Sanse
s luchtVibi ve,
Tuinieren
Lf\ I CKUAVj I WR I VJÖCK IUD
tuinboeken
Pelargoniums
We kennen ze allemaal van de
prachtige plantenbakken die de
binnensteden de laatste jaren
zo fleurig opvrolijken: pelargo
niums. Een makkelijke, lang in
bloei te houden klimmer of
hanger. Vaak verward met de
geranium. Hij lijkt er zeker wat
de kleuren betreft wel een
beetje op. maar van dichtbij zie
je dat de bloemen heel anders
zijn samengesteld. De pelargo
nium komt oorsponkelijk uit
Zuid-Afrika, de eerste planten
werden driehonderd jaar gele
den door Oostindiëvaarders
naar Europa meegenomen.
Inmiddels behoren ze tot de po
pulairste potplanten ter wereld.
De produktie is aan het eind
van de jaren zestig verviervou-
digd. Geschat wordt dat in
Duitsland alleen al meer dan
negentig miljoen planten per
jaar worden verhandeld. Het
aantal variëteiten is inmiddels
ontelbaar. Er worden jaarlijks
150 nieuwe cultivators aange
meld.
Niet alleen de kleuren, ook de
geuren maken veel pelargoni-
umsoorten tot bijzondere plan
ten. In Amerika worden de
soorten ook ingedeeld naar
geur: ciroen, munt, fruit, roos.
Alles over het kweken, onder
houd, ziekten, toepassingen en
soorten is bijeengebracht in
Pelargoniums van Christa Hof-
mann. Een toegankelijk en in
formatief boek. Ook voor de
doorsnee-tuinier.
Pelargoniums, Christa llofmann, ISBN 90
257 2748 4, prijs 24,90 gulden.
Cottugetuin
Engeland heeft ook een traditie
als het gaat om de tuinaanleg.
Sinds de middeleeuwen bestaat
de cottagetuin, waar de burger
man het nuttige met het aange
name combineert. De geschie
denis van deze ouderwetse tuin
wordt uitvoerig beschreven in
De Cottage Tuin van Christop
her Lloyd, waarvan de 3de druk
in Nederland is verschenen.
In het boek wordt de ontwikke
ling beschreven van de cottage-
tuin: van groentetuin tot een
ruimte vol weelderige bloemen
pracht. De typische cottagetuin
planten worden apart belicht.
Met veel aandacht voor geurige
kruiden en struiken die vooral
vlinders en bijen aantrekken. In
de cottage-tuin hebben ook wa
ter en levende have een vaste
plaats. Een kleinp poel, wat
scharrelende kippen. De cotta
getuin kent in praktische uit-
greet buchmer
geeft antwoord op
al uw tuinvragen
Brieven naar:
POSTBUS 507
3002 PA HAARLEM
voering vele gezichten. De ka
rakteristieke kenmerken, het
natuurlijke, ogenschijnlijk wat
rommelige karakter, zijn in alle
voorbeelden onmiskenbaar
aanwezig.
V 90 6255 668 X, prijs
De Lestrieux
Elisabeth de Lestrieux behoeft
geen nadere introductie. Ze
heeft veel tuinboeken geschre
ven, maar dankt haar bekend
heid voor een belangrijk deel
aan haar enthousiaste tuinver-
halen in het vrouwenweekblad
Margriet. In het hart van het
tijdschrift publiceerde ze tien
series van tien verhalen over
uiteenlopende thema's. Prakti
sche beschrijvingen in een ei
gen stijl opgetekend. Met een
duidelijke persoonlijke voorkeur
en met veel geestdrift vastge-
Icgd.
In een serie boekjes zijn alle
verhalen samengebracht. Het
gaat om 'Kruidenplanten in pot
en tuin', 'Vogels lokken in de
tuin', 'Zomerbollen en knollen',
'Vlinders lokken in de tuin',
'Vaste Planten in potten',
'Eenjarigen voor boeketten',
'Waterplanten in de ton' en
'Schaduwplanten'. Niet alleen
foto's maar ook de aquarellen
van Han van de Broecke zijn als
illustraties in de uitgaven opge
nomen. Achterin de boekjes zit
een register.
Uitgever Tlrlon NATUUR, prijs 16,90 gul
Jaren geleden was de
Sansevieria grote mode.
Vensterbanken stonden er
vol mee. De plant was niet
kapot te krijgen/ook niet
boven de vensterbank, ook
niet als we een tijdje verga
ten water te geven. Toen
kreeg iedereen ineens ge
noeg van de Sansevieria. Er
kwamen luchtiger, groener
planten voor in de plaats.
Inmiddels is het tij gekeerd. Als
we de geleerden mogen geloven
dan hoort de Sansevieria er
weer bij: als luchtververser. Wie
had dat ooit gedacht? Maar
dankzij een Amerikaans onder
zoek, notabene in opdracht van
de Nasa, weten we dat kamer
planten prima werken tegen
huis-smog en de Sansevieria
hoort bij de top-10.
Geloof vooral niet dat het eigen
huis vrij is van zogenaamde
huis-smog en dat de lucht bin
nenshuis beter is dan buitens
huis. Niets blijkt minderwaar te
zijn. Volgens deskundigen is de
lucht in een doorsnee woning
meer verontreinigd dan de
lucht buitenshuis en die is ook
niet al te best, maar altijd nog
beter dan de lucht binnen.
Veel luchten zou dus een oplos
sing zijn, ware het niet dat dit
's winters gaat ten koste van een
groot energieverlies. En met
energie kunnen we niet zuinig
genoeg zijn, al zou je het zo niet
zeggen als je om je heen kijkt.
Als het goed is nemen we dus
andere hulpmiddelen te baat
om onze lucht in huis smetvrij
te houden en planten spelen
dan een voorname rol.
Dankzij het reeds genoemde
onderzoek weten we nu dat
planten veel van onze gasvor
mige verontreinigingen weten
te ontleden. Die zijn veelal op
gebouwd uit stikstof, zuurstof
en koolstof, simpelweg N, O en
C, die een hoofdrol spelen in de
zogenoemde organische verbin
dingen. Dat nu zijn de stoffen
waarmee planten wel raad we
ten omdat ze leven, ademhalen
en assimileren. Voor al degenen
onder de lezers die hun lucht
binnenshuis op zo natuurlijke
wijze willen zuiveren volgt hier
een rijtje van planten die nog
steeds volgens Amerikaans on
derzoek een belangrijke rol
spelen bij de reiniging.
De Sansevieria haalt trichloor-
ethyleen, afleomstigvan allerlei
oplffsn\jdd«Jen, uit de lucht en
daiv^pu je ntvfeTnietVjerwach-
ïn (Tén-pjant-me'
stugge blad. De-gfiiloden-
drontsdul up de gevi
PCB's afkomstig uit vernissen,
verven en houtbehandelings-
middelen. Klimop, een nrfuwe
bloedverwant van de Phikiden-
dron, is dol op benzeer(, afkopX
stig van detergenten en
rook. De azalea houdrkennelijk,
van ammoniak en de aloë -=-
weer een plant met allesbehalve
zacht blad weet weg met for-
maldehyde-deeltjes die vooral
van isolatiemateriaal en
schuimvullingen afkomstig zijn.
Tot zover dan een rijtje stoffen
en planten die iets met elkaar te
maken hebben. Ongetwijfeld
zijn er nog veel meer planten
die een nuttige rol spelen bij het
zuiver houden van onze huiska
merlucht. Bovendien zorgen
groene planten ook nog voor
voldoende luchtvochtigheid.
Daarom het advies: zorg voor
veel kamerplanten en gooi de
namaakrommel bij het che
misch afval.
Vraag en antwoord
Geurende gewassen, daar
vraagt Yvonne Slijkhuis uit Lei
den om. Kruiden heeft ze al in
overvloed. De muurbloem is
mislukt, die kan beter zelf ge
zaaid worden volgend jaar juni.
Hij is twee-jarig en bloeit en
geurt volgende zomer. Andere
geurbrenger: lelietje van dalen
(woekeraar), bosviooltje (Viola
odorata), diverse anjersoorten
(vooral de enkele kleinbloemi-
ge) en kattekruid (Nepeta-soor-
ten). Van de rozen heeft de
eglantier geurend blad en de
geur van de meeste coniferen is
ook niet te versmaden. Succes
ermee. Leuk een geurtuin.
Mevrouw II. Vernooy-van Lier-
op uit Bennebroek wil graag
weten hoe ze hortensia's moet
snoeien en overhouden. Nu zijn
vrijwel alle hortensiasoorten
matig winterhard, dat wil zeg
gen dat ze tijdens een strenge
vorstperiode en vooral bij late
nachtvorst om enige beschut
ting vragen. En wat betreft het
snoeien: weinig snoeien geldt
voor de meeste soorten, dat wil
zeggen de cultivars van Hydran
gea macrophylla. Hiervan alleen
in het voorjaar de uitgebloeide
bloeiwijze wegnemen en even
tueel en klein beetje terugsnoei
en. De hardgroeiende H. arbo-
ILLUSTRATIE HAN VAN DER VEN
rescens mag tot de helft terug
gesnoeid worden in het voor
jaar.
Mevrouw Oosterhof-Kooij uit
Haarlem heeft last van slakken
die weigeren bier te drinken en
dus (helaas) te verdrinken. Wa
ren de bakjes wel zo ingegraven
dat het boveneinde gelijk was
met de grond? Vangen van slak
ken kan ook: leg door en door
natte stenen onder de bladeren
van de hosta. Ze zullen er over
dag onder schuilen. Mocht ook
dit niet lukken dan een
beproefd oud, maar on
smakelijk middel: vang
flink wat slakken, dood ze
k ze in water. Zeef
deze rrfjissa en leng aan.
Spuit Jrierrhee af en toe de
aïïngetastgDklnten. Het schijnt
dat delijkïflcht een prima af
weermiddel is, al kost het wel
Om jaloers op te zijn: olean
ders die zaad vormen en wel
bij M. Westra te Leiden. Dat is
heel bijzonder en mij is het nog
nimmer gelukt. Maar zaaien is
^eivm&eizarne weg om andere
ilantgtfre krijgen. Stekken gaat
sneller en beter. Daarom zou ik
de plant geen zaad laten vor
men. Dat kost immers veel
energie en die gaat ten koste
van de plant en de bloemvor-
.ming.
Tja, het probleem van de
bloembakken van Jo en Piet
Marthof uit Hillegom is op af
stand niet gemakkelijk op te
lossen. Niettegenstaande de
fraaie plattegrond kan ik niet
weten welke bak in de zon res
pectievelijk halfschaduw staat.
Een eventuele druif wil zon en
beschutting. Verder blijkt uit de
beplantingsschets dat halfscha-
duwplanten zoals hortensia,
fuchsia en gloxinia in dezelfde
bak staan als rozen. Ik zou liever
alle zonminnende planten in de
bak met veel zon zetten en de
halfschaduwplanten in de bak
met minder zon. Bovendien zou
ik de aarde uit de bak waarin de
planten het van de zomer niet
best hebben gedaan helemaal
vernieuwen. Soms blijkt de aar
de niet meer zo best te zijn, ver
zuurd bijvoorbeeld. Hoor ik nog
of het gelukt is?
De bruidsbloem, Stephanotis,
van mevrouw van Schie-Ver-
gunst uit Oegstgeest heeft zo
waar een vrucht gevormd. Dat
is een teken van goede en des
kundige verzorging, maar he
laas is de vrucht niet eetbaar.
Wellicht valt het te proberen om
te zaaien, al gaat stekken veel
gemakkelijker. Overigens: mijn
Stephanotis heeft het loodje ge
legd toen hij een paar weken in
een te koele kas stond. Hij is en
blijft afhankelijk van veel warm
te.
opgave
oplossing
CRYPTOGRAM
Horizontaal:
1Door service krijg je meer geld
(6); 7. Niet van gisteren en ook
niet van morgen (5); 8. Het meis
je komt er achteraan (5); 9. Als
typiste doe je niet veel (5); 10.
Taaie kop (4); 11 Onverwachts
krijg je vis als dessert (6); 12.
Gekopieerde klem (6).
Verticaal:
2. In de Franse plaats opzij voor
de rust (5); 3. Sluiten voor de ra
men (6); 4. Dat is vreemd, bij de
gevangenis hoor je varkens! (6):
5. Doe je plicht, het is er niet
meer! (4); 6. Opslagterrein (8);
10. Zijn afloop werd veroorzaakt
door de opwinding (4); 11. Dit
gewicht heeft een Duitse klank
(3).
KRUISWOORDRAADSEL
HEINZ
Heer Bommel en de toornviolen
Het ploffïetsje. dat daar door de stille
nacht nader knalde, werd bereden
door Bul Super, een zakenman aan
lager wal. In zijn jeugd was hij door
zijn opvoeders slecht begrepen; van
daar dat hij zich nu al daverend
voortbewoog, want zo gaan die din
gen.
Doch heer Bommel had daar geen
oog voor. Rood van drift brak hij
door zijn heg en sprong met opgehe
ven armen voor het voertuigje.
„Sssttt!" riep hij.
Super remde gierend en keek ver
baasd naar de sissende heer.
„Wat moet dat?" gromde hij. „Kan je
niet uitkijken?"
„Stil toch!" fluisterde heer Ollie.
„Maak toch niet zo'n lawaai!"
„En waarom niet?" hernam de ander.
„Dit is een vrij land - ik mag hier net
zo veel lawaai maken als ik wil. Wat
let me?"
Zo sprekende zette hij het motortje
in de vrijloop en liet het razen.
„Niet doen!", riep heer Bommel
wanhopig. „Denk toch aan mijn
bloemen!"
Nu barstte de ruwe klant in hoon
gelach uit. Hij drukte in de toeter die
hij in plaats van een bel meevoerde,
draaide de gastoevoer af en aan en
veroorzaakte zoveel gerucht, dat de
bladeren van de bomen vielen.
Ten slotte reed hij schaterend weg,
doch de echo's van zijn ontploffin
gen bleven nog lang tussen het ge
boomte hangen.
H
W
DOOR HANS VAN ES
De verschillen in temperatuur zijn in Europa de laatste dagen ft
toegenomen, zodat we op de weerkaart een combinatie van zorr
herfst en winter aantreffen. Zo werd onlangs in Portugal nog ee
pisch uitgehaald met maxima rond 30 graden. Ook in de rest vj
Middellandse Zeegebied heerste veelal optimaal vakantieweerr
veel zon en hoge temperaturen Terwijl op veel plaatsen in West
Middeneuropa vrij zacht voorkwam, deelde koning Thialf in het
noorden al flinke tikken uit. Achter een diepe depressie boven
Oeral stroomde een partij arctische lucht Scandinavië en Rusla
binnen. Dat leidde noord van de lijn St-Petersburg-Stockholmt
eerste sneeuwbedekkmg van dit seizoen. In Noord-Zweden kwa
plaatselijk meer dan 15 graden vorst voor. Ook in ons land is he
ser geworden. Gistermiddag passeerde een koufrontje met wat
regen, maar de toestromende lucht van hoge breedten werd one
sterk opgewarmd door het warme Noordzeewater. Vandaag blijf
kwik steken bij een graad of 12. Toch heeft het weer een vriend
karakter. De noordelijke stroming is snel afgenomen dankzij de
heid van een kersvers hogedrukgebied op de Noordzee. Naast e
stapelwolken bepalen vooral felle opklaringen het weerbeeld; ki
een pittige verkwikkende herfstdag. Komende nacht ligt de keri
hogedruk vlak bij ons land en dan wordt de noordelijke herkom'
de lucht pas goed merkbaar. Met een heldere hemel en weinigi
gaat het kwik landinwaarts onderuit tot dicht bij het vriespunt e
de grond kan het op diverse plaatsen vriezen. Het nieuwe depre
offensief, dat tot voor kort nog op het programma stond, lijkt va:
baan. Eens te meer blijkt, dat hogedrukgebieden in oktober een
ke 'herhalingsneiging' vertonen. Het weerbeeld, dat deze wijnm
tot dusverre kenmerkte - droog, stabiel en zeer zacht - wordt da;
geprolongeerd. De hogedrukkern neemt de komende dagen zijn
trouwde positie boven Centraal-en Oosteuropa weer in. Na een
start blijft het kwik op zondagmiddag nog bij 12 graden hanger
rioden met zon overheersen, ondanks het naderbij komen van
oceaanfront. Bergin volgende week voeren zuidelijke winden ge
lijk weer warmere lucht uit het Middellandse Zeegebied aan. Te
het midden van de week mag weer op maxima van 15 tot 18 gr;
worden gerekend. Ook de nachttemperatuur gaat omhoog. De a
voerde lucht is betrekkelijk droog; de zon krijgt aardige kansen
wind is sterk genoeg om mistvorming in de nacht te voorkomen.
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
zaterdag.
Noorwegen:
Veel bewolking en vooral
langs de westkust perio
den met regen, in de ber
gen mogelijk sneeuw. Za
terdag in de buurt van Os
lo geregeld zon en meest
droog Zondag sterk aan
trekkende wind.Middag-
temperatuur van 10 in het
zuidoosten tot dichtbij het
vriespunt in het noorden.
Zweden:
Perioden met zon en op de
meeste plaatsen droog.
Zaterdag middagtempera-
tuur dalend naar 10 gra
den in het zuidoosten tot
net onder her vriespunt in
Lapland. Zondag nog iets
lagere temperaturen.
Oenemarken:
Zaterdag zonnige perioden
en droog. Zondag in de
nacht en ochtend mogelijk
mist; in ae loop van de dag vanuit'het
westen toenemende bewolking en mo
gelijk regen. Middagtemperatuur onge
veer 10 graden.
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
Vanuit het westen toenemende bewol
king, in Ierland en Schotland gevolgd
door regen. In het zuidoosten in de
nacht eri ochtend kans op mist en verder
geregeld zon en droog. Zaterdag mid
dagtemperatuur rond 12 graden, zondag
iets zachter.
België en Luxemburg:
Geregeld zon en droog. Zondag in de
nacht en ochtend mogelijk mist. Mid
dagtemperatuur ongeveer 11 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
In de nacht en vroege ochtend plaatse
lijk mist. Verder perioden met zon en
droog Maxima van 15 in de omgeving
van Brest tot 10 in de Vogezen.
Portugal:
Flinke perioden met zon en droog. Mid
dagtemperatuur rond 23 graden.
Madeira:
Flinke perioden met zon en droog. Mid
dagtemperatuur circa 24 graden.
Perioden met zon. Vooral in het noorden
wolkenvelden en kleine kans op wat re
gen Middagtemperatuur in het noord
westen ongeveer 17 graden, in het mid
den en zuiden maxima rond 23 graden.
Canarische Eilanden:
Zonnige perioden en droog. Maxima
rond 28 graden
Marokko:
Westkust: Overwegend zonnig en droog
Middagtemperatuur meest tussen 24 en
28 graden.
Tunesië:
Zon afgewisseld door stapelwolken en
met name in het midden en zuiden en
kele regen- of onweersbuien Middag
temperatuur ongeveer 23 graden.
Zuid-Frankrijk:
Zonnige perioden en droog. In de buurt
van de Pyreneeën ook wolkenvelden,
maar vrijwel droog. Vooral zondag in de
nacht en ochtend kans op mist. Zater
dag maxima van 15 graden aan de Golf
van Biskaje tot 21 aan de Middelandse
Zeekust. Zondag iet? minder warm.
Mallorca en Ibiza:
Flinke perioden met zon en droog. Maxi
ma rond 22 graden.
Italië:
Zaterdag in het noorden misschien en
kele wolkenvelden. Verder flinke perio
den met zon en vrijwel overal droog! In
het zuiden middagtemperaturen van 20
tot 23 graden; in het midden en noor
den geleidelijke daling van temperatuur
met op zondag maxima tussen 15 en 20
graden.
Corsica en Sardinië:
Meest zonnig en droog. Middagtempera
tuur rond 22 graden.
Malta:
Flink wat zon en een kleine kans op een
regen- of onweersbui Temperatuur in
de middag ongeveer 23 graden
Griekenland en Kreta:
Langs de Griekse westkust aanhoudend
zonnig en middagtemperaturen ruim bo
ven de 20 graden. Op andere plaatsen
in de loop van het weekeinde kans op
enkele wolkenvelden en daling van tem
peratuur. zondag wordt het rond de
Egeïsche Zee vrijwel nergens 20 graden
Turkije en Cyprus:
Vrij zonnig, maar vooral rond de Dar-
danellen een toenemende kans op be
wolking. Middagtemperatuur zaterdag
van 20 graden in het noordwesten van
Turkije tot 25 op Cyprus; zondag vooral
rond de Dardanelien enige daling van
temperatuur,
Duitsland:
Rustig najaarweer met 's ochtends kans
op wolkenvelden en 's middags flink wat
zon. Vrijwel overal droog. Mogelijk mist.
Middagtemperatuur ongeveer 11 gra
den. zaterdag op veel plaatsen iets la
ger.
Zwitserland:
Zaterdag in het noorden eerst nog wol
kenvelden en een kleine kans op wat re
gen. Verder vooral in de bergen zon, in
de dalen soms ook hardnekkige bewol
king. Maxima uiteenlopend van 9 gra
den hier en daar in het noorden en bes
ten tot 15 rond Locarno.
Oostenrijk:
R 0 P
A
moioiooo^ 1020
n -3
I 4 r-
\B\
X _12 >-43
20 f
23 22
«a*
k ir
22
C23 bewolkt onweer
regen r<*\ sneeuw
opklaringen hage|
-y- koulr
L laged
H h°K«
T- zonnig 19 temperatuur
-1000- luchti
Rustig najaarsweer met zaterdi
een grote kans op wojkenvelden
overal 'droog. Daling wan tempi
met op zondag maxima van 8
rond Salzburg tot 12 in Karinthie.
Overgang naar rustig oktoberwe
zowel wolkenvelden als zonnesch
terdag plaatselijk nog een bui.
rond 8 graden, zondag in het oost
iets lager.
Tsjechië en Slowakije:
Rustig weer met zowel zon, woll
den en hier en daar ook mist. Z<
misschien nog een lokale bui. En
ling van temperatuur, met op
maxima van een graad of 9.
Hongarije:
Rustig weer met zowel zon. sc
wolkenvelden en mogelijk mist
dag wellicht nog een bui. Middagt
ratuur eerst rond 14 graden, zone
ca 10.
ZONDAG 22 OKTOBER 1995
Zon- en maanstanden
Zon op 07 17 Zon onder
Maan op 04 58 Maan onder
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 01.55 14.19 01.28<
Laag 10.20 22.36 10.01
MAANDAG 23 OKTOBER 1995
Zon- en maanstanden
Zon op 07 .18 Zon onder
Maan op 06.13 Maan onder
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 02.35 14.57 02 08-
Laag 11.05 23.20 10.46-
Weerrapporten 20 oktober 19 uur:
station weer wind temp
Amsterdam licht bew.
De Bilt licht bew
Deelen half bew.
Eelde regenbui
Eindhoven zwaar bew.
Den Helder licht bew
Rotterdam onbew.
Twente half bew
Maastricht motregen
Aberdeen zwaar bew.
Athene onbew.
Barcelona onbew,
Boedapest onbew.
Bordeaux onbew.
Cyprus onbew
Dubim zwaarbew
Frankfurt zwaar bew.
Genève zwaar bew
Helsinki regenpui
Klagenfurt onbew
Kopenhagen» licht bew
Las Palmas half bew
Lissaoon on oew
ionden regen
xemburg
Maond
Maaga
Bangxok licht bew
Bueros Aires zwaarbei
Casablanca onbew
Sierhekwerk
Spijlenhekwerk
Schuifhekken
Plantsoenhekken
Gaasafrastering
Sportveldafrastering
Tennisbaanafrastering
Schoorsteenkappen
Oudhollandseverlichting
