'Misschien zijn 100 gedichten te veel'
Leids poeziëtalent
voor het voetlicht
'Phantom' stopt
ind april 1996
Cultuur Kunst
Prins Bernhard reikt 'eigen'prijzen uit
Directeur Kirov-ballet treedt
8^af na corruptie-onderzoek
Opera over
ondergang
Barings-bank
Verleidelijke Carmen
hu vi',m k 0-1
De muurschilderingen van Jan-Willem Bruins
Wie had gedacht dat de op Leidse muren geschilderde
gedichten, net als de reclameborden met half-ontklede
dames, een gevaar voor weggebruikers kunnen zijn?
Toch is het zo, zoals blijkt op de hoek van de Telderskade
en de Rijn en Schiekade. Daar is Jan-Willem Bruins, sa
men met Ben Walenkamp, bezig met de gele achter
grond van het 36ste gedicht, het gedicht 'Regen' van de
Catalaan Salavador Espriu. Een fietser richt zijn blik op
de schilder, mist daardoor de bocht en komt ten val.
leiden sjoerd de jong
De aandacht van passanten, als
de beide heren een nieuw ge
dicht op een muur aanbrengen,
laat Walenkamp zich wel geval
len. Vooral oudere mensen vol
gen als groupies de schilders bij
hun werk. En Walenkamp
maakt graag tijd vrij voor een
babbeltje met hen. Bruins daar
entegen werkt onverstoorbaar
door. Drie dagen later staat het
gedicht van Espriu op de muur.
Eerst de achtergrond, dan één
voor één de uit de losse hand
geschilderde letters.
Hij is nu al zo'n twintig jaar
bezig met muurschilderingen.
En de laatste driejaar, in het ka
der van Stichting TEGEN
BEELD, schildert hij dus regel
matig gedichten op muren. In
tussen heeft Bruins ruim 600
muur- en plafondschilderingen
gemaakt. Vele in restaurants en
cafés, maar ook bij particulieren
thuis. Een grote stapel foto's
toont een deel van zijn oeuvre.
De voorstellingen zijn gevari
eerd, maar hebben allemaal iets
suggestiefs, een vervreemdende
werking.
Belachelijk
Bijvoorbeeld de enorme, 17de
eeuwse wereldkaart. ,,Die men
sen bewoonden een prachtig
huis met grote ramen. Ze wil
den graag een slootje en weilan
den op hun muur, maar dat
vond ik belachelijk. Door die
grote ramen hadden ze al ge
noeg zicht op de realiteit. Ik
wist dat ze van varen hielden en
ik zag een grote globe staan,
waarin later een bar bleek te zit
ten. Dus ik stelde die kaart voor,
en dat vonden ze prachtig. Zo
kom ik heel intuïtief aan een
idee voor mijn muurschilderin
gen."
Voordat Bruins zich volledig
op de muurschildering stortte,
studeerde hij theologie, ge
schiedenis en Nederlands. De
keuze voor theologie was een
praktische: hij wilde niet in mi
litaire dienst. ,,Maar de jaren
aan de Theologische Hoge
school in Kampen waren wel
fantastisch," aldus Bruins. „Het
was eind jaren zestig, de tijd
met de vele protesten. Kampen
was een gereformeerd kerkelijk
bolwerk, maar driekwart van de
theologie-studenten stemde op
de CPN. Nog voor de bezetting
van het Maagdenhuis bezetten
we toen in Kampen al een ka
zerne, omdat die zou worden
afgebroken. Wij vonden het
echter een prima gebouw voor
een bejaardenhuis of voor
kunst."
De keuze voor de studie Ne
derlands en geschiedenis was er
een uit overtuiging. „Taal en
historie hangen nauw met el
kaar samen," zegt Bruins. „De
historie is vastgelegd in verha
len en kan alleen begrepen of
ervaren worden door taal. In die
tijd ontstond ook mijn liefde
voor het gedicht, om met wei
nig woorden een fenomeen of
een sfeer neer te zetten. De
kracht en schoonheid van poë
zie zijn heel basaal, heel gecom
primeerd. Dat is in wezen ook
terug te vinden in mij muur
schilderingen. Vooral door de
kleuren wil ik aan een ruimte
een bepaalde sfeer meegeven."
De gedichten geschilderd op
muren, lijken daardoor een lo
gisch gevolg van Bruins' verle
den. „In de gedichten zit op
zichzelf al iets visueels," aldus
Bruins. „Maar door de manier
waarop ze op de muur zijn ge
schilderd, door de gebruikte
kleuren en hoe het gedicht in
het vlak is geplaatst, kan het
beeldende in een gedicht bena
drukt of ontkracht worden." Zo
is bij het Catalaanse gedicht
'Regen' gekozen voor geel en
rood, de kleuren van Spanje,
maar ook de kleuren die warm
te en hitte uitdragen.
Vergankelijk
Uiteindelijk moeten hel hon
derd gedichten op evenzoveel
Leidse muren worden. „Hele
maal aan het begin van dit ge
dichten-project hadden we een
gedicht van Pessoa met de titel
'10U doden," zegt Bruins. „Zo
zijn we aan die honderd gedich
ten gekomen. Dat gedicht van
Pessoa zou dan de laatste in de
reeks zijn. Maar voor het pu
blick moeten de gedichten, ver
spreid over de stad, wel een ver
rassing blijven. En misschien
zijn honderd gedichten clan ge
woon te veel. Hoe dau ook, als
het project klaar is, doe ik er
ook niets meer aan. En als de
geschilderde gedichten wegslij
ten, ga ik ze niet restaureren.
Dat vergankelijke geeft ze juist
iets extra's."
,,lk heb dat nu ook al: als een
gedicht klaar is, breken Ben
Walenkamp en ik de steiger snel
af en laten dan lange tijd het ge
dicht links liggen. Het is nel of
je bevalt van een volwassen
kind: die laat je ook zijn eigen
gang gaan." 1
amsterdam anp
st. petersburg ap
directeur van het wereldbe-
oemde St. Petersburgse Kirov-
Tallet, Anatoli Malkov, heeft zijn
ontslag ingediend, zo hebben
Tinctionarissen van het minis
terie van cultuur gezegd.
Malkov werd in september in
'ijn kantoor gearresteerd toen
T'j 10.000 dollar smeergeld aan
nam van een Canadese impres
ario. De man zou na de beta-
ing het exclusieve recht krijgen
°m de optredens van het gezel
schap buiten Rusland te organi
seren.
Minister van cultuur Jevgeni
Sidorov heeft het ontslag van
Malkov woensdag goedgekeurd,
aldus een woordvoerster. For
meel moet het ontslag nog door
het kabinet worden goedge
keurd.
In het kantoor van Malkov,
een voormalige communisti
sche functionaris die in 1994
door de Russische premier Vik
tor Tsjernomyrdin in zijn func
tie werd benoemd, werd
150.0P0 dollar cash gevonden.
Ook de choreografische leider
van het gezelschap, Oleg Vino
gradov, werd gearresteerd we
genscorruptie.
Vertaler Jerzy Koch, filmer Alex
van Warmerdam, ontwerper
Gijs Bakker, de Stichting Kultu-
er en Toerisme yn Fryslan en
het jongerentheaterproject Ar
tisjok/Nultwintig zijn sinds gis
teren allefnaal een ton rijker.
In de Westerkerk in Amster
dam ontvingen ze ieder een
prijs van het Prins Bernhard
Fonds. De naamgever en regent
van dit cultuurfonds overhan
digde de prijzen zelf. De laurea
ten mogen een kwart van het
geld vrij besteden, de rest moe
ten ze op hun werkterrein be
nutten.
Jerzy Koch ontving de Marti-
nus Nijhoff-prijs voor zijn verta
ling van de Max Havelaar in het
Pools. „Kochs vertaling is niet
alleen verantwoord, zij heeft
ook het karakter van een
authentieke herschepping", al
dus de jury. Koch noemde de
onderscheiding „de droom van
iedere vertaler."
De Theater Prijs was voor Van
Warmerdam, volgens de jury
vanaf het begin al herkenbaar
als een „uniek en volwassen ci
nematografisch talent". Van
Warmerdam reageerde met het
lichte dédain dat prijswinnaars
in vooral voorbije tijden zo ken
merkte: „Aanvankelijk heeft het
me moeite gekost, maar nu voel
ik me toch geëerd. Geëerd wor
den of gestraft worden, het is
voor mij hetzelfde."
Gijs Bakker ontving de Prijs
voor Toegepaste Kunst en
Bouwkunst vanwege zijn „ver
frissende, ontwapenende en
vooral aanstekelijke werk". Hij
wil met zijn prijzengeld de ont
wikkeling van het moderne sie
raad stimuleren en er meer er
kenning voor zien te vinden.
De Friese Stichting voor Kui
tuur en Toerisme kreeg de Mo-
numentenprijs, omdat zij een
„voortrekkersrol speelde in de
bevordering van de belangstel
ling voor monumenten".
Woordvoerder Rienk Terpstra
noemde de prijs een „compli
ment voor de Friese bevolking
en de vele honderden vrijwilli
gers die hebben meegewerkt."
Artisjok/Nultwintig ten slotte
ontving de Prijs voor Culturele
Vorming. „Men is erin geslaagd
jongerentheater te brengen dat
op een vanzelfsprekende ma
nier belangstelling opwekt voor
andere culturen en voor andere
culturele uitingen". Ar-
tisjok/Nultwintig dankte de jury
met een lied.
De prijsuitreiking werd opge
luisterd door publicist Martin
van Amerongen, die vertelde
dat er aan de meeste kunste
naars „onmiskenbaar een
steekje los is. Dat is namelijk
een onmiskenbaar bestanddeel
van hun beroep".
Direct na de prijsuitreiking
boog prins Bernhard zich vanaf
het podium over naar Van
Amerongen, die op de eerste rij
zat. De mannen hadden, ten
aanschouwe van het ganse pu
bliek, een onhoorbaar maar
vriendelijk ogend onderonsje.
Pikant in dit opzicht is dat De
Groene Amsterdammer, het
weekblad waarvan Van
Amerongen hoofdredacteur is,
het commentaar deze week
wijdt aan de laatste ongehuwde
jaren van de prins in nazi-
Duitsland. In die tijd zou de
prins volgens auteur René
Zwaap nog onvoldoende af
stand van het regime hebben
genomen.
londen rtr
De ondergang van de Britse
bank Barings blijkt de inspira
tiebron te zijn voor een opera.
Philip Parr, artistiek directeur
van Spitalfields Market Opera in
Londen, liet gisterene weten dat
het'bankdebacle de componist
Geoff Westley en de schrijver
Paul Griffiths heeft geïnspireerd
tot het schrijven van het stuk 'A
City Opera'.
De oudste zakenbank van
Groot-Brittannië bezweek in fe
bruari onder een zware schul
denlast die was ontstaan door
ongeoorloofde transacties van
effectenhandelaar Nick Leeson.
De bank werd bijna geheel
overgenomen door de Neder
landse ING Groep.
Leeson komt in de opera niet
voor. „Dat mag niet van de wet
gevers", aldus directeur Parr.
Hij tilt daar niet zo zwaar aan.
„Het is toch wel duidelijk waar
de oorsprong van de opera ligt."
Leeson zit sinds maart vast in
Frankfurt in afwachting van een
verzoek tot uitlevering aan
Singapore. Daar kan hij worden
berecht vanwege onder meer
fraude.
Spitalfields Marketing Opera
heeft Barfngs Foundation, de
liefdadigheidsinstelling van Ba
rings, benaderd voor sponso
ring van de uitvoering. „Ze leve
ren regelmatig grote bijdragen
aan de hedendaagse kunst. Ik
denk dat ons verzoek eerlijk
wórdt behandeld", aldus Parr.
zoeterwoud'e De schilder Bram van Velde (1895-1981werd honderd jaar geleden in Zoeterwoude-Rijn-
dijk geboren. Ter gelegenheid daarvan onthulde gisteren Erik Slagter, kenner van het werk en leven van de
schilder, een gedenksteen bij zijn geboortehuis in de Rijnstraat. Eveneens ter viering van het honderdste
geboortejaar van Van Velde is in het Zoeterwoudse gemeentehuis een tentoonstelling van zijn lithogra
fisch werk te bezichtigen. In Museum De Lakenhal in Leiden is gisteren een expositie van het vroege werk
van Van Velde geopend.
Brams vader huwde in 1890 met Hendrika Catharina van der Voorst. Zij betrokken daarna één van de
bijgebouwen achter het grote huis van de scheepmakers Kok en Van Beveren aan de Hoge Rijndijk. In dit
huis werd op 19 oktober 1895 Bram van Velde geboren. Delen van deze woning werden later verwerkt in
het huidige pand aan de Rijnstraat 22. Al in zijn jeugd trok Van Velde er op uit, om in de omgeving van
Zoeterwoude en Leiden te tekenen. Een schildersleven, vol miskenning en armoede, volgde. Nu wordt Van
Velde als één van de belangrijkste Nederlandse schilders van deze eeuw beschouwd. Deze krant wijdt
morgen in het Zaterdags Bijvoegsel extra aandacht aan de Zoeterwoudse schilder, foto hielco kui
pers
leiden erna straatsma
Dichters in Leiden en omstre
ken hebben de komende tijd
meer kansen om met luin werk
voor het voetlicht te treden.
Sinds kort is er het Gratis Lite
rair Blaadje, dal in kleine oplage
in leiden wordt verspreid. En
cultureel centrum de X wil meer
aandacht besteden aan litera
tuur Liit de regio. Gisteren werd
daartoe een eerste aanzet gege
ven, tijdens een poeziëvoor-
drachtsavond voor 'beginnend
talent'.
Net op tijd zo bleek, want het
Gratis Literair Blaadje lijdt na
twee uitgaven, een zieltogend
beslaan. Een van de twee uitge
vers is onlangs naar Frankrijk
geëmigreerd en de ander zit nu
met de handen in het haar. Er
zijn weinig inzendingen', dus is
het maar de vraag of hel blaadje
- de Leidse versie van een Gro
nings idee - ooit een derde edi
tie krijgt.
X-medewerker llja van Roon
daarentegen is vol enthousias
me over de organisatie van
maandelijkse poezië-avonden.
Als het aan hem ligt, en de X
open kan blijven, bruist het cul
tureel centrum straks van de li
teraire activiteiten.
Zeven 'beginnende talenten'
mochten gisteren hun zegje
doen in de foyer van de X. Een
omschrijving die niet helemaal
klopte omdat Leidenaar Peter I.
van Leeuwen al een Hink aantal
jaren probeert 'door te breken'
en er van l.oes Elendrie enkele
dichtbundels zijn uitgegeven.
De zeven deelnemers zorgden
voor een bij vlagen heel ondei -
houdende avond. Van Leeuwen
kreeg de lachers op zijn met
melodramatische 'gedichies'
over zijn beslaan vol ellende
de nacht spon een zilneren web
van tranen om me heen'). Zap
pa-fan laap Montague scoorde
Hoog met in 'Veronica-tempo'
voorgedragen verzen en aforis
men ('Hollands: doe eens dwaas
eet geen haas'). Lucebert-fan
Marcel van den Berg en l.oes
Elendrie kozen voor wat diep
gravender werk, wat zich wat
minder goed leent voor dit soort
voordrachtsavonden, llja van
Roon verslikte zich regelmatig
in hoogdravende, wiskundig
aandoende formuleringen,
maar raakte ook af en toe wel
de juiste snaar. Annemarie
Adam viel met haar poesie-al-
bumachtige verzen een beetje
uit de toon. Dal gold ook voor
Jeroen Windmeijer, die als eni
ge een kort, maar niettemin
langdradig verhaal voorlas.
Opera lijkt bij uitstek een vol
wassen aangelegenheid, maar
dat Carmen ook voor kinderen
kan zijn, blijkt uit de voorstel
ling die Frank Groothof er van
maakte. Hij speelt alle rollen in
zijn eentje, als Carmen gebruikt
hij een bezemsteel, die soms
wordt versierd met een roos en
een waaier. En zijn Carmen is
erg verleidelijk.
Groothof begint de voorstel
ling met het uitdelen van closet
papier om mee te zwaaien en
leert het publiek de olé-yell,
want die moeten we laten ho
ren als de stierenvechter op
komt. De uitgelaten stemming
moet echter onmiddellijk plaats
maken voor ernstige aandacht,
als hij ons confronteert met Jo
sé, die in de dodencel zit en het
verhaal van zijn romance met
Carmen aan ons begint te ver-
lellen. Op een ol andere manier
werkt het toch, hij krijgt alle
aandacht - en hij verdient die
ook.
Het gegeven van de passie die
Carmen oproept, hoe ze brave
huisvaders-in-spe kan drijven
tot de gekste dingen, blijft en
wordt overtuigend duidelijk ge
maakt. De voorstelling is onder
houdend en ontwapenend,
maar zou toch niet half zo leuk
zijn zonder de muziek van Bi-
zet. Ronduit meesterlijk was de-
begeleiding van het Ensemble-
Sax et Plus en slagwerker Mar
cel Andriessen. Fijnzinnig en
feestelijk en zeer adequaat.
Groothof is vast van plan óm
het jeugdige deel van zijn toe
schouwers warm te maken voor
het verhaal en de muziek van
Carmen. Hij gaat echter niet op
zijn hurken zitten, maar neemt
zijn publiek volkomen serieus.
Hij presenteert spekkies èn
bonbons.
lie Phantom of the Opera, de
nusical die sinds augustus 1993
n het Scheveningse VSB-Cir-
.ustheater loopt, beleeft zijn
aatste voorstelling op 30 april
De produktie van Joop
ran den Ende Theaterproduk-
ies is de succesvolste musical
lie ooit in Nederland te zien is
Seweest.
Tot en met afgelopen week
einde trok de Phantom, met in
le hoofdrollen Henk Poort, Els
longers en Peter de Smet,
.331.558 bezoekers tijdens 801
'oorstellingen. Die zijn altijd
[eheel of nagenoeg uitverkocht,
nmiddels zijn er 1,5 miljoen
ke|kaarten verkocht. De laatste
'oorstelling zal de 993ste zijn.
In de zomer en herfst volgend
aar moet het VSB Circustheater
'orden verbouwd voor Miss
Saigon, de volgende musical die
>'an den Ende in Scheveningen'
)rengt. Dat wordt een nog gro
tere produktie dan de Phantom.
De première is gepland voor
november '96. Het is nog niet
bekend, wie de hoofdrollen in
Miss Saigon gaan spelen. Van
den Ende heeft wel een klas in
gericht die een aantal mensen
met een Oostaziatisch uiterlijk
voor de produktie moet
klaarstomen. Op dit moment
doen daar meer da,n honderd
mensen aan mee.
De Nederlandse versie van
Miss Saigon zal een getrouwe
kopie worden van de voorstel
lingen zoals die in New York en
Londen te zien waren. De ma
kers van de musical hebben be
paald dat regie, choreografie,
kostuums en decors dezelfde
moeten zijn als bij de oorspron
kelijke produktie. Daarom zul
len de regie, de muzikale leiding
en dergelijke van de Nederland
se editie in handen zijn van het
zelfde internationale team, dat
de andere voorstellingen heeft
gemaakt.
Portretten koningin langer te zien
oen haag De tentoonstelling in Panorama Mesdag van portret
ten van koningin Beatrix wordt met twee weken verlengd. Er be
staat grote belangstelling voor de vier in opdracht van de Rijks
voorlichtingsdienst vervaardigde portretten. In ruim een week
tijd kwamen zesduizend mensen naar het museum. Dat is twee
keer zo veel als in dezelfde periode van het vorig jaar. Tot en met
zondag 5 november zijn de drie zeefdrukken, één suikerets,
voorstudies en andere portretten te bezichtigen. De zeefdruk
van Carla Rodenberg is uitverkocht. Zeefdrukken van Annelies
Hoek en Marike Bok, en de ets van Frank Leenhouts zijn nog te
koop.
Iron Maiden eenmalig in IJsselhal
delft Iron Maiden geeft zaterdag 23 december een eenmalig
Nederlands concert in de IJsselhal in Zwolle. Het Nederlandse
publiek krijgt daar de gelegenheid kennis te maken met de nieu
we zanger van de band, Blaze Bailey. Het voorprogramma wordt
verzorgd door de gothische metalband My Dying Bride. De
kaartverkoop voor het concert begint aanstaande zaterdag.
Geen eerste prijs bij Chopinconcours
warschau De jury van het dertiende internationale Chopincon
cours voor pianisten in Warschau heeft besloten dit jaar geen
eerste prijs toe te kennen. In plaats daarvan kregen de 26-jarige
Rus Aleksej Soeltanov en de 22-jarige Fransman Philippe Giusia-
no allebei een tweede prijs. De derde prijs ging naar de Ameri
kaanse van Venezolaanse afkomst Gabriela Montero. De tweede
prijswinnaars ontvangen ieder 20.000 dollar. Het Chopincon
cours wordt iedere vijfjaar gehouden. Het geldt als een van de
^maatgevende evenementen op dit gebied.
leiden Verzorgingshuis Rijn Vliet houdt van 2 tot 23 novem
ber een expositie van schilderijen, beeldhouwwerken en teke
ningen van 65-plussers. Met de expositie wil het verzorgingshuis
duidelijk maken dat ouderen ook tot creatieve dingen in staat
zijn. Amateurkunstenaars die de leeftijd van 65 jaar hebben be
reikt kunnen tot 21 oktober nog een deelname-formulier inleve
ren. Het werk wordt beoordeeld door een deskundige jury. De
exposanten maken kans op een juryprijs van 800 gulden en op
een publieksprijs van 500 gulden. Deelnameformulieren kunnen
worden afgehaald bij verzorgingshuis Rijn Vliet aan de Aaltje
Noordewierlaan 1 in Leiden.
Expositie 65-plussers
he Phantom of the Opera: 993 voorstellingen
Ben Walenkamp verwijdert de graffiti voordat Jan-Willem Bruins met
'zijn' gedicht aan de slag kan. foto loekzuyderduin
Eén voor één schildert Bruins uit de losse hand de letters op de aange
brachte achtergrond. foto loek zuyderduin
