt allang niet meer alleen
personeel aan, maar is
ook bereid hele klussen
voor een bedrijf in eigen
beheer uit te voeren.
Vooral die klussen die een
tijdelijke en flexibele inzet
van arbeid vragen. Hen
vakbond kan zich heel
goed op dat terrein bege
ven en daarmee een
mooie boterham verdie
nen en flink wat mensen
aan werk helpen. De bond
trekt dan het probleem
medewerker naar z'c'1 toe 'n P'aats van
het in moeizame onder
handelingen van zich af te
schuiven en het op hel bordje van onwillige on
dernemers te deponeren. Zo'n vakbond lost iets
op en hoeft niet voortdurend nee te verkopen.
Zogezegd was de ontvangst van deze nieuw
lichterij welwillend, al ging het er natuurlijk niet
bij eenieder in als Gods Woord in een ouderling.
Deze •gebeurtenis maakte overigens wel iets
scherp duidelijk. I Iet kader van de vakhonden is
ile defensieve houding van hun bestuurders meer
dan zat. Nu al ruim twee decennia lang is de vak
beweging een nee-verkoper eerste klas. Het is de
Strategie van houden wat je hebt. Op het eerste
gezicht een logische strategie. Ie zit er als bond
tenslotte in de eerste plaats voor het behartigen
van de belangen van je leden.
Toch is dit schone schijn. Ten eerste komt van
het behartigen van de belangen van de buiten
staanders op deze manier niets terecht. Dit in
weerwil van wat de vakhonden ons willen doen
geloven. Zij zijn voor handhaving van uitkerings
hoogten, tegen verscherping van de WAO-eisen,
tegen afschaffing van de Ziektewet, voor werkge
legenheid en tegen flexibilisering van de inzet van
arbeidskrachten en voor de van negen tol vijf uur
economie. De resultaten van twintig jaar vak-
bondsbeleid zijn intussen allerbelabberdst. De
langdurige werkloosheid is niet af- maar toegeno
men. Het vrij besteedbare inkomen van uitke
ringsgerechtigden is met procenten achteruit ge
gaan. De werkzekerheid blijkt hij enige economi
sche tegenwind niets in te houden, de 24-uurs
economie ontwikkelt zich voorspoedig, de Ziek
tewet wordt afgeschaft en het is hondsmoeilijk
om nog voor een WAO-uitkering in aanmerking
te komen.
Steeds is er weer het verzet tegen modernise
ring en stapje voor stapje moet de terugtocht, die
meer en meer de vorm van een afgang begint aan
te nemen, worden ingezet. Henzelfde verhaal valt
te vertellen over de politieke geestverwanten van
de vakbeweging, de Partij van de Arbeid.
Het opmerkelijke nu is dat van deze nu al jaren
voortslepende afgang en ontluistering van de
eens fiere organisaties van de Nederlandse arbei
dersbeweging. door de leiding van die beweging
niets maar dan ook niets wordt geleerd. De stra
tegie van verzet en als het niet meer te houden is
enigszins meegeven, wordt lot op de dag van
vandaag met dezelfde blijmoedigheid voortgezet.
Mijn begrip gaat dat intussen te boven en ken
nelijk ook dat van het kader. Het lijkt mij nog de
enige uitweg voor de vakbeweging in Nederland
indien zij een tweetal zaken op korte termijn in
beleid omzet. In de eerste plaats is nodig zich
zonder omwegen te concentreren op het belang
van de leden. Niet op het kortzichtige korte ter-
mijnbèlang, maar op het ruimte scheppende be
lang op lange termijn. Dat wil voor leden zeggen
dat zo'n vakbeweging werkt aan een economisch
klimaat waarin de leden als ondernemers van
hun eigen arbeid kunnen gedijen. Dat betekent
dat zo'n vakbeweging de economie van Neder
land beziet in nauwe samenhang met andere
economieën in de wereld en werkt aan verbete
ring van de positie van de Nederlandse economie
iii dat internationale netwerk van economieën.
De vakbeweging onderscheidt zich daarin van
de meeste ondernemers, doordat zij het specifie
ke Nederlandse belang in de economische ont
wikkelingen voor ogen houdt. Dat in tegenstelling
tot de meeste ondernemers die daar steeds min
der boodschap aan hebben. Nederlandse werk
nemers zullen echter overwegend binnen Neder
land opereren en hebben dus belang bij een ster
ke, veel werkgelegenheid creërende Nederlandse
economie.
Ten tweede moet de vakbeweging de beharti
ging van het algemeen belang overlaten aan de
politiek. Die is daar beter voor toegerust en kan
daar ook besluiten over nemen. Als de vakbewe
ging zich weer geheel en al concentreert op de ei
gen laak en het eigen marktsegment dan is ze
ook in staat om tal van nieuwe produkten te cre-
eren waar zelfs een koopkrachtige vraag naar is.
Dat is weg bij het houden wat je hebt en op stap
naar een ondernemende houding die enthousias
te leden oplevert.
Natuurlijk had hij in veel opzichten gelijk. Het gigantische jubileumfeest van de VN was een festival van
hoogdravende en banale clichés. En inderdaad, met het staatshoofd van Burkina Fasso heeft een staats
man van zijn kaliber weinig te bespreken. En dat je in een toespraak van vijf minuten de wereld weinig be
hartigenswaardigs kunt mededelen; geen speld tussen te krijgen. En als hij met collega-staatslieden de
toestand in de wereld wil bespreken, hoeft hij niet naar New York te reizen, dan grijpt hij even de telefoon.
Klopt als een zwerende vinger.
En toch had bondskanselier
Helmut Kohl het afgelopen
weekeinde in New York moeten
zijn en niet in München, waar
hij met 10.000 feestneuzen uit
Beieren de 50ste verjaardag van
de zusterpartij van zijn CDU, de
CSU, vierde. Dal was natuurlijk
een belangrijk evenement, maar
al met al net iets minder be
langrijk dan de bijeenkomst in
Manhattan, waarvoor Clinton,
Chirac, Jeltsin, Major, Mandela
en Wim Kok wel een gaatje in
hun agenda's hadden weten te
vinden. Kohl stuurde zijn loop
jongen, minister van buiten
landse zaken Kinkel, die trou
wens nog te laat kwam voor de
'historische' familiefoto.
Dat zijn afwezigheid als een af
front zou worden ervaren, had
Kohl moeten voorzien. Alles wat
de Bondsrepubliek doet of na
laat wordt, zeker sinds de her
eniging van vijf jaar geleden,
door de rest van Europa met ar
gusogen gevolgd. Niet alleen
Nederlandse scholieren tussen
15 en 19 jaar willen graag hun
opvatting bevestigd zien dat
Duitsers 'arrogant' zijn. Het
geldt ook voor door de wol ge
verfde politici en buitenlandse
commentatoren, die deze bui
tenkans om met een goede re
den hun achterdocht tegen
Duitse grootheidswaan te kun
nen ventileren, niet lieten lo
pen.
De reactie in Duitsland was
over het algemeen zeer lauw.
DeTV-journaals meldden Kohls
uitglijder niet of terloops en de
meeste kranten hadden ook gis
teren hun handen nog vol aan
de verpletterende nederlaag die
de sociaal-democratische SPD
zondag bij de verkiezingen in
Berlijn had geleden. Van de pro
minente landelijke kranten von
den alleen de liberale Süddeut-
sche Zeitung uit München en
de met de SPD sympathiseren
de Frankfurter Rundschau dat
Kohl het land geen dienst had
bewezen.
TWEEDE KEER
Het is overigens de tweede keer
binnen korte tijd dat de rege
ring in Bonn achteloos met de
gevoelens van de buitenwereld
omspringt. Minister van finan
ciën, Theo Waigel, had onlangs
in een vertrouwelijk gesprek
met de financiële deskundigen
van de Bondsdag verklaard dat
de Italiaanse overheidsfinanci
ën in zo'n desolate toestand
verkeerden, dat het land niet
kon deelnemen aan de mone
taire unie.
Dat was ook een uitspraak, waar
'inhoudelijk' weinig op af te
dingen viel, maar 'politiek' de
uitwerking had van een tand
artsboor op een onverdoofde
zenuw.
De lire beleefde een spectacu
laire koersval en de Italianen,
toch een van de oprichters van
de EU, ondergingen een even
spectulaire daling van hun ge
voel voor eigenwaarde. Een der
gelijke benadering veroorzaakt
bij een zwakkere partner onher
roepelijk ressentimenten, die
eens en altijd op een ongelegen
moment naar buiten zullen ko-
ZONNEKONING
Je kunt je trouwens afvragen of
Kohl niet begint te lijden aan
wat we het zonnekoning-syn
droom zouden kunnen noe
men. Hij wordt in het buiten
land gefêteerd als de eminente
staatsman van deze tijd, staat in
het binnenland mede dankzij
de permanente crisis van de
SPD op het toppunt van zijn
macht en wordt in zijn eigen
CDU zo bewierookt, dat som
mige partijgenoten als ze den
ken dat Hij het niet hoort, van
persoonsverheerlijkingspreken.
Zoveel bewondering onder
mijnt de toch al niet overdadige
bereidheid tot zelfkritiek.
Kohl staat daarin natuurlijk niet
alleen. Het lijkt wel een politico
logische wet dat vrijwel alle po
litici die meer dan tien jaar aan
de macht zijn, zich vorstelijke
allures aanmatigen.
Mitterrand voelde zich boven
de gewone Stervelingen verhe
ven, Thatcher sprak over zich
zelf in pluralis majestatis en ook
Lubbers dacht soms dat hij on
feilbaar was. Alleen, Kohl is een
Duitser en moet om de bekende
redenen beter op zijn tellen
passen dan de andere bewoners
van de politieke Olympus.
Daarom had hijTioe dan ook
naar New York moeten gaan.
BONN PETER VAN NUUSENBURG
CORRESPONDENT
De bondskanse
lier, vrolijk ge
stemd.
FOTO REUTER
WOLFGANG RATTAY
TOM JANSSEN
De 185 lidstaten van de VN hebben gisteravond in New
York unaniem de principes van het oorspronkelijke
VN-Handvest bekrachtigd. Met de verklaring kwam een
einde aan het driedaagse jubileumfeest voor de vijftig
jarige volkerenorganisatie, dat door 129 staatshoofden
en regeringsleiders is bezocht.
De afvaardigingen op de Algemene Vergadering riepen
op tot een hervorming en modernisering van de VN. De
lidstaten zijn het erover eens, dat de VN zich met her
nieuwde kracht moet wijden aan de bevordering van
vrede, ontwikkeling, gelijkheid en rechtvaardigheid in
de wereld. De organisatie moet bijdragen tot het begrip
tussen volkeren.
Ook is meer inzet nodig voor de bestrijding van de ar
moede, vinden vooral de Afrikaanse landen. De verkla
ring pleit, zonder concrete stappen te noemen, ook
voor uitbreiding van de Veiligheidsraad, die beter en ef
ficiënter moet werken.
Er waren echter ook kritische geluiden te horen. De
Chinese president Jiang Zemin verklaarde op de Alge
mene Vergadering en voor zijn ontmoeting met presi
dent Clinton dat zijn land geen inmenging in interne
aangelegenheden duldt.
Het gesprek tussen Clinton en Jiang Zemin is zeer posi
tief verlopen, meldde Witte-Huté-woorvoerder McCur-
ry na afloop van de twee uur durende ontmoeting tus
sen beide presidenten in het Lincoln Centrum in New
York. „Het was het beste van de drie gesprekken die hij
(Clinton) met president Jiang Zemin heeft gevoerd", al
dus de woordvoerder.
Clinton en Jiang Zemin grepen de viering van het vijf
tigjarig bestaan aan om een verbetering van de moeiza
me relatie tussen de twee landen te bewerkstelligen. De
geschillen tussen de VS en China betreffen kwesties van
nationale eer en internationale veiligheid.
Jiang Zemin leverde kort daarvoor indirect felle kritiek
op de VS. „Sommige grote.mogendheden proberen
steeds weer, onder het mom van vrijheid, democratie
en mensenrechten, inbreuk te maken op de souvereini-
teit van andere landen. Ze ondermijnen hun nationale
eenheid en verstoren de harmonie tussen de diverse
bevolkingsgroepen.
De Bosnische president Alija Izetbegovic hield een rede
die haaks stond op wat de Chinese president zei. Lan
den of partijen die vrijheid en mensenrechten niet res
pecteren behoren geen internationale hulp te krijgen.
De internationale gemeenschap heeft volgens hem ook
de plicht oorlogsmisdadigers in ex-Joegoslavië op te
sporen. Hij noemde de VN 'de bron voor onze hoop,
maar ook een voortdurende bron voor onze teleurstel
lingen.'
Afrikaanse landen hielden gepassioneerde pleidooien
voor internationale solidariteit en armoedebestrijding.
De Ghanese president Gerry.Rawlings hekelde het ge
geven dat de wereld per dag vijf miljoen dollar voor
vredesoperaties in ex-Joegoslavië uitgeeft, maar het
Westafrikaanse land Liberia vergeet. „Dan is er een
oorverdovende stilte", zei hij over de bpperkte vredes
operatie in het door de burgeroorlog vernielde land.
NEW YORK AFP-DPA-Rtr
Nick Leeson dacht in z 'n eentje beurs Tokyo overeind te kunnen houden
Het drama dat in februari de oude, adel
lijke bank Barings trof, was een ongeluk
dat gewoon móest gebeuren. Flet lijkt een
gratuite opmerking in het voorwoord van
'Blauw bloed, rode cijfers'. Maar de jour
naliste en ex-handelaar bij Barings. Ju
dith Rawnsley, weet deze stelling bijzon
der aannemelijk te maken. Ze beschrijft
van binnenuit zowel de chaos in de ge
zagsstructuur van de bank als het karak
ter en de professionele omgeving die van
Nick Leeson de fraudeur maakte die Ba
rings te gronde richtte. -
De officiële rapporten over de ondergang
van Engelands oudste zakenbank stape
len zich inmiddels op. Judith Rawnsley
heeft dit alles niet afgewacht en haar ei
gen conclusies getrokken. Gebaseerd op
eigen ervaring bij de bank in het kantoor
Tokyo, gesprekken met voormalige colle
ga's en mensen die Leeson kenden, privé
en zakelijk. Anders dan de officiële rap
porten leest haar boek zodoende als een
thriller. Al is de afioop natuurlijk bekend.
Twee ontwikkelingen die tot het drama
leidden schetst Rawnsley uitvoerig. In de
eerste plaats de enorme cultuurverschil
len en botsingen tussen de traditionele
bankiers van Baring Brothers en de
agressieve handelaars van Barings Beleg
gingen. Plannen voor integratie van die
twee tot een volledige 'investeringsbank-
nieuwe-stijl' waren in de maak, maar
worden nu door ING op eigen wijze uit
gevoerd.
En in.de tweede plaats schetst de journa
liste uitvoerig de omstandigheden, waar
in de rustige boekhouder Leeson op de
beursvloer van het tropische Singapore
werd tot de gevreesde en bewonderde
macho, die zijn superieuren en toezicht
houders jarenlang om de tuin leidde.
Naar Singapore gestuurd om de vereffe-
nings-afdeling van de termijnhandel op
het goede spoor te zetten waar hij
Londen zijn sporen mee had verdiend.
Het gaat daarbij om de afdeling waar de
orders die op de vloer tot stand zijn geko
men adminstratief worden afgewikkeld.
De fatale fout van het bedrijf was Leeson
daarnaast een handelslicentie te laten
verkrijgen. Niet alleen was zo'n licentie
hem in Londen al eens onthouden omdat
hij een aantal schulden had verzwegen
voor de autoriteiten. Maar de combinatie
van handelaar, die zichzelf later op de
dag controleert in de 'back-office', waagt
om problemen. „Zoiets als de stroper be
vorderen tot jachtopziener", aldus de
schrijfster.
Maar in Londen, raakte men al snel ver
blind door de enorme winsten die Leeson
vanaf 1993 vanuit Singapore ging rappor
teren. „Aangenaam verrassend," noemde
de hoogste baas en telg uit het adellijk
geslacht Peter Baring de enorme bijdrage
aan inkomsten tegenover de Bank of
England. Terwijl heel veel mensen het ei
genlijk heel raadselachtig vonden.
Als voormalig handelaar van Barings in
Japan weet Rawnsley nauwkeurig en dui
delijk te schetsen met wat voor soon
handel Leeson bezig was. Het gaat daar
bij om het razendsnel inspelen op kleine
verschillen van koersen van opties op de
index van de beurzen van Tokyo en Osa
ka. Doorgaans betreft het zulke kleine
verschillen, dat alleen bij gigantische
hoeveelheden contracten de winst van
enige betekenis wordt. Ook weet ze hel
der te vertellen hoe een fouten-rekening,
waar Leeson zijn verliezen verborg, be
hoort te werken. Maar niet meer zicht
baar is voor de superieuren, wannaar de
controleur dezelfde is als de handelaar en
hij de orderbriefjes vernietigt.
Het ging definitief mis met Leeson toen
een zware aardbeving de Japanse steden
Kobe en Osaka trof. De aandelenindex
waarmee hij speculeerde op de geheime
rekening 88888 zakte ruim onder het
punt dat eFgeld opgehoest zou moeten
worden. „Opeens werd Leeson dol, maar
niemand van zijn collega's realiseerde
zich de gekte die hem had bevangen. Zijn
koopwoede in Nikkei-termijncontracten
voor foutenrekening 88888 was naar alle
normen ongekend." Binnen 4 weken had
hij een verlies opgebouwd van 384 mil
joen pond".
Waarom nam Leeson zo'n grote gok,
waagt Rawnsley zich af. „Zeer waar
schijnlijk probeerde hij de markt te on
dersteunen doorde winstgevendheid van
zijn 'straddles' en andere open posities te
herstellen." Hij probeerde, met andere
woorden, „in zijn eentje de aandelen
markt van Tokyo overeind te houden ge
durende een van de grootste materiële en
Financiële rampen in de Japanse geschie
denis."
Barings ging ten gronde aan de incompe
tentie binnen de bank. Maar niet iedere
handelaar gaat ten gronde aan hoog
moed. Hoe die hoogmoed zich ontwik
kelde bij Leeson staat uitvoerig beschre
ven in de laatste hoofdstukken van het
boek, inclusief de misdragingen tijdens
dronkenschap die hem zonder hulp
uit Londen al eerder in de gevangenis
van Singapore hadden doen belanden.
'Blauw bloed, rode cijfers', uitgeverij Jan
Mets in Amsterdam. Vertaling: Ernst van
Altena. Prijs: 29,90 gulden. ISBN 90
5330 159 3
AMSTERDAM MARIEN VAN DEN BOS
