Cultuur Kunst
ff
Jeans: één en al glimlach
Taaifilosofietjes
Gerardjan Rijnders 'B 0111 111 el IS geniale Sufferd'
^bewondering
Raïparty's
in het LVC
Ruim 30 mil joen voor
grote opknapbeurt
Koninklijke Schouwburg
)QNDERDAG 19 OKTOBER 1995
9
iou toch eens op met die
noepjes - ik word er gek van!'
)at is klare taal. Eén ogenblik
alt acteur Gijs de Lange uit zijn
•m zijn ergernis te uiten
de bezoeksters die hoor-
laar snoepjes aan het uitdelen
ijn.
Meteen na dit incident gaat
H spel weer door. Aangezien
lc theatertekst toch associatief
leen en weer springt, vallen
eide zinnen daarin eigenlijk
lauwelijks op. Het is alleen wel
Ie enige concrete mededeling
linnen een grote hoeveelheid
age tekst.
Die vaagheid kun je wel wil -
end bestempelen als poëtisch
n beschouwelijk. Als zo'n tekst
eschreven is door niemand
rónder dan Gerardjan Rijnders
elf, dan moet je dat eigenlijk
)k zo vinden. Want anders is
volgens sommige theaterken-
he
vrijo Zakt
ba1101
Leideiiaar hoofdredacteur van jubilerende Bommel Bode
recensie wunand zeilstra
Mooi', tekst en regie van Gerardjan Rijn-
Coproduktie Toneelgroep Amster-
m Stichting Toneelschuur Produkties
tet: Gijs de Lange, Lineke Rijxman en
rang Nguyen. Gezien: 18/10, LAKthea-
Leiden. Aldaar nog te zien: vanavond.
ners toch wel iets goed mis met
je smaak.
Een ruziënd stel zit elkaar
woorden af te vangen. Taal
blijkt ontoereikend om greep op
hun relatie en de omringende
werkelijkheid te krijgen. Al dan
niet mogelijke
mooi/lelijk-tegenstellingen ko
men uitgebreid aan bod. Wor
den hun 1 taaitwijfelste groot,
dan gaan deze mensen tegen el
kaar schreeuwen.
Lange tijd wordt dat alles ga
degeslagen door de Vietnamese
Hue die af en toe 'very beauti
ful' of iets dergelijks zegt. Con
trastwerking zal wel de bedoe
ling hiervan zijn. Rijnders heeft
naar verluidt vorig jaar zijn va
kantie in Vietnam doorge
bracht, en na zo'n reis gaat een
mens relativeren.
Desondanks leveren deze
taalfïlosofietjes slechts oever
loos gezwets op. Gijs de Lange
en Lineke Rijxman proberen
met hun energieke spel de no
dige diepzinnigheid te suggere
ren. In zekere zin is het zelfs
knap te noemen, hoe zij met
deze teksten jongleren. Het is
tevergeefs.
Oude Adese wint tekstwedstrijd
Rimke van der Geest uit Oud
Ade is de winnaar van de
Songtekstwedstrijd 1995 van
het Bulkboek in samenwer
king met Conamus en de
NCRV. Ze maakte een tekst op
muziek van The Scene, geti
teld'Delft CS'.
Het lied staat samen met
negen andere nummers op de
CD 'BulksongBoek, deel 5' die
zaterdag wordt gepresenteerd
tijdens het NCRV-programma
'Water en Vuur' op Radio 2.
Op de CD staan onder meer
mers van Frank Boeijen,
Marcel de Groot, De Raggende
Manne, De Jazzpolitie, Guus
Meeuwis en Angela Groothui
zen.
De Bulkboektrofee voor de
beste tekst en de 'Publieks
prijs' voor het beste lied wor- j
den uitgereikt op 29 decern- j
ber, tijdens een NCRV-pro- j
gramma op Radio 3.
Voor de vijfde editie van de
Songtekstwedstrijd zijn jonge
ren tot 21 jaar uitgenodigd om
een Nederlandstalige tekst te
schrijven. Een jury selecteerde
uit ruim 500 inzendingen 26
teksten. De schrijvers van deze
teksten hebben meegedaan
aan een masterclass tekst
schrijven, waarna ze de gele
genheid kregen hun aangepas
te teksten opnieuw in te zen
den.
De twintigjarige Sybrand
Buve oogt in zijn geruite
Bommel-jasje als een jonge
uitvoering van de bekende
heer van stand uit de Tom
Poes-strip van Marten
Toonder. Hij bewoont ech
ter geen kasteel, maar twee
kamers in Leiden, eigenlijk
een kamer en een keuken.
„Ik eet bijna altijd in de
mensa, dus ik heb in de
keuken mijn bed neergezet
en mijn Bommel-archief
geplaatst." Buve is hoofd
redacteur van de Bommel
Bode, een 'literair-weten-
schappelijk tijdschrift voor
Bommelogie en Toonderi-
De strip met Tom Poes en Bom
mel begon in 1941 in Neder
land. Buve: ,,In het begin had de
strip een uitstraling van een
kleuterverhaal. Maar door de ja
ren heen ontwikkelde het zich
via een spannend jongensboek,
naar echte literatuur met flier
en daar maatschappijkritische
kanttekeningen." De typische
vorm, tekeningen met daaron
der de tekst, was een idee van
de toenmalige hoofdredacteur
van de Telegraaf. Hij vond dat
ballonnetjes met tekst alleen
tnaar tot leesmoeheid zouden
leiden.
Bommelogie
Toonder stopte met de strip
vrijwel tegelijk met het verschij
nen van het eerste nummer van
de Bommel Bode, tien jaar gele
den. De bedoeling is om het
tienjarig bestaan van het blad
aan het eind van het jaar met de
abonnees van.de Bommel Bode
op een kasteel te vieren. ,,lk ben
tien jaar geleden samen met
een vriend met het blad begon
nen," aldus Buve. „Vreselijk
Sybrand Buve: „Ik denk dat veel mensen zich herkennen in het hartverwarmende gestuntel van Bommel."
amateuristisch, natuurlijk, net
een kinderblaadje. De oplage
was toen 25 stuks." Op het mo
ment heeft het blad een meer
professioneel uiterlijk. De opla
ge van het tijdschrift is nu onge
veer 350 exemplaren en het
heeft 220 abonnees.
De Bommel Bode heeft een
serieus karakter. „Bommelogie
is een nog niet geaccepteerde
wetenschap," zegt Buve glimla
chend. Het doel is het uitdiepen
en analyseren van de Bommel-
verhalen. Vandaar veel informa
tie over thema's en motieven,
over de verschillende edities en
vertalingen van de strip, over
Toonder zelf en over waar hij
zijn ideeën en inspiratie van
daan haalt.
Het laatste
Bommel Bode, bijvoorbeeld,
gaat over de Friese vertalingen
van de strip en over het leven
van de vader van Toonder, Mar
ten Toonder senior. In dit num
mer ook een ingezonden brief
over de beren Olivier B. Bom
mel en Winnie the Pooh, waar
uit blijkt hoe serieus de stripfi
guren worden genomen. In de
brief wordt door een Pooh-ken-
ner een aanval van een Bom-
mel-lan afgeslagen. Pooh tornt
„aari de epistemologische en'
ontologische waarheden", zo
schrijft de Pooh-kenner. Bom
mels verhalen daarentegen ken
nen „slechts taalgrapjes, soci
aal-maatschappelijk cynisme en
politieke satire."
Herenclub
De Bommel-strip is meer dan
een strip, zo stelt Buve, en ver
dient daarom de literair-weten
schappelijke aandacht van de
Bommel Bode. „Wat mij'zo fas
cineert aan Bommel kan ik
moeilijk rationeel verklaren.
Toonder heeft een unieke we
reld geschapen, die door bijzon
dere personages wordt be
woond. Iets in het sfeertje van
die rare Bommel sprak en
spreekt mij aan. Ik denk dat veel
mensen zich herkennen in het
hartverwarmende gestuntel van
FOTO HOLVAST/MARK LAMERS
Bommel. Hij is een sufferd,
maar dan wel een geniale suf
ferd. Daarnaast heeft de strip
diepgang, waarvan Toonder zelf
heeft gezegd dat hij soms niet
weet hoé diep die gaat."
Buve is van plan om in Leiden
een studentenvereniging op te
richten, die een echte herenclub
is. „Daarmee vergeleken zal Mi
nerva banaal zijn. Dat brallen,
bier drinken en dronken wor
den, doet een heer van stand
niet. Wat mij voor ogen staat is
een Bommel-club waar men ge
kleed in een ruitjesjas een glaas
je port drinkt en een pijp rookt.
En met een open haard, natuur
lijk
n deze rubriek komen al of
niet bekende
streekgenoten aan het
woord die, hetzij direct,
hetzij zijdelings met kunst
en cultuur te maken
lebben. Ze praten over een
kunstvoorwerp, een
kunstuiting waaraan ze
bijzondere waarde
hechten. Van de snuifdoos
van oma tot het
grijsgedraaide muziekstuk
en alles wat daar tussen zi.t.
Vandaag spreekt Jaap
Boekkooi, werknemer bij
de gemeentereiniging in
Leiden, zijn bewondering
,uit voor de fado. „Spaanse
muziek is ook mooi, maar
te hard. Dat
hakkentrappen heb ik na
:n kwartiertje wel gehad."
ui eei
Portugal is altijd een
armoedig land
geweest en dat hoor
je aan de muziek. De
'fado' gaat altijd over
;en als doodgaan, ellende en
andere toestanden. Een beetje
klagelijke muziek, heerlijk om
naar te luisteren.
Ik was vijftien jaar toen ik ging
varen en in Portugal voor het
eerst de fado hoorde. In Oporto
was dat, een havenstad in het
torden van het land. Als
veeman kom je nou niet in van
die nette restaurants en cafés en
in die tenten werd veel fado
draaid. Heel fijne muziek. De
ink die er in zit is heel
speciaal. Het gitaarspel heeft
ook een heel bepaald timbre dat
je verder nergens hoort.
Gelukkig kwam ik in die twaalf
(aar dat ik heb gevaren veel in
Portugal, want ik vind het ook
een heerlijk land. De bevolking
is er ook heel aardig, niet zo
hooghartig als in Spanje. Daar
beschouwen ze de Portugezen
als een soort 'boeren'. Ik hou
juist van het leven in Portugal
en zou er graag willen wonen.
Misschien dat dat ooit nog eens
gebeurt. Binnenkort word ik 58
en ga ik met de vut. Ik denk dat
ik daar dan de winters ga
doorbrengen, zo van oktober tot
Haan. Heerlijk lijkt me dat.
Elke dag draai ik fado-muziek.
Thuis en op het werk, in mijn
auto. Ook wel andere muziek
hoor. bijvoorbeeld uit Mexico.
Spaanse muziek is ookmooi,
I let college van b en w van Den
Haag wil de Koninklijke
Schouwburg een opknapbeurt
geven van ruim 30 miljoen gul
den. Als de Haagse gemeente
raad het plan van aanpak goed
keurt, kan de renovatie in 1997
beginnen.
De werkzaamheden duren 18
maanden, zodat het gebouw
aan het begin van het seizoen
1998/99 weer open kan. Het
Nationale Toneel, de vaste be
speler van de schouwburg, heeft
nog geen alternatieve ruimte
gevonden.
De schouwburg heeft last van
gescheurde draagmuren, aan
getaste vloerbalken, optrekkend
grondwater en deels slechte da
ken. Bovendien zijn de techni
sche installaties verouderd. Als
het plan van aanpak wordt uit
gevoerd, heeft het uit 1804 date
rende pand de komende 25 jaar
geen structurele onderhouds-
problemen meer.
Het I.eids Vrijetijds Gentrum
(LVC) gaal maandelijks een
raï-party organiseren. De
eerste dansmiddag voor de
liefhebbers van deze Alge
rijnse muziekstroming wordt
zondag 22, oktober 115.00 tot
20.00 uur) gehouden.
„Veel allochtone jongeren
moesten voor raï uitwijken
naar de grote steden, want in
Leiden was niets te doen,"
zegt initiatiefnemer Abdulah
Hamidane. De Marokkaan,
die overdag als kapper werkt
in de Beatrixstraat, stapte
enige tijd geleden naar liet
LVC toe met het verzoek om
aan deze muziekstroming
meer aandacht te besteden.
„En verder wil ik ook aan Ne
derlanders laten zien wat raï
De raï-middagen worden
opgeluisterd met acts en op
tredens. Zondag is er een op
treden van een buikdanseres
en Belgische muziekgroep.
Hamidane draait verder als
'dj Abdulah' platen van raï
grootheden als Cheb Khaled
en Cheb Mami.
Op verzoek van Hamidane
schenkt het LVC tijdens de
raï-party's geen alcohol. „Ik
ben blij dat liet LVC daar aan
meewerkt, want alcohol kan
veel problemen opleveren.
Het publiek moet komen
voor de muziek, niet voor de
drank."
Kunst uit VS
sluit jubileum
Stedelijk af
den haag anpHet project richt zich ook op
de verbetering van de toeganke
lijkheid door het inbouwen van
een lift voor gehandicapten,
l erwille van een logische inde
ling verdwijnen ook enkele
trappen. En er komen brand-
scheidingen, overzichtelijke
vluchtroutes en sprinklerinstal
laties.
De gemeente zal het Rijk een
bijdrage vragen van 16,9 mil
joen gulden: de totale kosten
bedragen 30,3 miljoen gulden.
Den Haag vraagt die financiële
steun op grond van de artikel
s-procedure. Voor de resteren
de 13,4 miljoen gulden put de
gemeente uit het eigen budget.
Maandag bespreekt de raads
commissie cultuur het plan van
aanpak. De gemeenteraad buigt
zich er donderdag 26 oktober
over. Al eerder ging de gemeen
teraad akkoord met de renova
tie van het Haags Gemeente
museum. De kosten daarvan
bedragen 51 miljoen gulden.
Het Stedelijk Museum sluit de
viering van zijn honderdjarig
bestaan af met de grote ten
toonstelling 'liet Amerikaanse
Perspectief. Een keuze van 120
werken uit het Whitney Muse
um in New York wordi aange-
vuld met ongeveer honderd
werken uit de eigen collectie
van het Stedelijk.
Daarnaast zullen ook werken
van Europese kunstenaars uit
de verzameling van het Stede
lijk worden getoond om paral
leien met en verschillen tussen
Europese en Amerikaanse kunst
aan te geven, 'liet Amerikaanse
Perspectief gaat 18 november
open en duurt tot 28 januari.
In de expositie wil directeur
Rudi Fuchs de met besef van
traditie en geschiedenis beladen
kunst van Europeanen naast de
'cleane' en pragmatische pro
dukten van Amerikaanse kun
stenaars plaatsen. Onder de na
men uit de <-« ist«- helft van deze
eeuw bevinden zich John Sloa
ne, George Luks, Marsden lie
artley en Georgia O'Kecffe. De
nadruk ligt echter op de tweede
helft. Uit die periode is een
groot aantal kunstenaars verte
genwoordigd, onder wie Ja( k
son Pollock, Willem de Koon
ing, Barnett Newman, Mark Bo
thko, Jasper Johns, Andy War
hol, Frank Stella, Robert Ban
schenberg, Frank Stella, Donald
Judd, Richard Serra en David
Salle. Europese kunstenaars van
wie werk wordt getoond zijn
onder anderen Antonio Saura,
Karei Appel, Jannis Kounellis en
Markus Lüpertz.
maar te hard. Vooral de
flamenco. Dat hakkentrappen
heb ik na een kwartiertje wel
gehad. Als ik mag kiezen geef ik
altijd de voorkeur aan fado.
Ondanks dat het met de
kwaliteit van de fado hard
achteruit gaat. De jeugd van
tegenwoordig is, ook in
Portugal, meer geïnteresseerd
in disco en dat is te merken aan
de muziek die nu wordt
gemaakt.
Elk jaar ga ik op vakantie naar
Portugal en ik merk dat er
steeds meer Amerikaanse en
Engelse muziek wordt verkocht.
Vroeger was dat niet zo, kon je
alleen maar Portugese muziek
kopen. Nu merk je dat de
hoeveelheid fado elk jaar
minder wordt. Over honderd
jaar is het waarschijnlijk over.
De beroemdste fado-zangeres is
natuurlijk Amalia Rodriguez.
Haar opvolgers zijn Fernanda
Maria en Fatima Galvaö, dat
zijn nu de meest prominente
fado-zangeressen. De 'Corrie
Konings' van Portugal eigenlijk.
Jose Malhoa, die is ook heel
goed. Veel zangers heb je
trouwens niet die fado zingen,
het zijn voornamelijk1
die je hoort.
De 'smartlap' zit in de fado.
Neem zo'n titel als deze: 'nao
passes corn ela a minha rna. Dat
liedje gaat dus over een vrouw,
die door haar vriend is verlaten.
Nou, zingt zij. 'kom niet met je
nieuwe vriendin door mijn
straat'. Dat is de titel van het
liedje. Ja, 't is allemaal kommer
en kwel.
De Nederlandse smartlap doet
me niets. Daar zit geen muziek
in. Dat is gewoon een 'dreun'
die je hoort, er zit geen
'schreeuw' in. 't Komt er niet
echt uit, wat ze willen zeggen.
Bij fado is dat wel het geval.
Fado-zangers en -zangeressen
kunnen tijdens optredens echt
in vervoering raken.
Zelfben ik volstrekt a-muzikaal.
Ik kan nog net de radio aan en
uit zetten, dan heb ik mijn
vocabulaire wel gehad. Maar
naar muziek luisteren'doe ik
heel erg graag. Thuis
worden ze er wel eens
fado. Dan zeggen ze
al gauw tegen me: ja
hoor, hou nou maar
eens op met die
muziek. Tja, die
voelen het niet hè.
tekst erna straatsma
loek zuyderduin
Jeans 5 heet ons hartelijk welkom op hun „party,
the one and only super spectacular song and
dance show with the greatest hits of all times!."
Eigenlijk gaat het om een een beetje ordinaire co
ver-presentatie, niet altijd even zuiver gezongen,
niet altijd even spannend gedanst in kostuums
die soms wat te heet gewassen en vaak te rap ge
streken zijn.
Het Jeans-idee is commercieel reuze interes
sant. Acht mooie mensen brengen, ondersteund
door een redelijke band, vlot en hapklaar hits uit
de afgelopen decennia. Dat het werkt, kun je zo
ook wel uitrekenen, de naam van de voorstelling
meldt dat eigenlijk ten overvloede
De acht jongens en meisjes van Jeans hebben
er zin in. Vóór de voorstelling lopen ze al rond
door het publiek om dal in de stemming te krij
gen. Tijdens de voorstelling is het één en al glim
lach en vrolijkheid. (Jok als het mis gaat, als er te
laat ingezet wordt, als er naast gezongen wordt of
als de zaal heel eventjes iets minder enthousiast
is dan gewenst. Want ook al vindt iedereen het
voortdurend prachtig, er zijn momenten dat het
even inzakt.
De conditie is fenomenaal, de lijven zijn prach
tig, de dansjes zijn effectief, geven althans een
wervelende indruk, en de stemmen zijn solo on
der de maat, maar als koortje wel aardig. Het ge
heel is erg geschikt ter omlijsting van groots op
gezette kwissen en showprogramma's. Het pret
tigst luisteren is het naar Roberto de Groot, ster-
rebeeld weegschaal, en ooit begonnen als zingen
de ober. Een prima nachtclub crooner. Van de
dames had Brigitte Nijman nog het grootste be
reik. maar haar haaltjes en vibrato zijn hebbelijk
heden die gaan irriteren.
De lichte muziek van de afgelopen veertig jaar
blijft een goudmijn, hoewel de echte pareltjes in
de Jeans-versie wat schamel overkomen. Beter
werkt het concept met de songfestival-deuntjes.
Dan valt ook op, dat I eddy Scholtens 'Een beetje'
zo verschrikkelijk leuk blijft en wat een geniaal -
truttig arrangementje er onder 'Après toi' van
Vicky Ix*andros zit.
Toch krijg ik er een bittere smaak van in mijn
mond. De vijfde Jeans is het zoveelste program
ma dat probeert te pronken met geleende veren,
zogenaamd een avondje ongecompliceerd genie
ten, maar in werkelijkheid een bijeengestolen
flansprogramma met middle of the road-muziek.
Chirpy? Cheap.
