Verrassende draai Jeltsin:
Kozyrev mag toch blijven
Crisis in Italië, kabinet staat op vallen
Felle verbetenheid sloeg Willy Claes met blindheid
Buitenland
Hof: Europese stukken
niet automatisch geheim
Veel doden bij aanslag op
olieopslagplaats Colombo
Stoltenberg en Smith
stoppen ermee in Bosnië
VRIJDAG 20 OKTOBER 1995
Bezuinigingen op gezondheidszorg
Washington Het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden heeft
gisteren een voorstel van de Republikeinse meerderheid aange
nomen voor een drastische hervorming van het systeem van
Medicare, de ziektekostenverzekering voor ouderen en gehandi
capten. Zeer tegen de zin van president Clinton worden de voor
zieningen met 270 miljard dollar gekort.
Sir Philip Oppenheimer overleden
ionden» De Britse diamanthandelaar Sir Philip Oppenheimer is
op 8 oktober op 83-jarige leeftijd overleden. Dat heeft zijn fami
lie deze week bekendgemaakt. Oppenheimer sloot in 1959 een
contract met de Sovjetunie, waarin werd geregeld dat het bedrijf
van zijn familie, De Beers, voortaan de verkoop van Sovjet-dia-
manten ter hand zou nemen.
Regen spoelt alügators straat op
^iami Door zware regenval zijn in het zuiden van de Ameri
kaanse staat Florida talrijke alligators de straat op gespoeld. De
dieren drijven uit overstroomde kanalen woongebieden binnen.
De alligators zijn in de regel niet agressief. In de regio Palm
Beach viel dinsdag vijftig centimeter regen. Honderden r
moesten door de wateroverlast hun huis uit.
Veiling brengt 80 miljoen gulden op
baden-baden De 'veiling ve
markgraaf en groothertog v
records gebroken. De opbrengst ligt op ongeveer 80 miljoen gul
den, zo heeft de organisator, het Britse veilinghuis Sotheby's,
gisteren bekendgemaakt.
Vliegverbod boven Dinantse rots
dinant De Belgische luchtmacht heeft gisteren zijn piloten ver
boden om laag te vliegen boven Dinant en omgeving. De minste
trilling kan ervoor zorgen dat in de stad aan de Maas opnieuw
een reusachtig rotsblok naar beneden komt. Afgelopen maandag
verpletterde een 300 ton wegend stuk gesteente al de achterkant
van een warenhuis, een aantal woningen en auto's. Het kwam
los van een overhangende rotswand. Deze wand vertoont zware
scheuren.
Zambia slikt dreigement Kaunda in
lusaka Uit vrees voor politieke onrust heeft de Zambiaanse re
gering haar dreigement om na te gaan of oud-president Kenneth
Kaunda wel Zambiaans staatsburger is, gisteren ingeslikt. De
suggestie dat Kaunda mogelijk zou worden gedeporteerd als hij
statenloos zou blijken te zijn, leidde woensdag tot opstootjes in
de hoofdstad Lusaka.
Militairen verdacht van mishandeling
brussel Zestien Belgische militairen staan-deze week terecht
op verdenking van mishandeling van Somalische kinderen tij
dens hun vredesmissie in het Oostafrikaanse land. Een aantal
van hen zou schijnexecuties hebben uitgevoerd en een jongen
boven een rivier vol krokodillen hebben laten bungelen. De zaak
dient voor.de krijgsraad in Brussel.
Directie DASA verbiedt bedrijfsfeest
bremen De directie van de Duitse vliegtuigonderneming DASA
heeft het jaarlijkse bedrijfsfeest met het motto 'Romeinse Nach
ten' verboden, omdat het personeel van de vestiging in Bremen
zo de spot wilde drijven met Juergen Schrempp, directeur van
het moederbedrijf Daimler-Benz. Men was van plan de Spaanse
Trappen uit Rome na te bouwen, waar Schrempp met enkele
vrienden afgelopen juli 's nachts in beschonken toestand door
de politie werd aangehouden.
De Russische president, Boris Jeltsin, heeft vanmorgen
een verrassende draai gemaakt. Zijn minister van buiten
landse zaken, Andrej Kozyrev, mag toch op zijn post blij
ven. Hij krijgt alleen iemand naast zich om het ambtelijk
apparaat op zijn departement te beheren. Dat is opmer
kelijk omdat Jeltsin gisteren had laten weten dat hij de
veel bekritiseerde Kozyrev de laan uit zou sturen, zodra
hij een vervanger had gevonden.
„We moeten een adjunct voor
hem vinden", zei de president
kort voor zijn vertrek naar Pa
rijs. „Hij heeft geen tijd hij is
steeds op reis om zich bezig
te houden met de problemen
van het ministerie." Voordat hij
samen met Kozyrev op het
vliegtuig stapte, kondigde Jelt
sin aan dat hij zijn
helpen bij het vinden
In Parijs bespreekt de
Russische president met .zijn
Franse ambtgenoot Jacques
Chirac de situatie in voormalig
Joegoslavië en de veiligheids
structuur van Europa. Daarna
reist Jeltsin door naar New York
voor de viering van de vijftigste
verjaardag van de Verenigde
Naties. In de VS zal hij ook de
Amerikaanse president, Clinton,
ontmoeten.
De liberaal Kozyrev, sinds vijf
jaar in functie, ligt al langere tijd
zwaar onder vuur van nationa
listen binnen en buiten het Rus
sische parlement. Hij is in hun
ogen te pro-westers en heeft
vooral op de Balkan de Russi
sche belangen op droevige wij
ze behartigd, menen zijn kritici.
Ook Jeltsin heeft al diverse ke
ren kritiek geuit op het functio
neren van het ministerie van
buitenlandse zaken in het alge
meen en Kozyrev in het bijzon
der. Deze verweerde zich on
langs met de opmerking dat het
buitengewoon moeilijk is goede
diplomaten te behouden als die,
omgerekend, maar 160 gulden
per maand verdienen.
Jeltsin verklaarde gisteren
verder dat hij niet zal toestaan
dat de NAVO, na een eventuele
uitbreiding, kernwapens in
Amnesty vraagt
permanent hof
oen haag anp
rome» eelcov
ELD
De meer dan 140 wereldleiders
die in New York de viering van
het vijftigjarig bestaan bijwo
nen, moeten daar een eerste
stap zetten op weg naar de ves
tiging van een permanent inter
nationaal hof voor strafrecht.
Zo'n permanent hof moet
dan de verantwoordelijken voor
volkenmoord en andere misda
den tegen de menselijkheid ver
volgen. Dit zegt Amnesty Inter
national in een vandaag uitge
geven verklaring. „Er is geen
rechtvaardiging om slechts tij
delijke tribunalen te hebben
voor permanente problemen",
aldus Amnesty, doelend op de
Rwanda- en Joegoslavië-tribu-
nalen.
correspondent
De Italiaanse Senaat heeft gisteren de
'individuele motie van wantrouwen'
aangenomen die dë centrum-linkse coa
litie had ingediend tegen minister van
justitie Filippo Mancuso. De kwestie
heeft echter geleid tot een institutionele
crisis, die de val van het zakenkabinet
van premier Dini en zelfs die van presi
dent Scalfaro tot gevolg kan hebben.
Volgens de uitslag van de stemming
moet Mancuso het veld ruimen. Van de
307 aanwezige senatoren stemden er 173
voor, 3 tegen en onthielden 8 zich van
stemming. De 123 senatoren van de cen
trum-rechtse 'Vrijheidsalliantie' verlieten
de zaal, omdat zij de motie in strijd met
de grondwet achtten.
Mancuso denkt er net zo over. De mi
nister, die ervan beschuldigd wordt een
campagne te voeren tegen de anti-cor
ruptiemagistraten, weigert op te stappen
en heeft zich gewend tot het Constitutio
neel Hof om de uitspraak van de Senaat
onwettig te laten verklaren. Mancuso zei
gisteren dat in het geval van een motie
van wantrouwen het hele kabinet moet
aftreden, helemaal omdat premier Dini,
naar zijn zeggen, de acties van de minis
ter steunde en zelfs aanmoedigde. Het
Hof zal aanstaande dinsdag een uit
spraak doen.
De kans dat het kabinet-Dini alsnog
uitglijdt, is zeer zeker aanwezig. Het is
zelfs mogelijk dat het kabinet in zijn
eventuele val de president van de repu
bliek, Oscar Luigi Scalfaro, meesleurt. De
president zou met een decreet Mancuso
moeten vervangen, maar dit wordt door
de rechtse partijen, die gisteren de mi
nister fel verdedigden, een grove schen
ding van de grondwet genoemd. Gister
avond koos Scalfaro voor een tussenop
lossing en benoemde Dini als minister
van justitie ad interim.
De positie van Scalfaro staat sinds gis-:
teren echter ook ter discussie vanwege
de woorden die Mancuso aan hem en
ook aan premier Dini wijdde. De minis
ter liet weten dat hij steeds heeft gehan
deld met goedkeuring van Dini, maar
dat de premier plotseling zijn houding
veranderde toen de centrum-linkse par
tijen, die het kabinet steunen, èn presi
dent Scalfaro hun onvrede begonnen te
uiten over de inspecties bij het parket
van Milaan.
Mancuso noemde Dini 'zwak' en 'zie
lig' en schilderde hem af als een mario
net van Scalfaro. Op dat moment ont
stond in de Senaat groot tumult. Mancu
so hervatte na enige tijd zijn rede, maar
week af van de tekst die ondertussen al
was verspreid. De drie pagina's die Man
cuso oversloeg, stonden vol met aanval
len op de president.
Mancuso zei na afloop van zijn rede
dat alleen de woorden gelden die hij had
uitgesproken, maar toen was het kwaad
al geschied. Berlusconi en de in de VS
verblijvende Fini spraken van een ex
treem ernstige situatie en eisten het di
recte heengaan van het kabinet-Dini. Zij
kregen steun van de 'IV-kanalen van
Berlusconi's Fininvest, die ondanks de
gisteren begonnen vierdaagse staking
van de Italiaanse journalisten keer op
keer de beelden uitzonden van het de
bat.
Oost-Europa stationeert. Hij
voegde er echter aan toe ervan
overtuigd te zijn dat hij met
Clinton tot een akkoord over
deze kwestie komt.
Met betrekking tot de binnen
landse politiek ging Jeltsin giste
ren in op de parlementsverkie
zingen op 17 december. „Ik on
dersteun alle partijen, behalve
de communisten en (de natio
nalistische leider) Zjirinovski",
zei hij. Jeltsin viel premier Tsjer-
nomyrdin echter openlijk af,
door diens conservatieve rivaal,
Yuri Skokov, uitgebreid te loven.
Ook nam hij afstand van het
Congres van Russische Ge
meenschappen van de populai
re ex-generaal Aleksandr Lebed,
die hoge ogen gooit in de opi
niepeilingen.
correspondent
Voortaan mogen de Europese
ministers niet meer zonder
opgave van redenen de ver
slagen van hun bijeenkom
sten geheim houden. Het Eu
ropese Hof van Justitie in
Luxemburg oordeelde giste
ren dat de automatische ach
terhouding van de stukken
over de bijeenkomsten van de
ministers van de Europese
Unie, zoals totnutoe gebeurt,
ongeoorloofd is. De uitspraak
werd in Brussel door leden
van het Europees Parlement
toegejuicht als 'een opmerke
lijke overwinning voor de Eu
ropese burger en de persvrij
heid'.
De zaak was aanhanging
gemaakt door het Britse dag
blad The Guardian en kreeg
de openlijke steun van de Ne
derlandse en Deense regering
en het Europees Parlement.
Nadat Zweden en Finland op
1 januari dit jaar tot de Eu
ropese Unie waren toegetre
den, verklaarden ook deze
landen zich solidair met de
zaak.
De klagers vonden dat de
strikte geheimhouding in fla
grante tegenspraak is met de
'transparantie' van de Eu
ropese besluitvorming en de
openheid, waar de Europese
burger recht op heeft, twee
doelstellingen die sinds jaar
en dag met de mond worden
beleden. Een woordvoerder
van de Nederlandse regering
noemde de uitspraak van het
Hof gisteren 'een zeer be
scheiden stap voorwaarts',
maar altijd nog beter dan 'het
niets', dat men tot nu toe
kende. Het Deense ministerie
van buitenlandse zaken ging
verder en sprak van 'een be
langrijk signaal', dat de EU
toewerkt naar 'de grootst mo
gelijke publieke toegang voor
zijn burgers'.
Het Hof vindt dat de Raad
van Ministers voortaan van
geval tot geval en
t docu
et be
slissen wat openbaar kan
worden gemaakt. Dat bete
kent in ieder geval dat toe
komstige aanvragen om
openbaarmaking niet meer
de zeventien maanden hoe
ven te duren, zoals in de Gu-
ardian-zaak het geval was.
Overigens besloot de Raad
juist twee weken geleden,
kennelijk als voorschotje op
de uitspraak van het Hof, om
voortaan zelf al meer stukken
openbaar te maken.
25 i
-n zijn van
morgen gedood door twee op
eenvolgende aanvallen van de
Tamil-Tijgers op olieopslag
plaatsen in de buitenwijkeri van
de Srilankaanse hoofdstad Co
lombo. Een legerwoordvoerder
zei dat bij schietpartijen tussen
veiligheidstroepen en rebellen
21 militairen en politiemensen
omkwamen en vier guerrilla
strijders.
De aanvallers plaatsten bom
men bij opslagplaatsen van
brandstof en ruwe olie, die ex
plosies en zeer omvangrijke
branden tot gevolg hadden. Bo
ven Colombo hingen twee grote
pluimen zwarte rook.
rlengden
vandaag het eerder afgekondig
de uitgaansverbod in Colombo
tot zaterdagmorgen. De maatre
gel is genomen om plunderin
gen van huizen te voorkomen.
Er zijn al berichten dat wonin
gen die zijn verlaten uit angst
voor nieuwe ontploffingen zijn
geplunderd.
De aanval kwam kort nadat
het leger een offensief tegen de
Tijgers voor de Bevrijding van
Tamil Eelam (LTTE) was begon
nen op het schiereiland Jaffna.
Volgens waarnemers hebben de
rebellen de aanval uitgevoerd
om de aandacht af te leiden van
deze gevechten. De LTTE heeft
eerder aanslagen gepleegd in
Colombo. In augustus doodde
een zelfmoordcommando 24
mensen met een bom.
Verrast door wat hij zag, moest de fotograaf razendsnel handelen en daardoor genoegen nemen met wat minder fotografische kwaliteit. Toen pre
sident Jeltsin gisteren in Moskou naar de microfoon liep om de pers toe te spreken, verdween zijn recherhand achter een secretaresse, die plots re-
2 alsof ze geknepen werd. foto reuter
v york-zagreb
Twee hoge VN-functionarissen
keren Bosnië de rug toe. De
commandant van de VN-troe-
pen daar, luitenant-generaal
Rupert Smith, wordt binnenkort
vervangen door een andere
Britse generaal, Michael Jack
son. Ook VN-bemiddelaar
Thorvald Stoltenberg zal zijn
functie binnen enkele maanden
neerleggen. Dat. is vernomen
van de Verenigde Naties.
Smith werd in januari bevel
hebber van de VN-troepen in
Bosnië. Verwacht werd toen al
dat hij ongeveer een jaar in
functie zou blijven. De VN-troe
penmacht, die uit 29.000 man
bestaat, wordt verkleind. Als het
vredesoverleg tot een akkoord
leidt, ligt het in de bedoeling dat
een troepenmacht van de
NAVO in ex-Joegoslavië gaat
toezien op naleving daarvan.
Smith's opvolger Jackson is
sinds begin vorig jaar comman
dant van de Derde Divisie van
het Britse leger. Een groot deel
van zijn militaire loopbaan
bracht hij door bij het Korps Pa
rachutisten.
Bemiddelaar Stoltenberg pro
beert momenteel een oplossing
te vinden voor het conflict tus
sen Kroatië en Servië over Oost-
Slavonië. De Noor is samen met
de /.weed Carl Bildt voorzitter
van de Vredesconferentie voor
ex-Joegoslavië in Genève.
De Kroatische president,
Franjo Tudjman, heeft de Ame
rikaanse bemiddelaar Hol
brooke gisteren toegezegd dat
Kroatië zich rustig zal houden
inzake Oost-Slavonië zolang het
vredesoverleg aan de gang is.
correspondent
„Mijn naam is Claes, ik weet
van niets". Met die cynische
woorden beschreef de krant De
Morgen onlangs de houding
van Willy Claes ten aanzien van
de Agusta-smeergeldaffaire. Hij
was zo overtuigd van zijn eigen
gelijk, dat hij het naderende
onheil niet waarnam.
Dit voorjaar kwam de NAVO
er nog met de schrik van af.
Laat het maar betijen, was de
houding. Maar toen het Agus-
ta-schandaal deze herfst op
nieuw losbarstte en er meer
dan ooit op de persoon van
Claes werd gewezen, viel aan
de harde werkelijkheid niet
meer te ontkomen.
Willy Claes werd op 24 no
vember 1938 in het Belgisch-
Limburgse Hasselt geboren als
zoon van een beroepsmusicus.
Zijn keuze voor de Socialisti
sche Partij stond vast, nadat het
gezin op een dag bruut op
straat was gezet omdat de huis
eigenaar een onderkomen no
dig Jiad voor zijn zwanger ge
worden dochter. Op zijn zeven
tiende werd Claes voorzitter
van de Limburgse Jong Socia
listen. Zijn studie diplomatieke
en politieke wetenschappen
werd door het socialistische
ziekenfonds bekostigd.
Claes kwam in 1968 in het
parlement. Vier jaar later werd
hij minister van nationale op
voeding en daarmee de jongste
bewindsman die België tot dan
toe had gekend. Nadien was hij
in diverse kabinetten minister
van economische zaken en
vice-premier, om in 1992 als
minister van buitenlandse za
ken en vice-premier in het eer
ste kabinet-Dehaene aan te tre
den.
Hij behoort tot de veroude
rende generatie Belgische poli
tici, die het 'dienstbetoon' hoog
in het vaandel hebben: de partij
kan iets voor u doen (een baan
tje bezorgen, een huis vinden)
als u iets voor de partij doet,
namelijk er op stemmen. Claes
was ook ver voor de Agusta- en
Dassault-affaires al een paar
keer in opspraak. Maar vroeger
liepen zulke zaken in België als
vanzelfsprekend dood.
Claes heeft altijd als pleitbe
zorger van de Belgische een
heid gegolden en genoot hoog
aanzien bij de koninklijke fami
lie. Hij werd voor zijn diensten
voor het vaderland in 1983 tot
minister van staat benoemd,
een adviserende erebaan.
„Voor deze zoon uit een arm
lastig en gespleten provinciaals
gezin", schreef een bevriend
journalist eens, „moet de intro- moet Claes zich eind septem-
ductie in de wereld van de hau- ber vorig jaar helemaal in de
te finance het beroezend effect wolken hebben gevoeld. Zo'n
van een hemelvaart hebben ge- baan voor iemand van onver
had". valst socialistische huize, hoe
Door zijn benoeming tot se- pragmatisch hij zich ook altijd
's-generaal van de NAVO had opgesteld. In België heeft
illustratie tom janssen
dat pragmatisme overigens een
negatieve klank. Hij werd nog
deze week in de serieuze krant
Financieel-Ekonomische Tijd zo
glad genoemd „als de brillanti
ne, waarmee hij zijn haren
pleegt in te strijken".
Kort na Claes' benoeming in
de hoogste NAVO-functie rezen
de eerste twijfels. Hij viel onbe
heerst uit naar het oprukkende
moslimfundamemtalisme, dat
hij tot opvolger van het Sovjet
kwaad bestempelde. In zijn op
winding was Claes even verge
ten dat NAVO-landen als
Frankrijk, Italië en Spanje net
bezig waren een behoedzame
relatie met Noord-Afrika op te
bouwen.
Toen dit voorjaar de etterbuil
van het Agusta-schandaal
openbrak, verdedigde Claes
zich uitermate onhandig, 's
Morgens kon hij zich niets her
inneren van een Agusta-aan-
bod om smeergeld te betalen in
ruil voor de aanschaf van heli
kopters door het Belgische le
ger. 's Middags bleek hij zich te
hebben vergist en had hij het
plots over „een anekdote die ik
schier was vergeten".
Allerlei Belgische politici
trokken de consequentie uit de
Agusta-affaire en legden hun
ambt neer, maar Claes bleef
koppig zitten waar hij zat.
Daarbij geholpen door een
noodwetje, dat veelzeggend het
'wetje Claes' ging heten. Daar
mee kon het Hof van Cassatie
het onderzoek voortzetten zon
der dat verdachte politici for
meel in staat van beschuldiging
werden gesteld. Zo werd het
schandaal over de Belgische
verkiezingen van mei dit jaar
heengetild.
Tussen de eerste en de twee
de akte van het Agusta-drama
beleefde de NAVO een korte
euforische zomer. De belang
rijkste bondgenoot, Amerika,
kreeg zijn zin: de NAVO begon
met bombardementen op Ser
vische stellingen in Bosnië. Al
om werd dit krachtdadig optre
den, dat het vredesproces in
gang zette, toegejuicht. Claes
werd er, zeker door de Ameri
kanen, luide voor geprezen.
Tijdens NAVO-overleg in het
Amerikaanse Williamsburg
werd op 7 oktober de grondslag
gelegd voor een tweede wapen
feit: de NAVO zou samen met
de Russen een vredesmacht
voor Bosnië van 50.000 tol
60.000 man op de been bren-
gen, de grootste NAVO-opera-
tie ooit. Dat nieuws viel echter
in het niet bij de gelijktijdige
bekendmaking door de Belgi
sche procureur-generaal van
het Hof van Cassatie: hij wilde
Claes vervolgen voor de smeel-
geldschandalen.
Nog klampte de NAVO zich
naar buiten toe vast aan gele
genheidsformules. Men wilde
eerst zien of het Belgische par
lement het advies van het Hof
zou volgen. Maar binnenska
mers groeide de ergernis over
de secretaris-generaal, die er
voor de tweede maal in een
jaar in was geslaagd het NAVO-
blazoen te bezoedelen.
De tijd voor een heldere
breuk leek gekomen. Alleen
Claes gaf zich nog niet gewon
nen. Zijn verdediging, zowel te
genover de speciale Kamer
commissie, vorige week, als gis
teren tegenover het Belgische
parlement, kreeg een bijna pa
thetische klank. Moest men nu
bewondering hebben voor zijn
felle verbetenheid of juist me
dedogen wegens zijn blinde
halsstarrigheid?
Waar Claes de kracht voor
beide optredens vandaan haal
de, is ook menige Belg een
raadsel. Een verklaring is te
zoeken in het feit, dat Claes
zich geslachtofferd voelde. Hij
kon het niet verkroppen dat
zijn hoofd moest rollen, terwijl
zijn hele politieke generatie
zich aan precies hetzelfde
schuldig had gemaakt.
Of Claes ooit werkelijk ver
oordeeld zal worden, is zeer de
vraag. Maar om juridische ge
rechtigheid ging het allang niet
meer, alleen nog om politieke
veraptwoordelijldieid.
